NADCIŚNIENIE TĘTNICZE , CHOROBY NACZYŃ
WYKŁAD III
Nadciśnienie tętnicze
Podwyższone ciśnienie krwi w układzie tętniczym
krążenia dużego
Pierwotne powyżej 90% przypadków
Wtórne, o znanej przyczynie
Choroby nerek
Choroby gruczołów wydzielania wewnętrznego
Koarktacja aort
Stan przedrzucawkowy, rzucawka
Ostry stres
Zespół obturacyjnego bezdechu sennego
Choroby neurologiczne
Leki
Substancje toksyczne
Izolowane nadciśnienie skurczowe-choroby zastawki aortalnej i aorty
Nadciśnienie tętnicze
Pierwotne
Czynniki genetyczne, środowiskowe
29% Polaków na nadciśnienie, kolejne 30% ma wysokie ciśnienie prawidłowe zaledwie 21% Polaków ma prawidłowe ciśnienie
Wiek
Mężczyźni
Kobiety po menopauzie
Nadciśnienie tętnicze
Etiopatogeneza jest wieloczynnikowa
Układ renina angiotensyna aldolsteron (wpływ na układ sercowo naczyniowy, gospodarkę wodno elektrolitową, CUN)
Układ współczulny
Peptydowe hormony natriuretyczne
Substancje wytwarzane przez komórki śródbłonka naczyniowego ( NO, endoteliny)
Czynniki środowiskowe ( spożycie soli, aktywność fizyczna, otyłość, stres psychiczny
Nadciśnienie tętnicze
Brak objawów przez wiele lat
Ból głowy, zaburzenia snu, zmęczenie
Objawy przedmiotowe pojawiają się w związku z powikłaniami narządowymi
Badania: pomiary RR, ekg-przerost i przeciążenie lewej komory, rtg klatki piersiowej- powiekszenie lewej komory serca, badanie dna oka
Wzrost ryzyka zgonów z przyczyn naczyniowych
Nadciśnienie tętnicze
Rozpoznanie: ciśnienie skurczowe ≥ 140 mmHg lub rozkurczowe ≥90 mmHg, podczas 2 wizyt co najmniej dwa pomiary w trakcie każdej wizyty
Ustalenie przyczyny
Ocena innych czynników ryzyka sercowo-naczyniowego
Wykrycie powikłań narządowych i ocena stopnia ich zaawansowania
Wykrycie chorób towarzyszących
Określenie całkowitego ryzyka sercowo naczyniowego, score
Nadciśnienie tętnicze
Powikłania:
Przerost lewej komory
Przyspieszony rozwój miażdżycy
Udar mózgu
Upośledzona czynność nerek
Rozwarstwienia aorty
Zmiany w naczyniach siatkówki
Nadciśnienie tętnicze
Sytuacje szczególne:
Podeszły wiek
Cukrzyca typu 2
Ciąża i karmienie piersią
Nadciśnienie tętnicze oporne
Nadciśnienie tętnicze złośliwe, wysokie RR rozkurczowe, szybkie powikłania narządowe
Wartości ciśnienia tętniczego docelowe <140/90 u wszystkich chorych < 130/90 u chorych z cukrzycą lub niewydolnością nerek
Nadciśnienie tętnicze
Nadciśnienie tętnicze naczyniowo nerkowe, spowodowane niedokrwieniem nerek, 1-2% populacji, młody wiek, szybki przebieg, oporność na leczenie, niewydolność nerek, angioplastyka tętnic nerkowych.
