PROGRAM PRACY Z DZIECKIEM ZDOLNYM
Dziecko z natury jest istotą ciekawą świata, która dąży do poznania otaczającej ją rzeczywistości. Głównym zadaniem wychowania według A. Brzezińskiej jest podtrzymywanie naturalnego toku organizowania odpowiednich ku temu warunków, włączanie się w spontanicznie podejmowane przez dziecko działania, odpowiadanie na nie i powodowanie własnym działaniem zmian w formach aktywności dziecka.
Każdy nauczyciel powinien podejmować działania, których głównym celem jest pełny rozwój osobowości dziecka i stwarzanie sytuacji sprzyjających wyzwoleniu jego aktywności w różnych sferach. Zdarza się często, że potrzeby dzieci znacznie wykraczały poza normy sytuacji edukacyjnych zorganizowanych dla całej grupy.
Wychodząc naprzeciw zainteresowaniom dzieci opracowano program, który będzie rozwijał i podtrzymywał próby samodzielnego czytania u wychowanków.
Metodą dostosowaną do potrzeb 6 - latków przygotowujących się do nauki czytania jest Metoda Dobrego Startu - prof. Marty Bogdanowicz. Założeniem MDS jest jednoczesne rozwijanie funkcji wzrokowych słuchowych, językowych, dotykowo-kinestetycznych i motorycznych oraz ich współdziałanie tzw. integracja percepcyjno-motoryczna. Leżą one u podstaw złożonych czynności czytania i pisania. Celem opisywanej metody jest także kształtowanie lateralizacji i orientacji w stronach ciała.
CELE OGÓLNE:
Rozwój zainteresowania słowem drukowanym,
Rozwój gotowości do pisania,
Kształtowanie odporności emocjonalnej u dzieci.
CELE SZCZEGÓŁOWE:
Rozwój spostrzegawczości i koncentracji uwagi,
Uważne słuchanie bajek i opowiadań,
Wzbogacanie wiadomości o otaczającym świecie,
Próby oceny postaw bohaterów literackich,
Posługiwanie się poprawnie mową,
Kształtowanie umiejętności analizy i syntezy,
słuchowej wyrazów,
słuchowo-wzrokowej,
wzrokowej.
Wstępne ćwiczenia kształtujące technikę czytania,
Znajomość zastosowania pisma,
Rozwój koordynacji wzrokowo-ruchowęj,
Próby pisania.
Obszary podejmowanych działań
Kształtowanie świadomości fonologicznej u dzieci,
Rozwój kompetencji językowych,
Literatura dziecięca,
Zajęcia Metodą Dobrego Startu,
Gry i zabawy rozwijające umiejętność czytania,
Przygotowanie do nauki pisania.
Metody:
samodzielnych doświadczeń,
zadań stawianych do wykonania,
metoda ćwiczeń utrwalających wcześniej nabyte umiejętności
Formy:
z grupą dzieci,
indywidualna
Środki dydaktyczne: karty pracy, figury, litery, cyfry, bajki, gry planszowe - dydaktyczne, pacynki, ilustracje tematyczne, instrumenty muzyczne, magnetofon, płyty CD, scenariusze zajęć, MDS - dostosowane do potrzeb i możliwości dzieci.
Efekty pracy:
znajomość liter drukowanych i pisanych,
czytanie za zrozumieniem wyrazów i zdań, krótkich tekstów,
usprawnienie ręki piszącej
Ewaluacja
wyniki uzyskane w czasie obserwacji dzieci na końcu roku szkolnego
Planowane działania
Wyłonienie dzieci zdolnych, wykazujących duże zainteresowanie czytaniem w czasie obserwacji wstępnej na początku roku szkolnego …………………,
Opracowanie programu dla dzieci zdolnych,
Realizacja kolejnych obszarów zawartych w programie.
MIEJSCE PROWADZENIA DZIAŁAŃ
…………………………………………………………………………………………………
Dzieci objęte programem:
…………………………………………………………………………………………………..
REALIZACJA PROGRAMU
1. KSZTAŁTOWANIE ŚWIADOMOŚCI FONOLOGICZNEJ U DZIECI.
a) zabawy z rymami
- rozpoznawanie rymów
- tworzenie rymów,
- zabawy z rymami.
b) Głoski zaczynające i kończące słowa
- wyodrębnianie głosek zaczynających i kończących słowa,
- podawanie słów zaczynających się i kończących się taką samą głoską,
- zabawy z głoskami zaczynającymi i kończącymi słowa.
c) Głoska a litera
Analiza i synteza sylabowa i fonemowa
- analiza i synteza sylabowa,
- wyszukiwanie znaczących części słowa,
- łączenie sylab w słowa.
