Stosunki polityczne są częścią kultury i kształtowane są przez wzory kultury społeczeństwa, w którym występują.

Patrząc na aspekt kulturowy stosunków społecznych problem norm i wartości obowiązujących w społeczeństwie w różnych dziedzinach życia wpływ na stosunki polityczne.

Wzory kultury danego społeczeństwa stanowią względnie trwale wyznaczniki masowych zachowań w różnych dziedzinach życia - polityczne i niepolityczne

polityka - odzwierciedlenie pewnych trwałych dyspozycji, które dochodzą do głosu w sferze zachowań politycznych i innych.

Wprowadzenie kultury do teorii stosunków społecznych jest wyrazem uznania dla cech danego społeczeństwa, natomiast wprowadzenie kulturowego elementu analizy jest uznaniem różnorodności wzorów zachowania politycznego zależne od historii społeczeństw.

Prowadzi to rozważania o polityce do kategorii narodu najważniejsza postać utrzymania się uformowanych historycznie wzorów kultury charakter narodu i jego rola w życiu politycznym.

Kultura polityczna jest produktem historii, na jej kształt maja wpływ ideologie polityczne wyraz dominujących wartości i przekonań w danej epoce.

Charakter ideologii oraz ich zasięg zależy od ukształtowanej kultury politycznej danego narodu.

KULTURA - OSOBOWOŚĆ - POLITYKA

Definicje kultury:

• język potoczny - sfera zjawisk z zakresu twórczości niematerialnej (_{kultura umysłowa, literacka; literatura, teatr, kino)} i materialnej (_{przedmioty, które zachowały się z dawnych czasów i mogą być świadectwem minionego sposobu życia}), a więc wytworzonej przez człowieka, w kontaktach społecznych ludzi.

• niektórzy socjologowie tak rozszerzają pojecie „kultury” by objęło ono wszystkie społecznie zobiektywizowane twory człowieka

• Stefan Czarnowski:

1. zbiorowe dobro, zbiorowy dorobek, wynik twórczego i przetwórczego wysiłku pokoleń.

2. „gdy dane odkrycie zostaje zachowane, jest przekazywane z pokolenia na pokolenie, staje się dorobkiem trwałym zbiorowości ludzkiej Anie przyzwyczajeniem jednostki”

3. „całokształt zobiektywizowanych elementów dorobku społecznego, wspólnych szeregowi grup i z racji swej obiektywności ustalonych i zdolnych rozszerzać się przestrzennie.”

• Jan Szczepański - ogół wytworów działalności ludzkiej, materialnych i niematerialnych, wartości i uznawanych sposobów postępowania, zobiektywizowanych i przyjętych w dowolnych zbiorowościach, przekazywanych innym zbiorowością i następnym pokoleniom.

Zalicza do niej:

1. wytwory (materialne i niematerialne) ludzkiej pracy

2. wzory postępowania i oceny wartościujące

3. instytucje organizująca ludzkie zachowania, ale musza spełniać warunki:

• są wynikiem ludzkiej działalności

• są zobiektywizowane

• trwałe przekazywane w przestrzeni i czasie

• Kultura a społeczeństwo

1. KROEBER - wyodrębnia kulturę jako pewien „poziom” hierarchii odróżnialny od poziomu społecznego ( zasada abstrakcji naukowej)

• kultura na mocy swej definicji obejmuje społeczeństwo, a w każdym razie zakłada istnienie społeczeństwa jako warunek swego istnienia.

• kultura jednak to nie to samo co społeczeństwo, lecz raczej inny poziom hierarchii

• kultura to przeszłość żyjąca w teraźniejszości historyczne ujęcie kultury

1. ZYGMUNT BAUMAN - wytwory procesu, przez który człowiek nadaje ludzkim sens otaczającemu go światu i swej własnej w nim obecności.

