Rozdział 9 dane etnograficzne i wizualne.
BADANIA ETNOGRAFICZNE I OBSERWACYJNE:
Etnografia- pierwotnie opierała się na badaniach uczestniczących i obserwacyjnych, prowadzonych na otwartym terenie lub w rożnego rodzaju instytucjach. Elastyczne korzystanie z kilku metod w połączeniu z obserwacją prowadzoną przez dłuższy czas przebywania w terenie i uczestniczenia w nim w ten czy inny sposób. Ostatnio odejście od wcielania się, poszukiwania dostępu do terenu i gromadzenia danych na rzecz podejścia w większym stopniu skupionego na opisywaniu terenowych doświadczeń i odkryć badaczy.
Perspektywa badawcza i teoria - badania etnograficzne mogą wychodzić z licznych pozycji teoretycznych. Zwykle jednak badacze skupiają się na analizie procesów tworzenia sytuacji społecznych biorąc w nich udział i obserwując ich przebieg. Najczęściej łączy się z podejściami konstrukcjonistycznymi i postmodernistycznymi.
Pytania badawcze - badaniom mogą przyświecać liczne cele - bliższe określenie problemu badawczego, identyfikacja konkretnych miejsc i osób albo opracowanie nowych, bardziej sformalizowanych metod. Węższe polega na dokumentowaniu procesów społecznych. Pytania powinny dotyczyć głównie zagadnień i procesów zawierających się w tu i teraz sytuacji obserwacyjnej. Przeszłe można śledzić na podstawie zostawionych przez nie śladów - instytucji, znaków i wypracowanych norm, które wpływają na obecne praktyki.
Dobór próby - zależą od rodzaju badanej grupy i posiadanych zasobów. Przedmiotem doboru sa jednak częściej miejsca i sytuacje niż grupy osób (w badaniach obserwacyjnych). Cztery wskazówki które mogą pomóc w wyborze miejsca: prawdopodobieństwo zetknięcia się w nim z przejawami badanego zagadnienia powinno być duże, samo miejsce w miarę możliwości powinno być porównywalne do miejsc stanowiących przedmiot już istniejących badań, nie powinno być zbyt trudno dostępne, badacz powinien móc ulokować się w nim nie stanowiąc zarazem niepotrzebnego ciężaru. Trzy etapy doboru próby w badaniach etnograficznych.
I - wyselekcjonowanie środowiska - miejsca w którym prawdopodobne jest zetknięcie się z przejawami badanego zagadnienia, jeżeli to możliwe należy ybrać kilka miejsc aby móc je potem porównać.
II - w tym miejscu przeprowadzamy slekcję przypadków (zawężenie obrazu danego miejsca do jego znaczenia z perspektywy postawionych pytań badawczych
III- dokonujemy doboru próby w obrebie danego przypadku - szukamy osób i zdarzeń zawierających się w jednym przypadku, które są rożnie usytuowane w wymiarze czasowym, niezbędny jest dobór zorientowany na czas i kontekst.
Porównania - mogą być przeprowadzone na kilku poziomach, najbardziej skomplikowane są porównania różnych miejsc, tzw. etnografia wielomiejscowa. Drugi poziom to porównania w obrębie danego miejsca. Trzeci poziom dotyczy ludzi a dokładnie różnych form czy rodzajów działań w terenie. Porównania stanowią główny krok w mniej lub bardziej systematycznej analizie danych.
Generalizacja - intencją badaczy jest przedstawienie bardzo szczegółowego opisu przedmiotu badania.
Triangulacja - w wielu przykładach badań Etno. Znajdziemy triangulację o dosyć niejawnym charakterze: obserwacje, wywiady, analiza dokumentów oraz inne formy zbierania danych są często w dosyć luźny sposób łączone podczas pracy w terenie. Dobre badania Etno zawsze stanowią rezultat triangulacji, wykorzystania wielu technik zbierania danych.
Jakość - wskaźnikiem jest przede wszystkim długotrwała obecność badaczy w terenie (naprawdę tam byli). Elastyczne korzystanie z poszczególnych metod oraz praktyka ich opisywania.
Schemat podstawowy - w etno. często jest to studium przypadku, w formie analizy procesów zachodzących w czasie badania.
Zasoby i wyzwania - zasoby osobiste badaczy (elastyczność, łatwość dostosowywania się, umiejętność odnajdywania się w różnych sytuacjach), sprzęt do rejestrowania danych,. Wyzwania: zdobycie dostępu do badanego miejsca, odrzucenie przez obecne w nim osoby, trudności ze znalezieniem w nim własnego miejsca, trudności w nawiązywaniu więzi z istotny mi badanymi, niedostępność badanego zagadnienia dla samej obserwacji. Dystans jest bardzo ważny żeby nie zapomnieć o zachowaniu granicy.
Etyka - badacze muszą świadomie unikać wszelkich form obserwacji ukrytej, gdy badani nie wiedzą, że są obiektem badań. Należy utrzymać standardy świadomej zgody, poinformować badanych o badaniach, muszą wyrazić zgodę i mieć możliwość odmowy. Zachowanie i respektowanie prywatności anonimowości.
