PROGRAM PRACY Z DZIECKIEM ZDOLNYM

Opracowała:

mgr Beata Kijowska

Kto to jest dziecko zdolne?

      Zagadnienie zdolności jest związane z różnicami indywidualnymi między ludźmi w zakresie ich osiągnięć. Słownik pedagogiczny podaje, że zdolności, to "te właściwości psychiki człowieka, które warunkują możliwości skutecznej działalności w określonych dziedzinach, przy wykonywaniu pewnych działań." Zatem zdolności stanowią układ warunków wewnętrznych jednostki, właściwość różniącą jednego człowieka od drugiego w poziomie osiągnięć, łatwość i szybkość odbierania i przetwarzania informacji o otaczającym świecie.
      T. Lewowicki uważa, że dzieci zdolne posiadają:

• wysoki poziom zdolności ogólnych, inteligencji;

• wysoki poziom zdolności specjalnych, uzdolnień;

• wysokie osiągnięcia lub możliwość takich osiągnięć w nauce bądź innych dziedzinach;

• osiągnięcia oryginalne i twórcze, lub możliwość takich osiągnięć.

      Zatem zdolności, to te różnice indywidualne, które sprawiają, że przy danym zasobie wiedzy, praktyki i takich samych warunkach zewnętrznych oraz równej motywacji jedne dzieci sprawniej niż inne wykonują dane czynności, szybciej uczą się, dostrzegają problemy i przystępują do ich rozwiązania w sposób najbardziej logiczny i skuteczny.

Jak rozpoznać dziecko zdolne?

      Najważniejsza sprawą w pracy z dzieckiem zdolnym jest dostrzeżenie go, czyli wyłonienie z grupy innych dzieci. Wbrew pozorom nie jest to wcale takie proste. Prowadząc obserwacje grupy musimy pamiętać, że dziecko zdolne: Powinniśmy jednak pamiętać, że nawet bardzo zdolne dziecko jest przede wszystkim dzieckiem i potrzebuje dużo czasu i przestrzeni, aby rozwinąć się jako osoba. Pamiętajmy także, iż dzieci muszą się doskonalić nie tylko intelektualnie, społecznie, ale i emocjonalnie. Musimy również pozwolić dzieciom zdolnym popełniać błędy by mogły także na nich się uczyć.

 

ZDOLNE DZIECKO – CHARAKTERYSTYKA

     Zdolne dziecko to takie, które w kilku różnych dziedzinach osiąga wyniki wyraźnie lepsze od średnich wyników przypisanych jego grupie wiekowej. Ponadto, dziećmi szczególnie uzdolnionymi nazywa się te, które wykazują wysokie umiejętności w jednej lub więcej dziedzin, charakteryzują się one dużą wszechstronnością i biegłością dotyczącą wielu tematów.
      Dzieci zdolne charakteryzuje zdolność do rozumowania abstrakcyjnego, ciekawość intelektualna, łatwość uczenia się, szeroki zakres zainteresowań, duży zakres uwagi, większy zasób słownika czynnego, umiejętność samodzielnej pracy, zdolność obserwacji, inicjatywa i oryginalność, szybka reakcja na nowe idee, samodzielność sądów odległych od siebie faktów, potrzeba poszukiwań nowych rozwiązań, cierpliwość w ich poszukiwaniu.

 D. Lewis dowodzi, iż dziecko rodzi się wszechstronnie uzdolnione z pełną możliwością rozwoju we wszystkich kierunkach, potencjalną wybitną inteligencją i zadatkami na rozwijanie wszelkiej twórczości oraz dużym talentem społecznym. Podkreśla się szczególną role czynnika genetycznego, który warunkuje zdolności.

Grupa psychologów zdecydowanie twierdzi, że o zdolnościach człowieka decyduje środowisko, w którym się rozwija oraz świadoma działalność ludzi na rzecz rozwoju zdolności.

Wczesne przejawy talentu przedszkolaka

Ogólną cechą dziecka zdolnego jest potrzeba niezależności. Taką niezależność można, a nawet trzeba kształtować od najmłodszych lat. Dziecko powinno uzyskiwać pewność siebie, aby móc dzielnie stawiać czoło zadaniom, które przyjdzie mu rozwiązywać. Trzeba także uczyć dziecko umiejętności godzenia się z przegraną i odpowiedzialności .

Przedszkolaki to dzieci, które chcą się bawić, biegać i odkrywać świat. Chętnie zdobywają nowe doświadczenia, wykonują różnorodne zadania. Poszerzają krąg ludzi, z którymi się kontaktują. Stopniowo zauważają , że człowiek poprzez swoje działanie może zmieniać otoczenie.

Dzieci zdolne zachowują się oczywiście jak ich rówieśnicy - z tą różnicą, że postrzegają świat i zachowują trochę inaczej. Kim Tegel sporządziła następującą listę oznak talentu u dziecka w wieku przedszkolnym:

1. zachowanie się bądź posługiwanie zabawkami czy urządzeniami

w sposób niezwykły lub nowatorski

1. wczesna umiejętność czytania ze zrozumieniem tekstu

   i przypominania sobie faktów

2. umiejętność rozróżniania wielu rozmaitych podzbiorów w dużych

zbiorach przedmiotów

1. zadawanie pytań na tematy trudne do uchwycenia ( np. śmierć, czas, itp.)

