• poliarchia jest określeniem szerszym od demokracji

• poliarchia system demokratyczny, który bardzo sprawnie działa i realizuje wartości najważniejsze dla systemu demokratycznego

I Jak w jednych krajach powstawały poliarchie, a w innych nie

• w sensie ogólnym demokracja starożytna forma rządów

• mogła być formą rządów plemiennych

• w plemiennych społeczeństwach skomplikowanych demokrację zastępowały nieraz monarchia i arystokracja, despotyzm i oligarchia

• Starożytna Grecja, Rzym mała ilość obywateli

• historia nie świadczy, że demokracja naturalny ustrój / normą były rządy hierarchiczne

• dziś demokracja powszechny ideał w wielu krajach demokracja znaczy to co rządy ludu w znaczeniu mobilizacji mas pod wodzą monopartii

• państwa komunistyczne, totalitarne odwołują się do ludu, do działania na jego korzyść, do legitymacji danej przez lud (dawniej tego nie było)

• kryteria instytucji koniecznych do poliarchii:

• wybrani przedstawiciele sprawują konstytucyjną kontrolę nad decyzjami rządu

• przedstawiciele ci wybierani na mocy: częstych, wolnych, uczciwych wyborów

• wszyscy dorośli prawa do głosu w wyborach

• większość z nich bierne prawo wyborcze

• obywatele faktycznie korzystają z wolności słowa (polityka, krytyka rządzących, etc)

• obywatele maja wszelki dostęp do informacji (brak na nie monopolu rządu)

• przestrzegane prawo do tworzenia niezależnych stowarzyszeń, organizacji, etc. mogących za pośrednictwem środków pokojowych (np. wybory) wpływać na politykę

Istnieje znacznie więcej państw niedemokratycznych niż poliarchii

1. Rozwój poliarchii

• pełne poliarchie produkt XX wieku obowiązuje nowoczesne prawo wyborcze

• trzy okresy rozwoju:

• 1776-1930 początek rewolucji amerykańskiej i francuskiej brak do końca uczciwych wyborów (brak tajności), mało „obywateli”(mężczyźni), przed 1900r. tylko we Francji, Szwajcarii i we Włoszech rząd i premier był odpowiedzialny przed parlamentem ; prawo głosu dla kobiety Nowa Zelandia 1894, Australia 1902 ; do końca XIX wieku wszystkie kraje „demokratyczne” były poliarchiami męskimi

• pod koniec lat 20 załamania demokracji (Włochy, Polska, Argentyna)

• po II WŚ wzrost poliarchii do ok. 36-40 ; wraz z upadkiem kolonializmu rosła liczba krajów nominalnie niezależnych, gdzie poliarchie w krótkim czasie zostały zastąpione reżimami totalitarnymi

• 1950-1959

• lata 80te

2. Rozważania teoretyczne

• ustroje nie są stabilne; może następować załamanie się poliarchii i powrót do niej

• do lat 60 tych badania nad stabilnością poliarchii na podstawie faktów twardych (np. dochód/mieszkaniec, wykształcenie, etc)

• dziś również na miękkich (postawy, przekonania, kultura polityczna)

• wiemy już, że istnieje zależność pomiędzy poliarchią panującymi w kraju warunkami

• schematy transformacji:

1. kraj o ustroju niepoliarchicznym kształtują się warunki sprzyjające poliarchii bardzo prawdopodobna transformacja, okrzepnięcie instytucji stabilna poliarchia

2. ustrój nie poliarchiczny brak sprzyjających warunków do poliarchii transformacja mało prawdopodobna.

