Szymon Lewandowski

Zbigniew Krajka

Laboratorium z dewiacji i kompensacji kompasu magnetycznego ćw 6

Określanie całkowitej dewiacji metodą AIRY

Na statkach handlowych stosuje się głównie dwa sposoby kompensacji kompasu magnetycznego a metoda AIRY jest jedną z nich. Polega ona na usuwaniu dewiacji na kursach gdzie jest maksymalna dewiacja. Aby wykonać kompensację tą metodą należy położyć statek na ośmiu kursach głównych.

Przebieg ćwiczenia

Dewiaskop został uzbrojony w :

• Sztaby poprzeczne (stal miękka - dewiacja ćwierćokrężna -e)

• Sztabę pionową za kompasem (stal miękka -c)

• Korektor Flindersa (stal miękka, do kompensacji dewiacji półokrężnej B₂)

• Kule (stal miękka - korektor D i E)

• Magnes pełniący rolę magnetyzmu stałego

Na początku ćwiczenia przeprowadziliśmy kompensację dewiacji przechyłowej, przez umieszczenie odpowiednio dobranych magnesów pionowych w „koszyczku” pod różą kompasową(rys.1)

Początkiem ćwiczenia była cyrkulacja w lewo i prawo i wykonanie zapisu wskazań kompasu na ośmiu głównych kierunkach. Oto wyniki :

Cyrkulacja w prawo

	KM	KK			DEW
	000	288		DN=	-287.5
	045	101		DNE=	-56.0
	090	134		DE=	-44.0
	135	164		DSE=	-29.0
	180	193		DS=	-13.0
	225	220		DSW=	5.5
	270	244		DW=	26.5
	315	266		DNW=	49.0
				SUMA	-348.5
A=	( δN+δNE+δE+δSE+δS+δSW+δW+δNW )/8				=	-43.56
B=	( δE- δW )/2				=	-35.25
C=	( δN - δS )/2				=	-137.25
D=	(( δNE + δSW ) - ( δSE + δNW ))/4				=	-17.63
E=	(( δN + δS) - ( δE + δW ))/4				=	-70.75

D=A+BsinKK+CcosKK+Dsin2KK+Ecos2KK

Cyrkulacja w lewo

	KM	KK			DEW
	000	289		DN=	-288.5
	045	102		DNE=	-56.5
	090	135		DE=	-45.0
	135	165		DSE=	-30.0
	180	195		DS=	-15.0
	225	220		DSW=	5.0
	270	245		DW=	25.5
	315	267		DNW=	48.5
				SUMA	-356.0
A=	( δN+δNE+δE+δSE+δS+δSW+δW+δNW )/8				=	-44.50
B=	( δE- δW )/2				=	-35.25
C=	( δN - δS )/2				=	-136.75
D=	(( δNE + δSW ) - ( δSE + δNW ))/4				=	-17.50
E=	(( δN + δS) - ( δE + δW ))/4				=	-71.00

Dewiacja średnia

Przeprowadzono kompensację całkowitej dewiacji. Zaczęliśmy od umieszczenia magnesów stałych wzdłużnych, i poprzecznych (ilustruje to rys. 2). Na kursach N i S dokonano kompensacji dewiacji typu C1, na kursach E i W dewiacji typu B1. Na kursach interkardynalnych skompensowano dewiację typu D (rozsunięto kompensatory dewiacji typu D na maksymalną możliwą odległość,lecz mimo to, była to kompensacja niewystarczająca).

