Metodyka pracy socjalnej
Wykłady: Dr. Dramska D.
Egzamin: pisemna praca, konkretna, opierająca się o życie, stworzyć najpierw plan, ok. 15 str , na płycie +papier+ literatura, podpisana :egzamin zaliczeniowy
Czwartek nieparzysty 9:45- 14
Czwartek parzysty 12- 14:30 wykłady!
1. Główne etapy i kierunki rozwoju pedagogiki społecznej w Polsce i na świecie
Rewolucja francuska i wojny napoleońskie spowodowały ostateczne załamanie się ustroju feudalnego. Na skutek upadku starego porządku Europa pogrążyła się w stanie chaosu., z którego wyzwolić ją mogła jedynie nowa organizacja społeczeństwa jako konieczne następstwo rozwoju nauki i techniki. Ten nowy system społeczny, który powstał na gruzach obalonego porządku feudalnego nazywał się system industrialnym. Wiek XIX jest równocześnie okresem przeobrażeń w życiu społeczeństwa, dokonujących się zwłaszcza pod wpływem nauk matematyczno-fizycznych i techniki. Procesy gwałtownych przemian społecznych zainteresowały badaczy i uczonych, którzy… rozwinęła się nowa nauka, socjologia, badająca procesy i zjawiska społeczne ich strukturę i prawa rozwoju społeczeństwa. Pod wpływem jej osiągnięć tworzył się nowy obraz człowieka jako istoty organicznie sprzężonej z naturalna i społeczna strukturą otoczenia, ze środowiskiem społecznym, które determinuje jego indywidualny rozwój.
Podstawowy bodziec kształtowania się pedagogiki społ. stanowiły przeobrażenia gospodarcze społeczne i kulturowe Europy i ameryki.
2. przedstawiciele
Aleksander Kamiński- przejawiał niezwykłą wrażliwość na losy upośledzonych grup i warstw społecznych, a zarazem ujawniali zapał i gorliwość reformatorów rozumiejących i ż tylko gruntowne przeobrażenie społeczne może uzdrowić warunki i okoliczność wpływające na kształtowanie życia ludzi.
Pestalozzi ( 1746-1827) – był świadkiem i uczestnikiem rewolucji francuskiej, przyjaciel ludu, pomagał dzieciom, miłość ludzkości i filantropii ważna. Prekursor r ped. społecznej – dzieła „Leonard i Gertruda” , uruchomił w tych książkach siły występujące w środowisku. Zasługa w stworzenia modelu wychowania rodzinno- opiekuńczego – model rodzinnego zakładu opiekuńczo-wych.
Robert Owen ( 1771-1857)- prekursor. Było obserwatorem proletaryzacji miast angielskich. Porwała go utopia socjalizmu. Wyprowadzającego rodziny robotnicze z nędzy i deprawacji. W osadzie swojej fabryki przędzalniczej w Szkocji dążył d poprawienia doli robotników oraz stworzył wzory życia robotniczego i szeroko zakrojonej pracy kulturalnej. Poprzez zbudowanie szpitala dla robotników, mieszkań dla rodzin robotniczych, , a wreszcie nowej instytucji , w centrum dzielnicy, w skład wchodził żłobek i przedszkole, szkołę elementarną ( dzieci do 10 rż mogły się uczyć i nie pracowały, to było pewne novum) a także szkoła dokształcającą dla młodzieży- pierwszej w Europie, terenu zabaw da dzieci, swoistego klubu dla robotników i dorosłych członków ich rodzin- w nim mieściła się biblioteka, czytelnia, sala na referaty, zebrania, zabawy dla dorosłych. Innym dziełem Owena było wypracowanie modelu spółdzielni produkcyjnej. Swoją podstawową publikację zatytułował „ nowy pogląd na społeczeństwo, czyli doświadczenia o początkach określających kształtowanie się charakteru ludzkiego. Pisał tam , że ludzie są tworami warunków swojego życia-„ w parze z poprawianiem się warunków powinno iść uszlachetnianie ludzi za pomocą umiejętnie prowadzonego wychowania.
