Słownik wybranych terminów biblijnych
Czytelnia - Publikacje religijne
ABRAHAM - Imię to według Rdz 17,5 znaczy: ojciec wielu narodów. Abraham otrzymał to imię od Boga w miejsce pierwotnego imienia Abram, które znaczy: ojciec jest wzniosły.
APOSTOŁ - gr. apostolos: posłaniec, poseł, wysłannik. Apostołami byli najpierw uczniowie Jezusa, wybrani przez Niego do grona Dwunastu. Oto ich imiona: Szymon, nazwany Piotrem, i jego brat Andrzej, Jakub i Jan, Filip i Bartłomiej, Mateusz i Tomasz, Jakub, syn Alfeusza, i Szymon, zwany Gorliwy, Juda, syn Jakuba, i Judasz Iskariota (Łk 6,13?16).
AMEN - (z hebrajskiego - zaiste, na pewno), formuła uroczystego potwierdzenia. W Starym Testamencie (poza Księgą Izajasza, gdzie amen łączy się ze słowem "Bóg" i tłumaczy: "wierny" lub "prawdziwy") pojawia się wyłącznie w kontekście kultowo-sakralnym - stanowi odpowiedź na na Bożą obietnicę, groźbę bądź klątwę, znacząc: "tak jest", "niech się tak stanie".
AS - mała moneta rzymska z brązu używana w czasach Jezusa
BARANEK - to nowotestamentalny obraz Chrystusa paschalnego. Znaczenie tego obrazu związane jest z bogatą symboliką starotestamentalną. Przed wyjściem Izraelitów z Egiptu Bóg polecił zabić o zmierzchu baranka bez skazy, spożyć go wieczorem oraz naznaczyć krwią drzwi domów (Wj 12,5-7). Krwi baranka tradycja żydowska nadała wartość zbawczą, odwołując się do obrzędu zawarcia przymierza synajskiego, dzięki któremu Izrael został wybawiony z niewoli egipskiej i stał się ?królestwem kapłanów i ludem świętym? (Wj 19,6).
BIBLIA- (gr. biblíon ?zwój, księga?) religiozn. zbiór świętych ksiąg judaizmu i chrześcijaństwa, uznanych za natchnione przez Boga
CHRZEST - Sakrament chrześcijański, włączający człowieka do wspólnoty Ludu Bożego, Nowego Przymierza przez obrzęd obmycia wodą w imię Trójcy Świętej; stanowi początek nadprzyrodzonego życia człowieka oraz podstawę przynależności do Kościoła i jedności z nim zarówno w aspekcie teologicznym, jak i jurydycznym. Rozróżnia się chrzest wodą, chrzest pragnienia, oraz chrzest krwi (męczeństwo).
BAT- jest hebrajską miarą płynów, 1 bat = 45 litrów
BISIOR - jest drogim lnianym płótnem
CHRYSTUS - Jezus Chrystus to Bóg człowiek, i Syn Boga Ojca. Druga Osoba Trójcy Świętej. Z greckiego oznacza pomazańca Boga, Mesjasza
DIABEŁ - gr. diabolos: ten, kto źle mówi, oszczerca, ten, kto oczernia, stąd wróg, zwodziciel, w Nowym Testamencie synonim szatana i demona.
DENAR - był złotą lub srebrną monetą rzymską, 1 denar to średnie dzienne wynagrodzenie za pracę, każdy Żyd płacił też symboliczny roczny podatek na rzecz cesarza w wysokości 1 den
ELIASZ - (hebr.: "Bogiem jest Jahwe") Prorok pochodzący z Tiszbe we wschodniej Jordanii. Działał w Państwie Północnym za czasów króla Achaba i królowej Izebel.
FARYZEUSZE - Jedno z głównych ugrupowań żydowskich powstałych w okresie Hasmoneuszy (dynastii panującej od 140 r. przed Chrystusem). W czasach Jezusa nie sprawowali władzy politycznej, ale byli szanowani przez lud i mieli na niego duży wpływ. W Nowym Testamencie są przedstawiani zazwyczaj jako przeciwnicy Jezusa i pierwszych chrześcijan (Mk 3,6; 7,1; 10,2; Mt 23; J 11,47).
