Zasadność studiowania historii pomocy społecznej
Historia jako nauczycielka teraźniejszości czyli jak nie wywarzać otwartych drzwi
Od opieki i pomocy wzajemnej do profesjonalnej pracy socjalnej
O ponadczasowym pułapach w niesieniu pomocy
Długa i krótka historia pomocy społecznej
Niesienie pomocy drugiemu człowiekowi ma długą historię, bowiem postrzeganie drugiego człowieka z jego wadami i zaletami jest miarą człowieczeństwa
Einstain
„Tylko życie poświęcone innym warte jest przeżycia”
Historia pomocy społecznej jest niczym innym jak historią pojedynczych ludzi którzy zdecydowali się swoje życie poświęcić drugiemu człowiekowi zatem studiowanie historii pomocy społecznej będzie studiowaniem historii osób jak związków, organizacji, instytucji które w swoim życiu zdecydowały się stworzyć
Ad 1. Istnieje trwały pomost między historią a teraźniejszością
sposób jego wytwarzania może być różny pierwszy sposób historii dziedziny to trwanie, w dalszym ciągu można mówić o charytatywności i zjawiskach problemów społecznych
inną formą dziedzictwa historycznego jest zmiana która jednak nosi znamiona kontrybucji przykład: kiedyś darczyńca filantrop, mecenat teraz wolontariusz i sponsor
Historia stanowi fundament na którym budowane i rozwijane są współczesne formy działalności socjalnej
w społeczeństwach pierwotnych mamy dowody na to że istniały tradycyjnie wypracowane formy sprawowania opieki nad starcami kalekimi, chorymi
Pierwsze zapisy o zorganizowanych formach opieki społecznej wywodzą się ze starożytności z takich cywilizacji jak Egipt Chiny Indie Grecja Rzym jednak co warto podkreślić różnorodność wypracowanych w tych społeczeństwach form pomocy oparta była na zasobach rodzinnych, sąsiedzkich bądź religijnych.
Z istniejących zapisów o pomocy w cywilizacjach starożytnych dowiadujemy się
1. w starożytnych Chinach istniały schroniska dla starych i bidnych. Istniały domowe przedszkola dla ubogich dzieci, darmowe jadłodajnie dla wycieńczonych pracą.
Organizacje rozdzielające używaną odzież, istniały również osoby które uważały że można dofinansowywać wesela i pogrzeby
w Indiach istniały dowody za panowania Buddy. Budda jako pierwszy zajął się problemem biedoty. Wyznaczył urzędników którzy mieli w poszczególnych prowincjach prowadzić statystyki żebraków a w przypadku gdy na danym obszarze jest potrzeba pracy urzędnicy ci nakładali na żebraków obowiązek pracy.
W Grecji i w Rzymie nie spotykamy regularnych organizacji charytatywnych jednak należy odnotować powstanie pierwszych instytucji. Te instytucje miały na celach opiekować się chorymi i pokrzywdzonymi przez los. Inną formą w Rzymie i w Grecji istniały schroniska dla rannych.
Istniały również schroniska i przytułki dla porzuconych dzieci
Od opieki i pomocy wzajemnej do profesjonalnej pracy socjalnej
1 TEZA
historia pomocy społecznej zatoczyła krąg kolejne stulecia przyniosły ewaluacje form tej działalności która rozpoczęła się od opieki i pomocy wzajemnej w ramach rodziny wielopokoleniowej doprowadziła do ukształtowania zawodu pracownika socjalnego jako profesjonalisty od pomagania.
2 TEZA
Dzisiejsza pomoc socjalna jest uwikłana w historie. 1) czerpie wiedze z wcześniejszy idei poświęconych pomocy ludziom i ich życiu. 2) Czerpiemy wiedze z pomocy naprawy świata współczesnego (Platon koncepcja dobrze zorganizowanego świata). 3) Dzisiejsza praca socjalna czerpie wzory z indywidualnych pomysłów organizowania pomocy innym ludziom.
3 TEZA
Badanie rozwoju pomocy społecznej w perspektywie historycznej jest zatem konieczne by udzielić odpowiedzi w jakim stopniu przeszłe doświadczenia warunkują i pozwalają zrozumieć współczesne zadania pracy socjalnej. 1) Ważne jest badanie przeszłości czyli postawienie POSTGNOZY- badanie przeszłości. Ta postgnoza daje nam możliwość do postawienia diagnozy i ów krąg który dzieje się pozwala nam analizować historie pomocy społecznej i skonstruowania diagnozy w jakim kierunku zmierzać będzie praca socjalna. 4) Uznajemy że początek XX w. stał się czasem budowania profesjonalizmu pracownika socjalnego (jego warsztatu). W tym też okresie, dokonała się konkluzja nad historią pracy socjalnej w wyniku której w całej europie uznano, że studiowanie historii pomocy społecznej pozwoliło na 1) wskazanie drogi do owej profesjonalizacji zawodu i dopiero w XX w. praca socjalna pojawiła się jako dyscyplina naukowa (działo się to w wyniku ewaluacji) 2) Możliwe stało się wskazanie i wypracowanie właściwych metod w pracy socjalnej i profesjonalnych instytucji. 3) Ostatecznie Europa przyjęła realizacje idei humanitaryzmu. Ta idea wyznaczyła prawa europejczyka oraz określiła roszczenia jednostki wobec państw opiekuńczych. Holistyczne (całościowe), zorientowanie pracy socjalnej możliwe jest do analizy wtedy i tylko wtedy (równoważnia) gdy uwzględni się aspekt konsensualności. Najważniejsze w interpretowaniu jakości pracy socjalnej jest bowiem uwzględnienie wielu czynników- kontekstów do najważniejszych należą: 1) kontekst polityczny 2) kontekst społeczny 3) kontekst gospodarczo ekonomiczny 4) kontekst religijny 5) kontekst kulturowy a wszystkie one i wiele więcej uwikłane są w swoją historyczną genezę.