3. ustrój nie poliarchiczny warunki nie są jednoznacznie sprzyjające lub chwilowo sprzyjające jeśli poliarchia powstaje, to:

1. upada w krótkim czasie

2. upada w -„- ale ustrój nie poliarchiczny też upada w krótkim czasie i następuje ponowna demokratyzacja poliarchia okazuje się stabilna

3. jak w b), tyle że poliarchia nie krzepnie i ustrój waha się

wykres na stronie 335

II Dlaczego w jednych krajach poliarchie powstają, a w innych nie

1. Koncentracja i kontrola aparatu przymusu

• wszystkie państwa, łącznie z demokratycznymi stosują przymus (środki ekonomiczne, społeczne, fizyczne)

• typowy przymus fizyczny wojsko, policja

• aby państwo rządzone było demokratyczne spełnione muszą być równocześnie 2 warunki:

• wojsko i policja poddane winny być kontroli cywilnej

• cywile kontrolujący aparat przymusu muszą podlegać procedurom demokratycznym

• możliwość utrzymania cywilnej kontroli nad wojskiem i policją zależy od czynników:

• historycznie uwarunkowany pozwala przywódcom politycznym określić przed jakim wyborem stoją (w danych okolicznościach)

• określa narzędzia jakie mogą wykorzystać w celu utrzymania cywilnej kontroli

2. Polityczne konsekwencje organizacji i techniki militarnej

• szansa na rządy demokratyczne większa gdy państwo zdolne było do mobilizacji znacznej ilości lekkozbrojnych żołnierzy czasy starożytne hoplici jako warstwa spowodowali przejście do demokracji

• rozwój floty w starożytności - wolny człowiek mógł służyć jako wioślarz na galerze „ci, którzy napędzają statki, mają władzę w państwie”

• silę wojskowa można obrócić we władzę polityczną

• „pretorianizm” wojskowa dominacja nad władzami wykonawczymi

• kraje posiadające masowe armie miały się przekonać iż wkroczyły w epokę rewolucji demokratycznych

• możliwość tworzenia i wykorzystywania organizacji biurokratycznych oraz nowoczesnych środków nadzoru jeszcze bardziej ułatwiły stosowanie scentralizowanej przemocy

• rozwój techniki oraz organizacji militarnej i policji zrodził w XX w. niebezpieczeństwo scentralizowanej przemocy, a jednak… tak się nie stało. Dlaczego?

3. Zapobieganie brutalnej przemocy

• kraje demokratyczne stosują różne środki przeciwko wykorzysta sił zbrojnych do obalenia ustroju:

1. mogą eliminować lub minimalizować taką groźbę (czasowa likwidacja wojska lub ograniczenie liczby Japonia)

2. powierzanie kontroli nad wojskiem władzom lokalnym (głównie policja)

3. siły zbrojne tworzone z ludzi o przekonaniach demokratycznych (starożytne Ateny, Szwajcaria)

4. kontroli demokratycznie wybranych przywódców nad armią sprzyja indoktrynacja zawodowych wojskowych, zwłaszcza oficerów; poddanie ich socjalizacji jeszcze jako cywili

• cywilna kontrola zagrożona gdy profesjonalizm tworzy przepaść między zawodowcami a cywilami

• dowódcy wojskowi mogą odrzucić tą kontrole gdy są przekonani, że istnieje zagrożenie ustroju, którego mają bronić przez demokratycznie wybrane władze

• cywilna kontrola to nie wszystko dla istnienia poliarchii

4. Organizacja nowoczesnego społeczeństwa pluralistycznego

• do powstania poliarchii zazwyczaj dochodziło w społeczeństwach o pewnych wzajemnie powiązanych cechach (m.in. wykształcenie, wzrost dochodów, wysoki wskaźnik dobrobytu, etc.) wyznaczają wzajemnie rodzaj ustroju politycznego (te wskaźniki)

• Najlepiej nazwać ten typ społeczeństwa:

• nowożytnym (wysokie dochody, oświata, wysoka ilość ludności miejskiej)

• dynamicznym i pluralistycznym

5. Dlaczego Nowożytne Dynamiczne Społeczeństwo Pluralistyczne (NDSP) sprzyja poliarchii?

• cechy dwóch kategorii

• te które sprzyjają decentralizacji władzy, wpływów oraz kontroli i przejmowaniu ich przez jednostki, grupy, stowarzyszenia i organizację

