Drogi Uczestniku Konkursu!

Przed Tobą zadania konkursowe przeznaczone dla etapu szkolnego. Na rozwiązanie zestawu masz 90 minut. Maksymalnie możesz uzyskać 80 punktów. Czytaj uważnie polecenia i używając pióra lub długopisu udzielaj odpowiedzi po zastanowieniu. Pisz wyraźnie, nie stosuj skrótów, zapisuj słowa w pełnym brzmieniu.
Nie używaj korektora. Jeżeli się pomylisz, skreśl pomyłkę i zapisz obok wyraźnie poprawną odpowiedź. Nie rób tego w zadaniach, w których musisz coś podkreślić! Wówczas sprawdzający będzie miał wątpliwości, co podkreśliłeś i nie otrzymasz za to zadanie punktu. Nazwiska zapisuj wraz z imieniem bez błędów ortograficznych. Błąd w nazwisku jest traktowany tak jak błąd w dacie, powoduje brak punktu. Życzymy Ci satysfakcji przy rozwiązywaniu zadań.

Materiał dla ucznia

Czas wykonania testu 90 minut.

Zad.1. Test wyboru. Przeczytaj uważnie zdania, a następnie wybierz i podkreśl wszystkie prawidłowe odpowiedzi (może być ich więcej niż jedna). (0-15 pkt.).

1. Kraków został założony na terenie, zamieszkałym wcześniej przez plemię:

a. Wiślan b. Polan c. Trzebowian d. Lędzian

2. Plemię słowiańskie, którego nazwa stanowi rozwiązanie poprzedniego zadania wymienione jest w następujących źródłach:

a. Wyznania św. Augustyna b. Ethymologiae Izydora z Sewilli
c. Notatce zwanej Geografem Bawarskim d. Libellus … Gerberta z Aurilac
e. Żywocie św. Metodego f. De Animalibus Alberta Wielkiego

3. W 966 roku Kraków wchodził w skład państwa:

a. Rurykowiczów (Ruś) b. Mieszka I (Polska) c. Przemyślidów (Czechy)

4. Bolesław Chrobry wspierał misje:

a. św. Patryka b. św. Wacława c. św. Brunona z Kwerfurtu d. św. Wojciecha

5. Pod koniec 1003 roku w Czechach władał:

a. Bolesław Srogi b. Henryk III c. Brzetysław d. Bolesław Chrobry e. Wratysław

6. Po powrocie do Polski Kazimierz Odnowiciel wybrał na swoją najważniejszą siedzibę:

a. Poznań b. Kraków c. Gniezno d. Płock

7. Podkreśl syna (synów) Bolesława Krzywoustego, który nie sprawował (nie sprawowali) władzy wielkoksiążęcej:

a. Władysław Wygnaniec b. Bolesław Kędzierzawy c. Mieszko Stary
d. Henryk Sandomierski e. Kazimierz Sprawiedliwy

8. W bitwie pod Zawichostem brali udział książęta:

a. Mieszko Stary b. Leszek Czarny c. Leszek Biały d. Roman Halicki e. Konrad Mazowiecki

9. Ostatnim księciem z krakowskiej linii Piastów był:

a. Leszek Biały b. Konrad Biały c. Bolesław Wstydliwy

10. Opactwo w Tyńcu zaczęto budować:

a. w X w. b. w XI w. c. XII w.

11. Osadnika, który posiadał wolność osobistą nazywano:

a. chłopem przypisanym b. chłopem wolnym c. wolnym gościem

12. Na ziemiach polskich w XIII w. ( na zachodzie wcześniej) nowością był system uprawy zwany:

a. gospodarką wypaleniskową b. dwupolówką c. trójpolówką

13. Nowe miasta powstawały w XI - XIII wieku:

a. w miejscach przecięcia się szlaków handlowych b. przy ośrodkach pielgrzymek
c. przy ośrodkach władzy

14. Do miast przyciągała (przyciągały) osadników:

a. wolność osobista b. wygoda mieszkań c. warunki higieniczne

15. Przywileje sądowe mieszczan krakowskich zostały podważone w wyniku:

a. afer korupcyjnych b. awantur studentów uniwersytetu
c. zamordowania Jędrzeja Tęczyńskiego d. buntu wójta Alberta

Zad. 2. Prawda czy fałsz? Przeczytaj uważnie zdania w tabeli i określ, czy zdanie jest prawdziwe czy fałszywe. Wpisz w pole tabeli obok zdania cały wyraz „prawda” (jeżeli zdanie jest prawdziwe) lub cały wyraz „fałsz” (jeżeli jest fałszywe). (0-15 pkt.).