2. wykazywanie zainteresowań różnymi zależnościami ( np. cyklami życia)

3. opowiadanie dowcipów, których nie rozumieją rówieśnicy

4. kwestionowanie opowiadań odwołujących się do wydarzeń, które nie mogły zaistnieć w rzeczywistości.

Oczywistym jest fakt, że dziecko zdolne nie przejawia zdolności i talentu we wszystkich dziedzinach i w każdym zachowaniu.

Zauważając u dziecka wczesne przejawy zdolności należy rozwijać intelektualnie dziecko, aby zapewnić mu swobodę dorastania. Należy pozwolić mu na jak największą swobodę poruszania się, obserwowania, dotykania itp. Musi ono mieć jak najwięcej możliwości widzenia i odkrywania wszystkiego, co je otacza. Warto zatem pamiętać o ważnych zasadach:

1. pozwalać dziecku na aktywny udział w zajęciach,

2. pozwalać dziecku popełniać błędy i uporać się z ich skutkami,

3. nagradzać inicjatywę, dociekliwość oraz zadawanie pytań,

4. zachęcać dziecko do odkrywania i wymyślania,

5. nie narzucać wiedzy dziecku zbyt wcześnie, gdyż straci ono orientację i szybko się znudzi.

Rola nauczyciela - wychowawcy.

Pierwszym zasadniczym problemem relacji dziecko - nauczyciel wydaje się sposób komunikowania się . Chodzi tu o komunikację w sensie werbalnym, jak i niewerbalnym. Nauczyciel zatem rozumieć powinien nie tylko słowne wypowiedzi dziecka, ale także te nadawane za pomocą gestów, min i spojrzeń.

W komunikacji werbalnej dziecko - nauczyciel istotną rolę odgrywają pytania nauczyciela w tym :

1. umiejętność stawiania pytań

2. odpowiednie sformułowanie pytania

3. dobranie kolejności pytań,

4. rozważanie ich założeń i trafności

Rozwijającą rolę mają pytania twórcze, badawcze, a więc aktywizujące procesy poznawcze dziecka, odwołujące się do jego doświadczeń, a zmierzające do nowych wiadomości. Nie mogą to być jedynie pytania kontrolne odtwarzające posiadane wiadomości lub wymagające odpowiedzi „tak” czy „ nie”.

Nauczyciela - wychowawcę cechować musi empatia będąca ważnym składnikiem jego osobowości. Nauczyciel empatyczny dostrzega, rozumie i właściwie reaguje na emocje innych. Stara się więc poznać co czują, co myślą i dlaczego coś robią jego dzieci. Wie także kiedy spieszyć z pomocą, a kiedy się od niej powstrzymać.

Kolejną cechą - naszym zdaniem jest prezentowanie postawy zachęcającej, proponującej różnorodne działania. Nauczyciel stwarza sytuacje edukacyjne zaciekawiające dziecko, podtrzymujące jego zapał poznawczy. Nauczyciel musi wychodzić naprzeciw zainteresowaniom dziecka. Nauczyciel powinien być zatem dynamiczny, potrafiący przyjmować i modyfikować pomysły dziecka.

W swej pracy z dzieckiem przedszkolnym nauczyciel powinien analizować i wyjaśniać zachowania dziecka, a nie tylko je oceniać i odrzucać. Kolejną cechę nazwać możemy więc niedyrektywną - uznającą poznawczą odmienność dziecka.

Nauczyciel powinien być otwarty i innowacyjny. Przez otwartość rozumiemy nie tylko „otwartość na dziecko”, ale i „na samego siebie”. Chodzi tu o doskonalenie własnych cech osobowości, a także o poszerzenie wiedzy zawodowej.

Nauczyciel powinien umieć pozwolić dziecku być sobą, traktować go jako autonomiczną jednostkę z przysługującymi jej cechami wieku. Pamiętać tu należy, że właściwością wieku przedszkolnego jest zabawa.

Dobry nauczyciel to osoba zarażająca dziecko swą ciekawością świata, przekazująca pozytywne wartości, mająca kreatywne pomysły.

Oczywiście nie ma „ uniwersalnego nauczyciela” posiadającego zbiór wszystkich pożądanych cech.