GRZECH - Biblia używa słowa ?grzech? na określenie odmowy, złego czynu, buntu, nieprawości - postępowania skierowanego przeciwko Bogu. Pierwszy grzech, tzw. grzech pierworodny, którego dopuścił się człowiek przebywając w raju, był buntem przeciw porządkowi i sprawiedliwości Boga, Jego mądrości i dobroci. Grzech wzbudza w Bogu gniew, ponieważ jest czynem zwróconym przeciwko samej istocie Boga - przeciwko Jego miłości, jaką darzy całe stworzenie, a zwłaszcza ludzi, i to wszystkich bez wyjątku. Chociaż każdy człowiek jest przez grzech związany z Adamem, to jednak dzięki wierze jest też związany z Chrystusem, który grzeszną ludzkość pojednał z Bogiem (Rz 5,12-21)
HIZOP - to mały krzaczek rosnący na murach i skałach
HELLENIŚCI - grupa Żydów przybyłych z diaspory (czyli żyjących poza Palestyną), którzy osiedlili się w Jerozolimie. Posługiwali się oni językiem greckim, w przeciwieństwie do używających palestyńskiej odmiany języka aramejskiego Hebrajczyków.
IZAJASZ - Imię własne pierwszego spośród proroków większych. Był synem Amosa i pochodził prawdopodobnie z Jerozolimy. Rok urodzenia Izajasza nie jest znany. Jego sposób mówienia, dobra znajomość sfer dworskich, bliskie relacje z królami judzkimi wskazują na człowieka wykształconego, należącego raczej do wyższych sfer judzkich. Był żonaty i miał dwóch synów. Zachowane urywki biograficzne świadczą, że miał grono uczniów.
JAŁMUŻNA - Dary przeznaczone dla potrzebujących. Biblia często wspomina o dawaniu jałmużny jako powszechnej praktyce, ponieważ jałmużna sprasza błogosławieństwo Boże i pozwala zachować we wspólnocie właściwe relacje.
KOŚCIÓŁ (grec. ekklesia) Oznacza społeczność wszystkich chrześcijan, a także poszczególne gminy chrześcijańskie. Stary Testament położył podwaliny pod pojęcie Kościoła, stosując termin kahal - Lud Boży gromadzący się głównie w celu sprawowania obrzędów kultycznych. Podstawą i ogniwem łączącym kahal Starego Testamentu było przymierze. W Nowym Testamencie zgromadzeniem tym jest nowy Lud Boży - nowy Izrael, nazwany potomstwem Abrahama. Fundamentem Kościoła jest Chrystus.
LEWICI - to strażnicy świątyni i pomocnicy kapłanów
ŁOKIEĆ - był miarą długości, 1 łokieć = 0,5 metra ŁAZARZ - po grecku Ladzaros od hebr. Eleazar: Bóg pomaga. Imię to nosił przyjaciel Pana Jezusa mieszkający z siostrami Marią i Martą w Betanii. Gdy umarł, Pan Jezus przywrócił mu życie. Wówczas Sanhedryn postanowił zabić zarówno Pana Jezusa, jak i Łazarza (J 11, 1-12, 10).
MIRRA - wonna żywica
MESJASZ - odpowiednik hebrajskiego tytułu ?Namaszczony?, ?Pomazaniec?, Jezus Chrystus, który umarł na krzyżu dla odkupienia win wszystkich ludzi i zbawienia ich
MOJŻESZ - Główny przywódca Izraelitów podczas wyjścia z Egiptu i wędrówki przez pustynię oraz przekaziciel Boskiego Prawa. Urodził się podczas prześladowania w Egipcie jako młodszy z dwóch synów Amrama i Jochebed (Wj 6,18-20). Przez jakiś czas niemowlę ukrywano, by uratować przed śmiercią z rąk Egipcjan. Zostawione w koszu nad brzegiem Nilu dziecko znalazła córka faraona, która zaopiekowała się nim i wychowała jako własnego syna.
NABUCHODONOZOR - Imię czterech królów znanych nam ze starożytnej Mezopotamii. Pierwszym z nich był król z II dynastii z Isin (południowa Mezopotamia), który panował w latach 1124-1103 przed Chr. Znany jest jako Nabuchodonozor I. Król, wzmiankowany w Biblii, jest znany dzisiejszym biblistom jako Nabuchodonozor II. Inskrypcja Dariusza I (522-486 przed Chr.) z Behistun (zachodni Iran) wspomina o dwóch pretendentach do tronu (522 i 521 r. przed Chr.), którzy nosili imię Nabuchodonozora (III i IV według współczesnych uczonych, chociaż istnienie tego ostatniego nasuwa pewne wątpliwości).
OBRZEZANIE - polegające na usunięciu napletka miało pierwotnie znaczenie lecznicze i higieniczne. Rozpowszechnione wśród ludów semickich, Filistynów oraz znane wśród Egipcjan było obrzędem inicjacyjnym, znakiem zdolności do zawarcia małżeństwa. Praktykowano je pierwotnie w wieku dojrzałości, potem przesunięto na termin wcześniejszy. Obrzezania dokonywał ojciec chłopca, a w wyjątkowych sytuacjach matka (Wj 4,25). Miejsce obrzędu nie było określone, ale odbywał się najczęściej w domu rodzinnym. Dla Izraelitów obrzezanie miało znaczenie religijne, ponieważ zostało ono nakazane Abrahamowi jako znak przymierza.
