Socjologia pracy socjalnej- Wykład 3 29.10.13r

UBÓSTWO I MARGINALIZACJA – UJĘCIE HISTORYCZNE I WSPÓŁCZESNE

-Ubóstwo i marginalizacja jako immanentna cecha życia społecznego

-Ambiwalencja postaw wobec biednych i biedy

-Konceptualizacje biedy nierzadko uwikłane w system wartości, Lee Rainwater (lata 70):

1.perspektywa apoteozująca- bieda traktowana jako wartość, zjawisko pozytywne, łączy się z cnotami i prostotą

2.perspektywa moralizująca- biedny traktowany jak grzesznik, który łamie normy społeczne, ma nałogi i złe skłonności, są zepsuci moralnie zadanie jest ich moralizacja

3.perspektywa medykalizująca- bieda postrzegana jako defekt, patologia jednostki- psychiczna środkiem jest terapia

4.perspektywa normalizująca- biedni traktowani jak zwykli, normalne osoby, które prowadzą normalne życie, a gdy zachowują się inaczej to adoptują się do warunków życia

>Biedni i wykluczeni w perspektywie historycznej

-Społeczeństwa przedliterackie (wyrok śmierć lub niewola)

-Grecja przed klasyczna- theci (osoby, które wpadły w długi, wypędzani bez zapłaty), demokracja ateńska-metojkowie (mieli prawa ekonomiczne, brak praw politycznych)

-Cesarstwo rzymskie- biedota jako klientela kuriałów (warstwa średnia utrzymuje biedotę przez pomoc charytatywną , im więcej klientów tym większa siła polityczna), rola kościoła (biskup dysponował armią biedaków miał poparcie w sytuacji konfliktu, instytucja…… osoby które tam były można było zabić bez żadnych konsekwencji, nie można było im pomagać)

-Średniowiecze- banicja, ekskomunikacja, publiczna pokuta+ afirmacja ubóstwa- rośnie ubóstwo, brak źródeł utrzymania w wyniku epidemii i wojny; asceza-ubogich się ceni szanuje, dawanie jałmużny, apoteoza ubóstwa,

-XIV-XV-XVI w- wielkie epidemie, wojny, ubóstwo jako problem społeczny- konflikt ubóstwo to problem społeczny, rozpowszechnia się żebractwo, przepełnienie wsi, perspektywa moralizatorska, ludzie wyrzucani są za mury ludzie luźni, prekariat- różne kategorie ludzi m.in. żebracy, złoczyńcy, chłopi, rzemieślnicy, wędrowcy

-Koniec XVII w.- pojęcie przedsiębiorczości, powolny upadek feudalizmu- perspektywa moralizatorska, pożyteczny ten kto pracuje, ci co nie mogą lub nie chcą pracować, tym co nie mogą to się pomaga, praca jest remedium na skazy moralne, do pracy wdraża się małe dzieci z sierocińca; ferment społeczny stąd pomysł zakładów pracy, osoby ubogie traktowane jak przestępcy

-XIX w.- przejście od społeczeństwa klasowego do społeczeństwa stanowego

>XIX wieczne idee

-„Stary” konserwatyzm- zasady arystokracji, podkreślenie znaczenia sacrum, hierarchia społeczna jest funkcjonalna umożliwia sprawne zarządzanie państwem, religia jest podstawa, duże znaczenie ma tradycja, społeczeństwo ma podporządkować się autorytetom, rodzina i kościół najważniejsi- ład społeczny

-Neokonserwatyzm- kwestia kapitalizmu, liberalna demokracja gospodarki rynkowej, dobrobyt społeczny są to podstawy do stabilizacji społecznej, stabilizuje politykę

-Liberalizm i neoliberalizm- gospodarka kapitalistyczna, konkurencyjne rynki, państwo minimalnie ingeruje, duże znaczenie indywidualizmu i rodziny, ład społeczny zagrożony gdy rozpada się rodzina, warfere state- przyzwyczajenie do opiekuńczości, mężczyźni są odpowiedzialni za zony i dzieci oraz skłonni do błądzenia

-Socjalizm i komunizm- egalitaryzm, równość szans, równość w sferze posiadania, ma chronić słabych, prymat grupy nad jednostką

>Współczesne koncepcje biedy

-Kto jest odpowiedzialny za biedę, co jest jej źródłem?- Odpowiedzialna jest jednostka lub system.

-Jaki status przypisuje się powodom biedy? Powody biedy trwałe, incydentalne lub przemijające.