Podczas uczenia dzieci zdolnych nauczyciel powinien pamiętać o ważnych zasadach

• Pozwalamy dziecku brać aktywny udział w zajęciu,

• Pozwalamy dziecku popełniać błędy i uporać się z ich skutkami,

• Nagradzamy inicjatywę, dociekliwość oraz zadawanie pytań,

• Zachęcamy dziecko do odkrywania i wymyślania,

• Koncentrujmy nauczanie na wrodzonej potrzebie dziecka dokonywania odkryć dotyczących świata, w którym żyje,

• Nie narzucamy wiedzy dziecku zbyt wcześnie, gdyż straci ono orientację i szybko się znudzi,

Powinniśmy jednak pamiętać, że nawet bardzo zdolne dziecko jest przede wszystkim dzieckiem i potrzebuje dużo czasu i przestrzeni, aby rozwinąć się jako osoba. Pamiętajmy także, iż dzieci muszą się doskonalić nie tylko intelektualnie, społecznie, ale i emocjonalnie. Musimy również pozwolić dzieciom zdolnym popełniać błędy by mogły także na nich się uczyć.

 

     Posiadanie przynajmniej kilku spośród wymienionych cech pozytywnych oznacza, że dziecko przy wczesnej stymulacji, poświęcaniu czynnej uwagi i akceptacji otoczenia ma szansę wykorzystać i rozwinąć wrodzone predyspozycje, a w efekcie stać się jednostką wybitną.

Założenia ogólne programu

    
      Program przeznaczony jest dla dzieci 3-4-5 letnich wykazujących szczególne uzdolnienia i zainteresowania związane z zabawą w przedszkolu. Program zawiera cele, treści, metody i formy pracy, które są zgodne z podstawą programową wychowania przedszkolnego i w spójny sposób uzupełniają ją.
     Program realizowany będzie w trakcie zajęć zintegrowanych w ciągu dnia pobytu dziecka w przedszkolu. Na bazie programu nauczyciel grupy opracuje swój plan pracy, który będzie przebiegać we własnym środowisku dziecka, w zróżnicowanym zespole dzieci, gdzie będzie możliwość wielorakich doświadczeń po to, by zapewnić również jego wszechstronny rozwój emocjonalny, społeczny i fizyczny.

Cele główne programu

     Głównym celem wychowania przedszkolnego jest wspomaganie i ukierunkowywanie rozwoju dziecka zgodnie z jego wrodzonym potencjałem i możliwościami rozwojowymi. W odniesieniu do dziecka sześcioletniego objętego tylko jednorocznym oddziaływaniem rozwinięcie zdolności zgodnie z indywidualnymi predyspozycjami i możliwościami wymaga stworzenia specjalnych warunków oraz dodatkowego zainteresowania ze strony nauczyciela.

 

           Praca z dzieckiem zdolnym, ukierunkowana jest na rozwijanie jego  zdolności indywidualnych oraz zainteresowań a także:

1. Stwarzanie warunków do odkrywania, eksperymentowania, poznawania, działania, przeżywania w różnych formach.

2.  Kształtowanie u dzieci wiary we własne możliwości.

3.  Rozwijanie u dziecka możliwości umysłowych oraz szczególnych uzdolnień do uczenia się matematyki.

4.   Stwarzanie sytuacji doskonalących pamięć, umiejętność skupienia uwagi, zdolność kojarzenia, logicznego, twórczego i oryginalnego myślenia a także działania.

5.   Rozbudzanie ciekawości poznawczej, twórczego działania oraz samodzielności.

6.   Tworzenie warunków, w których dziecko rozwija nabyte doświadczenia językowe, ze szczególnym uwzględnieniem umiejętności czytania i pisania.

7.   Kształtowanie i rozwijanie ekspresji, twórczej postawy,  wrażliwości na piękno, wrażliwości estetycznej,  pomysłowość, wyobraźni i muzykalności.

8. Stwarzanie warunków optymalnego i harmonijnego rozwoju osobowości.

9. Wdrażanie do samokształcenia i systematycznej pracy nad sobą.

10. Budowanie i utrwalanie pozytywnej motywacji do nauki.

11. Wdrażanie do operatywnego posługiwania się wiedzą.

12. Rozbudzanie u dziecka pragnienia rozwijania swoich zainteresowań i zamiłowań.

Procedury osiągania celów (metody i formy realizacji)

     Efektywność realizacji każdego programu zależy od zrozumienia jego idei, a następnie od inwencji i pomysłowości jego wykonawcy. Chcąc osiągnąć zamierzone cele należy pamiętać, aby:

• pomysłowo i odważnie projektować sytuacje wychowawczo – dydaktyczne,

• zapewniać dzieciom poczucie bezpieczeństwa i swobody,

• stwarzać możliwość zaspokajania naturalnej ciekawości dzieci w różnych sferach,

• stwarzać wiele różnorodnych sytuacji do podejmowania działania.

     Program został opracowany z myślą o dziecku, które nie boi się rozwiązywania problemów i cieszy się z każdego, nawet najmniejszego sukcesu. W realizacji programu przyjęto koncepcję łączenia metod tzw. "Sojusz metod" w których dominować będą metody aktywizujące dzieci. .