Nadciśnienie płucne, wzrost RR w tętnicach płucnych w przebiegu chorób serca, płuc i naczyń płucnych
Choroby aorty i naczyń obwodowych
Tętniak aorty: lokalne poszerzenie powyżej 50% prawidłowej szerokości aorty
Etiologia: miażdżycowa, zwyrodnieniowa, pozapalna, pourazowa
Umiejscowienie: piersiowe, brzuszne
Predyspozycja genetyczna do powstawania tętniaków
Czynniki ryzyka progresji tętniaków: średnica, wiek, palenie tytoniu, POChP, nadciśnienie tętnicze
Rozwarstwienie aorty: rozdarcie błony wewnętrznej i przedostanie się krwi do w obręb błony środkowej w przebiegu nadciśnienia, tętniaków, zapaleń, urazów, wrodzonych chorób tkanki łącznej
Choroby aorty i naczyń obwodowych
Choroba Takayasu
Przewlekłe zapalenie aorty i jej gałęzi
o nieznanej etiologii
Podłoże immunologiczne?
Zakrzepowo-zarostowe zapalenie tętnic
(choroba Buergera)
Choroba młodych mężczyzn palących papierosy, początek w 20-25 roku życia, po 40 rzadko
Ścisły związek z paleniem papierosów, mechanizmy autoimmunologiczne, genetyczne, amputacje kończyn
Choroby aorty i naczyń obwodowych
Przewlekłe niedokrwienie kończyn dolnych: podaż tlenu do tkanek kończyn dolnych jest przewlekle niewystarczająca wskutek upośledzonego przepływu krwi w tętnicach
5% osób po 55 roku życia, przewaga mężczyzn, miażdżyca tętnic kończyn dolnych
Czynniki ryzyka: palenie papierosów, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, zaburzona gospodarka tłuszczowa, wysoki fibrynogen w surowicy krwi
Chromanie przestankowe, claudicatio intermittens
Ostre niedokrwienie kończyn dolnych : nagłe pogorszenie się ukrwienia kończyny, zatory 90% przypadków, zakrzepica, urazy, leczenie operacyjne
Choroby aorty i naczyń obwodowych
Zwężenie tętnic szyjnych, 20% udarów
mózgu, miażdżyca
Choroby tętnic trzewnych
Niedokrwienie jelit ostre i przewlekłe
Choroby żył obwodowych
Zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych
Zapalenia żylaków, zapalenie żył po wprowadzanych cewnikach, samoistne zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych, nawracające
Przyczyny: długa podróż w pozycji siedzącej, wysoka temperatura, ciąża uraz, ukąszenie
Żylak-trwałe poszerzenie żyły powierzchownej powyżej 3 mm
Przewlekła niewydolność żylna
Objawy zastoju żylnego wskutek wstecznego przepływu, zwężenia lub niedrożności
Choroba żylakowa, zespół pozakrzepowy, niewydolność zastawek żylnych, zespoły uciskowe
Czynniki ryzyka: wiek, płeć żeńska, dziedziczne, ciążą, rodzaj pracy, otyłość, doustne środki antykoncepcyjne, płaskostopie, wysoki wzrost
Nadciśnienie żylne
Owrzodzenia żylne
Obrzęki
Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa
Zakrzepica żył głębokich
Zatorowość płucna- gwałtowne zamknięcie lub zwężenie tętnicy płucnej lub jej rozgałęzień materiałem zatorowym
7% zgonów szpitalnych
Profilaktyka: wczesne uruchamianie, pończochy elastyczne, leki przeciwkrzepliwe
Choroby mikrokrążenia
Objaw Raynauda- napadowe blednięcie palców rąk, stóp, nosa, małżowin usznych pod wpływem emocji, zimna lub bez przyczyna, postać pierwotna i wtórna, dziewczęta w wieku pokwitania, młode kobiety
Postać wtórna : choroby tkanki łącznej, naczyń, narażania zawodowe, choroby krwi, leki
Omdlenia
Przejściowa utrata przytomności z powodu zmniejszenia perfuzji mózgu lub zmniejszenia ilości tlenu do mózgu
Gwałtowny początek, samoistny i szybki koniec czas trwania ok. 20 sekund
