PRAWA RODZICÓW A PRAWA SZKOŁY DO WYCHOWANIA DZIECI (opracowane, szczególnie, na podstawie wypowiedzi: ks. Floriana Lempy, Wpływ rodziców na kształt wychowania w szkole i wymienionych aktów prawnych w parafii Świętej Rodziny w Łodzi)    1. Prawo rodziców i szkoły do wychowania dzieci  Por. art. 5 KPR - w różnych systemach prawnych i w nauce prawa przyjmuje się, że rodzice są pierwotnymi i głównymi wychowawcami dzieci. Ta szczególna pozycja prawna rodziców względem swoich dzieci i innych podmiotów posiadających osobowość prawną wynika z faktu, że posiadają oni naturalne, pierwotne i niezbywalne uprawnienie do wychowywania swojego potomstwa, ponieważ przekazali mu życie.[1] Art. 18, ust. 4 - Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych[2]  stanowi, że �Państwa Strony niniejszego Paktu zobowiązują się do poszanowania wolności rodziców lub, w odpowiednich przypadkach, opiekunów prawnych do zapewnienia swym dzieciom wychowania religijnego i moralnego zgodnie z własnymi przekonaniami.�[3]. Art. 14, ust. 1-2 - Konwencji Praw Dziecka[4] - dotyczy respektowania praw i obowiązków rodziców lub, w odpowiednich przypadkach, opiekunów prawnych odnośnie do ukierunkowania dziecka w korzystaniu z jego prawa do swobody myśli, sumienia i wyznania, w sposób zgodny z rozwijającymi się zdolnościami dziecka. Art. 26, ust. 3 - Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka[5]  daje prawo pierwszeństwa rodzicom w wyborze rodzaju nauczania. Art. 96 - Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego[6] - mówi: �Rodzice wychowują dziecko pozostające pod ich władzą rodzicielską i kierują nim.� oraz że są oni zobowiązani do troski o fizyczny i duchowy rozwój dziecka oraz należyte przygotowanie go do pracy dla dobra społeczeństwa, odpowiednio do jego uzdolnień.[7]  Wniosek: Zważywszy na charakter przedstawionego wcześniej naturalnego, pierwotnego i niezbywalnego prawa rodziców do wychowania swoich dzieci, należy stwierdzić, że szkoła jako instytucja wychowawca może wchodzić i de facto wchodzi w uprawnienia wychowawcze rodziców na zasadzie pomocniczości. Uczestnicząc w procesie wychowawczym szkoła działa poniekąd w imieniu rodziców, w oparciu o ich zgodę, a w pewnej mierze na ich zlecenie. Tak samo zresztą powinno się pojmować udział wszystkich innych uczestników procesu wychowawczego. Wobec powyższego szkoła nie może i nie powinna uzurpować sobie prawa do autonomicznego, niezależnego od woli rodziców wychowania powierzonych jej opiece dzieci. Przeciwnie, powinna okazywać rodzicom rzeczywistą pomoc wychowawczą, umożliwiając im rzetelne wywiązywanie się z obowiązku wychowania zrodzonego potomstwa.  2. Możliwość wpływu rodziców na kształt wychowania w szkole w świetle obowiązującego ustawodawstwa polskiego  Uznanie przez polski k.r.o. obowiązku i prawa rodziców do wychowania swoich dzieci, a także ratyfikowanie przez Polskę międzynarodowych konwencji, które je respektują, stwarzają pewne ogólne ramy do wpływu rodziców na kształt edukacji szkolnej. Ustawa o systemie oświaty[8] w swojej preambule odwołuje się do wskazań zawartych w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, Międzynarodowym Pakcie Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Międzynarodowej Konwencji o Prawach Dziecka. Miejscami potencjalnego wpływu rodziców na kształt wychowania szkolnego według ustawy mają: Rada Rodziców, Rada Szkoły, Wojewódzka Rada Oświatowa, Krajowa Rada Oświatowa. Tylko w jednym przypadku ustawa uznaje prawo rodziców do decydowania, jakie wychowanie ma być dane ich dzieciom: �szkoły publiczne podstawowe organizują naukę religii na życzenie rodziców, szkoły publiczne ponadpodstawowe - na życzenie bądź rodziców, bądź samych uczniów; po osiągnięciu pełnoletności o pobieraniu nauki religii decydują uczniowie�.