Przyczyny nieważności małżeństwa [

Kościół katolicki uznaje, iż ważnym związkiem chrześcijan może być tylko związek sakramentalny. Według nauki katolickiej małżeństwo jest nierozerwalne, to znaczy rozwiązuje je wyłącznie śmierć jednego z małżonków. Jednakże sporny był w prawie kanonicznym moment, od którego małżeństwo staje się nierozwiązywalne. Ostatecznie, co najmniej od czasów Benedykta XIV (połowa XVIII w.) przyjmuje się, iż momentem tym jest podjęcie - jak to określa kodeks prawa kanonicznego - aktu małżeńskiego. Jeśli jednak nie zostały spełnione wszystkie warunki ważności małżeństwa, przed sądem biskupim może zostać stwierdzona jego nieważność. Przyczyny nieważności można podzielić na 3 grupy:

• przeszkody - pewne okoliczności (mające charakter obiektywny), które wykluczają ważność

• wady zgody małżeńskiej - sytuacje, gdy wola na zawarcie związku jest ograniczona

• braki w formie zawierania związku

Przeszkody małżeńskie [

Obecne prawo kanoniczne wylicza 12 przeszkód małżeńskich:

• zbyt niski wiek w momencie zawierania związku;

• trwała, przynajmniej względna (z określonym partnerem) niezdolność dokonania stosunku małżeńskiego (impotencja), istniejąca w momencie zawierania związku;

• związanie węzłem poprzedniego małżeństwa;

• różnica religii (przeszkoda podlega dyspensie); nie zachodzi, gdy różnica dotyczy innego wyznania chrześcijańskiego;

• przyjęcie przez mężczyznę święceń;

• złożenie przynajmniej przez jedną z osób ślubów zakonnych;

• uprowadzenie lub pozbawienie wolności dla zawarcia małżeństwa (chyba że później śluby zostaną w sposób wolny potwierdzone);

• spowodowanie śmierci uprzedniego małżonka swojego lub partnera w celu zawarcia nowego małżeństwa;

• bliskie pokrewieństwo - związek zawsze nieważny w linii prostej; w linii bocznej nieważne od drugiego do czwartego stopnia (dla trzeciego i czwartego stopnia możliwa dyspensa);

• pokrewieństwo prawne czyli adopcja - nieważność w linii prostej lub w linii bocznej drugiego stopnia;

• powinowactwo w linii prostej;

• pozostawanie z bliskim krewnym (pierwszy stopień linii prostej) drugiej strony w nieważnym małżeństwie lub trwałym i publicznym konkubinacie.

Fakty powyższe są nazywane przeszkodami zrywającymi, gdyż ich stwierdzenie skutkuje albo niemożnością zawarcia związku (z wyjątkiem możliwych dyspens), albo stwierdzeniem nieważności.

Wady zgody na ślub

Wadliwe oświadczenie zgody na ślub może mieć miejsce, gdy:

• przyczyny natury psychicznej uniemożliwiają podjęcie obowiązków małżeńskich (np. choroba psychiczna, uzależnienie, inne okoliczności determinujące psychikę);

• występuje niewiedza o tym, że w małżeństwie ma miejsce współżycie;

• istnieje pomyłka co do tożsamości osoby lub jej istotnego przymiotu;

• ślub jest zawierany podstępem (podanie nieprawdy o jakimś przymiocie);

• brakuje świadomości cech związku, jakimi są: jedność, wierność, nierozerwalność;

• symuluje się przysięgę (w ogóle wyklucza się małżeństwo lub jakąś jego istotną cechę);

• stawiany jest niegodziwy, sprzeczny z prawem warunek zawarcia (np. rozwód);

• ślub jest zawierany pod przymusem lub z powodu ciężkiej bojaźni.

Braki w formie zawierania związku [

Braki formy dotyczą niedotrzymania określonej procedury (np. ksiądz lub diakon nie jest upoważniony do asystowania przy danym ślubie).

Rozwiązanie węzła (Dissolutio vinculi) []

Może zaistnieć też sytuacja, iż małżeństwo zawarte ważnie nie zostało dopełnione (matrimonium ratum, sed non consummatum) przez akt seksualny. Małżeństwo niedopełnione może być ze słusznej przyczyny rozwiązane przez Biskupa Rzymskiego (papieża), na prośbę obydwu stron lub tylko jednej, choćby druga się nie zgadzała, o czym stanowi kanon 1142 kodeksu prawa kanonicznego.

---