Paul Bergmann- 1869-1946)- niemiecki pedagog społeczny, filozofia inspirowana przez Darwina i Spencera miała ujęcie przyrodnicze, pro reklamowała pedagogikę społeczną, jako naukę doświadczalną. Ewolucja przyrodnicza- wg Bergmanna przybiera postać przemian wiodących od życia biologicznego ku kulturze duchowej i dlatego określił swoją pedagogikę społeczną pedagogiką kultury. Wych ma na celu niwelować różnice, wprowadzające masy w najwyższe dobra kultury, pedagogika „socjalna”- społeczna, głosiła, iż wychowanie jest zadaniem ogólnospołecznym: rodziny, szkoły samorządów lokalnych, związków zawodowych, grup politycznych itp. Podstawową zasadą jest wych. W rodzinie ( z prawem interwencji i ingerencji czynników publicznych do rodzin które sobie nie radzą). Na wzór rodziny- majster ma wychowywać w swoim warsztacie terminatorów, dla sierot trzeba powoływać rodziny zastępczy. Reasumując zaletą tej teorii było ukierunkowanie na wyrównywanie braków kultury warstw upośledzonych przez szeroką aktywność wychowującego społeczeństwo.
Stanisław Szacki ( 1878-1934) – zaczął swą działalność w okresie rewolucji 105 od społeczno- pedagogicznych realizacji wychowania związanego z ulepszaniem środowiska w miejscu osiedlenia. Szacki nie nazywał swojej polityki społeczną, ale reprezentował ją przez całe życie. Widział podstawowe kręgi środowiskowe wychowania : rodzina, szkoła i środowisko sąsiedzkie, które nazywał ulicą. Szkoła wg niego miała organizować życia społeczności dziecięcej, wspomagać rodzinę w jej wych zadaniach i wspomagać środowisko poprzez dokonywanie w nim pozytywnych zmian poszerzał działanie szkoły przez aktywność wpływów wychowawczych instytucji. nauczyciela widział jako w postaci uczącego , działacza i badacza społeczności szkolnej i pozaszkolnej. Nauczyciela i uczniów traktował jak budowniczych.
Mary Richmond (1861-1922) – wydała książkę „socjalna diagnoza” w 1917 r w NY, zapoczątkowała tym nową teorię opieki publicznej. W książce udowodniła że nędza niezdolność do samodzielnego życa i wykolejenia z którymi ludzie zgłaszają się o pomoc do organizacji dobroczynnych mają z ereguly swe źródła w ich sytuacji środowiskowej. Toteż punktem wyjścia dla poczynań opiekuńczych powinno być rozpoznanie środowiskowych przyczyn ludzkich kłopotów i wykolejeń. Autorka skupiła uwagę na społecznych przyczyn nędzy i wykolejeń tkwiących w rodzinie podopiecznego, w jrgo szkole, w społeczności sąsiedzkiej. Głownie akcentowała przyczyny tkwiące w rodzinie wykazując podczas analizy tych najbliższych swojego pacjentowi kręgów społecznych niezwykła przenikliwość i trafne ujmowanie prawidłowości. Twierdziła, że nie wolno zadawalać się stwierdzeniem nędzy i wykolejeni, lecz trzeba docierać do przyczyn, poszukują ich zarówno w charakterologicznych cechach pacjenta jak i w jego sytuacji środowiskowej. Dlatego owo rozpoznanie nazwała diagnozą społeczną. Autorka wypracowała technikę takiej diagnozy na mianowicie wywiad środowiskowy który z czasem zatriumfował w naukach społecznych jako jedna z podstawowych technik badawczych. Ten typ diagnozy raz odpowiednie prowadzenie przypadku mógł realizować tylko właściwie przygotowany pracownik społeczny o postawie wychowawczej. Nazwała tą osobę pracownikiem społecznym. Dokonała przewrotu w opiece publicznej który określany bywa jako unaukowienie dobroczynności. Powodując jej przekształcenie w służbę społeczną, realizowaną przez fachowo do tego przygotowany personel.
Helena Radlińska-
1.funkcjonowanie społeczne– społeczne funkcjonowanie obejmuje działanie konieczne do osiągnięcia zadowalających stosunków w różnorodnych sytuacjach społecznych. Interakcje wśród jednostek i struktur społecznych są procesami ciągłymi i każda przeszkoda w spełnianiu ról społecznych stanowi problem w społecznym funkcjonowaniu. Funkcjonowanie jednostki jest społecznie akceptowane gdy efektem jej działań są zadowalające doznania w życiu codziennym.