• te, które wzmacniają sprzyjające demokracji postawy i poglądy

• NDSP cechuje się:

• rozproszeniem zasobów politycznych (pieniądz, wiedza, dostęp do organizacji)

• rozproszenie strategicznych i przetargowych pozycji w gospodarce, nauce, oświacie, kulturze

• sprzyja kształtowaniu się demokratycznych przekonań rozwój gospodarczy, zawieranie kompromisów rzeczą naturalną

• grupy mają możność odwoływania się do logiki równości

• zasada współzawodnictwa i rywalizacji miedzy elitami

• tam, gdzie we współzawodnictwie politycznym uczestniczą tylko wąskie grupy, dynamika nowożytnego społeczeństwa pluralistycznego sprzyja włączeniu w życie polityczne wszystkich

6. Zastrzeżenia

• NDSP nie jest warunkiem wystarczającym, ani koniecznym poliarchii

• NDSP uniemożliwia koncentracje władzy, jednak nie eliminuje nierówności w dostępie do władzy; obywatele poliarchii nie wywierają jednakowego wpływu na rządy swych krajów

• poliarchie powstały również w krajach, w których NDSP nie istniało (Indie) dlatego nie jest konieczne i wystarczające

• w XIX w. dwie zasadnicze cechy NDSP (rozproszenie władzy i sprzyjanie postawą demokratyczną) właściwe były rolniczym społecznościom niezależnych farmerówdziś NDSP w krajach rozwiniętych;

• tam gdzie rolnictwo nie ma już warunków sprzyjających poliarchii

• NDSP nie jest wystarczające bo w niektórych krajach istnieje, a brak w nich poliarchii

• Koncentracja kontroli nad aparatem przymusu

7. Konsekwencje pluralizmu subkulturowego

• szanse na rozwój poliarchii są ograniczone, gdy fundamentalne wierzenia ludności powodują konflikty polityczne w miarę jak rośnie zróżnicowanie kulturowe szanse na poliarchię maleją

• szanse rosną, gdy wierzenia te nie są konfliktogenne

• w krajach o subkulturowym pluralizmie rzadko istnieje poliarchia

8. Zastrzeżenia

• wspomniana korelacja może być warunkowana przez inne czynniki

• jednorodność kulturowa sprzyja, ale nie gwarantuje poliarchii (Korea Pd i PN)

• jednorodność kulturowa nie jest warunkiem koniecznym do poliarchii demokracja uzgodnieniowa

9. Demokracja uzgodnieniowa (Szwajcaria, Belgia, Holandia, Austria)

• przywódcy polityczni dopracowali sposób rozwiązywania konfliktów na podstawie systemu uzgodnień wszystkie istotne decyzje polityczne wymagają zgody przywódców poszczególnych subkultur

• muszą zaistnieć pewne szczególe cechy by demokracja uzgodnieniowa była możliwa

10. Cechy demokracji uzgodnieniowej

• Lijphart wskazał 4 cechy:

• rządy wielkiej koalicji przywódców politycznych reprezentujących poszczególne segmenty społeczeństwa pluralistycznego

• wzajemne weto weto mniejszości; odrzucenie rządów większości

• wszystkie najważniejsze subkultury posiadają przedstawicieli w rządzie i w innych ciałach decyzyjnych proporcjonalnie do ich liczebności

• każda subkultura korzysta ze znacznej autonomii w rozstrzyganiu swych specyficznych spraw

• system taki może mieć charakter stały lub przejściowy

• sukces Kolumbia, Wenezuela;

• porażka Liban

11. Warunki sprzyjające demokracji uzgodnieniowej

• elity polityczne muszą być przekonane, że uzgodnienia są pożądane i możliwe do osiągnięcia (tak nie było w Libanie i Irlandii PN)

• tradycja

• większe szanse gdy żadna z subkultur nie przeważa liczebnie; wzajemna równowaga

• konflikt między dwoma subkulturami jest groźniejszy nie między 3 czy 4.