W XIII w. poza ludami bałtyjskimi Europa była chrześcijańska
Grzywna krakowska liczyła 48 groszy
Cechy kontrolowały w miastach jakość i ilość produktów
Rada miejska była organem samorządowym
W Polsce lokowano miasta najczęściej na prawie niemieckim
Na początku XIV w. Kraków był największym miastem na ziemiach rządzonych przez Piastów
Jedną z najstarszych gmin miejskich na ziemiach polskich była Złotoryja, lokowana na prawie lubeckim.
Wzorem dla wielu lokowanych miast była Środa Śląska.
Grosz był monetą o większej wartości niż denar
Wójtem w mieście zostawał często dawny zasadźca
Utworzone w 1140 r. na Pomorzu Zachodnim biskupstwo było niezależne od Gniezna.
Patronem zjednoczenia ziem polskich był św. Stanisław
Kazimierz Wielki toczył na Rusi walki z Litwinami
Drzwi Gnieźnieńskie wykonane są w stylu romańskim
W Polsce i Prusach popularnym budulcem w stylu gotyckim była cegła

Zad. 3. Połącz postacie i wydarzenia lub zjawiska historyczne. Zrób to wpisując do tabeli obok postaci związane z nią wydarzenie. Nie wszystkie wydarzenia ze spisu musisz wykorzystać, z jednym wydarzeniem może być związanych jedna lub nawet kilka postaci i odwrotnie, z jedną postacią więcej niż jedno wydarzenie (0-10 pkt.).

Bolesław Krzywousty
Władysław Wygnaniec
Fryderyk Barbarossa
Kazimierz Sprawiedliwy
Sambor II
Przemysł II
Mściwój II
Henryk II Pobożny
Biskup krakowski Stanisław ze Szczepanowa
Palatyn krakowski Mikołaj

zatarg z królem Bolesławem II Szczodrym, wspierany przez Krzyżaków książę pomorski, koronacja królewska, interwencja na rzecz wygnanego księcia zwierzchniego, konflikt z cesarzem Henrykiem V, założyciel krakowskiej linii Piastów, bitwa pod Legnicą, oślepienie palatyna Piotra Włostowica, przekazanie Pomorza Gdańskiego Piastowi wielkopolskiemu, sprowadzenie do Ziemi Chełmińskiej Krzyżaków, bitwa nad Mozgawą,.

Zad. 4. Z podanych poniżej wydarzeń wybierz te, które pasują do dat w tabeli. Następnie wpisz je obok dat. (0-10 pkt.).

Data	Wydarzenie
966
992
1018
1047
1079
1138
1180
1227
1333
1364

II pokój w Toruniu, chrzest Polski, wejście w życie ustawy sukcesyjnej Bolesława Krzywoustego, śmierć Mieszka I, pokój w Budziszynie, pokonanie Miecława i odzyskanie Mazowsza, koronacja Kazimierza Wielkiego, wygnanie Bolesława Szczodrego z kraju, zjazd w Łęczycy i przywilej dla Kościoła, zamach na książąt piastowskich w Gąsawie, założenie uniwersytetu w Krakowie, najazd tatarski na Małopolskę i Śląsk.

Zad. 5. Przeczytaj uważnie tekst źródłowy i wykonaj polecenia pod nim. Skorzystaj zarówno ze źródła, jak i wiedzy pozaźródłowej. (0-10 pkt. za całość, punktacja za poszczególne odpowiedzi podana obok pytania).

[…] Zamierzając tedy miasto założyć w Krakowie i tam ludzi z różnych stron świata zebrać, podajemy do wiadomości wszystkim, tak obecnym, jako i przyszłym, że my Bolesław, […] na tym prawie je osadzamy, na którym i miasto Wrocław założono, […] lecz według tego, co zgadza się z prawem i formą miasta Magdeburga, tak iżby z wątpliwościami, gdyby powstały, odnoszono się do tamtejszego pisemnego prawa. Przede wszystkim zaś to chcemy ściśle zachować i wójtom naszym […] przyrzekliśmy, że nienaruszenie zachowamy, że wszyscy mieszczanie, w tymże mieście zamieszkujący, w przeciągu sześciu lat nie mają opłacać żadnego czynszu, ani żadnego podatku […]. Po ubiegu wszakże owych sześciu lat z każdego dworzyszcza będą obowiązani płacić pół funta srebra […]. Wójtowie zaś po upływie lat woli otrzymają na wieki i bez obowiązku opłaty każdy szósty dom w mieście […]. Również inny dom poza miastem, w którym rżnie się bydło, bez opłaty i prawem dziedzicznym będą posiadać. Pozwalamy także i obiecujemy przestrzegać nienaruszenie, ażeby przerzeczeni wójtowie bez wszelkich opłat i ceł po wieczne czasy przewozili swoje towary i przechodzili przez całe nasze państwo i księstwo, inni zaś mieszkańcy tego miasta, ażeby przez lat dziesięć taką samą cieszyli się wolnością […]. Nadajemy także miastu w używanie rzekę Wisłę razem z obydwu brzegami od granic Zwierzyńca aż do granic klasztoru mogilskiego, ażeby każdy swobodnie mógł ryby łowić, oraz ażeby wspomniani wójtowie swobodnie mogli trzy młyny wybudować i posiadać je bez jakiejkolwiek opłaty, prawem dziedzicznym […]

Teksty źródłowe do nauki historii w szkole. Miasta i mieszczaństwo średniowiecza (do schyłku XVw.). Opr. R. Heck, Warszawa 1959

5A. Podaj najczęściej stosowaną nazwę aktu, którego fragment zacytowano powyżej (0-1 pkt.).