-Paradygmat statyczny (bieda trwała, biedni są statyczna zbiorowością) i dynamiczny (zjawisko dynamiczne, ubodzy przez pewien czas lub przez całe życie)

>Modele biedy

-Deficiency model- model braków deficytów, lokuje się je w jednostce, efekt niezbywalnych cech, dysfunkcyjni bo są leniwi, mężczyźni są nieodpowiedzialni, przyczyny rasowo-genetyczne- bieda wynika z rasy do której należą

-Accidental model-w przypadku losowym, przyczyny w jednostce, ale wynikają z jakiejś sytuacji np. ktoś zachorował rodzina się rozpadła

-Model kultury biedy i sytuacji

kultury biedy –odwołanie do tekstów Oskara Lewisa- wywiady biograficzne z biednymi w Meksyku, w środowisku osób biednych rozwija się specyficzna kultura, odrzucenie adaptacji- zmiana sytuacji nie zmieni nawyków nabytych w socjalizacji pierwotnej

sytuacji-strategiczne modele przetrwania i zmiana jest możliwa gdy zmieni się sytuacja życiowa

-Modele strukturalne strukturalny, zmiany społecznej i cykliczny

strukturalny- obszar makrostruktury społecznej, bieda społeczeństw oparta na gospodarce rynkowej, bieda jest zjawiskiem funkcjonalnym, podtrzymuje ład społeczny, nie da się jej wyeliminować tylko złagodzić jej skutki i przyczyny;

zmiany społeczne- przemiany społeczne, transformacja spowodowała pauperyzację i

cykliczne –cykl gospodarczy, kategorie ekonomiczne, wzrost gospodarczy to poprawia się sytuacja biednych

-Model eksploatacji klasowej- bieda jest właściwością tych sytuacji, które oparte są na eksploatacji klas, myśl Marksa, klasy wyższe wykorzystują klasy niższe i dlatego są biedni

>Konceptualizacja biedy XIX-XXI

-Lumpenproktariat- Marks XIX w. –to najniższa klasa robotnicza a nawet osoby poza tą klasą, są oni zbędni, użyteczni tylko wtedy gdy zajdzie taka potrzeba, ci najbardziej użyteczni są uzależnieni od pomocy innych

-Klasa negatywnie nieuprzywilejowana- M. Webber

-Podklasa- Gumar Myrdal, Gans, Charles Murray

Gumar Myrdal (Skandynawia lata 70)- underclass – specyficzne osoby biedne, mówił że w skład wchodzą ci najbiedniejsi, nie mają szans z niej wyjść, powodem jest struktiralne bezrobocie i nisko płatna praca

*funkcjonalna część społeczeństwa- głównie emigranci, powoduje rozpada rodziny, rasizm i brak możliwości asymilacji

Gans- underclass neutralny sens

Charles Murray- znaczenie perioratywne (negatywne), zbiorowość rozwija się na skutek działań pomocniczych państwa, zasiłki demoralizują mężczyzn, pojawia się rodziny złożone z samotnych matek, rozwija się przestępczość, wytwór uzależniony od pomocy społecznej, wybrali takie życie, nie ma regulacji moralnych, dezintegracja, bezcelowość, upadek moralny, wyjście z tego jest mało prawdopodobne

-Prekariat- Loic Wacqunt- prekaryzacja, konsekwencja zaawansowanej marginalności, w sensie nowoczesnym są tam getta biedy, tworzą oni zbiorowość są efektem rozpadu klasy robotniczej/ deproletaryzacja / rozpad proletariatu, brak kolektywnych losów, miejska biedota, zubożenie sąsiedztwa, dołączają tam inne osoby np. bezrobotni, zatrudnieni na umowy śmieciowe, którzy stracili pracę, zatrudnieni w szarej sferze , bezdomni, żebracy, emigranci, drobni przestępcy, pochodzą oni z różnych klas-warstw społecznych- nie są w stanie wytworzyć zbiorowości w sensie klasowym

>Współczesny dyskurs akademicki w Polsce

Tarkowska za Kumer-Nevo, Orly Benjamin i Ruth Listner:

1.Dyskurs struktury i kontekstu-efekt ograniczonych możliwości, brak modeli strukturalnych, ofiary warunków strukturalnych i systemu

2. Dyskurs podmiotowości i sprzeciwu- biedni są zaradni, ludzie biedni funkcjonują w sposób anormalny, podkreślenie zaradności i kreatywności biednych

3. Dyskurs głosu- eksperci od biedy, pełnoprawni obywatele, którzy mają prawo głosu

+ Dyskurs moralistyczny- widoczny w tekstach pedagogicznych- oceniający, społeczna nauka kościoła, patologia społeczna, remedium- moralizacja biednych