Koncepcje ukazujące ciągłość kultury na podstawie stwierdzenia definicji historycznej:

• Kultura jako wzory zachowania

• stanowią element trwały, przekazywany przez historię

• ich trwałość jest relatywna

• pewien element trwania historycznego jest konieczny, byśmy skłonni byli zaliczyć ten czy inny wzór postępowania do świata kultury.

• Swoistość wzorów kultury jest tym, co decyduje o różnorodności społeczeństw Ruth Benedict - „Wzory kultury”

• Kultura jako świat wartości (węższy zakres)

• wartości są pierwotnym faktem ludzkiego doświadczenia, nie da się ich sprowadzić do kategorii przyrodniczych

• wartości to pozytywne lub negatywne oceny zabarwiające nasz stosunek do otaczającego świata Znaniecki .

• świat kultury to pewna perspektywa w spojrzeniu na nas samych i otoczenie. WSPÓLCZYNNIK HUMANISTYCZNY: (Szczepański)

1. aspekt metodologiczny - nakazuje badać rzeczywistość z punktu widzenia tego, czym jest dla ludzi

2. aspekt ontologiczny - przedmioty świata kultury są takie, jakich ludzie doświadczają, że istnieją tylko w doświadczeniu ludzi, a poza tym doświadczenia tracą wszelką ważność.

Wartości są tworem historii, a ich zdolność do trwania, przechodzenia z pokolenia na pokolenie stanowi ważny element ciągłości kultury

Ciągłość historyczna jest wynikiem 3 okoliczności:

1. ciągłość przyrodniczego środowiska + ciągłość biologicznego wyposażenia człowieka _{(to co się zmienia, to jedynie sposób wykonywania pewnych czynności} )

2. artefakty - to co człowiek pozostawia po sobie; pewne przedmioty

3. zespół wartości i wzorów zachowania, a także naszej wiedzy i wyobrażeń o świecie - wszystko co istnieje w naszej świadomości, co stanowi przekazywany z pokolenia na pokolenie w procesie wychowania dorobek, duchowy ludzkości Marks - „Osiemnasty brumaire Ludwika Bonaparte”.

Ciągłość kultury to także ciągłość treści, ocen i wartości oraz zachowań.

Tradycja określa ramy kultury, która jest czymś innym od dziedzictwa społecznego - wg Szackiego - kultura to tylko to co z przeszłości zostaje przyjęte i zaakceptowane.

Bez ciągłości historycznej nie ma kultury, ale bez jej zmienności nadejdzie upadek.

Wg Kaz. Dobrowolskiego kultura aktualnie istniejąca opiera się na dziedzictwie przeszłości, ale jednostki mogą i powinny wnosić nowe wartości, odrzucać przestarzale, wszystko w zależności od potrzeb bieżących czy układu stosunków społecznych.

Znaczenie kultury polega na tym, że jako przekazywana nam przeszłość kształtuje nasze wyobrażenie o świecie i sposoby zachowań. Osobowość społeczna człowieka jest tworem kultury w tym znaczeniu, że stanowi produkt gromadzących się, zmienianych stopniowo, ale zarazem zachowujących swą ciągłość uwarunkowań historycznych człowiek jest produktem kultury, która określa sposób reagowania na bodźce otoczenia.

Zastosowanie perspektywy kultury w analizie stosunków politycznych oznacza uznanie, że:

• stosunki polityczne określone są nie tylko przez aktualnie istniejący układ sił, lecz także przez nagromadzenie w procesie dziejowym, przekazywane w ramach kultury wyobrażenia o świecie, wartości, wzory zachowań.

• polityka jest częścią kultury o tyle, o ile w działalności politycznej ujawniają się określone wartości i trwałe wzory zachowań dzięki temu interesy i siły występujące aktualnie potrafimy zrozumieć przez zlokalizowanie ich w określonej przez historie rzeczywistości świata kultury.

