UNIWERSYTET WROCŁAWSKI

Wydział: Nauk Społecznych

Kierunek: Europeistyka

Aneta Ułan

nr albumu 233886

,,DOLNY ŚLĄSK W REALIZACJI PROGRAMU OPERACYJNEGO- KAPITAŁ LUDZKI NA LATA 2007-2013''

Dane kontaktowe:

[e-mail]

Regionalna polityka rozwoju regionalnego jest częścią polityki gospodarczej. Jest ona tym szczególnym jej segmentem, gdzie aspekt przestrzenny, aspekt lokalizacji działań ma znaczenie podstawowe. Można ją zredukować do listy odpowiednich inwestycji majątkowych i inwestycji w zasoby ludzkie. Trafność wyboru tych inwestycji, ich wzajemna spójność i synergia decydują o jakości polityki regionalnej. Z tego względu dotacje unijne można uznać za szczególną formę dochodów województwa.

Polityka strukturalna Unii Europejskiej koncentruje się na pięciu pierwszoplanowych celach:

1. Udzielenie pomocy regionom zacofanym pod względem rozwoju, za które uważa się te regiony, w których PKB na jednego mieszkańca nie przekracza 75% średnie WE,

2. Restrukturyzacja regionów, stref przygranicznych i terytoriów dotkniętych regresją przemysłową. Przypadek taki ma miejsce wówczas, gdy zatrudnienie w przemyśle wykazuje znaczną tendencję spadkową, a bezrobocie przekracza przeciętną stopę bezrobocia WE,

3. Zwalczanie długotrwałego bezrobocia i ułatwianie włączania młodzieży oraz osób zagrożonych wykluczeniem z rynku pracy do życia zawodowego,

4. Ułatwienie przystosowania sił roboczych do procesów przemian w przemyśle i zmian systemów produkcji,

5. Popieranie rozwoju regionów wiejskich na drodze przyspieszonego ujednolicenia struktury rolnictwa i ułatwień w tym kierunku.

W następstwie negocjacji o przystąpienie do Unii Europejskiej dołączono jako szósty cel wspieranie regionów o bardzo niskiej gęstości zaludnienia. Kryterium to jest brane pod uwagę w przypadku gęstości zaludnienia niższej niż 8 mieszkańców na km². Objęte nim regiony skandynawskie mają otrzymywać taką samą pomoc, jak regiony określone w punkcie pierwszym.

Interwencje Wspólnoty podporządkowane są zasadzie subsydiarności. Działania podejmowane przez Unię mają stanowić wyłącznie uzupełnienie działań narodowych, i to tylko w takich przypadkach, gdy środki własne są niewystarczające. Wymaga to ścisłych uzgodnień między wszystkimi zaangażowanymi instytucjami, łącznie z grupami społecznymi oraz stowarzyszeniami.

System polityki regionalnej w Polsce musi działać komplementarne do systemu polityki strukturalnej obowiązującej w Unii Europejskiej. Wynika to z kilku czynników z których najważniejszym jest harmonizacja systemów prawnych - bez niej Polska nie mogłaby korzystać z zarówno z funduszy przedakcesyjnych dostępnych od roku 2000, jak również z funduszy strukturalnych po akcesji.

W momencie przystąpienia do Unii Europejskiej poziom PKB na głowę mieszkańca liczonego za ostatnie trzy lata wg parytetu siły nabywczej był w Polsce niższy od 75% średniego poziomu w Unii Europejskiej. Według obowiązujących wówczas regulacji oznaczało to z jednej strony możliwość uzyskania maksymalnych transferów z Brukseli na przyspieszenie i wyrównanie poziomu rozwoju w Polsce w stosunku do innych krajów i regionów (łącznie do 4% PKB) ale wymagało też budowy właściwego systemu programowania, monitorowania, wdrażania, oceny oraz kontroli przepływu środków finansowych przeznaczonych na ten cel. Polska, poprzez deklarację zamiaru przystąpienia do UE zobowiązała się do przyjęcia jej dorobku prawnego, w tym również w zakresie polityki regionalnej i koordynacji instrumentów strukturalnych. Taka wola została wyrażona przez Rząd polski w stanowisku negocjacyjnym w obszarze „Polityka regionalna i koordynacja instrumentów strukturalnych” przyjętym przez Radę Ministrów w listopadzie 1999 r.