• słowna, oglądowa, praktyczna;

• uczenie się przez odkrywanie (problemowo – poszukujące), działanie (praktyczne), przeżywanie (ekspresyjne);

• zabawowa;

• "burza mózgów"

• patrz i słuchaj;

• kinezjologia edukacyjna P. Dennisona;

• naturalna metoda nauki czytania I. Majchrzak

Aby praca z dzieckiem zdolnym przynosiła oczekiwane efekty niezwykle ważne jest przyjęcie odpowiednich form pracy. Program ten przewiduje: praca indywidualna – dziecko  samodzielne wykonuje czynność;

• praca zbiorowa, wszystkie dzieci pracują wspólnie;

• praca zespołowa, dzieci pracują w stałych zespołach;

• praca grupowa, dzieci pracują w jednorazowych grupach.

Wykorzystywanie różnorodnych możliwości i okazji do indywidualizacji pracy w toku normalnie, powszechnie stosowanych form pracy;

• przydzielanie trudniejszych zadań do rozwiązywania podczas pracy zbiorowej i indywidualnej;

• stwarzanie okazji do swobodnego wyboru trudniejszych zadań i swobodnej decyzji w podejmowaniu zadań dodatkowych;

• organizowanie pracy w małych grupach;

• dobór grup na zajęciach pod względem poziomu zdolności dzieci lub pod względem rodzaju zdolności;

• stawianie pytań problemowych pobudzających myślenie twórcze i krytyczne;

• wskazywanie dodatkowych źródeł wiedzy i inspirowanie do korzystania z nich;

• stopniowe zwiększanie wymagań;

• przydzielanie dodatkowych ról mobilizujących do wysiłku intelektualnego i zaangażowania;

• organizowanie konkursów, występów artystycznych

Dziecko będzie aktywne, gdy:

• cel jest dla niego bliski i wyraźny ( ma poczucie sensu, tego co robi ),

• uwzględnia się jego potrzeby i zainteresowania (zadania uznaje za własne),

• ma poczucie bezpieczeństwa, prawo do błędu, otrzyma koniecznie wsparcie i informację zwrotną,

• działaniom towarzyszą odczucia i emocje,

• bierze udział w planowaniu i podejmowaniu decyzji ( coś ode mnie zależy),

• odczuwa satysfakcję ( lubi to robić ),

• ma poczucie własnej wartości ( ja to potrafię ),

• dostrzega się jego wkład pracy, a nie tylko efekt ( nauczyciel i grupa dostrzegają jego wysiłek i doceniają go ),

• kiedy ma możliwość zrealizowania własnych pomysłów.

O programie:

Głównym założeniem programu jest wychodzenie naprzeciw potrzebom dziecka o specjalnych potrzebach edukacyjnych, rozwijanie, wspomaganie i ukierunkowanie zdolności dziecka zgodnie z jego potencjałem i możliwościami. A także umożliwianie, wyzwalanie i podtrzymywanie spontanicznej aktywności dziecka, sprzyjanie uaktywnianiu się jego potencjału intelektualnego i twórczego a tym samym umożliwianie realizowania się indywidualnej linii rozwojowej.

Program zawiera cele, treści, metody  i formy pracy które są zgodne z podstawą programową  wychowania przedszkolnego i w spójny sposób uzupełniają ją.

KRÓTKA CHARAKTERYSTYKA POSZCZEGÓLNYCH ZDOLNOŚCI U DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM

Zdolność artystyczna

Dziecko lubi :

• rysować, malować ,

• lepić z gliny lub plasteliny.

• Chętnie eksperymentuje, przejawia oryginalność w doborze tematów, technik, kompozycji i materiałów. Poprzez sztukę wyraża swoje uczucia.

• Zauważa szczegóły i barwy, których inne dzieci nie dostrzegają.

• Ma wyostrzoną percepcję przedmiotów codziennego użytku.

• Odwiedza galerię, wystawy. Interesuje się dziełami sztuki. Spędza dużo czasu na malowaniu i rzeźbieniu;

• Ma dobre wyczucie perspektywy i szczegółu, gdy rysuje;

• Rysuje oryginalne rysunki, które nie przypominają prób innych dzieci;

• Lubi oglądać obrazy i komentować je;

Zdolność twórcza

Dziecko posiada inwencję twórczą .

• Potrafi wymyślać opowiadania, gry, wiersze, piosenki itp.

• Zadaje dużo pytań stawianych przez dorosłych.

• Lubi eksperymentować i sprawdzać hipotezy, by uzyskać odpowiedź na nurtujące pytania.

• Potrafi wykorzystać w nowy niezwykły sposób znane materiały i środki.

• Jest wytrwałe w podejmowanym zadaniu.

• Często ubiera się lub zachowuje w sobie tylko właściwy sposób.

• Jest bystrym obserwatorem, przytomnym i szybko podchwytującym nowe rzeczy;

• Potrafi wykonywać zadania umysłowe z przyjemnością;

• Potrafi uczyć się szybko i dobrze;

• Używa poprawnie wielu słów;

• Zadaje bardzo dużo pytań;

• Ma oryginalne pomysły;

• Skupia swoją uwagę na tym, co mu się pokazuje nowego;

• Ma dobra pamięć;

• Jasno wyraża koncepcje w mowie;

• Nie zraża się łatwo, gdy rzeczy nie idą po jego myśli;

• Wcześnie zaczyna czytać.