O ponadczasowych pułapkach w niesieniu pomocy
Niosąc pomoc drugiemu człowiekowi należy zgodnie z historią pomocy społecznej wystrzegać się następujących pułapek:
błędem jest nieprecyzyjnie diagnozować konkretne wydarzenie jego cechy charakterystyczne oraz sposoby i okoliczności występowania. Podstawą do owej diagnozy jest dobre jego zdefiniowanie. Możemy podjąć działania pomocowe tylko wtedy gdy znamy definicję ubóstwa.
Należy sobie postawić pytanie „dlaczego”? przy podejmowaniu pracy socjalnej oznacza to że trzeba wniknąć w istotę poszczególnych wydarzeń poznać losy społeczeństw człowieka albo rodziny słowem zbadać kontekstualność.
Podejmując pomoc zawsze musimy uwzględniać wartości i normy społeczne.
Zastanowienie się każdorazowe jakie zmiany i jakie możliwości zmian posiada pracownik socjalny. Jakie możliwości i jakie zmiany chce przeprowadzić pracownik socjalny.
w historii pomocy społecznej możemy mówić o historii długiej i krótkiej. Krótka historia bierze swój początek u progu XX w. kiedy profesjonalizuje się pomoc społeczna tworzy zawód pracownika socjalnego na uniwersytety kształci się profesjonalnych pracowników powstają wyspecjalizowane placówki a w budżetach państw europejskich przeznacza się określone środki na świadczenia socjalne.
Różne oblicza stanowienia pomocy w Rzymie
filantropia w starożytności czyli o instytucji klienteli w cesarstwie rzymskim
fermentacja i inne formy pomocy świadczone w Rzymie
rozdawnictwo
ustanawianie świąt
Prawo w stanowieniu opieki i kurateli
opieka
kuratela
alimenty
Ad 1. Filantropia narodziła się w cesarstwie Rzymskim. Przyczyny i zasady filantropii w cesarstwie Rzymskim są zupełnie inne niż we współczesności. Powodem filantropii Rzymskiej było zajmowanie określonej pozycji społecznej. Ktoś świadczący filantropie umacniał tę sztukę. Filantropem mogli być patrycjusze, jednak sam fakt urodzenia w bogatej rodzinie, posiadania majątku w Rzymie nie dawały gwarancji zajmowania wysokiej pozycji w strukturze społecznej Rzymu. Powstała instytucja klienteli. Warunkiem bycia u szczytu hierarchii społecznej było: organizowanie wystawnego życia. Prowadzenie działalności dobroczynnej 3) Obdarowywać ubogich i biednych rozmaitymi darami by zyskać wdzięczność ludu.
Klientami w Rzymskim rozumieniu były osoby zależne od ludzi bogatych.
Do podstawowych zadań instytucji klienteli
ranne przywitanie swojego opiekuna
towarzyszenie mu w orszakach gdy w swoim rydwanie poruszał się po mieście
W zamian za to filantrop dawał klientom możliwość uczestniczenia w ucztach wsparcia społecznego, gdy popadł w konflikt z prawem stawał jako jego obrońca w jego sprawie, obdarowywanie go odzieżą używaną (po rodzinie).
Pod koniec funkcjonowania cesarstwa Rzymskiego instytucja klienteli straciła swój pierwotny charakter. Z czasem bowiem nabrała ona cech upokarzających. Przypominających bardziej żebractwo niż opiekuńczość.
Filantrop to dobroczyńca, człowiek wspomagający ubogich, inaczej fundator uprawiający dobroczynność
Różnica między filantropią Rzymską a współczesną polega zatem na tym, że ta pierwsza była wynikiem układów społecznych i przymusu udzielania pomocy klientom. Natomiast dzisiejsza filantropia ma zupełnie inne oblicze i jej zasadniczą cechą jest działalność dobroczynna, u podstaw której leży niczym nie wymuszona i niewarunkowana decyzja.
Ad 2. Frumentacja należy do najbardziej znanych i rozpowszechnionych form wsparcia plebsu. Do frumentacji należy także rozdawnictwo zboża, przy rozdawaniu zboża dochodziło do dawania wina, oliwek. Pierwszym który wprowadził frumentacje zboża był cezar Gajusz. On też na fali tego Rzymskiego okrzyku igrzysk i chleba doprowadził do tego że stał się ikoną tłumu (osobą ukochaną przez plebs). Ideą Gajusza było systematyczne organizowanie igrzysk które jednak w jego myśleniu miało służyć rozrywce tłumu i odciągnąć ich myśli od wszelakich knowań politycznych.