Rodzina funkcjonuje sprawnie gdy:
Jej członkowie zgadzają się co do celów
Komunikacja jest wyraźna i niezakłócona
Jednostki wzajemnie pomagają sobie realizować swoje potrzeby i zainteresowania.
Podjęte działania spotykają się z chęcią współpracy i bazują na wystarczających zasobach.
Dezorganizujące wpływy z zewnątrz są odpierane i redukowane do minimum. Społeczność, albo system społeczny jest funkcjonalny lub dysfunkcjonalny w zależności od tego czy reaguje na potrzeby jego twórców czy nie.
Praca socjalna skupia się na stosunkach jednostki z innymi ludźmi. To jak i z jakim skutkiem jednostka spełnia różne role społeczne.
Przedmiotem zainteresowań pracy socjalnej są zagrożenia lub utrudnienia realizacji ról społecznych.
Przykładem zablokowanego funkcjonowania społecznego jest np. choroba powodująca niezdolność żywiciela rodziny do pracy lub przykład pacjentki która po kilku msc musiała wrócić do szpitala i być hospitalizowana a rozpoznanie socjalne wykazało, że chorobę wywołuje sytuacja domowa pacjentki.
2. praca socjalna- podejmuje działania zaradcze w wielu dziedzinach życia społecznego:
Wspiera rodziny w kłopotach finansowych i napięciach emocjonalnych.
Pomaga społecznościom lokalnym we właściwym wyrażaniu swych świadczeń społecznych
Interweniuje w różnych sytuacjach natury zdrowotnej i edukacyjnej.
Stara się przeciwdziałać przyczyn przestępczości młodzieży i dorosłych
W wielu definicjach widoczne są cechy wspólne takie jak:
Cel- określany jako pomaganie w osobistym i społecznym usamodzielnieniu się członkom społeczeństwa potrzebującym tej pomocy.
Zawodowe kwalifikacje konieczne do wykonywania do tej pracy
Adresaci, którymi są poszczególne osoby, grupy i społeczności.
Cele pracy socjalnej są realizowane w odniesieniu do indywidualnej i grupowej aktywności człowieka z wykorzystaniem 3 podstawowych metod:
Indywidualnych przypadków
Grupowej
Środowiskowej
Oraz takich technik jak:
Psychoterapia
Poradnictwo
Mediacja
Rzecznictwo
Podstawowymi funkcjami pracy socjalnej są:
Odnowienie zdolności tych osób do normalnego funkcjonowania w życiu społecznym
Zapewnienie środków
Prewencja czyli zapobieganie skutkom i patologii, która doprowadziła do takiego stanu
3. pomoc społeczna- jest zorganizowanym systemem świadczeń i instytucji społecznych mających za zadanie dopomóc jednostkom i grupom w osiągnięciu zadawalającego poziomu życia, stanu zdrowia, stosunków osobistych i społecznych co pozwoli w pełni rozwijać im możliwość oraz będzie sprzyjała pomyślności pozostając w harmonii z potrzebami ich rodzin i otoczenia.
Najczęstsze sytuacje, w których udzielana jest pomoc społeczna to:
Bezdomność
Bezrobocie
Choroba
Macierzyństwo
Narkomania
Niezaradność życiowa
Sieroctwo
Trudności przystosowawcze po opuszczeniu zakładu karnego
Ubóstwo
Deficyty rozwojowe
Rodzaje pomocy społecznej świadczonej w Polsce:
Pomoc finansowa (zasiłki, pożyczki)
Pomoc rzeczowa ( darowizny i użyczenia, np. zapewnienie bezdomnym schronieniu, nieodpłatny gorący posiłek, odzież itp)
Pomoc w usługach ( usługi opiekuńcze, w zaspakajaniu codziennych potrzeb życiowych)
Pomoc instytucjonalna ( domy pomocy społecznej)
Kryteria odróżniające pomoc społeczną od innych instytucji funkcjonujących w życiu społecznym:
Formalna organizacja
Społeczne sponsorowanie odpowiedzialność
Brak motywu profitowego jako dominującego celu działania
Funkcjonalna generalizacja- zintegrowane spojrzenie na ludzkie potrzeby
Powiązanie z potrzebami konsumpcyjnymi jednostki
Podstawowe modele pomocy społecznej:
Koncepcja rezydualna- traktuje usługi pomocy społecznej jako narzędzia interwencji socjalnej, podejmowane w sytuacjach krytycznych dla rodziny i jednostki. Maja one na celu wzmocnienie jednostek lub przywrócenie im możliwości funkcjonowania.