Zdolności aktorskie

Dziecko od najmłodszych lat wykazuje zdolność odgrywania różnych ról, naśladowania.

• Potrafi z ekspresją operować głosem oraz porozumiewać się za pomocą gestów, ruchu i wyrazu twarzy.

• Chętnie uczestniczy w klasowych teatrzykach. Interesuje się teatrem, filmem.

Zdolność muzyczna

Dziecko ma słuch muzyczny, wyczucie rytmu i natężenia dźwięku.

• Potrafi skojarzyć zjawiska z muzyką.

• Wyraża chęć do nauki gry na jakimś instrumencie.

• Charakteryzuje go zdolność długotrwałej koncentracji.

• Dobrze śpiewa ( chociaż nie zawsze).

• Wymyśla oryginalne melodie.

• Chętnie słucha różnych gatunków muzyki.

• Często czyta o muzyce, kompozytorach i muzykach.

• Ma dobre poczucie rytmu i lubi poruszać się w takt melodii;

• Posługuje się ekspresywnymi ruchami ciała dla okazania nastroju, emocji;

• Ma dobrą koordynacje ruchów;

• Lubi wystukiwać rytm, gdy gra muzyka;

• chodzi na koncerty.

Zdolności matematyczne

Dziecko od najmłodszych lat szybko operuje cyframi i liczbami.

• Wszystko oblicza skrótami.

• Jest perfekcjonistą ,

• Nie jest zbyt rozmowne.

• Jasno i zwięźle odpowiada na pytania.

• Nie ufa intuicji, chce dowodów.

• Wykazuje wytrwałość i upór w rozwiązywaniu zadań.

• Zdarza się, że lubi muzykować lub grać w szachy.

Zdolności przywódcze

Dziecko zazwyczaj jest w centrum uwagi.

• Jest pewne siebie, uwielbia być na czele.

• Ma poczucie lojalności grupowej i indywidualnej sprawiedliwości społecznej.

• Przez inne dzieci uznawane jest za przewodnika.

• Jest cierpliwe i tolerancyjne, kontroluje przebieg zabawy i wykorzystuje to do zdobywania uznania u rówieśników oraz do manipulowania nimi.

• Wie jak zaszczepić innym entuzjazm do pomysłu.

Zdolności sportowe

Dziecko jest energiczne, aktywne ruchowo.

• Ma doskonałą koordynację ruchów, szybko rozwija się motorycznie.

• Uwielbia gry i zabawy sportowe, zabawy na powietrzu.

• Chętnie wykonuje ćwiczenia sportowe.

• Z powodzeniem rywalizuje w sporcie z dziećmi starszymi od siebie.

• Czyta artykuły i wiadomości sportowe

• Przewodzi w grach z innymi dziećmi w tym samym prawie wieku;

• Ma pomysły na zabawę, gdy bawi się z innymi;

• Ma obowiązki do wypełnienia przekazane przez nauczycieli w przedszkolu lub grupie zabawowej;

Zdolności pisarskie

Dziecko czyta z przyjemnością i ze zrozumieniem.

• Od wczesnego dzieciństwa samo sięga po książkę i czyta płynnie.

• Wyprzedza rówieśników w umiejętności czytania i pisania.

• Wymyśla opowiadania, historyjki.

• Zapisuje swoje myśli i pomysły.

• Nie traci wątku.

• Sprawia, że postacie przez niego stworzone wydają się autentyczne.

• Jest wrażliwe na uczucia innych, bystrym obserwatorem ludzkich zachowań.

Zdolności naukowe

Dziecko jest oczytane ( m.in. chodzi o tematykę naukową ).

• Wyraża się jasno i precyzyjnie.

• Jest uzdolnione matematycznie.

• Ciągle nurtują go pytania: „jak?” i „ dlaczego?”

• Ma doskonałą koordynację oko - ręka oraz świetnie rozwinięte umiejętności motoryczne.

• Często zbiera różne przedmioty, klasyfikuje je.

• Jest wytrwałe.

• Czyta książki popularnonaukowe, przeprowadza doświadczenia.

• Dostrzega i rozumie różne pojęcia i związki.

Zdolności techniczne

Dziecko lubi konstruować.

• Właściwie posługuje się różnego rodzaju narzędziami.

• Interesuje go funkcjonowanie urządzeń mechanicznych.

• Lubi rysować przedmioty mechaniczne lub różne plany i projekty.

• Ma zdolności matematyczne ( w zakresie matematyki stosowanej i geometrii).

