5. Siły Zbrojne w systemie bezpieczeństwa narodowego RP
a) Rola siły militarnej w polityce bezpieczeństwa państwa i stosunkach międzynarodowych
Siła militarna to (def):
kompleks militarno-przemysłowy (zakłady produkcyjne, ośrodki naukowo-badawcze, poligony doświadczalne, surowce i materiały),
+
siły zbrojne (armia regularna, formacje paramilitarne, wywiad, przeszkolone rezerwy, infrastruktura wojskowa).
Siła militarna jest częścią potencjału militarnego państwa, który może ono wykorzystać.
Siły zbrojne:
Przez badaczy z Akademii Obrony Narodowej określane są jako wyspecjalizowany organ
państwa, który podlega bezpośrednio centralnej władzy wykonawczej i jest przeznaczony
do ochrony i obrony jego interesów poprzez możliwość zastosowania przemocy zbrojnej.
W związku z tym za podstawowe zadania sił zbrojnych uznać należy:
zapobieganie powstawaniu zagrożeń i ich ograniczanie,
ochronę bytu narodowego,
nienaruszalności terytorium i suwerenności państwowej.
Siła w stosunkach międzynarodowych wg prawa m.
Zakaz stosowania siły, nienaruszalność integralności terytorialnej, czy nieingerencję w sprawy wewnętrzne państw. Normy te mają charakter imperatywny i zostały przyjęte i ogłoszone w wielu dokumentach, m.in. „Deklaracji zasad prawa międzynarodowego dotyczących przyjaznych stosunków i współpracy między państwami zgodnie z Kartą Narodów Zjednoczonych (ZO 1970)
Każde państwo posiada prawo do samoobrony, co wynika z zapisu art. 51 mówiącego, także w ramach tworzonych sojuszy
Sposób wykorzystania siły militarnej, a w jej ramach sił zbrojnych, jako środka polityki
zagranicznej przybierał różne formy. Można wyróżnić następujące epoki:
przedindustrialną („kamienia i żelaza” 3000 r. p.n.e.-1815),
industrialną („pary” 1815 - 1945),
nuklearną („atomu” 1945 - 1991)
informatyczną („krzemu” od 1991, wojna w Zatoce Perskiej to pierwsza w nowej epoce).
b) Struktura Sił Zbrojnych RP
Zgodnie z art. 26 Konstytucji RP: „1. Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej służą ochronie niepodległości państwa i niepodzielności jego terytorium oraz zapewnieniu bezpieczeństwa i nienaruszalności jego granic. 2. Siły Zbrojne zachowują neutralność w sprawach politycznych oraz podlegają cywilnej i demokratycznej kontroli”
5 misji systemu wojskowego RP mieszczących się w 3 grupach:
a) Misje orężne:
odstraszanie nieprzyjaciół i obrona Polski oraz udział w obronie wspólnej NATO;
operacje pokojowe (ONZ, NATO, OBWE-Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie),
b) Misje nieorężne:
tworzenie poprzez wychowanie i szkolenie wojskowe więzi
państwowych, narodowych i społecznych
wsparcie władz i społeczeństwa w sytuacjach szczególnych zagrożeń
i potrzeb,
c) Misja koordynacji obronnej:
koordynacja wojskowych i cywilnych przygotowań i działań w
obronie narodowej
Wyróżnia się 2 podstawowe komponenty:
1) wojska operacyjne: mobilne, interoperacyjne (zdolne do współdziałania z jednostkami państw NATO), ograniczone liczebnie, gotowe do prowadzenia działań obronno - uderzeniowych na terenie Polski i poza nią,
2) obronę terytorialną: powszechna i rezerwowa w czasie pokoju organizacja wojskowa na szczeblu terytorialnym zajmująca się szkoleniem wojskowym młodzieży, rezerwy, wsparcia władz i społeczeństwa w razie zagrożenia, a w wypadku wojny i okupacji prowadząca działania zbrojne na terenie kraju.
Stan ewidencyjny żołnierzy w Siłach Zbrojnych RP na dzień 31 sierpnia 2009 roku:
Generałowie - 140, Oficerowie - około 22 150, Podoficerowie zawodowi - około 42 000,Szeregowi zawodowi - około 16 900, Żołnierze nadterminowej służby wojskowej - około 10 000, Kandydaci do zawodowej służby wojskowej (elewi, podchorążowie) - około 2500
Ogółem - około 93 700
Obecna struktura:
Wojska Lądowe
Siły Powietrzne (wojska lotnicze, obrona przeciwlotnicza, wojska radiotechniczne - kontrola ruchu powietrznego)
Marynarka Wojenna (Dwie flotylle obrony wybrzeża, flotylla okrętów, brygada lotnictwa)
Wojska Specjalne (GROM, Pułk Specjalny Komandosów z Lublińca, Morska Jednostka Działań Specjalnych - „Formoza”)
Budżet:
NA rok 2003 wydatki obronne na poziomie 1,98 % PKB tj. w wysokości 15,5 mld zł
W 2007 roku nakłady na armię sięgnęły około 20 mld zł, czyli bardzo blisko zakładanych przez NATO 2 proc. produktu krajowego brutto.
Na 2009 rok wydatki budżetu resortu w 2009 r. wynieść mają 24.497.625 tys. zł
Przemysł zbrojeniowy
Na możliwości sił zbrojnych, a w konsekwencji na skuteczność osiągania zakładanych celów poprzez użycia siły militarnej w stosunkach międzynarodowych, znaczny wpływ ma również kompleks militarno - przemysłowy, który obejmuje zakłady produkcyjne, ośrodki naukowo - badawcze, poligony doświadczalne, surowce i materiały potrzebne do działania wojska.
Na mocy Strategii przekształceń strukturalnych przemysłowego potencjału obronnego w latach
2002 - 2005 przyjętej przez Radę Ministrów RP 14 maja 2002 r. powołano dwie grupy
kapitałowe:
Grupę Amunicyjno - Rakietowo - Pancerną, koordynowaną przez Przedsiębiorstwo Handlu Zagranicznego (PHZ) Bumar
Grupę Kapitałową Lotniczo - Radiolektroniczną, reprezentowaną przez Agencję Rozwoju Przemysłu (ARP).
c) Wyzwania stojące przed Wojskiem Polskim
1) Profesjonalizacja (a nie tylko uzawodowienie, ostatni pobór 2009)
2) Modernizacja
3) Specjalizacja przy rozbudowie sił obrony terytorialnej
4) Podniesienie zdolności ekspedycyjnych
5) Konieczność wykorzystywania zdobywanych doświadczeń, szczególnie związanych z system opieki nad weteranami i ich rodzinami