Koncepcja instytucjonalna to zorganizowany system usług społecznych i instytucji powstałych w celu pomocy jednostkom lub grupom społecznych osiągnięciu satysfakcjonującego standardu życia.
Cele instytucji pomocy społecznej :
Zwiększenie możliwości jednostek w zakresie rozwiązywania problemów i radzenia sobie z trudnościami, przez rozwijanie ich umiejętności i zdolności indywidualnych
Wiązanie ludzi z zębami instytucji dostarczających im pożądanych zasobów
Podnoszenie efektywności ludzkiego działania rzez dostarczenie jednostkom usług i optymalizowanie ich funkcjonowania w różnych systemach, w których podejmują działania
Rozwój i polepszenie polityki społecznej
4. pracownik socjalny- pracownikiem socjalnym może być osoba, która posiada dyplom pracownika socjalnego lub ukończyła studia wyższe o kierunkach: praca socjalna, polityka społeczna, resocjalizacja, socjologia, pedagogika i psychologia.
Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze rozporządzenia, stopnie specjalizacji w zawodzie : pracownik socjalny”, obowiązujące la specjalizacji minima programowe, tryb postępowania w nadawaniu stopni specjalizacji i wydawania dyplomów, warunki uzyskiwania przez pracowników socjalnych stopni specjalizacji zawodowej oraz warunki, jakie powinny spełniać podmioty ubiegające się o zgodę Ministra Pracy i Polityki Socjalnej na prowadzenie szkoleń w zakresie specjalizacji.
Pracownik socjalny:
Kieruje się zasadą dobra osób i rodzin, którym służy, poszanowania ich godności i prawa tych osób do samostanowienia
Ma obowiązek przeciwdziałania praktykom niehumanitarnym i dyskryminującym osobę, rodzinę lub grupę
Ma obowiązek udzielać osobom, którym służy, pełnej informacji o przysługujących im świadczeniach i dostępnych formach pomocy
Jest zobowiązany zachować w tajemnicy informacje uzyskane w toku czynności zawodowych, także po ustaniu zatrudnienia, chyba że działa o przeciwko dobru osoby lub rodziny
Do zadań pracownika socjalnego należy:
Wspomaganie osób i rodzin wymagających pomocy w osiągnięciu możliwie pełnej aktywności społecznej.
Współdziałanie z grupami i społecznościami lokalnymi, mającymi na celu rozwijanie w nich zdolności do samodzielnego rozwiązywania własnych problemów,
Organizowanie różnorodnych form pomocy, a także udział w rozwijaniu infrastruktury odpowiadającej zmieniającym się potrzebom społecznym.
Zapobieganie procesowi marginalizacji osób i grup, a także przeciwdziałanie negatywnym zjawiskom w środowisku lokalnym
5. diagnoza- diagnostyczny „zabieg” badawczy stosowany jest najczęściej w tzw. Pomiarze pedagogicznym oraz w badaniach eksperymentalnych, kiedy obowiązujące w tej procedurze poznanie stanu wyjściowego – diagnoza stanu, a następnie stanu końcowego- diagnoza efektów.
Aby terapia kompensacyjna, profilaktyczna, pomoc, ratownictwo, było racjonalne i skuteczne, niezbędne jest przeprowadzenie poprawnej diagnozy.