• Czyta książki i czasopisma naukowe i techniczne

a jednocześnie często dziecko zdolne:

• ma trudności w przystosowaniu się do grupy (potrzeba rywalizacji, imponowania, dominacji);

• jest często uznawane za zarozumiałe;

• bywa, że lekceważy rówieśników, nauczyciela lub jego zdanie;

• prezentuje egocentryzm, koncentrację na sobie;

Przykładowe ćwiczenia do

pracy z dzieckiem zdolnym

Słowne:

1. Archiwum – wymienianie słów spełniających określone wymogi treściowe, np. obiekty białe.

2. Podobieństwa – losujemy 2 obrazki i pytamy o ich cechy wspólne (potem 3 obrazki itd..)

3. Pomyśl o rzeczy w tej sali – zgadujemy zadając pytania, czyli poprzez wykluczenie, eliminację.

4. 1000 definicji – jak nazwać inaczej np. krzesło, lub co to jest krzesło?

5. Zagadki - np. "ma dziób, choć nie jest ptakiem", "co wpada przez okno i nie tłucze szyby, itd.

6. Inne wyrazy z liter SMOK: sok, oko, kok, koks.

7. Część ciała na 5 liter.

8. Skojarzenia – pokazujemy obrazek i pytamy o wolne skojarzenia z nim związane.

9. Łańcuszek skojarzeń: podajemy wyraz, a dziecko kolejny, drugie następny.

10. Wyliczanki: np. "człowiek może mieszkać w ..."

11. Określenia – wymienianie określeń, jaki może być: dom, las itp.

12. Przyczyny – podawanie przyczyn różnych mniej lub bardziej absurdalnych sytuacji, np. "wsiadasz do autobusu, a nim jadą sami Murzyni"

Inteligencja emocjonalna:

• "Zwierzątka" – podawanie nazwy i naśladowanie zwierzątka.

• "Dziesięć pytań do..." zadawanie dowolnych pytań (liczy się pomysłowość i kultura)

• Autoprezentacja – rysunek i omówienie: "Jestem Ala, lubię..."

• Aktywne słuchanie wg Gordona

• "Planista" – masz jeden dzień, w którym sam planujesz wszystko dla grupy.

• "Pamiętnik" – "Co mnie dzisiaj cieszyło, a co złościło?" (wysłuchujemy całej grupy)

Ewaluacja programu

     

Miernikiem i sprawdzianem wspólnie podejmowanych działań nauczyciela i dziecka będzie ewaluacja końcowa, którą wykonamy po całym przewidzianym cyklu zajęć.

Ewaluację programu przeprowadzimy poprzez:

- analizę wytworów dziecka,

- rejestrację postępów dziecka w formie kart pracy,

- udział dzieci w konkursach: dyplomy, nagrody,

- ankiety

Uwagi:
     W zależności od predyspozycji dzieci, środków dydaktycznych a także możliwości czasowych program może być modyfikowany.

ZAKOŃCZENIE

Dziecko zdolne jest przede wszystkim dzieckiem, a dopiero później dzieckiem zdolnym, dlatego współżycie i współdziałanie w grupie jest niezbędnym elementem jego prawidłowego funkcjonowania w życiu grupy rówieśniczej. Poznając siebie, swoje ponadprzeciętne możliwości dziecko musi jednocześnie czuć, że: akceptacja, tolerancja , życzliwość i empatia ułatwiają kontakty z innymi.

Czasem trudno jest dziecku przezwyciężyć egocentryzm i zrozumieć, że inne dzieci czegoś nie potrafią tak dobrze, ale mimo to mają takie same prawa. Program ten służyć mam wyrabianiu wrażliwości intelektualnej i emocjonalnej niezbędnej w rozwijaniu dalszych zdolności dziecka. Ma on także kształtować pozytywny stosunek do zdobywania wiedzy poprzez działanie i zabawę.

Za najważniejsze czynniki sprzyjające osiąganiu zaplanowanych celów uważamy:

- pozytywny stosunek dziecka do proponowanych zajęć – jego samodzielność , twórcze myślenie, kreatywność, umiejętność współpracy w grupie,

- dobrą atmosferę pracy,

- dostosowanie metod i form do możliwości indywidualnych dziecka,

- pomysłowość i kreatywność nauczyciela w inspirowaniu działań dziecka,

- samodzielne eksperymentowanie, poszukiwanie nowych, oryginalnych rozwiązań przez dziecko,

- wsparcie działań nauczyciela przez dom rodzinny wychowanków,

- zmierzanie w kierunku rozwijania zdolności na późniejszych szczeblach edukacji dziecka

Literatura:

• Bałczewska E. Herde M. Kwiatkowska E. Wasilewska E. Łada - Grodzicka A. "ABC... Program wychowania przedszkolnego XXI wieku".Warszawa WsiP 2000.

• Bates J. Munday S. "Dzieci zdolne, ambitne i utalentowane". Warszawa Liber 2005

• Gruszczyk – Kolczyńska E. Zielińska E. "Dziecięca matematyka – Program dla przedszkoli, klas zerowych i placówek integracyjnych. Warszawa WSiP 1999.

• Krysiak J. "Czy to jest dziecko zdolne?" Przedszkole 1/2005

• Lewis D. "Jak wychować zdolne dziecko?" Warszawa PZWL 1988.