METODY WIZUALNE
- używanie materiałów wizualnych lub dawanie badanym aparatów., żeby zarejestrowali różne aspekty swojego świata życia. Sposób spojrzenia na rzeczywistość ich oczyma. Cztery sposoby korzystania z danych wizualnych: badacze sami mogą robić zdjęcia lub kręcić filmy, mogą wykorzystać materialy wytworzone przez osoby z danego obszaru, z danych pochodzących z Internetu, seriale telewizyjne (w jaki sposób przedstawiają dany obszar albo temat).
Pytania badawcze - w badaniach wizualnych podejmuje się zagadnienia treści i formy
Dobór próby - może odbywać się na kilku poziomach: konkretnych obrazów, kontekstów tworzenia lub wykorzystywania obrazów w celach porównawczych, twórców lub użytkowników obrazów. W badaniach nad telewizja dobieramy pojedyncze odcinki seriali lub programów albo ich fragmenty.
Generalizacja - siłą obrazów jest bogactwo ich związków z kontekstem oraz rozmiar przenoszonej przez nie specyficznej informacji, może to czasem utrudniać generalizację.
Triangulacja- z obrazów często korzysta się w połączeniu z wywiadami.
Jakość- dwa sposoby podnoszenia jakości : zapewnienie ich swoistości oraz solidności. Bardzo ważna jest jakość samych materiałów - odpowiedni sposób wykonania zdjęć, jakość odbitek.
Pisanie- należy zmierzyć się z koniecznością wyjścia poza słowo pisane. Obrazy potrzebują więcej miejsc a niż slowa a jednocześnie dostarczają bogatszego kontekstu.
Schemat podstawowy- w zależności od podejścia i pytania badawczego z metod wizualnych korzysta się w studiach przypadku lub w badaniach porównawczych.
Zasoby i wyzwania - zasoby: korzystanie z pewnych środków rejestracji lub prezentacji (odbitki zdjęć, płyty CD, kasety wideo), dodatkowe egzemplarze tych nośników. Wyzwania: dobra kamera, sprzęt do wyświetlania, bardzo szybkie komputery. Wielokrotne oglądanie materiałów wizualnych może również pochłaniać dużo czasu, zwłaszcza gdy opracowuje się je w formie transkrypcji.
Etyka - te same kwestie co przy innych badaniach. Obrazy pociągają za sobą kilka specyficznych problemów - utrzymanie anonimowości może być o wiele trudniejsze kiedy upowszechnia się przedstawiające ich obrazy (trzeba przyłożyć szczególną wagę do anonimiazacji materiałów).na zdjęciach mogą być również inne osoby których nie można już spytać o zgodę, ale ich dobro mogłoby ucierpieć na upowszechnieniu ich przez badaczy.
Rozdział 10 - analiza danych jakościowych
KODOWANIE I KATEGORYZACJA
To sposoby analizy, które można zastosować do wszelkiego rodzaju danych i które nie wiążą się z żadna określoną metodą ich gromadzenia. Odgrywają pierwszoplanową rolę, jeżeli dane pochodzą z wywiadów, badań fokusowych lub obserwacji. Jeżeli do analizy wykorzystujemy komputery, będziemy opierać się na tej czy innej formie kodowania. Polega na poszukiwaniu istotnych elementów danych, oraz poddaniu ich analizie oraz przez porównywanie ich z innymi danymi, nazywanie i klasyfikowanie.
Perspektywa badawcza i teoria- mogą mieć charakter realistyczny lub konstruktywistyczny. Celem całej procedury jest w wielu wypadkach sformułowanie teorii, dlatego kategorie kodów często są opracowywane na podstawie zebranego materiału, nie zaś na podstawie już istniejących teorii, chociaż ten drugi sposób również jest możliwy i powszechnie stosowany. Wymagają dysponowania pewnych zasobem materiałów (gotowych dokumentów, transkrypcji wywiadów, interakcji).
Pytania badawcze - kodowanie i kategoryzacja w mniejszym stopniu przydają się w badaniach, gdzie głównym tematem są struktury formalne. Kodowaniu i kategoryzacji można tez poddawać historie i opowieści i (utrudnia to przeprowadzenie analizy skupionej na ich wewnętrznej strukturze oraz całościowej wymowie).
Dobór próby - przystępując do tego rodzaju analizy dobór przypadków i materiałów często jest już zakończony. Dobór próby w badaniach jakościowych powinien być oparty na postępach analizy zebranych do tej pory danych. Ważnym krokiem jest też wybieranie fragmentów przypadków i materiału.
Porównania - pierwszy poziom dokonywany w obrębie danej kategorii. Drugi poziom dotyczy pojedynczego przypadku. Trzeci poziom to porównania przypadków.
Generalizacja - aby uniknąć przesadnych uogólnień badacze powinni wziąć pod uwagę granice zebranych danych oraz próby osób lub materiałów na których opierają generalizację.