Początki frumentacji polegały na tym że o 20% obniżono cenę zboża w spichrzach (należących do państw) dla ludzi biednych wydzielono porcje czasami nawet każdego dnia przez specjalnie przystosowanych do tego urzędników rozdawali oni owo zborze, przyczyniając się do tego że plebs Rzymski utrzymywany był w atmosferze wdzięczności względem cesarza. Początkowo z przywilejów frumentacji korzystali tylko ubodzy, z czasem każdy mieszkaniec Rzymu miał….Mistrzem w rozprzestrzenieniu Frumentacji był Juliusz Cezar który w 44 r pne. przywilejem darmowego zboża obdarował 150 tyś Rzymian jednorazowo darem
b. rozdawnictwo
Rozdawnictwo w Rzymie. Cechą wielkich imprez Rzymu był fakt, by uczynić je jeszcze bardziej radosnymi i co jeszcze ważniejsze by na ulice ściągnąć jak największą rzeszę ludzi, upowszechniło się rozdawnictwo. Najczęściej rozrzucanie monet. Rózne były sposoby czynienia tego rozdawnictwa. Często uskuteczniane było wielkimi wydarzeniami. Rozdawnictwo dotyczyło tylko mężczyzn i dzieci w późniejszym okresie. Było to związane z faktem że istniała Pater Familia. Inną formą rozdawania były liczne uczty, gdzie rozdawiennictwo ograniczało się do żywności bardzo często w okresie suszy czy nie dostatku były te produkty rozdawane przez patrycjuszy.
ustanowienie świąt
Była to ulubiona forma pomocy społecznej. Dni świąteczne w Rzymie to 182 dni w roku różnego rodzaju święta. 1 dzień pracy 1 dzień święta. Ideea to załagodzenie poruszeń społecznych. Cesarze zapobiegali buntom społecznym które w konsekwencji mogłyby obalić władze. Do ulubionych i szczególnie wyróżnionych świąt należały święto Saturnaliów. Było to święto trwające tydzień i przypadające w grudniu. Święto Saturnaliów było wielkim karnawałem nie kończącej się uczty dochodziło do wydarzeń bardzo spektakularnych zaliczyć do nich można goszczenie niewolników w domach….., czas Saturnali to czas w którym zawieszone są instytucje państwowe. Cesarz mógł dokonać umorzenia wszelkich kar i wszelkich długów na co czekało społeczeństwo.
Prawo w stanowieniu opieki i kurateli
Wielkim osiągnięciem Rzymu w odróżnieniu od Grecji było ustanowienie zasad funkcjonowania państwa oparte na prawie Rzymskim. Prawo to do dnia dzisiejszego stanowi wykładnie rozwiązywania konfliktów zarówno między państwem a obywatelem jak i między obywatelami nawzajem.
W prawie Rzymskim opiece podlegały osoby które z różnych przyczyn całkowicie lub częściowo nie zdolne były do czynności prawnych. Do osób podlegających opieki podlegały sieroty, półsieroty osoby wyzwolone oraz osoby emancypowane (kobiety). W sprawie kobiet opieka polegała następująco. Kobieta od urodzenia podlegała opiece ojca. Gdy zawierała związek małużeński mogła dalej podlegać opiece ojca lub mogła zrzec się tej opieki i przejść pod opiekę męża. Rzym ustanowił opiekę nad osobami niedojrzałymi. Za osobę niedojrzałą uważano dzieci do 12 r. później do 14 r. życia. Mogły być trzy formt opieki: opieka ustawowa- państwo do sprawowania opieki powoływano najbliżych krewnych a gdy takich nie było wydzielało określonych urzędników którzy prowadzili opiekę. Inną formą opieki był opiekun powołany w testamencie. Pater Familia wyznaczała w testamencie osbę do opieki. Gdy nie możliwe było wyznaczenie dwóch wcześniejszych form opieki można było ustanowić opiekuna powołanego przez samego cezara, później urzędnicy.
WYKŁAD
Ad. 3 Prawo w stanowieniu opieki i kurateli
To właśnie prawo rzymskie stanowi do dnia dzisiejszego fundament wyznaczania osób lub instytucji odpowiedzialnych za sprawowanie opieki. Dowody na to odnajdujemy w samej terminologii która wprowadza takie pojęcia jak kuratela i wtedy w Rzymie oznaczała sprawowanie opieki nad osobą pozbawionej czynności prawnych. Warto nadmienić ze pierwszy zapis o kurateli znalazł się w słynnej ustawie 12 tablic i dokładnie odnosił się do sprawowania opieki nad osobami chorymi umysłowo. Pochodną od kurateli jest kurator.
2. Rzym wprowadza inną formę opieki którą nazywa alimentami. Cesarz Marcus Nerrel w I w. n.e. wydaje zarządzenie o ustanowieniu alimentów (jako pierwszy) które państwo winno wypłacać na rzecz dzieci ubogich rodziców. Do takiej grupy korzystającej z funduszu alimentacyjnego należały przede wszystkim wdowy, w opinii której państwo powinno sprawować opiekę nad wdowami a przede wszystkim tym wdowom których mężowie zginęli w wyprawach wojennych.