• Lewowicki T. "Kształcenie uczniów zdolnych". Warszawa WSiP 1986

• Limont W. "Zdolności twórcze dzieci w wieku przedszkolnym" Wychowanie w Przedszkolu 8/2002

• Majchrzak I. "Wprowadzenie dziecka w świat pisma". Warszawa WSiP 1995

• Partyka M. "Zdolni, utalentowani, twórczy". Warszawa1999

• Uszyńska – Jarmoc J. "Metody wspierania aktywności edukacyjnej". Wychowane w Przedszkolu 9/2004     

• Bogdanowicz M.: metoda Dobrego Startu.”   GWP 2003.

• Brońska E.: „Refleksje na temat przedszkolnych programów”

  • Wychowanie w Przedszkolu 7/2005.

• Dudzińska I.: „Dziecko sześcioletnie uczy się czytać”. Warszawa  WSiP 1992.

• Rou E. Ziętkiewicz E. : „Jak aktywizować uczniów”. Oficyna Wydawnicza 2000.

• Vos J. Dryden G. DambachK.E.: „Rewolucja w uczeniu”. Zysk S-ka 2003

Indywidualne programy pracy z dzieckiem zdolnym

Powyższa część stanowi podstawę do opracowywania indywidualnych programów dla dzieci przejawiających zdolności (w określonym kierunku).

Program nakierowany jest na pracę z dzieckiem o specjalnych potrzebach edukacyjnych, jest to program stymulujący rozwój dziecka zdolnego.

Arkusze do rozpoznawania poszczególnych obszarów talentu

ZESTAW KONTROLNY DO ROZPOZNAWANIA TALENTU TWÓRCZEGO

1. Wymyśla gry, zabawy 1 2 3 4

2. Wykorzystuje zwykłe przedmioty w celu 1 2 3 4

uatrakcyjnienia jakiejś zabawy

3. Jest żądny przygód, dociekliwy 1 2 3 4

3. Słucha muzyki, interesują go rzadkie instrumenty 1 2 3 4

3. Skomponuje i zagra miniaturowy utwór muzyczny 1 2 3 4

6. Wie jak połączyć słowo, muzykę i ruch 1 2 3 4

( w zabawie i nie tylko)

7. Jest dobry w mimice, pantomimie 1 2 3 4

   i naśladowaniu

7. Składa elementy, całości w nowy 1 2 3 4

niespotykany sposób

9. Jest wrażliwy na uczucia innych, 1 2 3 4

potrafi je interpretować

10. Lubi odmienność 1 2 3 4

10. Potrafi marzyć i fantazjować 1 2 3 4

10. Wymyśla niezwykłe rozwiązania różnych 1 2 3 4

problemów

R a z e m 48

Klucz

1 - Nigdy

2 - Czasami

3 - Często

4 - Zawsze

Obliczanie wyniku: im więcej punktów tym większe prawdopodobieństwo występowania talentu

ZESTAW KONTROLNY DO ROZPOZNAWANIA TALENTU JĘZYKOWEGO

1. Potrafi czytać ze zrozumieniem 1 2 3 4

2. Potrafi pisać 1 2 3 4

3. Lubi czytać i pisać 1 2 3 4

4. Posiada duży zasób wiadomości

na różne tematy 1 2 3 4

1. Ma dobrą pamięć, szybko opanowuje

i przywołuje z pamięci konkretne wiadomości 1 2 3 4

6. Jest dociekliwy, zadaje wiele pytań 1 2 3 4

6. Jest dobrym obserwatorem 1 2 3 4

R a z e m 28

Klucz

1 - Nigdy

2 - Czasami

3 - Często

4 - Zawsze

Obliczanie wyniku: im więcej punktów tym większe prawdopodobieństwo występowania talentu.

ZESTAW KONTROLNY DO ROZPOZNAWANIA TALENTU SPORTOWEGO

1. Chętnie uczestniczy w grach i zabawach 1 2 3 4

sportowych o wysokim stopniu rywalizacji

2. Jest sprawny fizycznie 1 2 3 4

2. Lubi sporty na powietrzu, wędrówki, włóczęgi 1 2 3 4

3. Potrafi pomagać w prowadzeniu zabaw i gier 1 2 3 4

   sportowych

4. Łatwo adoptuje się do wszystkich rodzajów 1 2 3 4

   sportów i zajęć rekreacyjnych

5. Jest wytrwały w ćwiczeniach 1 2 3 4

6. Interesują go programy i nowinki o sporcie 1 2 3 4

R a z e m 28

Klucz

1 - Nigdy

2 - Czasami

3 - Często

4 - Zawsze

Obliczanie wyniku: im więcej punktów tym większe prawdopodobieństwo występowania talentu