[9]  Wniosek: Obowiązująca w Polsce od 1991r. ustawa o systemie oświaty mimo poczynionych w preambule deklaracji, nie zabezpiecza całkowicie podstawowego prawa rodziców do wychowania swoich dzieci zgodnie z przekonaniami moralnymi i religijnymi. Co więcej, ustawa ta ogranicza w znacznym stopniu wykonywanie przez nich ich prawa, gdyż wymusza na rodzicach podporządkowanie się systemowi edukacji, co do którego nie mają oni stanowczego głosu, z wyjątkiem gwarantowanych ustawowo lekcji religii. Dlatego należy odwoływać się do ratyfikowanych przez Polskę dokumentów podejmujących w walce o swoje prawa.  3. Możliwości i sposób oddziaływania rodziców na kształt wychowania szkolnego według ramowego statutu szkoły publicznej  Ramowy statut jest w załączniku do zarządzenia ministra edukacji narodowej z dnia 19 czerwca 1992r., wydanym na podstawie art. 60 ust. 2 ustawy z dnia 7 września 1991r. O systemie oświaty[10]. Interesujące nas dyspozycje dotyczące kwestii wpływu rodziców na kształt wychowania w szkole zostały zawarte w jego : §8 ust. 3; §11; §32 ust. 2 §32 ust. 3.  Ad 1. Statut danej szkoły powinien wyraźnie określać możliwości i sposób wpływania przez rodziców na dobór bądź zmianę nauczyciela, któremu dyrektor szkoły powierzy, bądź powierzył zadania wychowawcy oraz tryb postępowania w tej sprawie.  Ad 2. Nakazuje, żeby statut szkoły jasno zdefiniował formy współdziałania rodziców i szkoły w sprawach wychowania i kształcenia dzieci, uwzględniając prawo rodziców do:  znajomości zadań i zamierzeń dydaktyczno - wychowawczych w danej klasie i szkole;  znajomości przepisów dotyczących oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów oraz przeprowadzania egzaminów;  uzyskania w każdym czasie rzetelnej informacji na temat swego dziecka, jego zachowania, postępów i przyczyn trudności w nauce;  uzyskiwania informacji i porad w sprawach wychowania i dalszego kształcenia swych dzieci;  wyrażania i przekazywania organowi sprawującemu nadzór pedagogiczny opinii na temat szkoły; regularnych spotkań z nauczycielami w celu wymiany informacji oraz dyskusji na tematy wychowawcze, które powinny być organizowane przynajmniej raz na kwartał.  Ad 3. Wymaga wyraźnego zaznaczenia w statucie szkoły, że wychowawca sprawujący opiekę nad uczniami, w celu realizacji zadań wspomagających ich wszechstronny rozwój, powinien współdziałać z rodzicami w zakresie: planowania i organizowania różnych form życia zespołowego; ustalania treści i form zajęć tematycznych na godzinach będących w dyspozycji wychowawcy; poznania i ustalenia potrzeb opiekuńczo - wychowawczych ich dzieci; umacniania więzi rodziców z klasą i szkołą, do której uczęszczają ich dzieci.  Ad 4. Zobowiązuje kompetentne organy szkolne do umieszczenia w statucie szkoły szczegółowych zapisów na temat form i minimalnej częstotliwości kontaktów wychowawców i innych nauczycieli z rodzicami uczniów. Podkreślić należy, że przytoczone wyżej dyspozycje ramowego statutu szkół publicznych mają charakter obligatoryjny, czyli podlegają obowiązkowemu wykonaniu przez kompetentne organy oświatowe. W związku z tym ich niewykonanie może być zaskarżone przez rodziców w trybie administracyjnym lub sądowym.  