średniowiecze jako czas nowych form niesienia pomocy
cechy epoki i ich wpływ na stanowienie opieki
ubóstwo jako wyzwanie doświadczenia pomocy
pomoc ubogim w Anglii
Karol wielki jako prekursor wielkiej zmiany
Polska średniowiecza
pauperyzacja europy
opiekuńcza rola zakonów.
szkolnictwo w średniowieczu
Ad.1 Średniowiecze w europie należy do najdłuższych epok w historii i kulturze Europy. Nazwa epoki wywodzi się od łacińskiego media tempora- wieki średnie. Określenie media tempora nadano temu okresowi czas oświecenia. Średniowiecze to 10 wieków. 476 r. początek średniowiecza (upadek cesarstwa Rzymski) 1450 Gutemberg wynalzał czcionkę- 1453 Konstantynopol 1492- Krzysztof Kolumb dociera do Ameryki, (Koniec średniowiecza) 1517 początek reformacji.
Okres pierwy od V- IX w. nazwany wczesnym średniowieczem
później od IX- XIII- jest to czas pełnego średniowiecza- najbardziej charakterystyczne cechy średniowiecza
później XIII- XV- okres zwany schyłkiem średniowiecza
Cechy charakterystyczne
- Ustrój feudalny- jest ustrojem charakterystycznym dla całego średniowiecza, chrześcijaństwo determinuje niewolnictwo a na jego miejsce wprowadza feudalną zasadę porządku świata która oparta jest na zasadzie posiadania ziemi. Tworzy się nowy początek świata i nowa drabina społeczna na szczycie której znajduje się Król jemu bezpośrednio podlegają książęta tym z kolej rycerze w dalszej kolejności w drabinie społecznej znajdują się panowie a na samym dole tej drabiny znajduje się chłop pańszczyźniany. Najbardziej liczną grupę społeczną stanowią chłopi pańszczyźniani. Samodzielnym bytem o wielkim znaczeniu w średniowieczu był Kościół Katolicki, kościoły w europie zaczęły organizować wokół siebie zarówno życie duchowe ale i społeczne, edukacyjne, z czasem również wokół kościołów skupiać się zaczęło życie gospodarcze Europy. Taki mechanizm stał się powodem tego że w fazie pełnego średniowiecza najważniejszy był kościół.
Teocentryzm pojawia się w średniowieczu. Religia chrześcijanska zdominowała życie europejczyków we wszystkich jego formach. Teocentryzm to również Europa która tworzyła wspólnotę…..językiem którym posługiwała się społeczność była łacina. Osoby potrzebujące mogły liczyć na pomoc i wsparcie kościoła bez względu na to w jakim kraju się znaleźliśmy. Teocentryzm
Teocentryzm stał się powodem licznych wojen.
Efektem licznych wojen i konfliktów jest powstająca w całym średniowieczu sieć szpitali. Pierwsze szpitale europejskie w średniowieczu powstają dla rycerzy, żołnierzy.
2. Cechą życia europejczyków były liczne choroby zakaźne, obok szpitali dla rycerzy tworzą się szpitale miejskie które miały usuwać z ulic wielkich miast osoby które umarły. W średniowieczu znacznie krócej żyły kobiety które wielokrotnie rodziły. Człowiek żył najwyżej 40 lat. Wiele kobiet nie przeżywały porodu. W okresie średniowiecza jest masa dzieci sierot ale również duża rzesza dzieci porzuconych. Fakt ten sprawił stworzenie przytułków dla dzieci osieroconych oraz przytułki dla podrzutków. Ubóśtwo jako wyzwanie dla czynienia pomocy.
W średniowieczu stan ubóstwa odbierany był jako osiągniecie doskonałości i zbawienia.
Dlatego też biedacy wymagali wsparcia i znajdowali je w kościele katolickim. Powstała zasada wedle której kościół każdego roku na cele wspierania ubogich przeznaczył 1/3 wszystkich swoich dochodów zarządzenie takie wydawał papież. Kościół zatem staje się zatem w średniowieczu pierwszą instytucją charytatywną do którego funkcji społecznych należało wspieranie ubogich. Należy przy tym zaznaczyć że szczególnie wiek XI i XII staje się okresem tzw. apoteozy ubóstwa i jałmużny (apoteoza- idealizowanie) Wynikiem tego jest fakt ze ubodzy są traktowanie z wielkim szacunkiem. Okazywanie miłosierdzia staje się najgodniejszą czynnością chrześcijanina. Możemy mówić o wytworzeniu się stanu spontanicznej życzliwości wobec ubogich. Ten stan jednak nie trwa zbyt długo ponieważ już w wieku XIII akt obdarowywania biednego odczytany zostaje jako kupowanie zbawienia.
Ad 1. a. Państwa średniowiecznej europy starały się różnie świadczyć pomoc społeczną.
W Anglii kościół zobowiązywał parafie i zakony do przekazywania części swoich dochodów oraz co było nowością w Europie Biskupi dokonywali zapisów testamentowych by po ich śmierci fundusze wyposażane były przytułki dla ubogich oraz co było również nowością tworzenia szkolnictwa. Od XII w. w Anglii kościół nakazał działalności filantropijnych w odniesieniu do możnych feudałów.