• dlatego lepszy jest tu system wielopartyjny

• gdy partie są scentralizowane przywódcy korzystają z uprawnienia zawierania wiążących porozumień i prowadzenia negocjacji bez publicznej dyskusji szersze uznanie

• małe kraje mają większe szanse:

• w małym kraju jest większe prawdopodobieństwo iż członkowie elit znają się wzajemnie i spotykają

• bardziej realne jest poczucie zagrożenia zewnętrznego przez obce mocarstwa sprzyja to utrzymaniu wewnętrznej solidarności

12. Inne rozwiązania?

• poliarchia przetrwała w kilku krajach o wyraźnych podziałach (Kanada, USA, Indie) ponieważ

• istnieje tam znacząca autonomia w ramach systemu federalnego

• szybka asymilacja imigrantów (USA)

• przywódcy partyjni są silnie zainteresowani w formułowaniu programów odwołujących się do wyborców niezależnie od ich kulturowych podziałów (Indie)

13. Dlaczego poliarchia często upada w krajach kulturowo zróżnicowanych?

• nieraz konflikty są bardzo silne, a warunki istnienia poliarchii są niesprzyjające nie widać rozwiązania

• poliarchia występuję rzadziej w krajach o stosunkowo silnych podziałach kulturowych, zwłaszcza gdy przewaga jednej subkultury stanowi zagrożenie dla innej

14. Przekonania działaczy politycznych

• przekonania traktuje się jako epifenomeny; jako zmienne interweniujące błąd

• tylko mniejszość ludzi ma spójne postawy; większość ma je rudymentarne

• przywódcy i działacze polityczni kierują się w miarę spójnymi poglądami, wpływają na przebieg zdarzeń warunkujących stabilność lub transformację ustrojów od nich zależy czy konsensus czy konflikt

15. Prawowitość poliarchii

• Twierdzenia:

• poszczególne kraje różnią się stopniem, w jakim działacze polityczni przekonani są o prawowitości poliarchii

• różnice te są w pewnym stopniu niezależne od ustroju społeczno - gospodarczego kraju

• im mocniej zakorzenione jest przekonanie o prawowitości poliarchii większe są jej szanse

16. Kultura polityczna

• losy poliarchii mogą zależeć również od kultury politycznej (zaufanie do poliarchii, od przekonań na temat skuteczności poliarchii w stosunku do alternatywnych systemów, etc)

• wpływ ma dana socjalizacja polityczna (czy za czy przeciw poliarchii)

17. Obce wpływy i kontrola

• istnienie, bądź nie istnienie poliarchii nie zależy tylko od czynników wewnętrznych, lecz także od wpływu obcych państw (np. ZSRR Polska)

• istnienie poliarchii w kraju dominującym nie gwarantuje powstania jej w kraju podporządkowanym (USA Ameryka Środkowa)

18. Perspektywy demokracji w świecie

• Kraj ma szanse na kształtowanie i utrzymanie instytucji poliarchii jeśli:

• środki przymusu nie są skupione w jednym ośrodku lub są zneutralizowane

• istnieje NDSP

• jest jednolity kulturowo lub

• nie jest jednolity, to gdy nie ma wyraźnie wyodrębnionych subkultur

• jeśli ma subkultury, to gdy przywódcą udaje się wprowadzić system uzgodnieniowy

• instytucje poliarchii mają wsparcie w kulturze politycznej i przekonaniach zwłaszcza przywódców i działaczy politycznych

• nie jest uzależniony od obcego, wrogo nastawionego do poliarchii mocarstwa

W przypadku gdy nie wszystkie w/w warunki są spełnione, poliarchia, o ile istnieje, będzie niestabilna, a system rządów może oscylować miedzy demokracją a dyktaturą.

III Czy dominacja mniejszości jest nieuchronna?