System programowania funduszy strukturalnych jest bardzo rozbudowany i zawiera wiele elementów, które każdy kraj członkowski musi wziąć pod uwagę ubiegając się o wsparcie swoich programów rozwojowych i restrukturyzacyjnych. Głównym obszarem interwencji i koncentracji środków Funduszy Strukturalnych są regiony o najniższym, w skali Wspólnot, poziomie rozwoju społeczno-gospodarczym. Kryterium ich wyróżnienia jest poziom produktu krajowego brutto (PKB) na mieszkańca Działania podejmowane na tych obszarach mają na celu przyśpieszenie ich rozwoju (cel 1). Celem 2 zostały objęte obszary stojące przed koniecznością głębokiej restrukturyzacji społeczno-ekonomicznej. Należą do nich obszary koncentracji przemysłów tradycyjnych, oraz obszarów wiejskich o niskich dochodach ludności, zdegradowanych społecznie dzielnic miast oraz terenów zależnych od rybołówstwa (wyznaczane są one jako jednostki NUTS NI lub mniejsze w oparciu o wysokość stopy bezrobocia i udział w zatrudnieniu).

Plany przedkładane w ramach Celu 1 powinny być przygotowane na poziomie geograficznym uznanym przez kraj członkowski za najbardziej odpowiedni, ale zasadą jest, że powinny one obejmować pojedynczy region na poziomie NUTS II. Państwa członkowskie mogą jednak przedłożyć ogólny plan rozwoju obejmujący kilka lub wszystkie regiony Celu 1, pod warunkiem, że zawarte w nim będą wszystkie, niezbędne informacje. Plany rozwoju powinny zostać przedłożone Komisji Europejskiej nie później niż cztery miesiące po opublikowaniu listy regionów kwalifikujących się do otrzymania pomocy. W drugim etapie, po negocjacjach, jest opracowywany przez Komisję Europejską w porozumieniu z zainteresowanym krajem członkowskim dokument o nazwie Podstawy Wsparcia Wspólnoty, który określa cele, kierunki oraz zasady przekazywania środków Wspólnoty na realizację Narodowego Planu Rozwoju. Dokument powinien zostać przygotowany nie później niż w okresie pięciu miesięcy od otrzymania planu rozwoju.

Program operacyjny, zarówno rozwoju regionalnego, jak i horyzontalny jest opracowywany w oparciu o zapisy obu tych dokumentów i zgodnie ze swoją nazwą pozwala na zoperacjonalizowanie priorytetów zawartych w planie rozwoju i Podstawach Wsparcia Wspólnoty.

Programy operacyjne są przedmiotem oceny Komisji Europejskiej. Powinny być one zatwierdzane wraz z Podstawami Wsparcia Wspólnoty. W praktyce programowania funduszy strukturalnych programy operacyjne są przygotowywane równolegle do planów rozwoju. Umożliwia to skrócenie czasu programowania ale również wpływa na większą spójność celów i priorytetów pomiędzy planami i poszczególnymi programami operacyjnymi. W sytuacji jeśli programy operacyjne nie zostały przekazane wraz z planem rozwoju, Komisja podejmuje decyzję w sprawie ich zatwierdzenia w ciągu pięciu miesięcy od dnia ich przekazania. Podobnie jak w przypadku planów, dla każdego regionu na poziomie NUTS II powinien być przygotowany jeden zintegrowany program operacyjny, jednak kraj członkowski może również zgłosić horyzontalne programy operacyjne, obejmujące kilka lub wszystkie regiony objęte danym Celem. W programie operacyjnym nie wskazuje się konkretnych projektów przeznaczonych do realizacji chyba, że mają one bardzo dużą skalę oddziaływania i wymagają bardzo dużego zaangażowania środków finansowych (np. autostrady, lotniska). Kolejnym etapem programowania wydatkowania środków z funduszy strukturalnych jest przygotowywanie tzw. uzupełnienia programu. Następnie państwo członkowskie powinno przesłać Komisji projekt tego dokumentu. Uzupełnienie programu może być dostarczone wraz z programem operacyjnym. Dopiero później, już na etapie realizacji zatwierdzonych przez Komisją Europejską programów operacyjnych oraz uzupełnienia programu dochodzi do wyboru i zatwierdzenia przez odpowiednie władze krajów członkowskich poszczególnych projektów inwestycyjnych.