Innym przykładem działalności pomocwej jest Francja. Pierwsze zapisy odnajdujemy na początku średniowiecza już w V w. Francja jest prekursorem w zorganizowaniach działalności pomocowej. Pomoc tą we Francji świadczą przede wszsyttkim parafie przykościelne ale również Zakony. We Francjii szczególnie upodobały sobie działalność zakony Benedyktynów, Franciszkanów i Dominikanów. Ich działalność skierowana była przede wszystkim na najuboższych. Stałą opiekę roztaczali oni nad chorymi niedołężnymi a od wieku IX rozpłynęły te zakony z zakładanych przez siebie szkół. W wyniku działalności tych zakonów we Francji początkowo w tym kraju a potem w całej Europie zaczęły powstawać pierwsze wyspecjalizowane formy opieki które dzisiaj możemy uznać za pierwowzór takich form jak szpitale sierocińce i przytułki. Typową formą średniowieczną stały się tzw. szpitale fundacyjne tzn. takie które zakładane były i utrzymywane były przez osoby prywatne. Szpitale te zwalniane były z wszelkich opłat. Nową formą opieki nad ubogimi stały się w średniowieczu zakładane przez ludność miejską tzw. gildia kupiecki, zwane również cechami rzemiosł. Była to pierwsza niekościelna forma świadczenia pomocy, polegająca na tym że osoby zrzeszone w ramach pewnego zawodu były jednocześnie zobowiązane świadczyć sobie pomoc.
Z czasem Gildia kupieckie rozrosły się do wielkich obszarów i spowodowało to że ta forma niesienia pomocy stała się konkurencyjna
Ad 1. b.
Karol Wielki to władca Galii dzisiejszej Francji żyjący na przełomie VIII i IX w.
Pierwszą rzeczą jaką zrobił Karol to szukanie porady jak scalić organizm państwowy państwa: pierwsze scalenie to postawienie na edukacje. Karol Wielki organizował szkoły. Karol Wielki nie umiał sam czytać ani pisać. A wiedział że edukacja to jedyny sposób na scalenie Gali.
Efektem tych starań jest rok 802 w którym Karol Wielki nakazuje każdemu ojcu posyłać do szkoły co najmniej najstarszego ze swoich synów. Poza faktem wprowadzenia szkolnictwa na terenie Karol Wielki wprowadza nową monetę i jest nim srebrny denar. Jest to wynik łączenia się tych krajów. Karol Wielki wprowadza na tych terenach jednolite prawo: prawo karne.
W zapisie prawa obyczajowego jest wzmianka o tym że to kościół katolicki jest odpowiedzialny za zaspokajanie potrzeb najbardziej potrzebującym.
Ad 1. c.
W Polsce wraz z przyjęciem chrześcijaństwa w roku 966 znaleźliśmy się w kręgu wpływów kultury chrześcijańskiej wprowadzając tym samym działalność charytatywną kościoła Największe zasługi w szerzeniu misji opieki katolickiej mieli duchowni z Francji którzy w Polsce przyczynili się przede wszystkim do zakładania szpitali i szkół. Pierwszy Polski szpital ufundowany został w roku 1008 r. przez biskupa Wrocławskiego i założony został w mieście Wrocławiu i przez historyków uznany jest za najstarszą Polską instytucję charytatywną. Kolejne powstawać zaczynają w XII w. przy czym najliczniej zakładane są właśnie szpitale w miastach średniej wielkości jednak poza działalnością stricte medyczną w wielokrotnie pełnią one również funkcje przytułków dla opuszczonych i hospicjów dla nieuleczalnie chorych.
Pierwsza Polska prywatna fundacja charytatywna ustanowiona została w XI w. przez darowizny księcia Władysława Hermana.
Ad.1.d
pauperyzacja (pauper oznacza biedny, ubogi) a pauperyzacja to proces polegający na obniżaniu się i ubożeniu stopy życiowej obywateli.
W wieku XIV dochodzi w Europie do zjawiska pauperyzacji społeczeństwa. Jest to wynikiem dwóch ważnych procesów
1. zanik gospodarki feudalnej na rzecz rodzącego się kapitalizmu
2. migracje ludności wiejskiej do miast
W wyniku tych dwóch procesów wielu Europejczyków traci pracę i dołącza do grupy biednych i bezdomnych. Doprowadza to do dwukrotnego wzrostu liczby osób potrzebujących pomocy. W wyniku tego stanu dochodzi do przewartościowania ubóstwa jako wartości. Wiek XVI i późniejsze to czas kiedy Europejczycy stan ubóstwa nie postrzegają już jako cnoty, lecz jako zło zagrażające porządkowi społecznemu.
3. Opieka zakonów
W średniowiecznej Europie w niesieniu pomocy wyspecjalizowało się kilka zakonów.
Pierwszymi prekursorami tej formy pomocy byli Benedyktyni.
Ich działalność skoncentrowana była na organizowaniu misji katolickich połączonych z szerzeniem nauki o dobrym życiu.
Kolejne zakony które zwane są z nazwy zakonów żebrzących Dominikanie i Franciszkanie.
Ich działalność z kolej skoncentrowana była na opiece osób bezdomnych i przewlekle chorych. Wielkie załusługi przypisuje się działności zakonów Franciszkanów powstałego w 1209 roku. Frnaciszkanie rozpoczęli działalność przede wszystkim działalność nauczającą zakładając liczne szkoły byli zakonem który rozlokował się w zdecydowanie najliczniejszej części państw Europejskich. Do szczecina Franciszkanie dotarli w 1940. Kolejnym przykładem zakonów opiekującym się potrzebującymi byli cystersi. Temu zakonowi zawdzięczamy przede wszystkim rozwój lecznictwa założyli oni pierwsze apteki i prowadzili edukacje leczniczą.