Cyrkulacja w prawo

	KM	KK			DEW
	000	005		DN=	-5.0
	045	050		DNE=	-5.0
	090	089		DE=	1.0
	135	125		DSE=	10.0
	180	167		DS=	13.0
	225	228		DSW=	-3.0
	270	276		DW=	-6.0
	315	318		DNW=	-3.0
				SUMA	2.0
A=	(δN+δNE+δE+δSE+δS+δSW+δW+δNW)/8				=	0.25
B=	( δE- δW )/2				=	3.50
C=	( δN - δS )/2				=	-9.00
D=	(( δNE + δSW ) - ( δSE + δNW ))/4				=	-3.75
E=	(( δN + δS) - ( δE + δW ))/4				=	3.25

Przeprowadzono ponowną kompensację, szczególnie z powodu wyraźnie zbyt dużej wartości dewiacji typu C, a także dew. Typu B

Cyrkulacja w prawo (dokompensowanie)

	KM	KK			DEW
	000	358		DN=	2.0
	045	049		DNE=	-4.0
	090	092		DE=	-2.0
	135	131		DSE=	4.0
	180	176		DS=	4.0
	225	229		DSW=	-4.0
	270	272		DW=	-2.0
	315	312		DNW=	3.0
				SUMA	1.0
A=	(δN+δNE+δE+δSE+δS+δSW+δW+δNW)/8				=	0.13
B=	( δE- δW )/2				=	0.00
C=	( δN - δS )/2				=	-1.00
D=	(( δNE + δSW ) - ( δSE + δNW ))/4				=	-3.75
E=	(( δN + δS) - ( δE + δW ))/4				=	2.50

KK	A	BsinKK	CcosKK	Dsin2KK	Ecos2KK		DEW
Deg/Coef.	0.13	0.00	-1.00	-3.75	2.50		DEG
0	0.13	0.00	-1.00	0.00	2.50	=	1.63
10	0.13	0.00	-0.98	-1.28	2.35	=	0.21
20	0.13	0.00	-0.94	-2.41	1.92	=	-1.31
30	0.13	0.00	-0.87	-3.25	1.25	=	-2.74
40	0.13	0.00	-0.77	-3.69	0.43	=	-3.90
45	0.13	0.00	-0.71	-3.75	0.00	=	-4.33
50	0.13	0.00	-0.64	-3.69	-0.43	=	-4.64
60	0.13	0.00	-0.50	-3.25	-1.25	=	-4.87
70	0.13	0.00	-0.34	-2.41	-1.92	=	-4.54
80	0.13	0.00	-0.17	-1.28	-2.35	=	-3.68
90	0.13	0.00	0.00	0.00	-2.50	=	-2.38
100	0.13	0.00	0.17	1.28	-2.35	=	-0.77
110	0.13	0.00	0.34	2.41	-1.92	=	0.96
120	0.13	0.00	0.50	3.25	-1.25	=	2.62
130	0.13	0.00	0.64	3.69	-0.43	=	4.03
135	0.13	0.00	0.71	3.75	0.00	=	4.58
140	0.13	0.00	0.77	3.69	0.43	=	5.02
150	0.13	0.00	0.87	3.25	1.25	=	5.49
160	0.13	0.00	0.94	2.41	1.92	=	5.39
170	0.13	0.00	0.98	1.28	2.35	=	4.74
180	0.13	0.00	1.00	0.00	2.50	=	3.63
190	0.13	0.00	0.98	-1.28	2.35	=	2.18
200	0.13	0.00	0.94	-2.41	1.92	=	0.57
210	0.13	0.00	0.87	-3.25	1.25	=	-1.01
220	0.13	0.00	0.77	-3.69	0.43	=	-2.37
225	0.13	0.00	0.71	-3.75	0.00	=	-2.92
230	0.13	0.00	0.64	-3.69	-0.43	=	-3.36
240	0.13	0.00	0.50	-3.25	-1.25	=	-3.87
250	0.13	0.00	0.34	-2.41	-1.92	=	-3.86
260	0.13	0.00	0.17	-1.28	-2.35	=	-3.33
270	0.13	0.00	0.00	0.00	-2.50	=	-2.38
280	0.13	0.00	-0.17	1.28	-2.35	=	-1.12
290	0.13	0.00	-0.34	2.41	-1.92	=	0.28
300	0.13	0.00	-0.50	3.25	-1.25	=	1.62
310	0.13	0.00	-0.64	3.69	-0.43	=	2.74
315	0.13	0.00	-0.71	3.75	0.00	=	3.17
320	0.13	0.00	-0.77	3.69	0.43	=	3.49
330	0.13	0.00	-0.87	3.25	1.25	=	3.76
340	0.13	0.00	-0.94	2.41	1.92	=	3.51
350	0.13	0.00	-0.98	1.28	2.35	=	2.77
360	0.13	0.00	-1.00	0.00	2.50	=	1.63