Problem realizacji praw rodziców do religijnego i seksualnego wychowania ich dzieci w warunkach szkoły polskiej  Wychowanie, które oznacza niezwykle delikatny i złożony proces oddziaływania na sferę fizyczną, intelektualną i duchową dziecka, powinno zmierzać do osiągnięcia przez nie możliwie wszechstronnego rozwoju własnej osobowości, odpowiednio do uzdolnień i możliwości, a także potrzeb społeczeństwa[11].Strona duchowa tak pojmowanego wychowania, bez względu na to, pod czyją opieką pozostaje dziecko (rodziców, opiekunów czy szkoły), suponuje także niezbędną pomoc w dziedzinie formacji religijnej i życia seksualnego. Wychowanie odnoszące się do tych dwóch ostatnich dziedzin, a więc wychowanie religijne i seksualne stanowią niezwykle istotne elementy w procesie integralnego oddziaływania na dziecko jeżeli w wychowaniu odnoszącym się do tych dziedzin uczestniczą inne osoby, na rodzicach spoczywa szczególny obowiązek współdziałania z nimi i czuwania, by było ono zgodne z ich przekonaniami religijnymi i moralnymi. Nasuwa się, zatem uzasadnione pytanie, jaki wpływ mogą i powinni mieć rodzice na kształt tego wychowania, gdy jest ono realizowane w ramach programu szkolnego.  4.1. Wychowanie religijne  Z ust. 4 art. 18 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych, w którym Państwa - Strony zobowiązały się do poszanowania wolności rodziców lub, w odpowiednich przypadkach opiekunów prawnych, do zapewnienia swym dzieciom wychowania religijnego i moralnego zgodnie z własnymi przekonaniami, wynika że wola rodziców czyniących użytek z uznanego w tym art. prawa decyduje o obowiązku państwa do stworzenia warunków do jego realizacji[12]. Państwo polskie, które jest stroną tego Paktu wywiązało się częściowo z tego zobowiązania, dostosowując do treści wspomnianego ust. 4 przepis art. 12 ustawy O systemie oświaty z 1991r. Według ust. 1 rzeczonego art. 12 ustawy szkoły publiczne podstawowe zostały zobowiązane do zorganizowania nauki religii za życzenie rodziców, a szkoły publiczne ponadpodstawowe - na życzenie rodziców, bądź samych uczniów. Zapisane też tam zostało, że po osiągnięciu pełnoletności o pobieraniu nauki religii decydują uczniowie. W świetle takiego zapisu we wszystkich przypadkach, w których dziecko nie osiągnęło pełnoletności, o powstaniu dla szkoły obowiązku prawnego zorganizowania nauczania religii decyduje bądź wyrażona w jakikolwiek sposób pozytywna wola rodziców, bądź życzenie dziecka, jeżeli uczęszcza ono do szkoły ponadpodstawowej Należy podkreślić, że ustawa nie zobowiązuje ani rodziców, ani też dzieci do składania pisemnych oświadczeń w tej sprawie. Istnieje problem interpretacji zapisu ust. 1 art. 12 omawianej ustawy w kwestii alternatywnego wyrażenia życzenia lekcji religii w szkole przez dzieci uczęszczające do publicznej szkoły ponadpodstawowej. W świetle bowiem przepisów prawa cywilnego dziecko nie ma prawa do składania wiążących oświadczeń woli we własnym imieniu aż do 18 r. życia, z pewnymi wyjątkami, np. z ważnych powodów sąd opiekuńczy może zezwolić na zawarcie małżeństwa kobiecie, która ukończyła 16 lat, jeżeli z okoliczności