Wykład kolejny
Początki nowego postrzegania ubóstwa sytuują się w XVI wiecznej Anglii i Niemczech. Władza angielska świecka ale też kościelna doprowadziła do tego że dokonano rozróżnienia osób potrzebujących pomocy.
osoby ubogie
żebracy niezdolni do pracy
żebracy zdolni do pracy
W myśleniu anglików dawanie jałmużny żebrakom zdolnym do pracy zostało zinterpretowane jako czyn haniebny. W XVI w Anglia dotknięta została wieloma skutkami zmian społecznych efektem tego był fakt że do niebotycznych ilości wzrosła liczba włóczęgów osób wałęsających się po małych i większych miastach ale jednocześnie rozwijający się w Anglii kapitalizm odkrył brak rak do pracy. Sytuacja ta spowodowała że w roku 1536 wydane zostały pierwsze akty formułujące żebractwo jako czynność nielegalną i jednocześnie nakładały na parafie obowiązek pomocy potrzebującym. Okazało się jednak że ustawy te były trudne do wprowadzenia. Powstały zakłady lnu wełny konopi nie udało się zająć wszystkich żebraków. Ten moment dostrzeżenia żebractwa jako zagrożenia społecznego uznajemy za początek przejścia od pomocy zewnętrznej do pomocy wewnętrznej, czynionej w formie instytucjonalnej pod nadzorem państwa.
Pomoc zewnętrzną rozumie się jako pomoc spontaniczna nie uregulowana w żadnych aktach prawnych. Anglicy po raz pierwszy zaproponowali pomoc wewnętrzną. Odpowiedzią na to jest wydanie w 1601 r. tzw. Akt Elżbietański stanowiący podsumowanie dotychczasowych wysiłków walki z nędzarzami. Wydany on został 2 lata przed śmiercią Elżbiety I.
Akt Elżbietański to dokument formalizujący domy pomocy przymusowej.
Była to pierwsza w Europie forma pomocy wewnętrznej dla uczciwych biednych.
Domy pracy przymusowej opierały się na koncepcji opieki represyjnej (opieka kontrolowana) oznaczało to przejście od czysto charytatywnego działania do pomocy mającej dać człowiekowi do pomocy mającej dać człowiekowi możliwość wyjścia ze stanu nędzy
Wybudowane zostały specjalne budynki które stały się miejscem zatrudnienia dla ludzi potrzebujących opieki .Jest to nowy rodzaj pomocy. Składny lnu, składy bawełny i konopi, oraz inne drobne manufaktury.
Z prawa Elżbietańskiego wynikał system praw dla ubogich. Dzisiejszym językiem powiedzielibyśmy że są to formy aktywizujące, sprowadzające się do przyuczenia do zawodu a następnie zatrudnienia tych osób.
Zaproponowane przez Akt Elżbietanski domy pomocy przymusowej stanowiły formy opieki które przetrwały aż do okresu międzywojennego i przez cały ten czas były centralnym filarem opieki społecznej. Przez cały ten czas były również modernizowane zmieniały swą treść. Oprócz wielkiej fali włóczęgów w Europie renseseasnowej w bardzo ciężkiej sytuacji znajdowały się osoby stary które najczęściej były odrzucone na margines życia społecznego przez co żyły najczęściej w niedostatku chore i bezsilne.
W Europie reneseansowej dla starców wybudowane zostały szpitale w których stara się zapewnić pomoc i towarzystwo. Inną grupą osób potrzebujących pomocy byli weterani wojenni. Hiszpański Król Filip IV utworzył przytuliska dla weteranów wojennych.
Domy poprawy były kolejną formą opieki wewnętrznej czyli instytucjonalnej. Stanowiły one początki wychowania resocjalizacyjnego. Idea ich powołania nie wypływa z miłości do bliźniego, ale istotą powołania domów poprawy był fakt poczucia zagrożenia społecznego ze strony tych osób. Domy poprawy stanowiły pierwszy objaw….Stanowiły one również przeciwwagę dla tych opinii które głosiły że każdy który łamie porządek społeczny musi zostać umieszczony na galerii. Twórcy domów poprawy twierdzili że możliwe jest działanie resocjalizacyjne zwane wtedy wychowującym na skutek czego każdy jest w stanie zrozumieć czyny swojego postępowania. Pierwszy dom poprawy utworzony został przez Króla Anglii Edwarda VI historycy spierają się jednak co do daty jego powstania. Datuje się że jest to około 1650 Był to zakład wychowawczy który w swoich murach skupiał podopiecznych podzielonych na grupy. I grupa to żebracy, II grupa to młodzi złodzieje, III grupa prostytutki.
Wybitni przedstawiciele epoki i ich poglądy
W jakiej mierze poglądy Erazma z Notrdamu wpłynęły na postrzeganie pomocy w renesansie.
Zauważył że podobne problemy społeczne typu włóczęgostwo, żebractwo wspólne są dla wielu krajów Europejskich dlatego też postulował by wymieniać je między sobą doświadczeniami między sobą.
W związku z tym że postrzegany był jako filozof z którym liczyły się wszystkie Europejskie dwory, szerzył on wśród europejskich monarchów pogląd że pomoc drugiemu człowiekowi nie jest aktem łaski i czynienie tej mocy nie sprawia że stajemy się bliźsi Bogu. Ukazywał on nowe oblicze człowieczeństwa.