Cyrkulacja w lewo

	KM	KK			DEW
	000	358		DN=	2.0
	045	051		DNE=	-6.0
	090	092		DE=	-2.0
	135	133		DSE=	2.0
	180	178		DS=	2.0
	225	230		DSW=	-5.0
	270	275		DW=	-5.0
	315	314		DNW=	1.0
				SUMA	-11.0
A=	( δN+δNE+δE+δSE+δS+δSW+δW+δNW )/8				=	-1.38
B=	( δE- δW )/2				=	1.50
C=	( δN - δS )/2				=	0.00
D=	(( δNE + δSW ) - ( δSE + δNW ))/4				=	-3.50
E=	(( δN + δS) - ( δE + δW ))/4				=	2.75

Wnioski:

Główną przyczyną dewiacji były magnesy umieszczone na kursie NW i NE w stosunku do kompasu magnetycznego i wpływał na dewiację B1 oraz C1.

Dewiacja typu B na kursie E działająca na dewiaskop jest ujemna a na kursie W dodatnia więc mamy do czynienia z dewiacją typu -B, czyli siła działająca na igłe kompasu skierowana jest do rufy. Po jej skompensowaniu obniżyliśmy wartość.

Siła q dewiacji C była skierowana na lewą burtę ponieważ wartość dewiacji na kursie 180 była ujemna. W tej sytuacji magnes należało ustawić przeciwnie do tej sity czyli czerwonym biegunem po prawej burcie. Po tej operacji dewiacja C zmniejszyta się.

Na dewiację B2 czyli w pionowej stali miękkiej miała wpływ sztaba -c umieszczona w rufowej części dewiaskopu. Ponieważ znajdowaliśmy się na półkuli północnej to w górnej jej części indukował się biegun S natomiast w dolnej biegun N. Siła magnetyczna tej sztaby była skierowana do rufy. Dewiację tą udało się skompensować dzięki korektorowi Flindersa.

W przypadku dewiacji ćwierćokrężnej D, którą powodowały sztaby -e, dewiacja wykazała charakterystykę ujemną na kursach NE i SW, co odpowiada sztabie +e, czyli sztabie przerwanej co budzi wątpliwości ponieważ na naszym dewiaskopie umieszczone sztaby były nieprzerwane. Wpływ na taki odczyt dewiacji mogło mieć stałe namagnesowanie dewiaskopu. Dewiację tę kompensowaliśmy przy pomocy kul korekcyjnych.

Po przeprowadzonym doświadczeniu z dewiaskopem można twierdzić ze kompensacja została wykonana prawidłowo ponieważ wartości dewiacji zostały znacznie zmniejszone. Niestety nie udało się uzyskać wyników takich by spełniać wymogi różnorodnych administracji ponieważ czasami przekracza ona wartość 5°. Powodów dlaczego nie udało się skompensować do zera wartości dewiacji mogło być kilka. Stałe namagnesowanie sztab które po wielu latach użytkowania namagnesowały się. Metalowe konstrukcje budynku (zbrojenia w ścianach) oraz przewodu instalacji elektrycznej. Metalowe przedmioty znajdujące się w sali bezpośrednio oddziaływały na ruch igły kompasu magnetycznego. Oraz urządzenie elektroniczne oddziałujące na dewiaskop np. komórki i kalkulatory.

---