• krytyka stanowiska, że poliarchia jest drogą do demokracji, zawsze będzie dominacja na poparcie tego stanowiska:

• Mosca:

• zawsze dwie klasy: rządzący (mniejszość) i rządzeni (większość)

• kwestionowanie możliwości istnienia realnej demokracji

• „demokracja” to maska skrywająca rządy mniejszości

• odmiany tego stanowiska Marks, Lenin, Pareto, Michels, Gramsci

• należy odróżnić teorie panowania mniejszości od innych ujęć poliarchii, podkreślających jej odstępstwa od demokracji, równości politycznej i wolności spowodowane przez jawne i ukryte nierówności w dostępie do zasobów, stanowisk i możliwości negocjacyjnych

• interpretacje znaczenia nierówności:

1. nierówności mają charakter trywialnynie wymagają usunięcia bądź łatwo je usunąć optymizm Panglossa

2. nierówności poważnie ograniczają możliwości demokratycznego postępowania w poliarchii

1. nie ma rozsądnej alternatywy ( brak w innych systemach instytucji poliarchii)

2. mimo wszystko nierówności mogą zostać ograniczone umocnienie demokratycznego charakteru poliarchii zmiany powinny być wprowadzone

3. a) i b) jak w 2)

3. nierówności nie da się wyeliminować bądź trzeba zapłacić za to w innych wartościach

4. skutki nierówności na tyle poważne, że

3. w poliarchii możliwe są tylko trywialne procedury demokratyczne

4. nierówności da się usunąć, ale prawdziwą demokrację osiągnie się tylko w wyniku rewolucji

5. póki nie ma rewolucji rządy mniejszości

5. a) i b) jak w 4)

3. nierówności i ich skutki są nieusuwalne

4. wszystkimi społeczeństwami zawsze rządzić będzie mniejszość

• najbardziej interesujące 2 ostatnie poglądy

• najbardziej wpływowym twórcą teorii rządów mniejszości był Marks (mniejszość wyzyskiwaczy)

• Mosca, Pareto i Michels bardziej obiektywne

• Lenin (nacisk na przymus) i Gramsci (nacisk na wpływ idei i kultury) nawiązanie do Marksa

1. Jak i dlaczego rządzą mniejszości?

• zasadniczą rolę odgrywa względnie trwała struktura organizacji społecznych, gospodarczych i politycznych wyznacza pole wyboru i możliwości ogromnej ilości ludzi

• porównanie do piramidy ograniczony wierzchołek (władza) w ramach tych struktur jednostki i klasy zdobywają pozycje dominującą

• pewne cechy rządzących (upór, ambicja, przebiegłość, bezwzględność w ramach struktur

• oddanie liderom (przyzwyczajenie do nich)

• w tej mierze w jakiej cechy osobiste, dostęp do zasobów zwiększają szanse awansu szczęśliwców, to dokonuje się on tylko w granicach wyznaczonych przez główne instytucje i struktury

• środki z których korzysta klasa rządząca by umocnić swe panowanie to przymus i perswazja

2. Kto kim rządzi i dlaczego?

• Marks burżuazja (kapitaliści) to klasa rządząca

• Mosca klasa polityczna

• Pareto klasa rządząca to klasa panująca i elita

• w teoriach późniejszych ta elita stała się elitą polityczną czy też elitą władzy

• Dahl używa tu terminu panująca mniejszość

• Pareto nowożytne rządy ludowe sprawuje w istocie plutokracja spekulantów i innych, którzy ciągną zyski z polityki

• Marks zmienił swoje poglądy i ostatecznie choć kapitaliści są klasą rządzącą, nie muszą koniecznie sami sprawować rządów

• określenie składu panującej mniejszości jest oczywistym warunkiem dla empirycznego potwierdzenia lub obalenia teorii o panowaniu mniejszości

• jeśli panująca mniejszość jest jednorodną klasa o podobnych interesach oraz miedzy tymi interesami zachodzi sprzeczność brak współzawodnictwa wyborczego miedzy przedstawicielami czy tez partiami panującej mniejszości

• jeśli panująca mniejszość = rozmaite grupy o rozbieżnych interesachmuszą zabiegać o poparcie ciemiężonej większości

• Marks możliwe pełne zniesienie panowania mniejszości (wizja utopijna)