ZESTAW KONTROLNY DO ROZPOZNAWANIA TALENTU PRZYWÓDCZEGO

1. Potrafi znaleźć się wśród dorosłych

i rówieśników 1 2 3 4

2. Jest towarzyski, ale lubi też być sam 1 2 3 4

3. Potrafi bronić praw swoich i innych 1 2 3 4

4. Wykazuje inicjatywę w działaniu 1 2 3 4

5. Jest elastyczny w myśleniu i działaniu 1 2 3 4

5. Lubi pełnić różne funkcje 1 2 3 4

6. Potrafi być samokrytyczny 1 2 3 4

7. Jest stanowczy 1 2 3 4

5. Potrafi pomóc rówieśnikom w trudnych 1 2 3 4

sytuacjach

10. Bez trudu przyjmuje rolę lidera drużyny, 1 2 3 4

przywódcy

11. Podejmuje się trudnych zadań 1 2 3 4

11. Często zadaje pytania i czyni komentarze 1 2 3 4

12. Żywo gestykuluje podczas dyskusji 1 2 3 4

13. Ma poczucie humoru 1 2 3 4

14. Lubi wyzwania 1 2 3 4

15. Jest lubiany przez kolegów 1 2 3 4

16. Umie współpracować z n-lami i kolegami 1 2 3 4

11. Ma skłonności do dominowania nad innymi 1 2 3 4

w grupie

R a z e m 72

Klucz

1 - Nigdy

2 - Czasami

3 - Często

4 - Zawsze

Obliczanie wyniku: im więcej punktów tym większe prawdopodobieństwo występowania talentu.

ZESTAW KONTROLNY DO ROZPOZNAWANIA ZDOLNOŚCI ARTYSTYCZNYCH

TALENT PLASTYCZNY

1. Lubi zajęcia plastyczne o charakterze 1 2 3 4

twórczym

2. W czasie wolnym chętnie rysuje, maluje 1 2 3 4

rzeźbi

3. Jest oryginalny w doborze tematów, 1 2 3 4

technik i kompozycji

4. Chętnie wypróbowuje nowe metody 1 2 3 4

technik i kompozycji

5. Lubi eksperymentować 1 2 3 4

5. Poprzez sztukę wyraża swoje uczucia 1 2 3 4

i przeżycia

7. Interesuje się pracą artystyczną innych ludzi 1 2 3 4

( potrafi docenić ale i skrytykować)

8. Ma rozwinięte poczucie estetyki 1 2 3 4

R a z e m 32

Klucz

1 - Nigdy

2 - Czasami

3 - Często

4 - Zawsze

Obliczanie wyniku: im więcej punktów tym większe prawdopodobieństwo występowania talentu

ZESTAW KONTROLNY DO ROZPOZNAWANIA ZDOLNOŚCI ARTYSTYCZNYCH

TALENT MUZYCZNY

1. Dziecko rozróżnia wysokość dźwięków 1 2 3 4

( dźwięk wysoki, średni, niski)

2. Jest wrażliwy na barwę i natężenie dźwięku 1 2 3 4

2. Ma poczucie rytmu 1 2 3 4

3. Lubi zajęcia o charakterze muzycznym 1 2 3 4

4. Naturalnie trafia w tonację i utrzymuje 1 2 3 4

się w niej w trakcie śpiewania

6. Ma umiejętności motoryczne, porusza rękami 1 2 3 4

nogami, całym ciałem w rytm muzyki

7. Chętnie słucha muzyki 1 2 3 4

7. Chętnie sięga po różne instrumenty 1 2 3 4

8. Potrafi bezbłędnie powtórzyć melodię 1 2 3 4

9. Łatwo kojarzy, często wynajduje różne 1 2 3 4

przedmioty i zauważa zjawiska

w swoim otoczeniu

11. Potrafi się koncentrować przez długi czas 1 2 3 4

11. Pochodzi z rodziny o tradycjach 1 2 3 4

muzycznych

R a z e m 48

Klucz

1 - Nigdy

2 - Czasami

3 - Często

4 - Zawsze

Obliczanie wyniku: im więcej punktów tym większe prawdopodobieństwo występowania talentu

ZESTAW KONTROLNY DO ROZPOZNAWANIA TALENTU MATEMATYCZNEGO

1. Interesuje się matematyką 1 2 3 4

2. Rozumie pojęcia matematyczne 1 2 3 4

3. Przejawia duże zainteresowanie rachunkami 1 2 3 4

( poj. czasu, cyframi)

4. Rozwiązuje zadania rachunkowe, zagadki 1 2 3 4

rebusy

5. Układa puzzle 1 2 3 4

5. Odpowiada na podchwytliwe pytania 1 2 3 4

6. Interesują go nowinki matematyczne 1 2 3 4

7. Rysuje w sposób bardziej mechaniczny 1 2 3 4

i schematyczny, aniżeli artystyczny

9. Ma umysł ścisły i potrafi logicznie 1 2 3 4

wnioskować z faktów

10. Ma doskonałą pamięć do szczegółów 1 2 3 4

11. Interesuje się komputerami 1 2 3 4

12. Łatwo uczy się obsługiwać komputer 1 2 3 4

13. Szybko pochłania nowe wiadomości ? 1 2 3 4

R a z e m 52

Klucz

1 - Nigdy

2 - Czasami

3 - Często

4 - Zawsze

Obliczanie wyniku: im więcej punktów tym większe prawdopodobieństwo występowania ZDOLNOŚCI