• władza może być zarazem rozpatrywana jako część świata kultury;

• jest jedną z wartości pozwala zrozumieć, jaka władza, w jakim stopniu, kiedy i dla kogo jest wartością, jakie są relacje wzajemne różnych wartości.

• różnorodność kultury - w czasie i przestrzeni - pozwala zrozumieć, dlaczego pewne systemy polityczne, stosowane do jednych warunków, okazywały się zupełnie nieadekwatne do innych, itp.

• odmienność kultur to odmienność sposobu widzenia rzeczywistości, sposobu jej oceniania, sposobu działania.

CHARAKTER NARODOWY A STOSUNKI POLITYCZNE

Autorzy zajmujący się powyższym zagadnieniem:

• Otto Bauer - naród jako cechy wspólne i indywidualne; naród to względna wspólnota charakteru ; pewne cechy właściwe są określonemu narodowi i odróżniają go od innych

• Katusky - rola charakteru narodowego

• Edward Kardleja - wspólnota językowo-kulturalna.

Niezależnie od różnic teoretycznych panuje w nauce zgoda co do tego, że historyczne losy narodu powodują uformowanie się cech psychicznych jego członków i że cechy te, zwane często charakterem narodowym, w istotny sposób wpływają na zachowanie narodu w różnych sytuacjach życiowych.

Holenderscy autorzy Duijker i Frijda wyróżniają 6 podstawowych znaczeń, w jakich mówi się o charakterze narodowym:

1. pewne cechy psychologiczne charakteryzujące wszystkich członków danego narodu i tylko ich koncepcja potoczna

2. „osobowość modalna” - względna częstotliwość występowania pewnego wzoru osobowego wśród dorosłych członków jakiegoś narodu.

3. „podstawowa struktura osobowości” - pewien wzór osobowości dominujący w kulturze danego narodu.

4. system postaw, wartości i przekonań wspólnie podzielanych przez znaczne odłamy danego społeczeństwa narodowego.

5. psychologiczne aspekty kultury, których analiza dostarcza nam informacji na temat cech charakterystycznych narodu.

6. umysłowość wyrażona w produktach kultury (literatura, filozofia, sztuka)

Polska literatura międzywojenna podchodziła do problematyki charakteru narodowego, czy tzw. „ducha narodu”, przede wszystkim z pozycji idealistycznych, a czasem wręcz mistycznych Feliks Koneczny, Antonii Chołoniewski, Zygmunt Cybichowski. ( otwarte deklaracje prohitlerowskich deklaracji), Kazimierz Dobrowolski, Antonina Kłoskowska, Andrzej Burda centralna kategoria wyjaśniająca różnice miedzy ustrojami politycznymi państwa oraz wpływ, jaki ustrój wywiera na charakter narodowy.

„Oblicze psychiczne narodu” = „charakter narodowy” - ogół cech psychicznych, tj. postaw, wartości, przekonań i dyspozycji. Analiza powyższego obejmować musi:

• średnie, przeciętne cechy psychiczne narodu

• cechy dominujące

• stopień jednolitości (homogeniczności) czy też zróżnicowania (heterogeniczności) cech psychicznych w obrębie narodu.

• obejmuje cechy względnie trwałe

• przejściowe

• swoiste dla danego narodu

• oraz cechy, które dzieli z innymi narodami

7. węższy zakres ma pojęcie empirycznego charakteru narodowego - statystyczna wypadkowa tego co narodowe w psychice członków narodu

• cechy psychiczne, które różnią dany naród od innych, przy czym różnice te uważane są za różnice charakteru narodowego, gdy wykazują stosunkowo znaczną trwałość i gdy silniej różnicują dany naród od innych niż poszczególne grupy społeczne czy zbiorowiska społeczne w obrębie narodu.

8. w sensie normatywnym- wzór osobowy dominujący w swoistym dla danego narodu systemie wychowawczym i zobiektywizowany w reprezentatywnych produktach kultury _{(literatura, legendy, tradycja historyczna}).

