Socjologia pracy- jest subdyscypliną socjologii, zajmuje się opisem i wyjaśnianiem zachowań społecznych ludzi w procesie pracy. Przedmiotem jest praca jako proces społeczny
Przedmiot badań socjologii pracy- w szerszym znaczeniu: społeczne uwarunkowania, motywy i skutki pracy, zakład pracy jako system społeczny, konflikty społeczne i zjawiska dezorganizujące zakład pracy oraz ich przezwyciężanie, zakład pracy jako zubsystem np.; społeczności lokalnej.
w węższym znaczeniu: praca jako proces społeczny, wpływ warunków społecznych na motywy, przebieg i wyniki pracy, badanie skutków jakie praca wywołuje w strukturze. Socjologia bada zakłąd pracy jako miejsce, w którym zachodzą rozmaite zjawiska społeczne.
Podstawowe funkcje socjologii pracy: poznawcza, diagnostyczna, prognostyczna, socjotechniczna, humanistyczna.
Pojęcie pracy : W prakseologi -to wszelki splot czynów mający charakter pokonywania trudności .
W ekonomii- to szczególny rodzaj towaru, który człowiek sprzedaje na rynku pracy w postaci swoich sił fizycznych, moralnych, kompetencji i umiejętności do produkcji dóbr zaspokajających jego materialne i duchowe potrzeby.
W socjologii- jest to każda celowa czynność społecznie użyteczna lub zapewniająca określoną pozycję społeczną.
Praca jest kategorią społeczną, jest elementem kultury danego społeczeństwa.
Rodzaje działalności społeczno zawodowej: aktywność bierna ( wypełnianie podstawowych obowiązków zawodowych bez przejawiania własnej inicjatywy, słuchanie tylko poleceń przełożonych.)
aktywność twórcza ( oprócz podstawowych obowiązków wykonujemy dodatkowe, przejawiamy własną inicjatywę polepszając efektywność i jakość pracy)
3 rodzaje czynników stosunku do pracy: makrospołeczne (czynniki obiektwne wpływajace na całą zbiorowość), zbiór cech indywidualnych pracownika (wiek, charakter), mikrospołeczne (określona aktywność ludzka np.; polityczna)
Postawa woec pracy- stosunek osoby do jej pracy, zarówno do obowiązków, przełożonych, warunków pracy, otoczenia itp.
Istnieją 3 główne postawy: punitywna (praca jako przymus), instrumentalna (praca jako źródło zaspokajania potrzeb), autoteliczna (praca jako wartość, cel sam w sobie).
Klasyfikacja czynników wpływających pozytywnie na stosunek do pracy: sukcesy zawodowe ,pochwała ,rodzaj pracy ,zakres odpowiedzialności ,awans w hierarchii zawodowej, możliwość samodoskonalenia zawodowego,inne.
Klasyfikacja czynników wpływających negatywnie na stosunek do pracy: polityka administracyjna zakładu pracy, kontrola , rodzaj pracy negatywny stosunek do przełożonych, higiena i bezpieczeństwo pracy, inne
Sankacja- działanie kierujące zachowaniem i postawami ludzi.
sankcja społeczna- reakcja grupy na zachowanie jej członków w sytuacji uznawanej za ważną. Dzielimy na sankcje: negatywne (kary), pozytywne (nagrody), a pozytywne i negatywne na : formalne i nieformalne.
System nagród i kar- przy pomocy systemu nagród i kar kształtujemy postawy i zachowania w obrębie organizacji, zgodne z wzorami i normami. Nagrody i kary dzielimy na: materialne i niematerialne.
System motywacyjny- kształtujemy postawy i zachowania, składają się na niego różnego rodzaju motywacje o charakterze : ekonomicznym, prawnym, psychologicznym i socjologicznym.
-ekonomiczne ( forma pieniężna lub rzeczowa instrumentem jest pieniądz.
-prawna ( przewidziana przepisami prawa: kary, nagrody, świadczenia dodatkowe.
- psychologiczna ( każdy człowiek ma pragnienia, marzenia, cele do których dązy, ale każdy ma również inny system wartości. Dlatego też jedne działania wpływają na nas motywująco a inne demotywująco.
- socjologiczne ( wszystkie reakcje zakładu pracy na zacchowania pracowników, mogą być to sankcje pozytywne, negatywne, formalne i nieformalne.
Teorie motywacji:
-hierarchii potrzeb wg Maslowa
- Teoria X i Y Mc Gregora,
- Dwuczynnikowa Herzberga.
Maslowa- ludzie dążą do zaspokojenia następujących potrzeb: fizjologicznych, bezpieczeństwa, przynależności, szacunku i samorealizacji.
Herzberga- na zadowolenie wpływają czynniki: - czynniki higieny psychicznej
-czynniki motywacji.
Czynniki wywołujące zadowolenie: motywacja, uznanie środowiska pracy, interesująca i wartościowa praca, warunki rozwoju i awansu.
Czynniki wywołujące niezadowolenie:
stosunki z przełożonymi, waruni, bezpieczeństwo i higiena pracy, wynagrodzenie oraz życie osobiste.
X i Y Gregora- X ludzie są z regóły leniwi nie cierpią pracy nie chcą ponosić odpowiedzialności są naiwni i egocentryczni, skupiają się na potrzebach fizjologicznych i bezpieczeeństw
Y- ludzie odczuwają potrzebę pracy, odpowiedzialności są zdolni, lojalni, chętnie się uczą , potrzebują nowych wyzwań, Oprócz potrzeb fizjologicznych i bezpieczeństwa dążą do zaspokojenia potrzeb społecznych i uznania.
Modele stosunków pracy:
1.Model europejski: model niemiecki model skandynawski , model szwajcarski
2.Model amerykański
3.Model japoński
Bezrobocie- jest zjawiskiem przeciwnym do pracy, jest to zjawisko społeczno - gospodarcze, w którym nie wykorzystywane są kwalifikacje i umiejętności poszczególnych członków społeczeństwa pragnących swe siły i kwalifikacje zużytkować w pracy.
Rodzaje bezrobocia: jawne, ukryte, powszechne, lokalne, koniunkturalne, strukturalne, sezonowe, frykcyjne, krótkookresowe, średniookresowe, długookresowe, długotrwałe, chroniczne.
Cechy bezrobocia: Selektywność Zróżnicowanie geograficzne, Recesja gospodarcza niektórych gałęzi przemysłu
„Starzenie się” bezrobocia
Niska aktywność osób bezrobotnych