PRZYMIERZE - Oznacza w języku polskim znacznie mniej niż terminy występujące w Biblii hebrajskiej (berit) oraz greckiej (diatheke). Oznaczają bowiem przysięgę, obietnicę, uroczyste zapewnienie, a tylko w niektórych przypadkach określają wzajemnie podjęte zobowiązania.
PASCHA - (z hebrajskiego Pesach) Rytuał religijny sięgający najstarszych wierzeń plemion semickich, a także fenickich. Starożytne teksty mówią o świętach żniw, podczas których składano ofiarę z pierwszego snopa jęczmienia i ostatniego snopa zboża.
RABBI, RABBUNI - (hebr., ?mój wielki, mistrz?) Tytuł, który nabrał znaczenia ogólnego szacunku wyrażanego wobec osoby adresowanej, ?mój mistrz?, albo bardziej specyficznego znaczenia: ?mój nauczyciel?. W ST samo raw, bez użycia zaimka dzierżawczego, używa się w konstrukcjach znaczących ?główny" czy ?dowodzący" (2 Krl 18,17; 25,8).SYJON - Słowo hebrajskie, którego dokładne znaczenie nie jest znane. Może oznaczać cytadelę lub twierdzę, ale może też się odnosić do co najmniej trzech różnych aspektów miasta Jerozolimy, a także do "góry Samarii".
SODOMA i GOMORA - dwa z pięciu miast, położonych na południowym wybrzeżu Morza Martwego. które - z wyjątkiem Soaru - uległy zagładzie na skutek strasznej katastrofy.
SYN BOŻY - Określenie Syn Boży wskazuje na jedyną i wieczną relację, jaka łączy Jezusa Chrystusa z Bogiem, Jego Ojcem. Jako chrześcijanie wierzymy, że Jezus Chrystus jest Synem Bożym.
SZEOL - starotestamentowa kraina wszystkich umarłych
SADUCEUSZE - to jedno z najważniejszych ugrupowań politycznych i religijnych w czasach Jezusa na terenie Palestyny. Nazwa grecka saddoukaioi odsyła do Sadoka - wpływowego kapłana w okresie panowania Dawida (2 Sm 15,24-36). Wielu zwolenników tego ugrupowania należało do rodu kapłańskiego.
TALENT - waga złota albo srebra równa 34,272 kg. Mówiąc o talencie, zawsze miało się więc na myśli bardzo wielką wartość, chociaż zmieniała się ona w zależności od tego, czy chodziło o talent złota, srebra czy jeszcze jakiegoś innego metalu.
WĄŻ MIEDZIANY - jako przedmiot kultu jest świadectwem wpływu ludów Starożytnego Wschodu na wyobrażenia religijne w Izraelu. Oddziaływanie to wyrażało się w symbolice, która początkowo nie była ograniczona ścisłą interpretacją pierwszego przykazania Dekalogu, zabraniającego wizerunków istot żywych.
WIEŻA BABEL (hebr. balal, bll - pomieszanie, zmieszanie, zamęt), Wieża Babel wznoszona przez ludzi z ziemi do nieba miała służyć jako symbol przeciwstawienia się Bogu i jego zamiarom, a także miejsce gromadzenia się i jednoczenia ludzi we wspólnym sprzeciwie wobec Boga. Dlatego w celu uniemożliwienia realizacji ludzkich planów jedności wykluczającej Boga, Bóg pomieszał budowniczym języki, wskutek czego ludzie rozproszyli się po całej ziemi. (zob. Księga Rodzaju 11:1-9)
ZBAWICIEL - Ten, kto wybawia z teraźniejszych i/albo przyszłych niebezpieczeństw i nieszczęść. Odpowiedniego słowa hebrajskiego znaczącego ?zbawiciel? używa się w ST głównie w odniesieniu do sędziów i innych przywódców, których Bóg wzbudzał w czasach kryzysów narodowych, aby wybawili Jego lud z nieszczęść (np. Ne 9,27). Było ono także używane w stosunku do Boga, który posługiwał się owymi wybawicielami jako wykonawcami swoich zamierzeń. W Deutero - Izajaszu staje się tytułem Boga ? ?Zbawca? (np. Iz 43 3) ?z racji wyzwolenia Izraela z wygnania babilońskiego. To użycie jest punktem zwrotnym w historii tego słowa, gdyż od tego czasu wyrażenie ?zbawienie od Boga? nabiera nowego znaczenia, już nie tylko politycznego czy militarnego, i przygotowuje drogę do jego nowotestamentowego użycia w odniesieniu do zbawienia w czasach ostatecznych, które sprawił Chrystus.