wynika, że zamierzone małżeństwo będzie zgodne z dobrem założonej rodziny i interesem społecznym (art. 10 §1 zd. 2 k.r.o.). Tymczasem zamieszczone w rzeczonym ust. 1 art. 12 słowa �na życzenie bądź rodziców bądź samych uczniów� wskazują, że ustawa daje dziecku uczęszczającemu do publicznej szkoły ponadpodstawowej możliwości samodzielnej decyzji w kwestii religii w szkole. Z takiego sformułowania wynika, że ustawodawca polski promuje pozytywne zachowanie się młodzieży w tej kwestii. Problem powstaje, gdy między dzieckiem i rodzicami istnieje konflikt w zakresie wychowania religijnego. Innymi słowy, chodzi o sytuację, gdy dziecko nie chce uczęszczać na lekcje religii wyznawanej przez rodziców, a życzą sobie tego rodzice. W takim przypadku, dla uniknięcia nieporozumień należy pamiętać, że chociaż ustawa o systemie oświaty nie zawiera norm, które pozwalałyby rozstrzygnąć tego rodzaju problem, gdy ma on miejsce, znajdują zastosowanie przepisy k.r.o. dotyczące władzy rodzicielskiej, a konkretnie art. 92 k.r.o. W myśl tego art. dziecko pozostaje pod władzą rodzicielską aż do pełnoletności. Dodać również należy, że władza ta przysługuje obojgu rodzicom[13]. Dlatego wystarczy, że życzenie odnośnie do nauczania religii wyrazi przynajmniej jeden rodzic (por. art. 97 §1 k.r.o.). Natomiast w braku porozumienia między rodzicami w kwestii, w jakiej religii ma być wychowywane ich dziecko rozstrzyga sąd opiekuńczy (art. 97 §2 k.r.o.). Gdy zatem nastąpi wiążące dla szkoły oświadczenie woli przynajmniej jednego rodzica, mimo odmiennego zdania niepełnoletniego ucznia, wychowawcy szkolni powinni pozytywnie działać w tym kierunku, żeby dziecko uszanowało wolę swoich rodziców, do czego zresztą obowiązuje je art. 95 §2 k.r.o. W wypadku zaś negatywnego zaangażowania się wychowawców, rodzicom wolno postawić pod ich adresem zarzut podburzania dzieci do nieposłuszeństwa i domagać się pociągnięcia owych pedagogów do odpowiedzialności dyscyplinarnej. Analogicznie przedstawia się sprawa, gdy dziecko uczęszczające do szkoły ponadpodstawowej wyraziłoby wolę uczęszczania na lekcje religii, a rodzice byliby temu przeciwni. Także w tym przypadku interpretacja nakazuje przyjąć, że oświadczenie dziecka, co do uczęszczania na lekcje religii ma znaczenie prawne i wiążące szkołę tylko wówczas, gdy jest ono zgodne z życzeniami rodziców. W wypadku nie wywiązywania się ze swoich obowiązków przez katechetę rodzice mogą na zasadach ogólnych domagać się jego zmiany. Nie przysługuje im natomiast prawo do ingerowania w treść nauczania katechetycznego, gdyż tę określają poszczególne autorytety kościelne, odpowiedzialne za strzeżenie depozytu wiary, wyznawanej przez rodziców.   Wychowanie seksualne  Nie ulega wątpliwości, że dzieci i młodzież mają prawo otrzymywać także pozytywne i roztropne wychowanie seksualne, dostosowane do ich wieku (por. Gravissimum educationis, nr 1). W pierwszym rzędzie odpowiedzialnymi za realizację tego rodzaju wychowania są i w tym przypadku rodzice. Jan Paweł II naucza, że wychowanie to zawsze powinno odbywać się pod ich kierunkiem, zarówno, jak i w wybranych i kontrolowanych przez nich ośrodkach wychowawczych (Familiaris consortio, nr 37). Ogólnie rodzicom nie brakuje ani świadomości roli jaką powinni oni odgrywać w tej dziedzinie, ani też dobrej woli w tym względzie, ale zbyt często czują się oni