Można ten cel osiągnąć stosując następujące zabiegi:
Górny wskaźnik pomiaru środowiska (Ows)
Miernik szansy życiowej wzorca, typu
W toku postępowania badawczego a. Kamińskiego można wyróżnić trójczłonowość zadań:
Rozpoznanie
Planowanie
Ulepszenia
Cel pedagogiczny rozpoznania jest dwojaki :
Poznać genezę, przejawy i przyczyny niepokojącego stanu zjawiska
Odkryć „ siły” jednostki i jej najbliższego środowiska, na którym można przeć pozytywne postępowanie pedagogiczne
Po wstępnej analizie danych następuje analiza właściwa, czyli analiza zebranych informacji, ustalenie przyczyn powodujących dane objawy, wskazanie sił jednostki i w jej najbliższym otoczeniu mogących wesprzeć wysiłki pedagogia. Diagnoza pedagogiczna indywidualnych przypadków lub grup powinna mieć zawsze aspekt społeczny. Diagnoza pedagogiczna ma dostarczać danych co do roli i udziału różnych czynników środowiskowych w rozwoju, opiece i wychowaniu pojedynczych ludzi lub grup.
6. profilaktyka- jest to dziedzina wiedzy i umiejętności praktycznych w sakli mikro- i makrospołecznej, służących zapobieganiu występowania tzw. Dewiacyjnych i patologicznych zjawisk, zwanych czasami problemami społecznymi, ewentualnie służących nierozprzestrzenianiu się tychże zjawisk jeśli już wystąpiły. Zadanie m profilaktyki społecznej jako nauki praktycznej jest opis, wyjaśnienie i przewidywanie rozwoju zjawisk chorobliwych, szkodliwych, celem skonstruowania programów, strategii i procedur ich zwalczania tak w wymiarze społecznym, globalnym, jak i w wymiarze lokalnym i indywidualnym.
7. terapia ( interwencja) – w naukach o wych oznacza oddziaływania o charakterze naprawczym, dokonywane poprzez zastosowanie metod i środków pedagogicznych. Pojęcie terapii przyjelo się na gruncie ped. Specjalnej początkowo, określając jako adresatów osoby z globalnymi i parcjalnymi upośledzeniami rozwoju. Przewlekle chore, a także niedostosowane społecznie. Zakres zastosowania terapii pedagogicznej został poszerzony o zajęcia o charakterze korekcyjno- kompensacyjnym prowadzone z dziećmi z minimalnymi zaburzeniami rozwoju, a nie poddającymi się wpływom typowych zabiegów dydaktyczno- wych. Za optymalny model terapii uznaje się oddziaływanie ukierunkowane na osobowość wychowanka uwzględniające zarówno przyczyny, jak i objawy zaburzeń.
8. kompensacja- jest to złożony proces uzupełniania, wyrównywania braków oraz zastępowania deficytów rozwojowych, narządów i przystosowywania się na innej możliwej drodze. Polega ona na odtwarzaniu czynności całego narządu np. ruchu, lub poszczególnych jego części za pomocą środków zastępczych ludzkiego organizmu przykłady: u niewidomych ma na celu zastąpić możliwie w najwyższej mierze zamknięte, uszkodzone a więc utrudnione drogi kontaktu ze światem zewn. Przyrodniczym i społecznym. Kompensacja wzroku odbywa się poprzez percepcję słuchowo-dotykowo-ruchową. Kompensacja u dzieci społecznie niedostosowanych, wychowawczo zaniedbanych u sierot stosowaną kompensacją będzie kształtowanie właściwych przebiegów procesów emocjonalnych w kontaktach interpersonalnych, w atmosferze spokoju, życzliwości i pomocy.
Kompensacja może być bezpośrednia i pośrednia, a możliwości kompensacyjne zależą od wielu czynników:
od wieku,
ogólnego stanu zdrowia,
rozległości uszkodzenia i jego przyczyn
9. wsparcie społeczne- wspieranie jako proces stanowi niezbywalny atrybut metody o charakterze interakcyjnej, przebierającej postać indywidualną lub grupową. Istotą tej metody jest wzajemne wspierani się, wzajemna troska, a także nawzajem o wspólnotę , w której żyjemy, instytucje z którymi współpracujemy, a także środowisko społeczne i naturalne które ma być dla nas korzystnym siedliskiem biosocjokulturowym.