Stan przedomdleniowy
Omdlenia odruchowe, w przebiegu hipotonii ortostatycznej i kardiogenne ( w tym wywołane arytmią serca)
Omdlenia
Omdlenia odruchowe, neurogenne, wazowagalne
Rozszerzenie naczyń lub zwolnienie akcji serca
Np. po posiłku, po wysiłku fizycznym,
Omdlenia sytuacyjne w czasie oddawania moczu, defekacji, wstawanie z pozycji klęczącej
Hipotonia ortostatyczna: spadek RR skurczowego lub rozkurczowego po przyjęciu pozycji stojącej ( leki moczopędne, rozszerzające naczynia, alkohol)
Omdlenia kardiogenne - arytmia lub choroba serca ze zmniejszeniem rzutu serca
Omdlenia związane z chorobami naczyń mózgowych ( zespół podkradania, napady niedokrwienia mózgu, migreny)
Żywienie w profilaktyce i leczeniu nadciśnienia tętniczego
Czynniki żywieniowe i czynniki genetyczne odgrywają istotną rolę w rozwoju nadciśnienia tętniczego
Odpowiednio dobrany skład diety redukuje ciśnienie tętnicze
Obniżona zawartość sodu w diecie, owoce, warzywa, nisko tłuszczowe produkty mleczne spadek RR 7% skurczowe, 6% rozkurczowe
Żywienie w profilaktyce i leczeniu nadciśnienia tętniczego
Otyłość brzuszna, androidalna, odwód talii: obwód bioder u kobiety pow 0,8 u mężczyzny pow 1,0, wskaźnik WHR
Ryzyko dyslipidemii, choroby niedokrwiennej serca, cukrzycy i nadciśnienia tętniczego
Spadek masy ciała o 4,5 kg, obniżenie RR, lepsze działanie leków, redukcja dawki
Redukcja masy ciała, zastosowanie diety nisko kalorycznej pod nadzorem lekarza
Aerobowe ćwiczenia fizyczne 30-45 minut 3-4 razy w tygodniu
Żywienie w profilaktyce i leczeniu nadciśnienia tętniczego
Właściwe elementy diety
Alkohol-oporność na leczenie hipotensyjne, ryzyko udaru mózgu (krwotocznych), wpływ na krzepnięcie i fibrynolizę małe dawki alkoholu, mniejsze ryzyko zachorowania na chorobę wieńcową
Sól- zmniejszenie spożycia sodu o 75-100 mmol /dobę spadek RR o 9 mmHg, zmniejszenie dawek leków, zmniejszenie utraty potasu oraz wydalania wapnia z moczem
Utrzymanie odpowiedniej zawartości Ca i Mg w pożywieniu pozwala na utrzymanie prawidłowych wartości RR
Tłuszcze poniżej 30%, nasycone poniżej 7%, cholesterol 300 mg, wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega 3, spadek RR, lecz nie omega 6, spadek LDL
Kofeina, ostry wzrost RR, zróżnicowana reakcja osobnicza, tolerancja na presyjne działanie kofeiny, wiele badań nie wykazuje związku między spożyciem kofeiny a podwyższonym RR, dwie filiżanki kawy dziennie
Białko- odwrotna zależność między spożyciem białka a wartościami RR
Żywienie w profilaktyce i leczeniu nadciśnienia tętniczego
Potas- warzywa, orzechy, suszone owoce, ziemniaki, ryby, jaja, ryż, małe spożycie wzrost RR, przy zastosowaniu leków moczopędnych suplementacja lub diuretyki oszczędzające potas
Modyfikacja stylu życia
Każdy wypalony papieros podnosi RR
Stres emocjonalny
Techniki relaksacyjne
Żywienie w profilaktyce i leczeniu nadciśnienia tętniczego
Dieta DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension)
Oparta na wynikach różnych badań naukowych, zweryfikowana w 2006 roku
U wszystkich badanych doprowadza do spadku RR a także masy ciała (utrata wody)
Wersja 1600, 2000, 2600,3000 kcal
Wysoka zawartość potasu w diecie może stanowić ograniczenie u osób z chorobami nerek
Zasady: ograniczenie sodu, duża ilość owoców i warzyw, ograniczenie czerwonego mięsa, wyłączenie słodyczy
1