nieporadni. W takich sytuacjach wręcz konieczną staje się pomoc ze strony grup, stowarzyszeń i zainteresowanych instytucji, w tym także szkoły. Udzielający instrukcji w tej materii winni jednak pamiętać, że również w tej dziedzinie rodzice są pierwszymi wychowawcami swoich dzieci. Szkoła, która niesie pomoc rodzicom w zakresie wychowania seksualnego ich dzieci, nie może więc całkowicie wyręczać rodziców, ani też postępować wbrew uznawanym przez nich zasadom[14]. Stojąc na gruncie poszanowania principiów podanych w preambule Ustawy O systemie oświaty, zarządzenia nr 26 MEN z dnia 18 sierpnia 1993r. w sprawie szkolnego programu nauczania obejmującego wiedzę ożyciu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości rodziny, życia poczętego oraz metodach i środkach świadomej prokreacji, zobowiązuje w §3 ust. 1 wszystkich wychowawców klas do zapoznania rodziców uczniów z planem realizacji tegoż szkolnego programu oraz wysłuchania ich uwag i opinii[15]. Z kolei w uwagach dotyczących jego realizacji minister zaznacza pomiędzy poszczególnych nauczycieli, ustalenie zagadnień, które będą omówione przez zaproszonych specjalistów oraz ustalenia zagadnień, które mogą być lub nie powinny być omawiane w grupach koedukacyjnych - powinny być omówione i przyjęte przez radę pedagogiczną szkoły na posiedzeniach z udziałem przedstawicieli rodziców. Na podstawie zaś przyjętych ustaleń wychowawcy klas mają obowiązek opracowania szczegółowego planu realizacji programu, z którym należy zapoznać rodziców uczniów[16]. Należy podkreślić, że fakt nałożenia na wychowawców obowiązku prawnego zaznajomienia rodziców uczniów z planowanymi działaniami zmierzającymi do realizacji tego programu, umożliwia legalne współdziałanie z nimi w zakresie wychowania seksualnego i zakłada ich aktywne włącznie się w jego uskutecznianie. W związku z tym wychowawcy nie mogą czuć się zaskoczeni, jeżeli rodzice uczniów zażądają od szkoły wychowania seksualnego zgodnego z zasadami chrześcijańskimi, ponieważ w myśl preambuły do ustawy O systemie oświaty, nauczanie i wychowanie we wszystkich szkołach polskich powinno respektować chrześcijański system wartości. Odmowa w tym względzie byłaby zatem sprzeczna ze wspomnianą ustawą. Naruszałaby ona także prawa rodziców zagwarantowane w konwencjach międzynarodowych ratyfikowanych przez Polskę. W taki sposób rodzice mogą wpływać na kształt wychowania seksualnego w szkole? rodzice mogą żądać dokładnej informacji do treści i sposobu realizacji wychowania seksualnego w szkole. mogą domagać się osobistego uczestnictwa w godzinach wychowawczych poświęconych tej tematyce. wolno im wymagać, żeby wychowawcy przekazując wiedzę z tej dziedziny nie bagatelizowali ludzkiej seksualności. mogą oni żądać, aby edukacja seksualna była proporcjonalna do fazy rozwoju dzieci i zindywidualizowania, pozytywna, roztropna, jasna i delikatna, podkreślająca wartość cnoty czystości i wolna od wykorzystywania jakichkolwiek materiałów erotycznych, niestosownych pytań godzących w prawo do własnej intymności i prywatności, do tzw. �gier miłosnych� lub �pozycji�, konieczności rysowania organów, czy wykonywania ich modeli. rodzicom wolno żądać, żeby: edukacja seksualna w szkole nie miała charakteru świeckiego i antynatalnego, podkreślała walory moralne, duchowe i fizyczne naturalnej metody regulacji poczęć i jednocześnie wskazywała na niebezpieczeństwa i problemy etyczne związane ze stanowiskiem metod sztucznych, nie lansowała tzw. �bezpiecznego seksu�, bazującego na iluzji, że prezerwatywa daje właściwe zabezpieczenie przeciwko AIDS[17].  