„Stereotyp narodowy” - skrótowe i zabarwione emocjonalnie wyobrażenia o jakichś innych narodach lub o własnym narodzie.

Stereotypy - wyobrażenia o innych obraz narodu występują uproszczenia i zabarwienie emocjonalne, autostereotypy - o własnej grupie.

Stereotypy dostarczają nam:

• odbicia cech psychicznych członków narodu

• wiedzy na temat tego jak formują się zachowania wielkich grup ludzi

Cechy psychiczne każdego narodu są czymś zmiennym i ulegają ewolucji pod wpływem rozmaitych okoliczności historycznych - pewne cechy maja charakter relatywnie stały.

Każdy naród reprezentuje cala bogatą gamę typów osobowych. Pewne cechy w narodzie są bardziej rozpowszechnione niż inne.

DZIŚ WIEMY, ŻE:

• oblicze psychiczne narodu jest zróżnicowane nie tylko w sensie indywidualnym, lecz także grupowym, szczególnie klasowym

• w każdym społeczeństwie dają się wyróżnić pewne cechy środowiskowe, które narzucają się innym środowiskom jako wzór do naśladowania.

CZYNNIKI WYWOŁUJĄCE HISTORYCZNĄ ZMIENNOĆ OBLICZA PSYCHICZNEGO:

1. elementy podłoża historycznego wszystko co zostało nagromadzone w przeszłości i wywiera wpływ na cechy psychiczne narodu:

• odziedziczone po przeszłości typy osobowości

• umacniające je wzory osobowe zawarte w kulturze narodowej + wzory osób w literaturze

• doświadczenie historyczne przeszłości utrwalone w pamięci żyjących pokoleń, historii pisanej i pomnikach przeszłości narodowej

2. czynniki strukturalne ogół warunków w jakich społeczeństwo żyje :

• rodzaje i sposoby funkcjonowania instytucji gospodarczych i politycznych

• stosunki wzajemne klas i warstw społecznych

3. czynniki wychowawcze całokształt działań świadomie podejmowanych dla uformowania oblicza psychicznego narodu:

• działalność wychowawcza państwa i panujących w państwie sił społeczno-politycznych

• działalność wychowawcza innych sił społecznych, kierujących się odmiennymi celami

• żywiołowe oddziaływanie wychowawcze w ramach małych grup społecznych rodzina, grupa koleżeńska, sąsiedzka.

Koncepcja charakteru narodowego w jej nowoczesnej interpretacji pozwala tłumaczyć zależność między strukturą społeczną a ustrojem politycznym, a także między warunkami geopolitycznymi a polityką państwa w sposób nie jednowymiarowy.

Ta sama struktura lub te same warunki geopolityczne rodzic mogą różne stosunki polityczne w zależności od tego, jaki jest dominujący typ uformowanego przez historie charakteru narodowego.

Zależność między charakterem narodowym a stosunkami politycznymi jest dwustronna, gdyż:

1. Charakter narodowy będąc produktem nawarstwiających się oddziaływań historycznych, kształtuje się w dużej mierze pod wpływem stosunków politycznych przeszłości analiza przemian zachodzących w stosunkach politycznych musi uwzględniać ich wpływ na cechy charakteru narodowego _{(długotrwały stan wojny - poczucie honoru i odwaga u żołnierzy)}

2. Charakter narodowy wpływa równocześnie na sposób zachowania politycznego ludzi, a tym samym na ustrój polityczny charakter narodowy wpływa na kierunek stopniowej ewolucji systemu politycznego, modyfikacji ulęgają nie tylko instytucje, lecz także cechy charakteru narodowego, tworząc pewna całość. nie sposób też zrozumieć postaw jednomyślności polskiego społeczeństwa w okresie szantażu hitlerowskiego, nie uwzględniając takiego charakteru narodowego jak umiłowanie niepodległości, poczucie honoru, itp.

