Rozdział 7

RODZINY

Rodzina to grupa bezpośrednio spokrewnionych ze sobą osób, której dorośli członkowie przyjmują odpowiedzialność za opiekę nad dziećmi. Więzy rodzinne to związki ustanowione między jednostkami poprzez małżeństwo lub pokrewieństwo. Małżeństwo można zdefiniować jako uznany i aprobowany społecznie związek seksualny dwojga dorosłych ludzi.

Prawie we wszystkich społeczeństwach można odnaleźć strukturę nazywaną przez socjologów i antropologów rodziną nuklearną, składającą się z dwojga dorosłych ludzi tworzących wraz z własnymi lub adoptowanymi dziećmi wspólne gospodarstwo domowe.

Kiedy bliscy krewni, nie tylko małżeństwo z dziećmi, stanowią jedno gospodarstwo domowe albo cały czas pozostają ze sobą w bliskich stosunkach mówimy o rodzinie poszerzonej.

Rodzina w teorii socjologicznej

Funkcjonalizm

W perspektywie funkcjonalistycznej społeczeństwo to zespół pełniących określone funkcje instytucji społecznych, których zadaniem jest zapewnienie ciągłości i konsensu. Rodzina wypełnia ważne zadania które zaspokajają podstawowe potrzeby społeczeństwa i pomagają utrzymać porządek społeczny. Można wymienić dwie główne funkcje rodziny to: socjalizacja pierwotna i stabilizacja osobowości. Socjalizacja pierwotna to proces, w którym dzieci poznają normy kulturowe społeczeństwa, w jakim przyszły na świat. Dzieje się to we wczesnym dzieciństwie, zatem rodzina jest najważniejszą instancją formowania osobowości człowieka. Stabilizacja osobowości dotyczy emocjonalnego wsparcia, jakiego rodzina udziela swoim dorosłym członkom. Rolą małżeństw, związków zawieranych między dorosłymi mężczyznami i kobietami, jest pomoc w utrzymaniu i zachowaniu zdrowia przez dwie dojrzałe osobowości.

Teorie feministyczne

Wiele autorek nurty feministycznego podało wątpliwości prawomocność postrzegania rodziny jako jednostki kooperatywnej, opartej na wspólnocie interesów i wzajemnym wsparciu. Usiłowały one pokazać, że nierówne relacje władzy w rodzinie oznaczają większe korzyści dla jednych jej członków, a mniejsze dla innych.

Trzy główne wątki:

- domowy podział pracy - czyli to jak różne zadania są rozdzielone pomiędzy członków gospodarstwa domowego. Okazało się ze kobiety w dalszym ciągu odpowiadają za zadania związane z domem i mają mniej czasu wolnego niż mężczyźni.

- nierówności w zakresie posiadanych przez ich członków władzy - celem ich badań było zrozumienie, jak to się dzieje, że rodzina staje się areną ucisku płci i przemocy fizycznej

- badanie czynności opiekuńczych

Nowe perspektywy w socjologii rodziny

Uważa się, że „walka płci” jest głównym dramatem naszych czasów, a dowodem na to jest rozwój poradnictwa małżeńskiego, sądów rodzinnych, grup samopomocy małżeńskiej i wzrost liczby rozwodów.

Wielorodziny

Pojęcie wielorodziny odbudowanej dotyczy rodziny, w której przynajmniej jedna z dorosłych osób ma dzieci z poprzedniego małżeństwa lub związku. Takie rodziny określa się powszechnie jako wielorodzinny. Jednak w takich rodzinach mogą pojawić się pewne problemy, występują one gdy:

- drugie z biologicznych rodziców żyje i wywiera znaczący wpływ na dziecko lub dzieci

- ponowne małżeństwo jednego z byłych partnerów na ogół źle odbija się na relacjach między nimi

- w rodzinie odbudowanej spotykają się dzieci pochodzące z różnych rodzin, w których różne może być rozumienie właściwego zachowania.