5. Gwarancje konstytucyjne prawa rodziców wychowania dzieci a wychowanie szkolne  Art. 48. Rodzice mają prawo do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami. Wychowanie to powinno uwzględniać stopień dojrzałości dziecka, a także wolność jego sumienia i wyznania oraz jego przekonania.  Art. 30. Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych.  Art. 25. 2. Władze publiczne w Rzeczypospolitej Polskiej zachowują bezstronność w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych, zapewniając swobodę ich wyrażania w życiu publicznym.�  Art. 53. Każdemu zapewnia się wolność sumienia i religii. Wolność religii obejmuje wolność wyznawania lub przyjmowania religii według własnego wyboru oraz uzewnętrzniania indywidualnie lub z innymi, publicznie lub prywatnie, swojej religii przez uprawianie kultu, modlitwę, uczestniczenie w obrzędach, praktykowanie i nauczanie. ... Rodzice mają prawo do zapewnienia dzieciom wychowania i nauczania moralnego i religijnego zgodnie ze swoimi przekonaniami.  6. Gwarancje konkordatowe prawa rodziców wychowania dzieci a wychowanie szkolne  Art. 12. 1. Uznając prawo rodziców do religijnego wychowania dzieci oraz zasadę tolerancji, Państwo gwarantuje, że szkoły publiczne podstawowe i ponadpodstawowe oraz przedszkola prowadzone przez organy administracji państwowej i samorządowej, organizują, zgodnie z wolą zainteresowanych, naukę religii w ramach planu zajęć szkolnych i przedszkolnych. 4. W sprawach treści nauczania i wychowania religijnego nauczyciele religii podlegają przepisom i zarządzeniom kościelnym, a w innych sprawach przepisom państwowym.  7. Konkluzja  Przeprowadzona analiza tekstów prawnych i innych dotyczących wpływu rodziców na kształt wychowania w szkole upoważnia do stwierdzenia, że te prawa rodzice posiadają choć potrzebne są szczegółowe rozstrzygnięcia prawne w Ustawie o systemie oświaty, które w pewien sposób gwarantuje nowa Konstytucja.   Podstawą do opracowania powyższego tekstu były: Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych Konwencja Praw Dziecka Powszechna Deklaracja Praw Człowieka Konstytucja Rzeczypospolitej Ustawa o systemie oświaty Zarządzenie ministra edukacji narodowej z dnia 19 czerwca 1992r Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy Kodeks Cywilny Grześkowiak, Rodzina według Karty Praw Rodziny Stolicy Apostolskiej, w: Rodzina środowiskiem życia, Częstochowa 1994r. Lempa, Wpływ rodziców na kształt wychowania w szkole Suchocka, Nauczanie religii w szkole i świecie w świetle konstytucji i ustawodawstwa wybranych państw europejskich, w: Nauczanie religii w szkole w państwie demokratycznym, Lublin 1991 Winiarz, Prawo rodzinne, Warszawa 1993 Wójcik, O wychowaniu dzieci i młodzieży, Pelplin 1993 Deklaracja o wychowaniu chrześcijańskim - Gravissimum educationis Jan Paweł II, List do Rodzin Jan Paweł II, Familiaris consortio - adhortacja apostolska   [1] Warto w tym miejscu przypomnieć, że charakter tego prawa i potrzebę jego ochrony wyjaśniał wielokrotnie Jan Paweł II w swoim nauczaniu społecznym. Na ten temat wypowiedział się między innymi w Liście do Rodzin, promulgowanym z okazji obchodzonego