Taki wieloszczeblowy sposób programowania polityki strukturalnej UE odnosi się do wszystkich obszarów Celu 1 polityki strukturalnej UE, w których udział środków z funduszy strukturalnych na finansowanie działań przekracza 1 mld Euro. W pozostałych przypadkach powinna zostać zastosowana procedura z wykorzystaniem jednolitych dokumentów programowych (dwa etapy programowania).

Środki Wspólnoty Europejskiej na realizację programów sektorowych zazwyczaj pochodzą z zasobów jednego funduszu strukturalnego, podczas gdy programy operacyjne rozwoju regionalnego mają charakter zintegrowany -oddziaływają równocześnie na wiele elementów struktury społeczno-gospodarczej i dlatego są finansowane przez więcej niż jeden Fundusz. Program operacyjny rozwoju regionalnego jest w systemie polityki rozwoju strukturalnej UE podstawowym dokumentem dla planowania działań realizujących cele i priorytety europejskiej polityki regionalnej wdrażanych przez władze na poziomie regionalnym.

Program operacyjny ma za zadanie przekształcenie ogólnej strategii rozwoju państwa i regionu w „priorytety”, „działania” oraz plan finansowy. Priorytety, działania oraz ramy finansowe określają warunki dla finansowania konkretnych projektów, spełniających odpowiednie kryteria. Oznacza to, że program operacyjny musi być skoncentrowany na kilku wybranych elementach strategii rozwoju stanowiących główne osie koncentracji szans i problemów rozwoju społeczno-gospodarczego. Nie jest możliwe i celowe finansowanie w ramach programu operacyjnego wszystkich typów działań i projektów. Wyboru i hierarchizacji (poprzez np. zapewnienie im odpowiedniego udziału w ogóle środków finansowych przeznaczonych na program) priorytetów dokonuje się w oparciu o analizę aktualnej sytuacji oraz wynikającej z niej analizy SWOT.

Województwa bardzo chętnie sięgają po środki pochodzące z Unii Europejskiej. Mogą być one wykorzystane między innymi na takie cele jak: kampania wizerunkowa miasta lub regionu, imprezy kulturalne, szlaki turystyczne, remonty muzeów czy bibliotek. Do roku 2008 w Polsce wydawano pieniądze pochodzące między innymi ze Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego, który obecnie jest zastępowany przez 16 regionalnych programów operacyjnych. Wiąże się to z większą swobodą samorządów poszczególnych województw w zakresie decyzji na co przeznaczyć pieniądze pochodzące z funduszy.

Należy zauważyć, iż przede wszystkim w województwach wschodniej Polski bardzo ważnym źródłem dotacji jest program INTERREG umożliwiający współpracę transgraniczną, międzynarodową w Europie Środkowo-Wschodniej oraz w regionie Bałtyku, a także ogólnie pojętą międzynarodową. W ramach tego programu polskie samorządy podejmują współpracę z samorządami krajów UE a także Białorusi, Ukrainy i Obwodu kaliningradzkiego. Duża część środków pochodzących z tego programu przeznaczana jest na promocję regionu i rozwój turystyki.

W poniższej tabeli przedstawiono przewidywany podział środków UE na poszczególne województwa.

Tabela 1. Podział środków UE na poszczególne województwa w latach 2007-2013

Województwo	Regionalny PO	PO kapitał ludzki	Rozwój Polski Wschodniej/ Rekompensata	Razem
Dolnośląskie	1 213 144 879	412 564 461		1 625 709 340
Kujawsko-Pomorskie	951 003 820	340 389 165		1 291 392 985
Lubelskie	1 155 854 549	435 162 677	508 570 000	2 099 587 226
Lubuskie	439 173 096	152 008 080		591 181 176
Łódzkie	863 852 363	428 486 514	142 500 000	1 434 838 877
Małopolskie	1 147 745 855	502 008 803	142 500 000	1 792 254 658
Mazowieckie	1 831 496 698	771 014 667		2 602 511 365
Opolskie	427 144 813	148 185 479		575 330 292
Podkarpackie	1 136 307 823	367 465 797	487 480 000	1 991 253 620
Podlaskie	636 207 883	221 342 183	386 860 000	1 244 410 066
Pomorskie	885 065 762	319 177 487		1 204 243 249
Śląskie	1 570 451 756	627 352 806	142 500 000	2 340 304 562
Świętokrzyskie	725 807 266	269 867 322	375 300 000	1 370 974 588
Warmińsko-Mazurskie	1 036 542 041	265 873 899	447 370 000	1 749 785 940
Wielkopolskie	1 130 264 097	515 041 762	142 500 000	1 787 805 859
Zachodnio-Pomorskie	835 437 299	260 538 163		1 095 975 462
Razem	15 985 500 000	6 036 479 265	2 775 580 000	24 797 559 265

