WPŁYW RODZINY I SZKOŁY NA WYCHOWANIE DZIECI I MŁODZIEŻY. "Wszystko idzie za mądrym wychowaniem młodzi. Dobre nasienie płonnych chwastów nie wywodzi. Jaki grunt, taki na nim gmach niechybnie stanie; Na słabym najwspanialsze padnie budowanie". Adam Naruszewicz Przez wychowanie rozumiemy wszelkie zamierzone działania występujące w formie interakcji społecznych, które mają na celu wywołanie trwałych, pożądanych zmian w osobowości człowieka. W pierwszych latach życia dziecko przebywa przede wszystkim w kręgu oddziaływania rodzinnego i tu kształtują się jego początkowe doświadczenia. Rodzina jest zatem pierwszym środowiskiem wychowawczym dziecka. Atmosfera jaka panuje w rodzinie, wzorce, wartości, styl bycia, poglądy, jej status społeczny decydują w znacznym stopniu o tym, jak dziecko, a w przyszłości młody człowiek wykorzysta zdobyte doświadczenia i jak kształtować się będą jego ideały, poglądy oraz uczucia. Pozytywną realizację zadań wychowawczych i wywiązywanie się ze swojej funkcji zapewni dziecku przede wszystkim rodzina,w której panuje odpowiedni klimat wychowawczy, prawidłowe relacje między jej członkami, oparte na wzajemnej przyjaźni i zaufaniu. Znacznie trudniej wychowywać dziecko będzie rodzinie skłóconej, w której brak jest organizacji, przyjaźni i wzajemnego zaufania. Ważne jest więc, by każda rodzina spełniała swoją rolę wychowawczą należycie w sposób świadomy i odpowiedzialny. Aby dziecko wzrastało w klimacie rodzinnego ciepła, wzajemnego szacunku wśród członków rodziny, a zwłaszcza wśród rodziców względem siebie oraz miłości, serdeczności wobec dziecka. Dom rodzinny winien być miejscem, gdzie młody człowiek w pełni może wyrazić siebie w sposób emocjonalny i indywidualny. Może się w pełni "otworzyć"- porozmawiać o swoich problemach, sukcesach czy porażkach. W domu rodzinnym dziecko powinno być zawsze wysłuchane i akceptowane. Powinno mieć możliwość wyrażenia swoich poglądów czy opinii. Jego problemy powinny być rozwiązywane na zasadzie dialogu i rozmowy. Rodzina oprócz sprawowania funkcji opiekuńczo-wychowawczej względem dzieci, posiada również duży wpływ na kształtowanie społecznej osobowości dziecka. Wprowadza ona bowiem młodego człowieka w kręgi życia społecznego. Wprowadzenie to powinno odbywać się w sposób umiejętny i polegać na takim oddziaływaniu, które pomagałoby dostrzegać, rozumieć i oceniać różnorodne, skomplikowane zjawiska, czy obecnie istniejące poglądy. Rodzina powinna chronić dziecko przez cały okres rozwoju przed zbyt brutalnym zetknięciem się z rzeczywistością. Powinna znaleźć takie sposoby oddziaływania, aby dziecko było odporne i potrafiło znaleźć swoje miejsce w dość skomplikowanej rzeczywistości. I, aby wchodząc w dorosłe życie umiało pokonać wszelkie bariery, przeciwności oraz potrafiło przystosować się do spełnienia nowej roli, już poza domem rodzinnym. Oddziaływanie wychowawcze rodziny trwa, aż do osiągnięcia przez dziecko samodzielności. Poszerza się ono, jednak w miarę wrastania dziecka w środowisko. Z chwilą rozpoczęcia edukacji szkolnej obok rodziny pojawia się szkoła, która wspomaga rodzinę w skomplikowanym oddziaływaniu wychowawczym. Rzeczywistość wychowania w szkole to codzienność relacji nauczyciel - uczeń. Pożądane cechy dobrego nauczyciela- wychowawcy to: empatia, ciepło i opiekuńczość, otwartość, dyskrecja, pozytywny stosunek i szacunek do ucznia. Dobry nauczyciel powinien wychowywać własną postawą, postępowaniem. Powinien być pośrednikiem treści prawdy i dobra. Nauczyciel dobrze wychowujący to taki, który bezwarunkowo akceptuje osobę ucznia, udziela mu pomocy, wsparcia w różnych sytuacjach kryzysu oraz wspomaga w trakcie zmian zachodzących podczas rozwoju. Wychowanie w środowisku szkolnym odbywające się pod kierunkiem nauczycieli o wspomnianych cechach winno być procesem formowania osobowości ucznia w taki sposób, aby umiał on dokonywać trafnych wyborów w demokratycznym społeczeństwie, potrafił odróżnić dobro od zła i żył w sposób godny i uczciwy. Aby to osiągnąć szkoła powinna stworzyć warunki przyjazne uczniowi, z atmosferą ciepła życzliwości, zrozumienia i tolerancji. Winna być miejscem gdzie uczeń poczuje się bezpiecznie, będzie chętnie do niej uczęszczał i aktywnie uczestniczył w jej życiu. Z powyższych rozważań wynika, iż proces wychowania jako działalność dorosłych w stosunku do młodych jest bardzo złożony i niezwykle trudny. W oddziaływaniu wychowawczym bierze udział zarówno rodzina jak i szkoła. Niewątpliwie stwierdzić należy, że są to dwa ściśle powiązane ze sobą środowiska, w których wzrasta dziecko i wywierają znaczący wpływ na kształtowanie się oraz rozwój i wychowanie młodego człowieka. Aby ten rozwój przebiegał prawidłowo nieodzowna jest stała, systematyczna współpraca pomiędzy obydwoma środowiskami. Ważne jest również, aby ta współpraca opierała się na jednolitych, jasnych zasadach postępowania wychowawczego w stosunku do dzieci. By wspólnej trosce o wychowanie młodego pokolenia towarzyszył dialog i jednomyślność w postępowaniu wychowawczym zarówno rodziców jak i nauczycieli. Opracowanie: Dorota Moskała nauczycielka Zespołu Szkół nr 5 W Barwałdzie Górnym