Poczucie wspólnoty wiąże się z posiadaniem przez jednostkę określonych grup wsparcia społecznego w określonej przestrzeni:
rodzina
przyjaciele
koledzy
sąsiedzi
organizacje formalne i nieformalne
nauczyciele
duchowni
dzieję się tak dlatego, że możemy tak otrzymać następujące rodzaje wsparcia:
wsparcie emocjonalne- na dawaniu komunikatów werbalnych i niewerbalnych typu: „jesteś przez nas kochany”,” nie poddawaj się”
wsparcie wartościujące- polega na dawaniu jednostce komunikatów typu: „jesteś dla nas kimś znaczącym” ,
wsparcie instrumentalne czyli dostarczanie konkretnej pomocy, świadczenie usług, np. pożyczenie pieniędzy, udzieleniu kredytu
wsparcie informacyjne- czyli udzielanie rad, porad prawnych i medycznych, informacji, które mogą pomóc w rozwiązaniu problemu życiowego jednostki np. poszukiwanie pracy
wsparcie duchowe ( psychiczno- rozwojowe) ma miejsce wówczas, kiedy jednostki grupy pomimo prób i wysiłków własnych oraz udzielnego im wsparcia w innych formach, nadal pozostają w sytuacji dla nich trudnych, bez wyjścia. najczęściej jest to stan apatii, niemożności, rezygnacji.
Relacje, które zachodzą w czterech podstawowych układach ludzkiego życia:
człowiek- człowiek ( relacje rodzinne, rówieśnicze, sąsiedzkie, zawodowe, koleżeńskie) są to relacje rodzaju „ja” i „ty”
człowiek-grupa (rodzina własna, stowarzyszenie społeczne i polityczne, środowisko sąsiedzi i lokalne, kościoły, sekty, stowarzyszenie itp.)
człowiek- instytucje ( instytucje pomocy i porady prawnej i medycznej i socjalnej, instytucje usług i służb porządkowych, ubezpieczeniowych, socjalnych itp.)
człowiek- szersze układy , obejmujące relacje w wymiarze środowiska okolicznego, gminy, miasta lub jego dzielnicy, rejonu zamieszkania itp.
Niezbędna jest rzetelna diagnoza osoby, którą mamy wspierać, jej potrzeb, problemów, doświadczenia i warunki w jakich ta osoba funkcjonuje.
10. ratownictwo- zdaniem H. Radlińskiej, jest formą doraźnej reakcji społecznej w razie nagłego nieszczęścia dotykającego jednostki lub klęski pewnej zbiorowości społecznej, skierowane jest ono na likwidację pierwszych skutków. Według Międzynarodowej Federacji Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca. katastrofą określą się sytuację, w której nagłemu zakłóceniu ulegają codzienne wzory życia i w rezultacie powstaje konieczność dostarczenia ludziom ochrony, żywności, schronienia itp., a wywołują klęski ( powodzie, wybuchy wulkanów, trzęsienia ziemi), nagłe zdarzenia ( pożary, wypadki drogowe), choroby o przebiegu epidemicznym, głód, akty wrogości i konflikty zbrojne.
Kompetencje ratownicze według J. Szmagalskiego:
umiejętności zaspokajania potrzeb biologicznych (picie, jedzenie, ubranie, schronienie)
rozumienie reakcji poszkodowanych
umiejętność komunikowania się z nimi i okazywania im wsparcia psychospołecznego
przestrzeganie zasad akceptacji, samookreślenia się poszkodowanego, ochrony dóbr osobistych, zespołowego działania
umiejętność diagnozy pedagogicznej
współpraca z wolontariuszami
11. opieka- opisując zjawisko opieki należy zdawać sobie sprawę z przemian jakie dokonały się w jej ujmowaniu, będących funkcją rozwoju cywilizacyjnego, które najogólniej związane są ze zmienną mechanizmów jej świadczenia ( od zachowań instynktownych do świadomie organizowanych), zmianami jakościowymi od opieki o podłożu instrumentalnym do opieki o podłożu emocjonalno- uczuciowym), zmianami w zakresie jej stosowania ( podmiotowym i przedmiotowym) oraz z jej charakterem ( od opieki allocentrycznej, nieformalnej do opieki poszerzonej o działalność społeczną i sformalizowaną).
Według H. radlińskiej opieka to działalność kompensacyjno- rewalidacyjna, podejmowana wobec jednostek niezdolnych do samodzielnej egzystencji, łączy się to z podjęciem przez opiekuna odpowiedzialności za losy jednostek i ich ubezwłasnowolnienia i wspierania.