Źródło: Narodowa Strategia Spójności, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa, 22 luty 2008

Pod względem ilości podpisanych umów związanych z wdrażaniem regionalnych programów operacyjnych w dniu 6 kwietnia 2009r na pierwszym miejscu znalazło się województwo małopolskie (307 umów). Kolejne było województwo warmińsko-mazurskie z 293 podpisanymi umowami. Pod względem wartości podpisanych umów najwyższa kwota została odnotowana w województwie małopolskim - 1.124 mln zł, śląskim - ponad 745 mln zł, oraz warmińsko-mazurskie - ponad 614 mln zł.

Program Operacyjny Kapitał Ludzki został podzielony na 10 priorytetów- 9 o charakterze „tematycznym” oraz 1 dodatkowy priorytet „ Pomoc techniczna”, który ma na celu pomoc instytucjom zaangażowanym w realizację programu w jego sprawnym zarządzaniu i wdrażaniu.

W ramach Programu ok. 60 % środków przeznaczonych zostało na realizację wsparcia realizowanego przez regiony, natomiast ok. 40% środków jest do dyspozycji urzędów centralnych. Podział środków finansowych pomiędzy województwa został dokonany na podstawie liczby mieszkańców województwa, stopy bezrobocia, liczby małych i średnich przedsiębiorstw zarejestrowanych w województwie, liczby osób utrzymujących się z rolnictwa oraz wskaźnika regionalnego PKB na głowę mieszkańca. Dodatkowe wsparcie otrzymało 5 województw Polski wschodniej, w celu przyśpieszenia procesów rozwojowych tych terenów.

Priorytety PO KL:

Centralne:

• I Zatrudnienie i integracja społeczna

• II Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw, oraz poprawa stanu zdrowia osób pracujących

• III Wysoka jakość systemu oświaty

• IV Szkolnictwo wyższe i nauka

• V Dobre rządzenie

Regionalne:

• VI Rynek pracy otwarty dla wszystkich

• VII Promocja integracji społecznej

• VIII Regionalne kadry gospodarki

• IX Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach

• X Pomoc techniczna

Podział środków w Planie działania na 2011r w województwie dolnośląskim

Priorytet	2007-2013	2011
Priorytet VI Rynek Pracy otwarty dla wszystkich	578 438 650	104 800 000
Priorytet VII Promocja Itegracji Społecznej	398 001 356	76 694 011
Priorytet VIII Regionalne Kadry Gospodarki	407 118 666	71 920 859
Priorytet IX Rozwój Wykształcenia i Kompetencji w Regionach	472 359 652	97 493 983
Razem	1 855 918 324	350 908 853 (~19% alokacji 2007-2013)

Program ten został głównie stworzony po to, aby zmniejszyć bezrobocie, podnieść spójność społeczną i poziom wykształcenia oraz zwiększyć konkurencyjność przedsiębiorstw .

Na lata 2007-2013 Dolny Śląsk otrzymał prawie pół miliarda euro za środków Europejskiego Funduszu Społecznego, z którego finansowany jest Program.

Zgodnie z zaakceptowanymi przez Komisję Europejską Narodowymi Strategicznymi

Ramami Odniesienia, na realizację PO KL przeznaczono kwotę 11 420 207 tys. euro,

z czego 9 707 176 tys. euro pochodzi z Europejskiego Funduszu Społecznego

a 1 713 031 tys. euro, ze środków krajowych.

Na realizację komponentu regionalnego przeznaczono ok. 62 % wszystkich środków

alokowanych na Program, tj. kwotę 7 101 740 tys. euro, z czego województwo

dolnośląskie otrzymało 485 370 tys. euro

Realizacja

Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki

na Dolnym Śląsku

Wartość podpisanych umów

1 192 908 582,47 zł

Rozliczono

742 416 283,11 zł

Stan na 30 kwietnia 2011 r.

