KONCEPCJE INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ

FEDERALISTYCZNA - jej zwolennikami byli i są politycy niemieccy

• najstarsza

• postulat utworzenia federacji, posiadającej organy o ponadnarodowych uprawnieniach

• zakładano iż integracja polityczna doprowadzi do integracji gospodarczej

• zakłada rezygnację przez państwa z suwerennych uprawnień narodowych

• stworzenie instytucji Europy z władzą wykonawczą, ustawodawczą i sądowniczą

• 2 ujęcia - umiarkowane i radykalne

1. umiarkowane

- H. Brugmans, J. Monnet

- utworzenie unii federalnej, na podstawie porozumienia typu federalnego w cele stworzenia wspólnego systemu politycznego

- integracja powinna mieć charakter ewolucyjny i stopniowy

- warunkiem trwałego pokoju w Europie jest zmiana relacji między ludźmi i wytworzenie w nich poczucia wspólnego interesu

2. radykalne

- A. Spinelli

- utworzenie federacji metodą „konstytuanty”, mającej ponadnarodową władzę w postaci zgromadzenie konstytucyjnego

-

- warunkiem trwałego pokoju w Europie jest zmiana relacji między ludźmi i wytworzenie w nich poczucia wspólnego interesu

• 3 odmiany

1. centralistyczna (H. Brygmans, A. Spineli, A. Etiozioni, P. King)

2. równowagi (R. Coudenhove-Calergi, C.F. Friedrich, W.H. Piker)

3. decentralistyczna (P. Proudhon)

KONFEDERACYJNA - jej zwolennikami byli i są politycy francuscy

• prekursor Ch. De Gaulle, wersja zmodyfikowana G. Pompidou

• postulat budowania Europy Ojczyzn (narodów, państw)

• Europa budowana na zasadzie poszanowania odrębności państw i ich suwerenności

• wykluczała wymiar ponadnarodowy

• integracja ma być oparta współpracy międzyrządowej

KOMUNIKACYJNA - lata 60te XX w. - K. Deutsch i L. Lindberg (wersja zmodyfikowana)

• nacisk na psychologiczno-społeczny wymiar integracji

• podstawowe wartości: suwerenność oraz międzynarodowy pokój i bezpieczeństwo

• integracja = pewna wspólnota państw o wysokim poziomie współpracy miedz. na szczeblu rządowym, gospodarczej, społ i kult

• czynniki sprzyjające integracji: kontakty, wymiana i łączność między ludźmi

• ważne znaczenie wzajemnych kontaktów i komunikacji między poszczególnymi społecznościami, prowadzących do uświadomienia sobie wspólnych korzyści wynikających ze wspólnych działań

FUKCJONALNA - lata 40te XX w. - D. Mitrany

• najważniejsza jest koncentracja działań na konkretnych potrzebach, problemach, a nie podpisywanie kolejnych umów; potrzeba czynnikiem sprawczym integracji w określonych dziedzinach

• koncentracja na konkretnych problemach przy jednoczesnym unikaniu ideologii; pragmatyzm > ideologia; gospodarka > polityka

• efekt „samonapędzania” (spillover effect) - integracja w 1 dziedzinie pociąga za sobą samoczynnie rozciągnięcie jej na inne dziedziny

NEOFUNKCJONALNA - lata 60te XX w. - E.B. Haas i L. Linberg

• rozwinęła się na gruncie krytyki koncepcji funkcjonalnej

• podstawowa różnica dotyczy poglądu na rozprzestrzenianie się procesu integracyjnego; funkcjonaliści zakładają automatyzm procesu integracji, neofunkcjonalisci zaś uważają, że automatyzm jest ograniczony i wymaga decyzji politycznych

• integracja jest wynikiem działań sił politycznych, jej motorem jest aparat biurokratyczny; ich celem jest utrzymanie porządku społecznego i pokojowe rozwiązywanie sporów

• to siły polityczne zaspokajają swoje własne potrzeby, dochodzą do porozumienia i powierzają swoje kompetencje wspólnym organizacjom, wyposażonym w ponadnarodowe uprawnienia

• miarą zaawansowania integracji ma być proces podejmowania decyzji; Haas wyróżnia 3 sposoby:

1. poszukiwanie problemów, co do których możliwe jest porozumienie

2. określenie różnicy stanowisk (strony wyróżniają obszary porozumienia, a wykluczają z negocjacji te zagadnienia, w ujęciu których występują różnice

3. poszukiwanie wspólnego interesu (usunięcie różnic i rozwiązanie problemów strony odkładają na później

RÓŻNYCH SZYBKOSCI (inaczej „ściślejszej współpracy” czy „rozszerzonej współpracy”) - lata 70te XX w. - W. Brandt, Leo Tindemans

• w procesie integracji należy stworzyć możliwość poszczególnym państwom wolniejszej lub szybszej integracji

EUROPY GEOMETRYCZNIE ZRÓŻNICOWANEJ

• podobnie jak w koncepcji różnych szybkości, z tymże dotyczy ona zróżnicowanej prędkości integracji jedynie w dziedzinie ekonomicznej

INTEGRACJI O TWARDYM JĄDRZE

• także zbliżona do koncepcji różnych szybkości

• zakłada, iż podczas integracji wyłaniać się będą grupy państw, które będą integrować się szybciej (przynajmniej w niektórych dziedzinach), a inne państwa będą do nich dołączać

INTEGRACJI A LA CARTE - sformułowana w 1971 roku przez A. Dahrendorfa

• każde państwo powinno mieć swobodę w wyborze dziedzin w przypadku których chciałoby się integrować

• podejście oddolne i elastyczne

INSTRUMENTÓW RÓWNLOLEGŁYCH - lata 70/80te

• brała pod uwagę dążenie szeregu państw EWG do zachowania podstawowych atrybutów swej suwerenności

• tak więc proces integracyjny winien opierać się na 2 rodzajach instrumentów - na współpracy międzyrządowej oraz (a nie wyłącznie) na rozwiązaniach ponadnarodowych

INTEGRACJI ODGÓRNEJ (PRZYMUSOWEJ) - Z. Doliwa-Klepacki

• integrację lansowały i narzucały społeczeństwom oraz producentom elity rządzące

• nie były nią zainteresowane społeczeństwa ani producenci

• realizowana w drodze podbojów terytorialnych lub narzucana była państwom słabszym przez silniejsze (głównie XIX w.)

INTEGRACJI ODDOLNEJ (DOWBROWOLNEJ) - Z. Doliwa-Klepacki

• integracją zainteresowane są producenci, którzy wywierają nacisk na swe rządy, by te podejmowały integrację (głównie XX w.)

1

---