Analiza i synteza fonemowa
- dzielenie słów na głoski,
- wyszukiwanie słowa w słowie.
d) Głoska a litera
- ćwiczenia w czytaniu
2. ROZWIJANIE KOMPETENCJI JĘZYKOWYCH
zabawy rozwijające percepcję słuchową,
ćwiczenia oddechowe,
zabawy doskonalące sprawność narządów artykulacyjnych,
rozmowy indywidualne i grupowe o tym, co się wydarzyło w ciągu dnia,
opisywanie zdarzeń,
dzielenie się swoimi planami i marzeniami,
stawiania pytań i udzielanie odpowiedzi,
opowiadanie obrazków i historyjek obrazkowych,
rozwiązywanie zagadek i formułowanie własnych,
tworzenie krótkich opowiadań,
posługiwanie się głosem w zależności od intencji wypowiedzi (oznajmujące, pytające, rozkazujące),
recytowanie poznanych wierszy
3. LITERATURA DZIECIĘCA
słuchanie bajek z morałem czytanych w czasie relaksu poobiedniego,
opowiadanie własnymi słowami treści poznanego utworu,
próby oceny zachowań postaci literackich,
wskazanie bohatera pozytywnego,
ilustrowanie poznanych utworów,
zabawy dramowe,
uczestnictwo w próbach inscenizowanych opowiadań,
ciągłe wzbogacanie kącika czytelniczego,
podtrzymywanie zainteresowania książeczkami i czasopismami dla dzieci,
wizyta w bibliotece miejskiej,
poprawne korzystanie z książek
4. ZAJĘCIA METODA DOBREGO STARTU
Realizacja wariantu metody - „Od piosenki do literki” dostosowanego do potrzeb 6 latków przygotowujących się do nauki czytania i pisania.
SCHEMAT ZAJĘĆ MDS
1. Zajęcia wprowadzające
powitanie,
ćwiczenia usprawniające orientację w schemacie ciała,
ćwiczenia orientacji przestrzeni,
poznanie piosenki,
ćwiczenia językowe.
2. Ćwiczenia właściwe
ćwiczenia ruchowe,
ćwiczenia ruchowo-słuchowe,
ćwiczenia ruchowo - słuchowo - wzrokowe,
prezentacja i omówienie wzoru,
uczenie się polisensoryczne,
odtwarzanie wzoru.
3. Zajęcia końcowe
relaksujące i wyciszające,
oddechowe, usprawniające artykulatory,
Propozycje ćwiczeń zawarte w scenariuszach należy dostosowywać do możliwości i chęci dzieci, z którymi prowadzi się zajęcia.
5. GRY I ZABAWY ROZWIJAJĄCE UMIEJĘTNOŚĆ CZYTANIA
Zabawy i ćwiczenia rozwijające umiejętność czytania
1.,,Domino wyrazowe”
Pomoce: domino wyrazowe; Przebieg zabawy: Dziecko losuje kartoniki, na którym znajdują się dwa wyrazy. Zabawę zaczyna nauczycielka układając swój kartonik na podłodze i odczytując swoje wyrazy (początkowy i następny). Zadaniem dziecka jest sprawdzać, czy na kartoniku znajduje się wyraz odczytany przez nauczycielkę. Jeżeli tak to układa kartonik obok przeczytanego wyrazu i samodzielnie odczytuje kolejny wyraz ze swojego kartonika. Dzieci ponownie sprawdzają, czy na ich kartonikach znajduje się odczytany wyraz - jeżeli tak to układają go obok tego wyrazy. Zabawa powtarza się do wyczerpania kartoników.
2. „Wędkarz i rybki”
Pomoce: wędka i kartoniki w kształcie rybek z wyrazami, obręcze hula-hop; Przebieg zabawy: Rybki pływają w stawie poukładane wyrazami do dołu. Zadaniem dziecka jest wyłowić rybkę wędką i odczytać wyraz.
3. „Polowanie na słowa”
Pomoce: kolorowe czasopisma, gazety, klej, nożyce, kartki; Przebieg zabawy: Dziecko wyszukuje w gazetach obrazków z przedmiotami, których nazwa zaczyna się na określoną głoskę.
4. „Czytamy gazety”
Pomoce: kolorowe czasopisma, gazety, klej, nożyce, kartki; Przebieg zabawy: Dziecko wyszukuje w gazetach wyrazów, których nazwa zaczyna się na określoną głoskę.
5. „Ułóż zagadkę”
Pomoce: kartoniki z wyrazami; Przebieg zabawy: Dziecko losuje kartonik z wyrazem, odczytuje go po cichutku i układa zagadkę o tym wyrazie, przedstawia ją kolegom.
6. „Podpisz obrazek”
Pomoce: obrazki, kartoniki z wyrazami; Przebieg zabawy: Dziecko otrzymuje kilka obrazków, jego zadaniem jest rozpoznać przedmiot znajdujący się na obrazku i odszukać do niego odpowiedni podpis.
7. „Czytamy bajki”
Pomoce: historyjka obrazkowa, figury geometryczne. Przebieg zajęcia: Nauczycielka opowiada bajkę pokazując w kolejności ilustracje. Następnie ponownie opowiada bajkę przyklejając zamiast obrazków umowne znaki, np. czerwony kapturek - czerwony trójkąt. W dalszej kolejności dzieci opowiadają bajkę patrząc tylko na piktogramy (ilustracje chowamy).