• Mosca, Pareto, Michels jest to nieuchronne może się zmieniać (np. monarchia w rządy szerszego grona) ale zawsze będą rządy mniejszości

• Michel zawsze znajda się oponenci do istniejącego systemu politycznego

3. Krytyka

• dzieje świadczą, że nierówny dostęp do władzy stanowi uniwersalną cechę stosunków ludzkich

• historia nie odtworzyła równości, która rządziła wg Locka w stanie natury

• nie wszyscy w demokracji mają równy dostęp do władzy

• teoria panowania mniejszości potwierdzenie istnienia nierówności w prawie wszystkich stowarzyszeniach (również w demokracjach i poliarchiach)

4. Czy teorie panowania mniejszości są empirycznie sprawdzane?

• nie da się bo:

• są zbyt ogóle

• jest pojęciowo wieloznaczna

• ze względu na wysoki stopień ogólności i pojęciowej nieścisłości są one w ogóle niesprawdzalne

• nasza ocena w znacznym stopniu zależy od tego jak my postrzegamy świat czy przyjmujemy czy odrzucamy teorie mniejszości zjawisko selektywnej percepcji przyjmujemy do wiadomości dane które potwierdzają uprzednio uznany pogląd

5. Przymus, perswazja, indoktrynacja (narzędzia panowania mniejszości)

• perswazja obejmuje nie tylko motywowanie, ale i kształtowanie przekonań, czyli indoktrynacje

• Marks, Lenin klasa rządząca głównie przymus

• późniejsi marksiści większe znaczenie do indoktrynacji rodzącej „fałszywą świadomość” robotników ( czasem tak dużą, że przymus jest już niepotrzebny)

• Gramscim mimo, że marksista wzorował się na Mosca (każda klasa rządząca znajduje „formułę polityczną” uzasadniającą jej panowanie) duży wpływ kultury i poglądów na dłuższą metę przymus nie wystarcza intelektualiści muszą stworzyć ideologie ważna rola intelektualistów dla ruchu robotniczego

6. Rywalizacja, współzawodnictwo o koszty rządzenia

• teorie panowania przywiązują niewielkie znaczenie do zorganizowania współzawodnictwa jako instrumentu, za pośrednictwem którego nie-elity wpływają na elity polityczne

• Mosca, Pareto nie tylko liczą się umiejętności i przebiegłość w zdobywaniu władzy lecz wewnątrz klasy rządzącej trwa nieustanna walka o pozycje

• Mosca powszechne prawo głosu i współzawodnictwo między partiami skłaniają część klasy rządzącej do bezpośredniego zabiegania o poparcie dla mas

• analogia konkurencji gospodarczej do politycznej

• Michels jeśli przeszkody w tworzeniu nowych partii są niewielkie, utrzymanie monopolu władzy staje się niemożliwe przywódcy jednopartyjnych, autorytarnych systemów politycznych w pełni świadomi są tego faktu współzawodnictwo miedzy elitami sprawia, iż z czasem polityka rządu będzie prawdopodobnie odpowiadała preferencjom wyborców błąd ; wyprowadził te uogólnienia na podstawie Socjaldemokratycznej Partii Niemiec

• organizacja zapewnia dominację wybranych nad wyborcami, delegatów nad delegującymi - kto powiada „organizacja” ten powiada „oligarchia”

• „żelazne prawo oligarchii” żadna organizacja, jeśli liczba jej członków przekroczy pewną wielkość, nie jest w stanie zapobiec tworzeniu się wewnątrz niej oligarchii, w której rękach spoczywa rzeczywista władza podlega mu całe zorganizowane życie społeczne. Im bardziej partia czy inna organizacja staje się masowa, tym szybciej tworzy się oligarchia i tym większa jest jej władza.

• Michels udowadnia, że to zawsze mała grupa liderów kontroluje masy, a nie na odwrót. Pojawienie się zawodowych liderów sprawujących niepodzielną władzę nad organizacją jest nieuniknione nie tylko ze względów technicznych, ale również z tego powodu, że posiadanie liderów jest psychologiczną potrzebą mas.