w Kościele katolickim Roku Rodziny (1994), gdzie czytamy: �Bezpośrednimi wychowawcami w stosunku do swoich dzieci pozostają zawsze na pierwszym miejscu rodzice. Rodzice mają też w tej dziedzinie pierwsze i podstawowe uprawnienia. Są wychowawcami, ponieważ są rodzicami� (zob. List do Rodzin Ojca Świętego Jana Pawła II, Libreria Editricta Vaticana 1994, s 60). Zdaniem Jana Pawła II to �prawo - obowiązek rodziców do wychowania nie może być całkowicie przekazany innym ani przez innych zawłaszczony� zob. adhortację apostolską Familiaris consortio, nr 36). [2] ratyfikowany przez Polskę 3 marca 1977r. [3] zob. Dz. U. 1977, Nr 38, poz. 167. [4] przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w dniu 20 listopada 1991r., a ratyfikowana przez Polskę w dniu 30 kwietnia 1991r. [5] uchwalona przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 10 grudnia 1948r. [6] z 25 lutego 1964r. - Dz. U. 1964, Nr 9, poz. 59. [7] Również prawo kanoniczne, a ściślej mówiąc KPK/1983 postanawia w kan. 793 §1, że �Rodzice oraz ci, którzy ich zastępują, mają obowiązek i prawo wychowania potomstwa. Rodzice katoliccy mają ponadto obowiązek i prawo dobrania takich środków i instytucji, przy pomocy których, uwzględniając miejscowe warunki, mogliby lepiej zadbać o katolickie wychowanie swoich dzieci.� (por. kan. 226 §2 KPK/1983). Deklaracja o wychowaniu chrześcijańskim w nr 5 (Gravissimum educationis) mówi: �Między wszystkimi środkami wychowania szczególne znaczenie ma szkoła, która mocą swego posłannictwa kształtuje z wytrwałą troskliwością władze umysłowe, rozwija zdolność wydawania prawidłowych sądów, wprowadza w dziedzictwo kultury wytworzonej przez przeszłe pokolenia, kształci zmysł wartości, przygotowuje do życia zawodowego, sprzyja dyspozycjom do wzajemnego zrozumienia się, stwarzając przyjazne współżycie wśród wychowanków różniących się charakterem i pochodzeniem; ponadto stanowi jakby pewne centrum, w którego wysiłkach o osiągnięciach powinny uczestniczyć równocześnie rodziny, nauczyciele, różnego rodzaju, państwowe i cała społeczność ludzka.�. [8] z dnia 7 września 1991r. z późniejszymi zmianami. [9] art. 12, ust.1 [10] zob. Zarz. Nr 14 z dnia 19 czerwca 1992r. w sprawie ramowego statutu szkół publicznych dla dzieci i młodzieży, w: Dz. U. 1992r. nr 4, poz. 18. [11] Por. J. Winiarz, Prawo rodzinne, Warszawa 1993, s 214. [12] H. Suchocka, Nauczanie religii w szkole i świecie w świetle konstytucji i ustawodawstwa wybranych państw europejskich, w: Nauczanie religii w szkole w państwie demokratycznym, Lublin 1991, s 88. [13] Zob. art. 93. §1 k.c. [14] A. Grześkowiak trafnie zauważa, że wychowanie seksualne realizowane przez szkołę �powinno być prowadzone w łączności z zasadami moralnymi, w takim samym duchu jaki ożywia rodziców�. Zob. A. Grześkowiak, Rodzina według Karty Praw Rodziny Stolicy Apostolskiej, w� Rodzina środowiskiem życia, Częstochowa 1994r. s 180. [15] Zob. Dz. U. 1993, nr 7, poz. 31. [16] Załącznik do zarządzenia MEN Nr 26 z dnia 18 sierpnia 1993r., w: Dz. U. 1993, nr 7, poz 31. [17] Szerzej na temat wychowania seksualnego zob. E. Wójcik, O wychowaniu dzieci i młodzieży, Pelplin 1993, 75-92, 164-173.

powrót do: Artykuły i wykłady

Copyright 2000 Š Akcja Katolicka Archidiecezji Łódzkiej - Mirosław Ciepłucha.

Wszystkie prawa zastrzeżone.

List-el: Akcja Katolicka Archidiecezji Łódzkiej

---