Za zarządzanie i wdrażanie Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki w województwie dolnośląskim odpowiedzialne są:

* Instytucja Zarządzająca- Ministerstwo Rozwoju Regionalnego,

Departament Zarządzania Europejskim Funduszem Społecznym

* Instytucja Pośrednicząca dla komponentu regionalnego PO KL

w województwie dolnośląskim- Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego, Wydział Europejskiego Funduszu Społecznego

*Instytucja wdrażająca- (Instytucja Pośrednicząca II stopnia) dla wszystkich Działań komponentu regionalnego PO KL w województwie dolnośląskim- Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy w Wałbrzychu.

Dotychczasowe efekty PO KL (stan na październik 2010r ) :

W obszarze ,, Edukacja”

133	Ośrodki wychowania przedszkolnego otrzymały wsparcie
1 374	Dzieci z obszarów wiejskich uczestniczyło w edukacji przedszkolnej
524	Szkoły kształcenia ogólnego zrealizowały programy rozwojowe
1 156	Nauczycieli uczestniczyło w doskonaleniu zawodowym
160	Oddolnych inicjatyw lokalnych zostało zrealizowanych na terenach wiejskich

W Obszarze ,,Integracja Społeczna”

7 992	Osoby zostały zaktywizowane poprzez wykorzystanie instrumentów aktywnej integracji
8 606	Osób objęto kontraktem socjalnym
854	Pracowników objęto kontraktem socjalnym
84	Inicjatywy podjęte w zakresie ekonomii społecznej
95	Oddolnych inicjatyw lokalnych zostało zrealizowanych na terenach wiejskich

W obszarze ,, Rynek Pracy”

Ok. 31 500	Osób bezrobotnych zakończyło udział w projektach( staże, szkolenia, dotacja na rozpoczęcie działalności gospodarczej) w, tym - 900 osób niepełnosprawnych - ok. 4000 osób w wieku 50-64 - ok. 5 800 osób otrzymało dotacje na rozpoczęcie działalności gospodarczej
50	Oddolnych inicjatyw lokalnych zostało zrealizowanych na terenach wiejskich

W obszarze ,, Adaptacyjność”

14 461	Osób pracujących zostało objętych szkoleniami
1 753	Osoby powyżej 50. roku życia zostały objęte szkoleniami
649	Osób zostało objętych wsparciem w zakresie rozpoczynania własnej działalności gospodarczej typu spin off/ spin out
159	Doktorantów otrzymało stypendia doktoranckie

Źródło: Biuletyn Europejskiego Funduszu Społecznego w Województwie Dolnośląskim nr 4(13)/2010

W urzędzie marszałkowskim prace nad Planami działania na rok 2011 dobiegły końca w grudniu 2010r. W wyniku konsultacji założeń i kryteriów wyboru projektów z Komisją Europejską, Ministerstwem Rozwoju Regionalnego oraz z dolnośląskimi instytucjami przyszłoroczne konkursy będą dostosowane do zmieniających się potrzeb mieszkańców naszego województwa.

Wszystkie dokumenty na rok 2011 zostały tak skonstruowane aby m. in.:

- zmniejszyć zróżnicowanie bezrobocia w powiatach i wspierać zasoby ludzkie w ramach organizacji Euro 2012

- aktywizować zawodowo kobiety, osoby powyżej 50. roku życia i osoby niepełnosprawne

- rozwijać mikroprzedsiębiorczość

- wyrównywać dysproporcje pomiędzy obszarami wiejskimi a miejskimi

- wspierać prowadzenie aktywnej polityki społecznej

- stworzyć trwałe miejsca przedszkolne

- dostosować kadry systemu oświaty do zmieniającej się sytuacji demograficznej

- wspierać współpracę pomiędzy przemysłem i sferą nauki

- wspierać pracodawców i ich pracowników przechodzących procesy adaptacyjne i modernizacyjne

- rozwijać sektor ekonomii społecznej

- zwiększyć uczestnictwo osób niepełnosprawnych w działaniach edukacyjnych

- wspierać doktorantów

Jak wygląda stan wdrażania PO KL na dziś? A co jeszcze nam zostało? 

Zatrudnienie: Dofinansowane projekty: 153 na łączną kwotę 238 100 000 zł.

Do wykorzystania 297 246 000 zł.