Działanie niezgodne z trwałymi cechami charakteru narodowego prowadzi do niepowodzeń, o czym powinni wiedzieć politycy.

Polityk powinien szukać najtrafniejszych sposobów oddziaływania na charakter narodowy w kierunku zgodnym z długotrwałymi celami, które sobie stawia. Oddziaływanie takie będzie skuteczne wtedy gdy przyjmie za swa bazę konsekwentne stwarzanie obiektywnych warunków sprzyjających powstaniu określonych cech psychicznych narodu.

KULTURA POLITYCZNA

KULTURA POLITYCZNA - ogół postaw, wartości i wzorów zachowań dotyczących wzajemnych stosunków władzy i obywateli.

Do kultury politycznej zaliczamy:

• wiedzę o polityce, znajomość faktów, zainteresowanie nimi

• ocenę zjawisk politycznych, sądy wartościujące dotyczące tego, jak powinna być sprawowana władza

• emocjonalną stronę postaw politycznych, jak np. miłość ojczyzny, itp.

• uznane w danym społeczeństwie wzory zachowań politycznych które określają, jak można i jak należy postępować w życiu politycznym.

Almond i Powell - KULTURA POLIYCZNA - jest wzorem indywidualnych postaw i orientacji wobec polityki występujących wśród członków systemu politycznego. Jest ona dziedziną subiektywną, leżącą u podstaw działań politycznych i nadająca im znaczenie.

Owe indywidualne orientacje obejmują kilka składników:

• orientacje poznawcze - dokładne lub niedokładne, na temat przedmiotów i przekonań politycznych

• ~~ uczuciowe - poczucie przywiązania, zaangażowania w stosunku do przedmiotów politycznych

• ~~ oceniające - oceny i opinie na temat przedmiotów politycznych, co zwykle zakłada zastosowanie standardów oceniających do przedmiotów i zdarzeń politycznych

O kulturze politycznej można mówić w odniesieniu do społeczeństwa jako całości lub też w odniesieniu do poszczególnych jego części składowych.

G.K. Bertsch i M.G. Zaninovich stosując technikę statystyczną analizy czynnikowej, wyróżnili w ramach jugosłowiańskiej kultury politycznej 3 odmienne regionalno-narodowościowe typy kultur politycznych wyróżnienie podkultur politycznych.

Jednak powyższe wyróżnienie podkultur może się odbywać również na drodze wyodrębnienia kultur poszczególnych części składowych systemu politycznego R. D. Putman - badanie kultury politycznej elity.

Kenneth Jovitt zaproponował wyróżnienie 3 poziomów kultury politycznej _{(w odniesieniu do państw socjalistycznych)}:

1. kultura polityczna elity

2. ~~ ~~ reżimu

3. ~~ ~~ społeczeństwa

ANALIZA PORÓWNAWCZA RÓŻNYCH KULTUR POLIT WYSTĘPUJĄCYCH W POSZCZEGÓLNYCH KRAJACH:

(Almond i Verba)

Trzy czyste typy kultury politycznej:

• „parafialna kultura polityczna” - całkowity brak zainteresowania systemem politycznym wśród poddanych (plemiona afrykańskie)

• „poddańcza kultura polityczna” - silna orientacja skierowana ku systemowi politycznemu i jego efektom, ale niską - w stosunku do aktywnego w nim uczestnictwa

• „uczestnicząca kultura polityczna” - obywatele czynnie zainteresowani są nie tylko tym, co system polityczny im daje, ale także tym , jak sami mogą w systemie tym uczestniczyć.

Typy mieszane na podstawie powyższych:

• parafialno-poddańcza

• poddańczo-uczestnicząca

• parafialno-uczestnicząca

• kultura obywatelska - uczestnicząca, w której elementy parafialnej i poddańczej nie zostały całkowicie usunięte, lecz włączone w kulturę polityczną. Cechy uczestniczącej kultury politycznej dominują, ale obywatele zachowują również bardziej tradycyjne cechy kultury parafialnej i poddańczej najbardziej charakterystyczna dla systemów demokratycznych i najlepiej sprzyja ich powodzeniu

• oparta była na założeniu iż uwypukla ona wpływ kultury politycznej na system polityczny, ale nie Brala odwrotnej możliwości

• pewne ograniczenia ideologiczne

Wg Almonda I Verby te typy przeważają w historii.