• Masy potrzebują przewodnictwa i chętnie je akceptują. Ich uniwersalna niekompetencja w kwestiach politycznych jest jedną z podstaw władzy liderów dysponujących odpowiednimi zdolnościami i umiejętnościami, których brak szeregowym członkom.

• Tworzeniu się wewnątrzpartyjnej oligarchii sprzyja też fluktuacja członków. Członkowie odchodzą i przychodzą, a liderzy zostają.

• W organizacjach demokratycznych (o masowym członkostwie) nieuchronną tendencją jest monopolizacja przywództwa przez wąską grupę pozostającą poza kontrolą mas członkowskich. Nadzieja na utworzenie organizacji w pełni demokratycznej, w której masy członkowskie byłyby w stanie poddać kontroli poczynania nielicznych przywódców jest daremna, a w demokrację wbudowane są tendencje oligarchiczne.

• nawet uznanie, że partie polityczne są oligarchiczne nie powoduje, że wynika z tego by współzawodnictwo między partiami musiało rodzić oligarchiczny system polityczny

• Marks konkurencja miała zapobiegać monopolom

• Michels twierdził(źle), że demokracja jest niemożliwa w systemie politycznym ponieważ, jak twierdził, jest ona niemożliwa w jednym z elementów systemu

• dlaczego popełnili ten błąd? Bo nie miał do czynienia z systemem wielopartyjnym

7. Ogniwa łańcucha kontroli rządzących nad rządzącymi

• w poliarchii z powszechnym prawem głosu bezpośrednia kontrola rządu przez mniejszość jest mało możliwa

• poszukiwania pośrednich narzędzi panowania

• przykłady opisów od bezpośredniej do pośredniej kontroli(łańcuchy)

1. panująca mniejszość bezpośrednia kontrola nad rządem

2. bezpośrednio określa jakie kwestie może rozpatrywać rząd (i decydować)

3. (kontrola jak w 1 i 2) rozgranicza sferę działalności rządowej od nierządowej

4. Kreuje i utrzymuje sprzyjające jej przekonania (ad1,2 i 3)

5. Kreuje i utrzymuje sankcjonujące je przekonania ad prawowitości struktur społ., polit., gosp.

6. Przekonań takich(ad1,2,3 i 5)nie kreuje lecz podtrzymuje

7. nie tworzy takich przekonań i nie podtrzymuje lecz dzięki nim korzysta z uprzywilejowanej pozycji

W pierwszych sześciu przypadkach zakres kontroli można przedstawić następująco:

a) kontrola obejmuje wszystkie lub większość spraw

b) obejmuje tylko sprawy najważniejsze, zalicza się do nich te które uznają członkowie panującej mniejszości lub kierujący się innymi kryteriami jakiś zewnętrzny obserwator.

Panująca mniejszość sprawuje wyłączną kontrole lub współuczestniczą w niej osoby , które do niej nalezą.

Aby mniejszość faktycznie rządziła, musi ona skutecznie pokonać wszelka opozycje sprzeciwiającą się jej rządom

• Opozycja może:

• zagrażać mniejszości i jawnie się jej sprzeciwiać

• jak wyżej lecz niejawnie

• nie stanowi poważnego zagrożenia

8. Problem świadectw

• mają głównie charakter ogólnikowy i wieloznaczny

• teorie panowania nie potwierdzają opinii, iż we wszystkich poliarchiach rządząca mniejszość pośrednio lub bezpośrednio determinuje politykę rządu

• teorie te poświadczają znaczący i rozległy obszar nierówności

epifenomen - zjawisko wtórne, towarzyszące zjawisku głównemu, lecz nie mające wpływu na jego przebieg

rudymentarne - początkowy, elementarny; szczątkowy

R.R. Dahl „Demokracja i jej krytycy” Justyna Abdank - Kozubska gr. A

8

Teoria polityki - ćwiczenia

---