Modele rodziny - różnorodność etniczna

Rodziny południowo azjatyckie

Południowo azjatyckie urodzone w Wielkiej Brytanii wychowują się pod wpływem dwóch różnych kultura. W domu rodzice oczekują lub wymagają od nich podporządkowania się normom współpracy, szacunku i lojalności względem rodziny. Szkoła wymaga od nich dążenia do najlepszych wyników w nauce w konkurencyjnym i zindywidualizowanym środowisku społecznym. Większość z nich wysoko ceni sobie bliskie więzi rodziny tradycyjnej i układa swoje życie domowe i osobiste wg wzorów subkultury etnicznej. Zachodnia tradycja kulturowa pobierania się „z miłości” kłóci się z właściwym społecznościom azjatyckim zwyczajem aranżowania małżeństw.

Rodziny afrokaraibskie i afroamerykańskie

Niektórzy uważają czarne rodziny za „zdezorganizowane i uwikłane w patologię”. Rodziny w których głową jest kobieta są silniej reprezentowane wśród uboższych czarnych.

Zamiast małżeństwa

Mieszkanie razem bez ślubu

Mieszkanie razem bez ślubu, kiedy para tworzy związek o charakterze seksualnym jest coraz bardziej powszechne w większości społeczeństw zachodnich. Coraz więcej osób trwale zaangażowanych w związki nie decyduje się na małżeństwo, ale mieszka razem wspólnie wychowując dzieci. Współcześnie w Wielkiej Brytanii mieszkanie razem bez ślubu jest niejako etapem próbnym przed podjęciem decyzji o małżeństwie, chociaż okres ten staje się coraz dłuższy i coraz więcej par decyduje się na taką formę byciua razem jako alternatywę małżeństwa.

Gejowskie i lesbijskie układy partnerskie

Socjologowie dostrzegają w związkach homoseksualnych tylko im właściwe przejawy intymności i równości. Geje i lesbijki zostali wykluczeni z instytucji małżeństwa,a w parach tej samej płci trudno rozdzielić tradycyjne role związane z płcią, zatem konstruowanie i zawieranie związków homoseksualnych odbywa się niezależnie od norm i wskazań rządzących wieloma związkami heteroseksualnymi.

Trzy wzory wg których konstruowane są partnerskie układy gejów i lesbijek:

- jest w nich więcej miejsca na równość partnerów, bo nie opierają się one na kulturowych i społecznych założeniach stanowiących podstawę związków heteroseksualnych

- partnerzy homoseksualni ustalają ze sobą zasady i sposób funkcjonowania swojego związku

- związki te charakteryzuje szczególna forma wzajemnego zaangażowania partnerów bez podłoża instytucjonalnego

Przemoc w rodzinie

Przemoc w rodzinie można zdefiniować jako używanie siły fizycznej wobec innej osoby lub innych osób. Przemoc w rodzinie ma związek z patriarchalną władzą mężczyzn, jak twierdzą feministki „z dysfunkcjonalnością rodziny”. Przemoc wobec kobiet odzwierciedla narastający kryzys rodziny i upadek norm moralnych. Jeżeli chodzi o powszechność przemocy w domu można wymienić parę czynników. Część z nich wiąże się z charakterystyczną dla życia rodzinnego mieszaniną intensywnych emocji i osobistej zażyłości. Drugą okoliczność stanowi fakt, że istnieje dość duże przyzwolenie na stosowanie przemocy w rodzinie, a nawet znajduje ona poparcie. Chociaż więc społecznie akceptowany poziom przemocy jest ograniczony, łatwo może ona przerodzić się w poważniejsze formy gwałtu.

Seksualne wykorzystywanie dzieci i kazirodztwo

Seksualne wykorzystywanie dzieci najłatwiej zdefiniować jako seksualne zachowania dorosłych wobec dzieci poniżej przyjętej granicy wiekowej. Kazirodztwo oznacza stosunki seksualne między bliskimi krewnymi. Nie każdy przypadek kazirodztwa jest zarazem przypadkiem seksualnego wykorzystywania dzieci. Narodowe Towarzystwo Ochrony Dzieci wyróżnia cztery kategorie znęcania się: „zaniedbanie”, „znęcanie się fizyczne”, „znęcanie się emocjonalne”, „wykorzystywanie seksualne”. Wykorzystywanie seksualne jest zdefiniowane jako: „kontakt fizyczny między dzieckiem a osobą dorosłą, służący osiągnięciu przez osobę dorosłą satysfakcji seksualnej.”

---