Przyjmując za punkt wyjścia typologii kultur politycznych historyczne ujęcie kultury politycznej jako związanej z ustrojami politycznymi i leżącymi u ich podstaw formacjami społeczno-politycznymi, wyróżnić należy:

1. typ TRADYCYJNEJ KULTURY POLITYCZNEJ (odpowiada ustrojom niewolniczym i feudalnym):

• uznanie sakralnego charakteru władzy

• uznanie, iż uprawnienia poddanego i uprawnienia władzy wobec poddanego regulowane są przez normy tradycyjne

• uznanie niezmienności systemu politycznego i podstawowych jego norm

Występuje ona w 3 odmianach:

• tradycyjna kultura plemienna - znaczna władza wiecu + istotne ograniczenie nakładane na władcę, będącego przełożonym

• tradycyjna kultura teokratyczna- władca jest bogiem lub namiestnikiem boga

• tradycyjna kultura despotyczna - stosunek poddanych do władcy oparty jest na uznaniu jego absolutnej władzy nad innymi

2. typ KULTURY POLITYCZNEJ STANOWEJ DEMOKRACJI:

• większość ludności jest pozbawiona wszelkiego udziału w systemie politycznym, a nierzadko nawet wszelkich praw osobistych, istniejące zaś prawa polityczne gwarantują udział w rządzeniu i kontrolę nad sprawującymi władzę up0rzywilejowanej stanowo mniejszości.

Występuje ona w 2 formach:

• patrycjuszowska - stwarzała możliwość rozwinięcia się wartości i norm typowych dla bezpośredniej demokracji

• szlachecka - tworzyć musiała instytucje, a co za tym idzie - również wartości i normy postępowania charakterystyczne dla systemu przedstawicielskiego.

3. typ POLITYCZNEJ KULTURY MASOWEJ (narodziny kapitalizmu):

• udział w polityce zostaje rozszerzony na wszystkie klasy społeczne, w wyniku czego klasy pracujące stają się terenem aktywnych zabiegów partii i ugrupowań klas posiadających, usiłujących uzyskać wśród nich nie tylko bierne przyzwolenie, lecz także aktywne -poparcie dla realizowanej polityki.

4. Społeczeństwo burżuazyjne zna dwa zasadnicze typy kultury politycznej:

• demokratyczny - aktywność obywateli, ich zaangażowanie w sprawy funkcjonowania systemu politycznego, akceptacja praw i swobód obywatelskich oraz zasady kontroli rządzonych nad działalnością rządu, uznanie zróżnicowania politycznego i gry sil politycznych w ramach i na gruncie ustroju kapitalistycznego

Występuje w dwóch odmianach:

1. konserwatywno - liberalnej

• swobody i prawa obywatelskie

• odrzuca społeczno - reformatorski aspekt kultury politycznej

2. liberalno-demokratycznej

• akceptacja podstawowych wartości i wzorów zachowania typowych dla systemu demokratycznego idzie w parze z akceptowaniem i oczekiwaniem reform socjalnych w ramach istniejącego systemu kapitalistycznego

• kraje skandynawskie.

• autorytarny - silna i niekontrolowana władza, eliminująca z pola widzenia demokratyczne prawa i swobody obywatelskie.

Występuje w dwóch formach:

1. autorytarnej

• nie zakłada aktywnego udziału mas, ich politycznej mobilizacji i w konsekwencji używa ideologii jako instrumentu uzyskania ich biernego posłuszeństwa.