Triangulacja - kodowanie i kategoryzacje można łączyć z ilościowymi analizami standaryzowanych danych. Może tez dotyczyć różnych rodzajów i źródeł danych jakościowych. Możliwa też pomiędzy sposobami ujmowania danych przez rożnych badaczy oraz poszukiwanie informacji zwrotnej ze strony badanych (wynik: ich sposób patrzenia na zgromadzone dane).
Jakość -
- refleksyjne traktowanie danych przez badaczy
- kilkukrotne sprawdzenie transkrypcji oraz zgodności kodowania pomiędzy różnymi badaczami (zwiększa się rzetelność analizy)
Pisanie - w raporcie z badań ważne jest odpowiednie przedstawienie relacji pomiędzy kategoriami,. Procedur analitycznych oraz opartych na nich konkluzji oraz fragmenty „surowego” materiału.
Schemat podstawowy - w większości przypadków kodowanie i kategoryzacja są oparte na schemacie porównawczym.
Zasoby i wyzwania - wymaga zaangażowania większości zasobów przeznaczonych na badania. Solidna transkrypcja (trzeba poświęcić na nią dużo czasu i pieniędzy). Analizę jakościową można też prowadzić przy użyciu komputera (konkretne oprogramowanie lub obszerny zestaw danych). Wyzwaniem jest jasno sformułowane pytanie badawcze, sformułowane przed rozpoczęciem analizy. Obawa przed tym, że zebrane dane nie zawierają wypowiedzi, które mogą okazać się istotne w poźniejszym etapie analizy.
Etyka - utrzymanie anonimowości i poufności . by badani nie poczuli się zranieni lub zawstydzeni. Sprawiedliwość.
ANALIZA KONWERSACYJNA, ANALIZA DYSKURSU I DOKUMENTÓW.
W tych odmianach analizy jakościowej zbieranie danych często ogranicza się do selekcji materiałów i do rejestrowania codziennych praktyk np. nagrywanie rozmowy między lekarzem a pacjentem. Zainteresowania badawcze skupiają się na aspektach formalnych. (w jakiś sposób rozmowa się rozpoczęła, przebiegała i zakończyła). W analizie dyskursu treść odgrywa większą rolę, korzysta się z wywiadów obserwacji jako ze źródeł materiałów do analizy.
Perspektywa badawcza i teoria - teoretycznym zapleczem jest najczęściej etnometodologia i teoria dyskursu, a przedmiotem zainteresowania sposób w jaki komunikacja i praktyki są wytwarzane w konkretnych okolicznościach życia codziennego. Jednostką analizy są procesy interakcji.
Pytania badawcze - najważniejsze „w jaki sposób określony temat jest konstruowany w toku jakiegoś rodzaju komunikacji oraz jakich metod jego konstruowania używają komunikujące się jednostki”. Przedmiotem badania są metody wytwarzania określonego rodzaju dokumentów lub rezultatu.
Dobór próby - dotyczy dokumentów wybieranych z archiwum materiałów. Celem doboru jest przede wszystkim utworzenie korpusu materiałów w obrębie którego będzie można potem dokonywać selekcji.
Porównania - celem porównań jest w wielu przypadkach uzyskanie ogólnego modelu, który zestawia się z konkretnym, badanym w danym momencie przypadkiem. Koncentruje się albo na treści, albo na strukturze szeregu przykładów.
Generalizacja - analiza dyskursu - generalizacja wewnętrzna. Analiza konwersacyjna zaś dąży do określenia ogólnych prawidłowości mowy i rozmów. Generalizacja od pojedynczych przypadków przez ich porównania aż po ogólny model.
Triangulacja - łączenie analizy dokumentów i rozmów. Inna metoda to łączenie analizy konwersacyjnej z prowadzeniem wywiadów.
Jakość - formułowanie prawdopodobnych i wiarygodnych interpretacji. Krzyżowa weryfikacja dokumentów. Wyniki oraz sposób ich prezentacji powinny pokazywać w jaki sposób badacze konfrontowali swoje wnioski z materiałem.
Pisanie - różne formy opisywania badań, należy przedstawić związek pomiędzy wnioskami a materiałem źródłowym. Przystępne i czytelne przedstawienie fragmentu materiału sposób opisywania badań może wpłynąć na sposób prowadzenia analizy dyskursu (wprowadza nowe idee, kategorie).
Schemat podstawowy - większość badań ma charakter migawkowy (analizowanie materiałów w daznej chwili pod kontem ich treści i struktury). Analiza konwersacyjna opiera się na porównywaniu rożnych przykładów, a analiza dyskursu na studiach przypadku. Analiza dokumentów - podejście retrospektywne (badanie sposobu w jaki coś zmieniło się na przestrzeni lat).
Zasoby i wyzwania - zasoby: czas (na transkrypcje), pieniądze, dobry sprzęt. Wyzwania: znalezienie i uzyskanie dostępu do materiału istotnego dla opisania danego dyskursu.
Etyka - badania oparte na nagraniach audio, wideo - badani muszą mieć świadomość nagrywania i wyrazić zgodę muszą, mogą je przerwać. mając gotowy materiał - anonimowość. Najważniejsze gdy są „osoby wrażliwe społecznie” lub drażliwe tematy.