8. „Zaśpiewam ci piosenkę”
Pomoce: słowa piosenki zapisane na szarym papierze, karteczki samoprzylepne z zapisanymi symbolami (P-prawa, L-lewa, R-razem). Przebieg zabawy: Dzieci pod każdym z wersów (lub wyrazów w wersji trudniejszej) umieszczają kartonik z symbolem. Podczas śpiewania piosenki podnosi rękę zgodnie z symbolem.
9. „Zgaduj zgadula”
Pomoce: zestaw liter, dywanik; Przebieg zabawy: Nauczycielka mówi zagadkę. Zadaniem dziecko jest jej rozwiązanie ułożyć z rozsypanki literowej.
10. „Zgadywanki”
Pomoce: zestaw sylab; dywanik; Przebieg zabawy: Nauczycielka mówi zagadkę. Zadaniem dziecko jest jej rozwiązanie ułożyć z rozsypanki sylabowej.
11. „Ułóż zdanie”
Pomoce: rozsypanka wyrazowa, kartoniki z zapisanym zdaniem; Przebieg zabawy: Zadaniem dziecka jest ułożyć z rozsypanki wyrazowej zdanie wg wzoru umieszczonego na kartoniku.
12. „Jakiej sylaby brakuje”
Pomoce: kartoniki z sylabami i wyrazami, rozsypanka sylabowa; Przebieg zabawy: Dziecko otrzymuje dwa kartoniki: z całym wyrazem oraz wyrazem, gdzie brakuje sylaby. Zadaniem dziecka jest odnaleźć brakującą sylabę.
13. „Stonoga”
Przebieg zabawy: Dzieci siedzą w kręgu, pierwsze dziecko podaje słowo. Zadaniem kolejnych dzieci jest podawanie wyrazów zaczynających się od ostatniej litery poprzedniego słowa: obraz-zegar-rower...
14. „Dodaj sylabę”
Pomoce: sylaby Przebieg zabawy: Dziecko ma przed sobą pierwsze sylaby wyrazów oraz koszyczek z rozsypanka sylabową. Zadaniem dziecka jest dołożyć do pierwszych sylab następne i odczytać wyrazy.
15. „Szukaj wyrazu w wyrazie”
Pomoce, kartoniki z wyrazami, np. lis-listek, por-pora...Przebieg zabawy: Dziecko losuje kartonik z wyrazem, zadaniem dziecka jest przeczytać swój wyraz i dobrać parę z pośród kolegów, tak, aby jeden wyraz był częścią drugiego.
16. „Co znikło?”
Pomoce: kartoniki z wyrazami; Przebieg zabawy: Przed dzieckiem na dywanie leżą 3 kartoniki z wyrazami, zadaniem dziecka jest odczytać wyrazy i je zapamiętać. Dzieci zamykają oczy, a nauczycielka zabiera dziecku po jednym wyrazie. Dziecko musie powiedzieć, który wyraz zniknął.
17. „Rebusy”
Pomoce: kartoniki z rebusami (obrazek i sylaba); Przebieg: Dziecko losuje kartonik z rebusem. Jego zadaniem jest odczytać sylabę i nazwać przedmiot z obrazka tak, aby ułożyć rozwiązanie rebusów.
18. „Morze Czerwone”
Pomoce: chusta animacyjna, kartoniki z wyrazami. Przebieg zabawy: dzieci stają dookoła chusty, trzymają ją za uchwyty. Nauczycielka wrzuca do środka chusty kartoniki z wyrazami. Dzieci falują chustą tak, aby wyrazy nie spadły, na hasło stop przestają falować i układają chustę na podłodze, same siadają dookoła chusty i dobierają się w trójki. Po kolei odczytują wyrazy znajdujące się na polach w określonych kolorach: morze Żółte, morze Czerwone..., a następnie dzielą wyraz na sylaby i głoski.
19. „Układamy bajki"
Pomoce: kartoniki z wyrazami; Przebieg zabawy: dzieci łączą się w pary, każda para losuje po dwa kartoniki z wyrazem, następnie dzieci odczytują wyrazy i układają krótkie opowiadanie z uwzględnieniem tych dwóch słów. Opowiadanie przedstawiają kolegom.
6. PRZYGOTOWANIE DO NAUKI PISANIA
zabawy ćwiczące koordynację wzrokowo - ruchową (zabawy ruchowe, rysowanie po śladzie, kolorowanie)
wykonywanie ćwiczeń grafomotorycznych A. Tymichowej,
doskonalenie sprawności manualnej (nawlekanie, układanie, konstruowanie, lepienie, wyklejanie itp.).
Literatura
Bogdanowicz M., Barańska M., Jakacka E., Metoda Dobrego Startu, Od piosenki do literki, Wydawnictwo Harmonia, Gdańsk 2005.
Brzezińska A., Rozwijanie twórczej aktywności dziecka w przedszkolu, IKN, Poznań 1986.
Mazur A., Dźwięki mowy, Wydawnictwo Impuls, Kraków 2006.
Podstawa programowa z komentarzami, Tom I, Edukacja przedszkolna i wczesnoszkolna, MEN 2009.