• stanowi jeden z istotnych warunków powstania dyktatury

• dyktatura powoduje ze na plan pierwszy wysuwają się cechy poddańczej kultury politycznej z elementami klientelizmu (Jacek Tarkowski)

2. totalitarnej

• łączy kult wodza i silnej władzy z aktywną mobilizacją obywateli do udziału w życiu politycznym według zasad ustalonych przez wodza.

Badania nad polska kultura polityczną prowadzone w latach 70 kultura w konflikcie z centralistycznymi i niedemokratycznymi cechami systemu politycznego i stanowiła okoliczność sprzyjającą podejmowanym stopniowo reformom demokratycznym (Ryszka).

Ustalenie jak poszczególne typy kultur politycznych rodziły się i przeobrażały, jakie były siły sprawcze ich formowania się i jak wpływały one na inne strony stosunków politycznych badania nad współczesnością i historią

Istotne jest ukazanie dwustronnego wpływu wzajemnego: kultury politycznej na instytucje oraz systemu instytucjonalnego na kulturę polityczną czasami bardziej oddziałuje jeden kierunek czasami drugi.

IDEOLOGIE POLITYCZNE

Ideologia polityczna - względnie usystematyzowany zbiór poglądów, których cechą wyróżniającą jest funkcjonalny związek z interesami i dążeniami grupy społecznej i w której skład wchodzą:

• idee opisujące i oceniające rzeczywistość oraz

• wyprowadzone z tych idei dyrektywy działania.

Trzy typy definicji wg Wiatra:

1. genetyczne - wskazujące na pochodzenie ideologii

2. strukturalne - wskazujące na cechy ideologii jako pewnej struktury myślenia

3. funkcjonalne - podkreślające rolę, jaką ideologie odgrywają w stosunku do dążeń zbiorowych

Ideologią nazwiemy tę część świadomości społecznej, która:

• służy zaspokojeniu interesów cząstkowych, grupowych

• wyróżnia się względnie wysokim stopniem usystematyzowania

Mówiąc o roli ideologii względnie usystematyzowane zbiory tych ideologii, a zwłaszcza takie, którym nadano pisana postać

Rozróżnienie ideologii ze względu na:

1. funkcję:

• rewolucyjna ideologia afirmująca istniejący ustrój polityczny i ekonomiczny

• reformatorska ideologia postulująca zmianę ustroju politycznego

2. bazę społeczną:

• poszczególne klasy lub warstwy

• narodowe

3. wewnętrzną strukturę:

• świeckie / religijne

• racjonalne / irracjonalne

• uniwersalne / partykularne

4. zasięg i trwałość:

• powszechne / lokalne

• długotrwałe / przelotne

W latach 50 teoria, w myśl której modernizacja i rozwój ekonomiczny prowadza nieuchronnie do zaniku roli ideologii formułujący ja uczeni przesadnie uogólnili doświadczenie krajów zachodnich w okresie względnej i przejściowej stabilizacji politycznej na Zachodzie po II wojnie światowej (1968r. - potwierdzenie trafności krytyki)

Rola ideologii umacniających dany ustrój lub wspierających jego powstawanie, podobnie jak rola ideologii kontestujących zastany stan rzeczy to ważne elementy stosunków politycznych.

Działań politycznych podejmowanych przez wielkie społeczności nie można zrozumieć rozpatrując je wyłącznie w kategoriach pragmatycznych.

Ludzie wyznają takie a nie inne ideały i wartości w imię tych ideałów i wartości są często zdolni do wielkich poświęceń nie da się ich zrozumieć w kategoriach pragmatycznych.

Racjonalna interpretacja roli ideologii politycznych pozwala zrozumieć wagę tej strony ludzkiej działalności politycznej, której nie zawsze ma racjonalny charakter.

J. Wiatr - „ Charakter narodowy, kultura polityczna i ideologia”

9

Teoria polityki - ćwiczenia 7 Justyna Abdank - Kozubska gr. A

---