Opieka społeczna to działalnie ubezwłasnowolniające, ograniczające lub uniemożliwiające własną zaradność podopiecznego, za którego opiekun przyjmuje odpowiedzialność, a więc funkcje opieki powinno być stopniowe doprowadzanie podopiecznego do samodzielności i niezależności życiowej.
Cechy opieki międzyludzkiej:
zaspokajanie ponadpodmiotowych potrzeb
ponoszenie przez opiekuna odpowiedzialności za podopiecznego
ciągłość i trwałość oraz bezinteresowność i nasycenie emocjonalne działań opiekuńczych dokonywanych w ramach nawiązanego stosunku opiekuńczego
12. służba społeczna- jest to sieć powiązanych ze sobą służbowo lub funkcjonalnie albo pozostających w układach komplementarnych urzędów organizacji pozarządowych niesformalizowanych grup zadaniowych bądź pojedynczych osób, które z profesjonalnego obowiązku na zasadzie wolontariatu czy z własnej woli realizują działania polegające na pomaganiu jednostkom i grupom społecznym w odzyskaniu poczucia własnej wartości, unikaniu skutków bezradności, usprawnianiu bądź odzyskaniu zdolności społecznego funkcjonowania przez odpowiednio dobrane czynności wspierające, wyręczające, ochraniające, rehabilitacyjne czy też korekcyjne, a także na tworzeniu makrostrukturalnych i środowiskowych warunków potrzebnych do osiągnięcia tych celów.
Praca socjalna wyrosła z humanitarnych i demokratycznych idei, które opierały się na szacunku wobec równości, wartości i godności wszystkich ludzi. W praktyce pracy socjalnej ochrona praw człowieka a także sprawiedliwość społeczna stanowiły i stanowią w dalszym ciągu wytyczne dla działań profesjonalnych.
Pracownik socjalny powinien kierować się wartościami zgodnymi z głównym celem pracy socjalnej oraz kodeksem etycznym.
Podstawowymi wartościami tego zawodu są :
godność
wartość oraz niepowtarzalność każdego człowieka
jego prawa i możliwości.
W pracy socjalnej wyróżniamy 3 obszary obejmujące wartości:
dotyczące ludzi
dotyczące pracy socjalnej w relacji ze społeczeństwem
kierujące zachowaniem profesjonalnym
w relacji pracownik socjalny- klient, ten pierwszy powinien akceptować każdego beneficjenta wraz z jego problemami. Mimo pojawiającej się czasami frustracji powinien wykazywać zrozumienie wobec jego trudnej sytuacji życiowej, co oznacza m.in. zdolność do wolnego od uprzedzeń i stereotypów postrzeganie klienta, zarówno jego cech negatywnych jak i pozytywnych, oraz rozumienie jego punktu widzenia i respektowanie jego prawa do samostanowienia.
Poza tym pracownik socjalny jest zobowiązany do przestrzegania zasady poufałości relacji z klientem, która może być uchylona w sytuacjach wyjątkowych, gdy naruszone jest prawo albo też lub i zagrożone jest czyjeś zdrowie czy też życie.
Jeśli chodzi o wartości odnoszące się do relacji pracy socjalnej ze społeczeństwem, pracownik socjalny z racji pełnionych przez siebie obowiązków ma do wypełnienia 2 podstawowe zadania :
jest on zobligowany do pomocy i kontroli efektywności działań, jakie zostały zastosowane wobec klienta
powinien kierować się w swojej pracy zasadą dobra wspólnego, którą należy traktować nie tylko jako poważne zobowiązanie wobec całego społeczeństwa, ale także jakie zobowiązanie wobec klienta, który z definicji nie jest w stanie samodzielnie uporać się samodzielnie ze swoimi problemami i z tegoż powodu trzeba udzielać mu fachowej pomocy.
Ponadto pracownik socjalny jest zobowiązany do poprawy jakości usług instytucji społecznych i czynienia ich bardziej wrażliwymi na potrzeby ludzi poprzez ulepszanie programów socjalnych.
Co do wartości w zachowaniu zawodowym, powinno ono zmierzać do rozwijania zaradności, samodzielności oraz doskonalenia możliwości ludzi.
Profesjonalne postępowanie pracownika socjalnego polega na :
Przekazywaniu i ciągłym pogłębianiu wiedzy i umiejętności
Nienagannym zachowaniu się w życiu zawodowym i osobistym
Tolerowaniu różnic występujących u jednostek i grup
Oddzieleniu osobistych uczuć i potrzeb od relacji zawodowych
Współcześnie pracownicy socjalni wykonują rodzaj działalności wymagający dużej wiedzy i umiejętności. Podkreślane są również pewne atrybuty, które powinny cechować członków tej profesji, a więc: zbiór wiedzy i umiejętności zdobytych w toku kształcenia, musi posiadać również predyspozycje osobiste , obejmujące charakter i postawy, normy postępowania oparte na życzliwości, empatii i etyce zawodowej, dobra reputacja, wynikająca z uznania statusu zawodu.
Do kanonu wiedzy tego zawodu należą teorie zachowania człowieka w środowisku społecznym oraz teorie dotyczące praktycznych metod i modeli pracy socjalnej.
Obejmuje on znajomość podstawowych dziedzin oraz widzę dotyczącą interwencji w ststemy klientów i system świadczenia usług socjalnych
Najczęściej stosowane zasady pracy socjalnej to :
Zasada akceptacji klienta
Zasada indywidualizacji
Zasada kontrolnej swobody ekspresji emocjonalnej
Zasada neutralności
Zasada obiektywizmu
Zasada ograniczonego zaangażowania emocjonalnego
Zasada samostanowienia
Zasada udostępniania zasobów
Zasada poufności
Wyżej przedstawione zasady wynikają z praktycznych doświadczeń wielu pokoleń pracowników socjalnych. Natomiast zasady profesjonalnej pracy socjalnej składają się z 12 reguł, które odzwierciedlają cel oraz sedno wspólnej bazy praktyki pracy socjalnej:
C1- pracownik socjalny wzmacnia jednostkę poprzez wykorzystywanie jej zaradności życiowej oraz własnych mechanizmów rozwiązywania problemów na zasadzie partnerstwa
C2- pracownik socjalny powinien być aktywnie zaangażowany w wdrażanie polityki, która zapobiega powstawaniu problemów
C3- pracownik socjalny powinien podtrzymywać integralność swojego zawodu i wypełniać jego misję działania na rzecz podnoszenia jakości życia, sprawiedliwości i równości
C4- rolą pracownika socjalnego powinno być zapewnienie powiązań między systemami odbiorcy usług i zasobami oraz możliwościami tkwiącymi w społeczności i w instytucjach społecznych
C5- pracownik socjalny powinien realizować programy pomocy społecznej tak, by przynosiły one realne korzyści członkom społeczeństwa
C6- pracownik socjalny powinien podnosić standardy jakości życia innych osób poprzez działania edukacyjne, natomiast poprzez działania reformatorskie, powinien przeciwstawiać się instytucjonalnej dyskryminacji i innym typom niesprawiedliwości.
C7- pracownik socjalny uznaje sprawiedliwość za warunek społeczny, polegający na tym , że wszyscy członkowie społeczeństwa mają takie same prawa, możliwości, zobowiązania jak również ponoszą taką samą odpowiedzialność wynikającą z członkostwa w danym społeczeństwie.
C8- pracownik socjalny poprzez badania i oceny powinien wnieść swój wkład w rozwój wiedzy z zakresu pracy socjalnej
C9- w strukturach społecznych w sytuacji powstającego problemu pracownik socjalny powinien wspomagać wymianie informacji oraz uświadamiać jakie są możliwości jego rozwiązania.
C10- pracownik socjalny w komunikacji z drugą osobą powinien akceptować jej odmienną sytuację i być wrażliwym na skutki wynikające z tej różnorodności
C11- pracownik socjalny powinien w swojej pracy stosować strategie edukacyjne do zapobiegania i rozwiązywania problemów, gdyż proces kształcenia przyczynia się do przystosowawczego funkcjonowania w społeczeństwie.
C12- pracownik socjalny powinien korzystać z światowych osiągnięć wiedzy o rozwiązywaniu problemów i kwestiach społecznych .
Pracownik socjalny musi w swojej pracy stosować