Erazm znany jest z bardzo surowej oceny duchowieństwa. Krytykował za nadmierne gromadzenie dóbr, za manipulowanie umysłami europejczyków. Na bazie krytyki wobec duchowieństwa nakazuje by z posiadłości kościelnych zrobić pożytek i by zaczęły one służyć społeczeństwu również ludziom ubogim.
Był on zwolennikiem wykształcenia. Był wielkim erudytom. Jako pierwszy bardzo onstencacyjnie wypowiadał się o kształceniu kobiet. Erazm z Noterdamu krytykuje średniowieczne metody nauczania i postuluje by nauka była przyjemnością.
Filintropii i filantropiści kontynuujący działo Jana Henryka Pestaolociego
Jan Bernard Basedow i jego szkoła filantropistów
Działalność św. Jana Bosko
Pestaloci który zyskał w HPS miano ojca filantropów żył na przełomie XVIII i XIX w. Za życia podziwiany wykreował nowoczesny system opieki nad dzieckiem oraz opracował metodykę nauczania początkowego. Jego wielkim dziełem stały się zakłady wychowawcze dla dziewcząt i chłopców, które były wielkim europejskim doświadczeniem. Pestaloci uważany jest również za ojca szkoły początkowej zwanej również ludową, co oznacza że jako filantrop daje dowód na to, że opieka to również edukacja. Mało tego dowodzi że podstawą opieki jaką winniśmy zapewnić każdemu obywatelowi jest właśnie edukacja. Dodać należy że edukacje pojmuje Pestaloci nie tylko jak proces dydaktyczny. Przede wszystkim dla Pestalociego edukacja jest przygotowaniem do życia. Ze względu na liczne patologie społeczne ważna jest sfera moralna. Jednym z ważnych kontynuatorów spuścizny Pestalociego był Jan Bernard Basedow, uważany on jest za ojca szkoły filantropistów.
Filantropiści to zawiązany przez Basedowa ruch pedagogiczny na rzecz oświaty niższych warstw społecznych. Ruch ten zapoczątkowany został w II połowie XVIII w. Cechą charakterystyczną działalności filantropistów jest wychowanie człowieka zgodnie z naturą człowieka.
Działaność szkoły filantropistów rozwija się na terenie Niemiec.
zafascynowany twórczością Jana Jacuba Rosscou w swoich szkołach wyznaje zasadę wychowania naturalnego które równolegle ma rozwijać zarówno duch jak i ciało
zgodnie z zasadą Pestalozziego rozwija zasadę kształcenia poglądowego o rzeczach użytecznych.
codzienne łącznie nauki z pracą
szkoły filantropistów przyjmowały do swoich murów zarówno dzieci osierocone jak i …….,poza działalnością typową dla szkoły, filantropiści zaczęli organizować swoiste wspólnoty które miały dzieciom zastąpić rodziców
Szkoły filantropistów
Goldhalt rozwinął idę szkół filantropijnych w tym kierunku ze starał się by szkoły te jednocześnie stanowiły rodzinę zastępcze dla dzieci. Salzmannowi udało się do perfekcji rozwinąć zasady naturalnego wychowania który umiał przekazać dzieciom niezbędną im wiedzę. Były to zajęcia bardziej praktyczne (uprawienie ogródka, łapanie motyli itp.) W Polsce również możemy odnaleźć takiego filantropistę jest to Gabriel Boudaun jest on francuskim księdzem i działaczem……, który przybywa do Polski i osiada w Warszawie. W Warszawie zaczyna tworzyć liczne zakłady dobroczynności. Działalność swoją rozpoczął od założenia słynnego na całą Europę, przytułek dla podrzutków nazwany później domem dla podrzutków. Koleją inicjatywą tego samego księdzem jest hospicjum Dzieciątka Jezus.
Ksiądz św. Jan Bernard Basdow
Największą zasługą Jana jest zorganizowany przez niego system opieki nad młodymi zwany systemem prewencyjnym. (1815 ur.). Pierwszą formą zorganizowaną przez Jana Basdow działalności staje się symbolicznie założone przez niego oratorium które pierwszą siedzibę ma właśnie w domu Jana Basdow w którym to domu siedzibę znajdują chłopcy którym ksiądz zamierza się zajmować. Początkowe oratorium zaczyna przekształcać się w oratorium wędrujące oznacza to że przez wiele lat Basdow mimo wielkiej aprobaty społecznej nie znajduje lokalu dla swojego oratorium. Największym osiągnięciem Basdow staje się jednak mimo wielu przeszkód założenie zorganizowanych zakładów opiekujących się chłopcami z trudnościami wychowawczymi. Główną zasadą działalności tych ośrodków jest dewiza akceptacji miłości i zaufania. W celu wspomożenia swojej działalności utworzone zostaje towarzystwo Salezjańskie zwane również zgromadzeniem Salezjańskim i ta działalności towarzystwa skierowana była na pomoc chłopcom, dziewczynką nie chce pomagać ale doprowadza do stworzenia Stowarzyszenia Córek Mari Panny Wspomożycielki. Towarzystwo Salezjańskie w Polsce od 1859 r. działa do dzisiaj. Akceptuje Ciebie takim jakim jesteś w zamian za to otwórz swoje serce- (motto).
Opieka społeczna w XIX w.
cechy epoki warunkujące zmiany w sprawowaniu opieki
socjalizm i komunizm oraz czołowi socjaliści utopijni
Wiek XIX musimy pojmować jako wiek po rewolucji Francuskiej która będzie miała swoje wzloty i upadki (Wiosna Ludów -1848-1849, Komuna Paryska 1871);
Rewolucja Przemysłowa która objawia się nazwą wieku pary. Upowrzechnienie się w Europie maszyny parowej. W Europie rozwijają się huty.
Socjalizm Komunizm jest efektem zmian społeczno-gospodarczych powoduje powstanie proletariatu.
Rodzi się rewolucja obyczajowa
rodzą się pierwsze ruchy emancypacyjne: tworzone jest powszechne szkolnictwo dla dziewcząt
wszechobecny kapitalizm spowoduje że kobiety zaczynają powszechnie pracować
kobiety zaczynają sprawować ważne urzędy społeczne i wykonywać zawody do tej pory zarezerwowane dla mężczyzn (nauczycielki, lekarki)
w rewolucji obyczajowej dokonuje się również zmiana układów społecznych co oznacza, że zmieniają się proporcje w układzie sił na rzecz ludu, rozumianego od tej pory jako ludzie pracy które pobierają za tą pracę określona pensje. Powstają związki zawodowe
Rozwój nauk humanistycznych (socjologia, psychologia, pedagogika) w wieku XIX pojawiają się teoretycy tych nauk dla pedagogiki taką znaczącą osobą jest Fryderyk Herbart który jako pierwszy upominać się będzie o unaukowienie pedagogiki. Pomoc społeczna również w wieku XIX rozpoczyna swoją naukowość. Tworzy się zarówno teoria jak i metodyka pracy socjalnej.
Liberalizm stał się dominującym sposobem myślenia. Liberalizm za fakt podstawowy istnienie praw naturalnych za najważniejszą funkcję państwa obronę tych państw. Liberałowie wychodzą z założenia że wszyscy ludzie są sobie równi mają zatem te same uprawnienia i żadna władza tych uprawnień nie może im odebrać. Prawa naturalne to te które człowiek otrzymuje w Momocie urodzenia, liberałowie uznają że prawa te są przypisane nikt nam nie może ich odebrać (prawo do życia, własności i wolności) natomiast liberałowie powtarzają że zadaniem panstwa jest ochrona tychże praw naturalnych.
Liberalizm to kierunek polityczny oparty i akcentujący indywidulaistystyczny charakter człowieka i jego rolę w społeczeństwie. Liberałowie głoszą że wolność nie może być skręmpowana przymusem politycznym bowiem ma ona wartość nadrzędną i staje się źródłem postępu we wszystkich sferach.
istniejące ograniczenia społeczne nie mogą godzić w prawa naturalne, nieskremowana działalność jednostek w sferze ekonomicznej pojawia się jako istota XIX wiecznego społeczeństwa. Każdy może być właścicielem fabryki, małej nieruchomości
Konsekwencją tego założenia jest stworzenie w XIX w, wolnej konkurencji. Konsekwencją jest również opinia publiczna. Liberalizm ma swoich wielkich kontynuatorów wielu guru.
Konsekwencją tych działań za szeroko i łatwo rozprzestrzenijacych się jak liberalizm. Krytyką liberalizmu stał się socjalizm i komunizm, który przedewszyskim krytykował indywidualizm, rywalizacje alebowiem twierdzono że zarówno indywidualizm jak i zdrowa konkurencja za którym opowiadali się socjaliści i komuniści.
Cloud Henrii Sent Simon
mówił o sobie że jest hrabią, arystokratą.
W każdym społeczeństwie istnieją dwa rodzaje władzy jest to władza duchowa i materialna. Wraz z kolejnymi zmianami europy doszło do takich przemian w wyniku rozwoju europy że władza i kierownictwo moralne musi przejść w ręce uczonych, natomiast to materialne musi przejść w ręce uczonych. Jego zdaniem społeczeństwa przeszły metamorfozę od stanów krajów militarnych do stanu industrialnego. Świętość została zastąpiona świeckością. Doskonałym przykładem jest laicyzacja szkół.
Wojna zastąpiona została pokojem przemysłowym.
Jego poglądy charakteryzowały się tym że swoiste konflikty były parabolą……..
Sent Simon wypowiadał się o klasie próżniaczej, uważał on że są to ci co nie nadążją za zmianami wśród tych próżniaków wskazywał na tych najbardziej bogatych którzy nie potrafią dysponować swoim majątkiem. Postulował on tym którzy nie potrafią dysponować majątkiem odebrać go i dać osobom biednym. Społeczństwo Europekskie jest społeczeństwem bezkonfliktowym. Społeczęństwo dzieli się na trzy gruy
naukowców- rządzi ciele
posiadający
pozostali- jego zdaniem ta grupa ma respektować władzę i być podległym wobec naukowców
Jako jeden z pierwszych myślicieli Sent Simon dzieli świat na Europę i resztę świata. Europa wg niego była dominującym kontynentem. W Europie dokonał kolejnego podziału: podział ten jest aktualny do dzisiaj uważał on że w Europie są kraje bardziej europejskie i mniej europejskie.
Chciał by Europa mimo tych różnic stanowiła wyrównany kontynent.
Wg niego wszyscy ludzi powinni dążyć do postępu.