Integracja społeczna: Dofinansowane projekty: 243 na łączną kwotę 108 482 000  zł.

Do wykorzystania 280 375 000 zł.

Edukacja: Dofinansowane projekty: 61 na łączną kwotę 172 368 000  zł,

Do wykorzystania 247 351 000 zł. 

Od początku wdrażania Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki na Dolnym Śląsku

doczekaliśmy się już trzech edycji konkursów na dofinansowanie projektów

społecznych związanych z przygotowaniem regionu do UEFA EURO 2012.

Czwarta rozpocznie się w pierwszej połowie tego roku. Obecnie realizowanych jest około 60 tego typu projektów współfinansowanych ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego o łącznej wartości 50 mln zł. Projekty dedykowane z jednej strony do przedsiębiorców, osób zatrudnionych z branż związanych z obsługą imprez masowych oraz ich zabezpieczeniem, jak i bezrobotnych. Duża liczba projektów adresowanych jest przedsiębiorcom i pracownikom szeroko pojętej branży turystycznej oraz gastronomii. Dla tej grupy dostępny jest szeroki zakres szkoleń i kursów branżowych oraz kursów językowych. Kursy prowadzą najwyższej klasy specjaliści. Dzięki temu udział w szkoleniach jest niepowtarzalną okazją do podpatrzenia mistrzowskiego kunsztu. Dostępny jest szereg szkoleń dla osób bezrobotnych, które chciałyby rozpocząć pracę w hotelu czy restauracji. Kompleksowym wsparciem zostaną objęci pracownicy świadczący usługi w zakresie transportu publicznego. Wrocławskie Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacji Sp. z o. o. realizuje projekt, w ramach którego przeszkolonych zostanie 500 kierowców i motorniczych. Pracownicy MPK nauczą się udzielać pierwszej pomocy przedmedycznej oraz jak poradzić sobie w sytuacjach stresowych. Do tego podszlifują znajomość języka angielskiego.
Już niebawem podniesie swoje kwalifikacje aż 350 taksówkarzy. Dla tej grupy dedykowane są dwa projekty: „Europejski standard w taksówce” realizowany przez Convention Bureau i Miasto Wrocław oraz „I drive English! Ich fahre Deutsch!” Fundacji Rozwoju Nauki i Przedsiębiorczości. Zarządzanie ryzykiem i przeciwdziałanie zdarzeniom kryzysowym, przygotowanie do ochrony imprez masowych, świadczenie pomocy medycznej  to z kolei wybrane tematy szkoleń dedykowanych pracownikom służb mundurowych i medycznych. Szkolenia wzbogacone są oczywiście kursem języka obcego.
Pośród projektów realizowanych pod kątem przygotowań do UEFA EURO 2012 współfinansowanych z EFS ofertę dla siebie znajdą też osoby chcące założyć własną działalność gospodarczą. Dzięki udziałowi w projekcie mogą liczyć nawet na 40 tys. zł dotacji na rozpoczęcie pracy na własny rachunek. Organizacja turnieju jest jednocześnie okazją do powstawania nowych firm. Na rynku pojawiło się więcej miejsca dla osób chcących prowadzić działalność związaną z obsługą turystów, organizacją imprez masowych oraz marketingiem. Ze wsparcia mogą korzystać zarówno osoby bezrobotne, jak i pracujące. Szkolenia i kursy znajdą dla siebie też budowlańcy, graficy komputerowi, marketingowcy, PR-owcy, oraz organizatorzy imprez sportowych.

Przyswajanie wiedzy przez przyszłe pokolenia musi być uczestnictwem w odkrywaniu zdawałoby się dawno odkrytej rzeczywistości. Nawet na początku XXI w. człowiek posiada zasób wiedzy, który można porównać do wiedzy małego dziecka, które nagle znalazło się w bibliotece pełnej książek napisanych w różnych językach. W nauce, po wyważeniu kolejnych drzwi pojawia się zwykle kilka następnych. Mimo tego nauka nie musi być ciężarem, ale źródłem radości i satysfakcji. Bowiem tylko twórcza praca nad sobą daje satysfakcję z zaspokojenia potrzeby samorealizacji oraz poczucia własnej wartości według zasady, że człowiek wykształcony zna wartość pieniądza i wiedzy, ponadto wie, że wiedzy ni można dziedziczyć, lecz każdorazowo należy ją przyswoić.

