Priorytety Zagranicznej Polityki Kulturalnej Polski
(1075 total words in this text)
KSRM przyjął i rekomendował Radzie Ministrów dokument programowy "Zagraniczna polityka kulturalna Polski i jej priorytety na lata 2001-2003".
Kultura, obok gospodarki i bezpieczeństwa, zaczyna urastać do roli "trzeciego filaru" w polityce zagranicznej Polski, spełniając pionierską rolę w różnych dziedzinach stosunków międzynarodowych, służąc integracji społeczeństw i utrzymaniu dialogu między nimi. W dobie globalizacji zagraniczna polityka kulturalna państwa staje się dobrym nośnikiem wartości kulturowych - sprzyja dialogowi państw, społeczeństw i narodów, umożliwiając poznawanie i przyswajanie wartości oraz dokonań innych oraz promowanie własnego dorobku na arenie międzynarodowej. Ma to szczególne znaczenie obecnie, gdyż nazbyt często nasz kraj postrzegany jest w świecie przez pryzmat historycznych i kulturalnych stereotypów.
Promocja kultury polskiej nie powinna opierać się jedynie na jednokierunkowej informacji o dorobku kulturalnym naszego kraju, jego wydarzeniach artystycznych, ale być wieloaspektową, różnorodną infrastrukturą, umożliwiającą cudzoziemcom syntetyczny wgląd w nasze dokonania w różnych dziedzinach.
Bezpośrednim celem zagranicznej polityki kulturalnej jest prezentacja kultury polskiej za granicą, reagowanie na potrzeby i oczekiwania jej odbiorców, wzbudzanie ich zainteresowania oraz ułatwianie dostępu do polskiego dziedzictwa kulturowego. Celem pośrednim jest obiektywizacja wizerunku Polski za granicą w coraz szerszych kręgach odbiorców, a zwłaszcza w miejscach istotnych dla interesów polskiej polityki zagranicznej. Adresatem takich działań są przede wszystkim środowiska intelektualne i opiniotwórcze, które następnie umożliwią dotarcie do szerszych kręgów społecznych.
Rządowe podmioty międzynarodowej współpracy kulturalnej i promocji kultury
Zajmuje się tym kilka instytucji rządowych - Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a pewnym zakresie również resort edukacji narodowej i Komitet Badań Naukowych.
Zasadniczy kształt współpracy między głównymi realizatorami polityki kulturalnej został zawarty w ''Liście intencyjnym'', podpisanym w 1999 r., w którym resortowi spraw zagranicznych przypisano koordynację działań dotyczących zagranicznej polityki kulturalnej państwa. Każdy z rządowych podmiotów współpracy zagranicznej w dziedzinie kultury i nauki ma w swej strukturze wyspecjalizowane jednostki, zajmujące się prawno-traktatową, organizacyjną i finansową obsługą tej współpracy.
Instytut Adama Mickiewicza i inne interdyscyplinarne ośrodki międzynarodowej współpracy kulturalnej W marcu 2000 r. powołano Centrum Międzynarodowej Współpracy Kulturalnej - Instytut Adama Mickiewicza. Priorytetowym kierunkiem jego działań jest przygotowywanie projektów i materiałów promocyjnych dla placówek Ministerstwa Spraw Zagranicznych oraz innych instytucji i środowisk zagranicznych.
Kolejną instytucją zajmującą się propagowaniem kultury i nauki polskiej za granicą jest Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie. Placówka ta wyspecjalizowała się w promocji dziedzictwa kulturowego Polski południowej i Europy Środkowej. Wśród innych placówek na uwagę zasługują: Nadbałtyckie Centrum Kultury w Gdańsku i Ośrodek Pogranicze w Sejnach.
Krajowe instytucje kultury narodowej, samorządy, organizacje pozarządowe i media a promocja kultury polskiej za granicą Niezwykle istotną rolę odgrywają krajowe instytucje kultury, które generują najwięcej prestiżowych projektów promocyjnych, wnosząc istotny wkład w kreowanie wizerunku Polski za granicą. W latach 2001-2003 powinien powstać system wspierania i stymulowania międzynarodowej współpracy tych placówek.
W działania promocyjne powinny włączyć się w większym niż obecnie zakresie samorządy regionalne, dotyczy to szczególnie terenów przygranicznych.
Należy również zwrócić uwagę na istotne znaczenie mediów publicznych - ich rola jest warunkiem skuteczności strategii promocyjnych wszystkich działań (satelitarny program Telewizji Polskiej SA, TV Polonia, program Polskiego Radia SA, Radio Polonia). Duże możliwości otwiera umowa stowarzyszeniowa Telewizji Polskiej z Europejską Telewizją Kulturalną ARTE.
Rola zagranicznych znawców i popularyzatorów kultury polskiej
Wyjątkowego traktowania i szczególnej troski wymagają zagraniczne ośrodki polonistyczne oraz specjaliści od problematyki polskiej w świecie, sojusznicy polskiej dyplomacji kulturalnej. Przewiduje się, że w najbliższym czasie Instytut Adama Mickiewicza podejmie pierwsze działania dotyczące wprowadzenia pilotażowych programów wsparcia dla tego typu ośrodków. Istotną sprawą jest stworzenie odpowiadającego normom międzynarodowym sytemu oceny znajomości języka polskiego - w formie międzynarodowego certyfikatu. Ministerstwo Edukacji Narodowej planuje powołanie (w bieżącym roku) Centrum Certyfikacji Znajomości Języka Polskiego dla Cudzoziemców na Uniwersytecie Jagiellońskim.