……………………………………………………………………

5B. Wymień miasta, na których prawach wzorowano się przy nadawaniu praw Krakowowi.(0-2 pkt.)

…………………………………………………………………………………

5C. Napisz, czy ośrodek miejski istniał w Krakowie przed wydaniem tego aktu. (0-1 pkt.)

…………………………………………………………………………………

5D. Wymień uprawnienia wójta, zawarte w cytowanym fragmencie dokumentu. (0-4 pkt.)

………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………

5E. Napisz, na ile lat mieszczanie zostali zwolnieni z czynszów, a na ile z ceł przewozowych. (0-1 pkt.)

………………………………………………………………………………………………

5F. Wyjaśnij, jaki cel miało zwolnienie mieszczan z niektórych opłat na pewien czas po lokacji miasta? (0- 1 pkt.).

………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………

Zad. 6. Obejrzyj uważnie poniższą ilustrację i wykonaj związane z nią polecenia. (0-10 pkt. za całość, punktacja za poszczególne odpowiedzi podana obok pytania).

1. Grosz krakowski.

Źródło: Kubis B., Maresz T., Olczak E., Spotkania z historią. Atlas z komentarzami źródłowymi dla gimnazjum, WSZPWN, Warszawa 2007.

6A1. Napisz, który władca wprowadził w Polsce taką monetę. (0 -1 pkt.)

……………………………………………………………………

6A2. Napisz, na jakich monetach wzorowano przedstawioną na ilustracji? (0 -1 pkt.)

…………………………………………………………………………………

6A3. Napis na awersie brzmi w tłumaczeniu „Z Bożej łaski król Polski, Kazimierz Pierwszy”. W jaki jeszcze (oprócz napisu) sposób władca podkreślił na awersie swoją królewską godność? (0 -1 pkt.)

…………………………………………………………………………………………

6A4. Napis na rewersie brzmi w tłumaczeniu „Grosze krakowskie”. Napisz, jakim sposobem zaznaczono: miejsce wydania monety i osobę (państwo) uprawnioną do jej wydania? (0 -2 pkt.)

…………………………………………………………………………………………

2. Fragment płyty nagrobnej sarkofagu władcy.

Źródło: Kubis B., Maresz T., Olczak E., Spotkania z historią. Atlas z komentarzami źródłowymi dla gimnazjum, WSZPWN, Warszawa 2007.

6B1. Napisz imię i przydomek władcy, którego sarkofag przedstawiono na reprodukcji. (0 -1 pkt.)

………………………………………………………………………………

6B2. Wymień warsztat mistrza, którego dziełem jest sarkofag. (0 -1 pkt.)

………………………………………………………………………………

6B3. Wyjaśnij, czy możemy uważać rzeźbę na sarkofagu za portret władcy? Wymień choć jeden argument. (0 -2 pkt.)

…………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………

6B4. Podaj dokładne miejsce, w którym znajduje się sarkofag (miasto i kościół). (0 -1 pkt.)

………………………………………………………………………………………………

Zad. 7. Uważnie obejrzyj mapę i wykonaj podane pod nią polecenia (0-10 pkt. za całość, punktacja za poszczególne odpowiedzi podana obok pytania).

7.1. Zatytułuj mapę. W tytule musi być podany obszar geograficzny przedstawiony na mapie i okres historyczny (mogą być np. panowania władców lub wiek). (0-1 pkt.)

Przykład: Europa zachodnia za panowania Karola Wielkiego:

………………………………………………………………………………………………………………………

7.2. Uzupełnij legendę, wpisując w miejsce kropek odpowiednie opisy:

A) (wpisz nazwę państwa) ………………………(0-1 pkt.)

B) (wpisz nazwę państwa)……………………… (0-1 pkt.)

C) (wpisz imię, kolejność imienia w poczcie i przydomek władcy, według wzoru: Zygmunt I Stary) ……………………….(0-2 pkt.)

D) (wpisz datę)……………………….(0-1 pkt.)

7.3. Wypisz krainy historyczne, które w 1000 roku znajdowały się w polskich granicach, a które w okresie, którego dotyczy mapa, znalazły się poza ścisłymi granicami Królestwa Polskiego (za krainy leżące poza ścisłymi granicami Królestwa uznaje się więc także te, które były jedynie jego lennem). (0-4 pkt.)

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

---