Kapitał Ludzki jest przyszłością, bo żadna inna sfera działania świata nie daje takich możliwości jak zasób wiedzy człowieka. To co tkwi w człowieku - jego myśli i pomysły są niewyczerpywalne i tu tkwi właśnie jego siła. Dlatego też pokładam olbrzymią nadzieję, że województwo dolnośląskie w którym przyszło mi żyć i uczyć się zacznie lepiej wykorzystywać swoją olbrzymią szansę i stanie się liderem rankingów w wykorzystywaniu środków przeznaczonych na PO KL. Mimo że z kapitałem ludzkim nie jest u nas tak źle to jednak dalej stoimy w tyle do pozostałych państw UE.

Bibliografia

1. Plany Działania czyli jakie projekty będzie można realizować na Dolnym Śląsku w 2011 roku, wydawnictwo opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Społecznego, Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego.

2. Poradnik dla beneficjentów PO KL, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2009.

3. Program Operacyjny w województwie dolnośląskim [na:] http://efs.dolnyslask.pl/index.php?id=99, 26.05.2011

4. Przygotowania do UEFA EURO 2012[na:] http://www.e2012.eu/pl/informacje_og%C3%93lne/2132/2/, 24.05.2011

5. Red. Rząd E., Planowanie operacyjne i zarządzanie projektami, Agencja Rozwoju Pomorza, Gdańsk 2001.

6. Red. T. Smoliński , Samorząd terytorialny po akcesji do UE, Agencja Reklamowo-Promocyjna „Promocja 21”, Jarocin 2008.

7. T. Kupczyk, Uwarunkowania rozwoju Dolnego Śląska w perspektywie roku 2020, Wrocław 2010.

8. Wschodnie województwa wykorzystują środki unijne na rozwój turystyki w regionie [na:]

http://www.turinfo.pl/p/ak_id,22663,,podlaskie,lubelskie,podkarpackie,srodki_unijne,fundusze,zintegrowany_program.html, 22.05.2011.

Red. T. Smoliński , Samorząd terytorialny po akcesji do UE, Agencja Reklamowo-Promocyjna „Promocja 21”, Jarocin 2008.

Red. Rząd E., Planowanie operacyjne i zarządzanie projektami, Agencja Rozwoju Pomorza, Gdańsk 2001.

Skrót NUTS oznacza nazwę klasyfikacji statystycznej Unii Europejskiej wprowadzoną przez biuro statystyczne UE EUROSTAT dla umożliwienia porównywalności danych pomiędzy krajami i obszarami krajów członkowskich. Jednostki Nomenklatury Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NUTS). w szczególności poziomu II i III. stanowią także podstawę do wyznaczania obszarów interwencji funduszy strukturalnych. W dniu 13 czerwca 2000 r. Rada Ministrów przyjęła Rozporządzenie w sprawie wprowadzenia Nomenklatury jednostek Terytorialnych do celów Statystycznych, które do czasu wstąpienia do Unii Europejskiej określane były w Polsce skrótem NTS.

W świetle rozporządzenia. Polska została podzielona na jednostki NTS w następujący sposób:

• NTS I - całe terytorium Polski

• NTS II - 16 województw

• NTS III-44 podregiony

• NTS IV - 373 powiaty

• NTS V - 2489 gmin

Red. Rząd E., Planowanie operacyjne i zarządzanie projektami, Agencja Rozwoju Pomorza, Gdańsk 2001.

Wschodnie województwa wykorzystują środki unijne na rozwój turystyki w regionie [na:]

http://www.turinfo.pl/p/ak_id,22663,,podlaskie,lubelskie,podkarpackie,srodki_unijne,fundusze,zintegrowany_program.html, 22.05.2011.

Poradnik dla beneficjentów PO KL, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2009

Program Operacyjny w województwie dolnośląskim [na:] http://efs.dolnyslask.pl/index.php?id=99, 26.05.2011

Plany Działania czyli jakie projekty będzie można realizować na Dolnym Śląsku w 2011 roku, wydawnictwo opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Społecznego, Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego.

Przygotowania do UEFA EURO 2012[na:] http://www.e2012.eu/pl/informacje_og%C3%93lne/2132/2/, 24.05.2011

T. Kupczyk, Uwarunkowania rozwoju Dolnego Śląska w perspektywie roku 2020, Wrocław 2010.

10

---