Szczególnym forum prezentacji i promocji dorobku Polski i polskiej kultury są Międzynarodowe Targi Książki we Frankfurcie. Planuje się również powstanie profesjonalnego, obcojęzycznego pisma o kulturze polskiej.
Duże znaczenie w promowaniu wizerunku Polski i jej dorobku ma Polonia i środowiska emigracyjne. Jest to jedno z najważniejszych obecnie zadań w kontekście starań Polski o wejście do Unii Europejskiej.
Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Polskiego Dziedzictwa Kulturalnego za Granicą od 1996 r. obejmuje opieką instytucje kultury polskiej, zrzeszone w Stałej Konferencji Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie oraz inne placówki zasłużone dla ochrony dóbr polskich za granicą, w tym również obiekty kultury.
Polska dyplomacja w najbliższych latach
Przyjmuje się, że polski model dyplomacji kulturalnej opierać się będzie na zintegrowanej strukturze tworzonej przez 20 instytutów i 50 ataszatów kulturalno-naukowych, działających w blisko 50 krajach świata. Od trzech lat organizowane są regionalne konferencje dyplomacji kulturalnej, które służą doskonaleniu technik socjotechnicznych i profilowaniu działań w tej dziedzinie.
Priorytety terytorialne zagranicznej polityki kulturalnej w latach 2001-2003
Kierunki wszystkich działań w tej sferze powinny być podporządkowane nadrzędnemu dla Polski interesowi - wstąpieniu do Unii Europejskiej. Stąd naturalnym priorytetem zagranicznej polityki kulturalnej winna się stać obecność w państwach Unii, aby opinii publicznej przedstawić nasz kraj (dotyczy to zwłaszcza tych rejonów, gdzie społeczeństwo przejawia sceptycyzm wobec rozszerzenia Unii o kraje Europy Środkowej). Przekazywanie przyjaznego wizerunku Polski może wpłynąć na zmianę nieprzychylnych stereotypów o naszym kraju.
Doświadczenia zdobyte podczas imprez towarzyszących millenium stosunków polsko-niemieckich, Międzynarodowe Targi Książki we Frankfurcie, Wystawa Światowa w Hanowerze będą wykorzystane podczas organizacji wielkich imprez kulturalnych w Belgii (Festiwal Europalia), Austrii, Hiszpanii i Francji. Zaplanowano wydarzenia związane z obchodami Roku Polskiego w Hiszpanii, a w związku z tym uruchomienie Instytutu Polskiego w Madrycie. Na rok 2002 założono intensyfikację obecności kultury polskiej w Austrii, a w roku 2003 we Francji. Jeśli chodzi o Europę Środkową i Wschodnią, specjalne znaczenie przywiązuje się do współpracy z partnerami z Grupy Wyszehradzkiej.
Zagraniczna polityka kulturalna w krajach Europy Wschodniej będzie skoncentrowana na dwóch celach: podtrzymaniu i umacnianiu więzi ze środowiskami tradycyjnie przychylnymi Polsce, jak również ze środowiskami Polaków i osób polskiego pochodzenia, stworzeniu atrakcyjnej oferty kulturalnej adresowanej do młodszego pokolenia, zawierającej obiektywny obraz współczesnej Polski. Niewątpliwym priorytetem są kontakty polsko-ukraińskie. W roku 2001 będzie zorganizowany Polsko-Ukraiński Kongres Kultury.
Popularyzacji wiedzy o Polsce w Federacji Rosyjskiej służą Dni Kultury Polskiej. Planuje się również wielkie przedsięwzięcie Warszawa-Moskwa, Moskwa-Warszawa 1900-2000, ukazujące kontakty obu krajów w minionym stuleciu.
Jednym z najważniejszych wyzwań stojących przez polską dyplomacją kulturalną są działania w Stanach Zjednoczonych. Ich polityczna i ekonomiczna ranga upoważnia do szczególnego potraktowania prezentacji i promocji wizerunku Polski. Duże nadzieje związane są z powołanym w Nowym Jorku Instytutem Kultury Polskiej.
Krajem o wyjątkowym znaczeniu dla Polski jest Izrael, ponieważ duża część obywateli tego państwa zna język polski i jest w sposób wyjątkowy przygotowana na bezpośredni odbiór polskiej kultury. Ważne jest docieranie do młodych Izraelczyków i przekazywanie im rzetelnej i obiektywnej wiedzy o Polsce.
Promocja polskiej kultury i nauki powinna być wspólnym interesem wszystkich stronnictw politycznych i kolejnych rządów. W tym sensie są to działania tyleż apolityczne, co - z punktu widzenia globalnej polityki państwa - najbardziej polityczne zadania państwa.
Dokument przygotowany przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych i Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego