Aleksander Sobczak

Proces

oces

o stwier

o stwierdzenie nieważności

dzenie nieważności

małżeństwa kościelnego

Nihil obstat:

Gniezno, 27 października 2000 r.

Ks. dr Grzegorz Iwiński

Cenzor

Imprimatur:

Gniezno, 27 października 2000 r.

L.dz. 4634/2000/I

Ks. bp Bogdan Wojtuś

Wikariusz Generalny

ISBN 83-912665-4-0

Publikacja elektroniczna:

Księgarnia Mateusza www. kmt. pl

e- mail: kmt@ mateusz. pl

Wydawcy:

„SCRIPTOR”

62-200 Gniezno, ul. 22 lipca 85

Księgarnia Mateusza www.kmt.pl

LOGON S.A.

85-098 Bydgoszcz, ul. Piotrowskiego 7-9

tel (52) 326 00 77; fax (52) 326 00 99

email: kmt@mateusz.pl

SPIS TREŚCI

Prezentacja

ezentacja

ezentacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

Część I: Pr

Część I: Proces o stwier

oces o stwier

oces o stwierdzenie nieważności małżeństwa kanonicznego

dzenie nieważności małżeństwa kanonicznego

dzenie nieważności małżeństwa kanonicznego . 11

Wpr

Wprowadzenie

owadzenie

owadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

I. Wpr

I. Wprowadzenie sprawy

owadzenie sprawy

owadzenie sprawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

1. Skarga powodowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

1.1. Kwestie ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

1.2. Prawo zaskarżenia małżeństwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

1.3. Przyczyny nieważności małżeństwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

1.4. Formalności skargi powodowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

a. Trybunał, do którego się kieruje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

b. Identyfikacja stron i zamieszkanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

c. Prośba albo przedmiot skargi powodowej . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

d. Fakty i dowody na poparcie roszczeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

e. Tytuły prawne nieważności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

f. Miejsce, data, podpis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

g. Dokumentacja dodatkowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

2. Decyzja odnośnie skargi powodowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

2.1. Analiza skargi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

a. Kompetencja sędziego albo trybunału . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

b. Zdolność procesowa powoda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

c. Wymogi formalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

d. Dokumentacja dodatkowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

2.2. Odrzucenie skargi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

a. Motywy odrzucenia skargi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

b. Postępowanie w przypadku odrzucenia skargi . . . . . . . . . . . . 20

2.3. Automatyczne przyjęcie skargi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

3. Wezwanie i zawiadomienie stron . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

3.1. Powiadomienie i wezwanie pozwanego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

3.2. Skutki powiadomienia pozwanego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

a. Rzecz przestaje być bezsporna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

b. Sprawa zaczyna należeć do tego sędziego lub trybunału,

skądinąd właściwego, wobec którego skarga została

złożona . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

c. Jurysdykcja sędziego delegowanego umacnia się tak,

że nie wygasa z utratą władzy delegującego . . . . . . . . . . . . . . . 22

d. Przedawnienie ulega przerwaniu,

chyba że co innego zostało zastrzeżone . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

e. Spór zaczyna się toczyć i dlatego natychmiast zaczyna

obowiązywać zasada: podczas sporu nie należy

dokonywać żadnych zmian . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

4. Postawy strony pozwanej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

4.1. Zgoda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

4.2. Niestawiennictwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

4.3. Sprzeciw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

a. Sprzeciw pasywny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

b. Sprzeciw pasywno-aktywny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

4.4. Wzajemne powództwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

5. Zawiązanie sporu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

5.1. Ustalenie zakresu sporu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

a. Treść dekretu zawiązania sporu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

b. Odwołanie się od dekretu zawiązania sporu . . . . . . . . . . . . . . 24

5.2. Skutki zawiązania sporu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

6. Umorzenie i zrzeczenie się instancji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

6.1. Umorzenie instancji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

a. Przyczyny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

b. Skutki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

c. Wydatki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

6.2. Zrzeczenie się instancji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

a. Kto może zrzec się? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

b. Formalności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

c. Skutki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

d. Wydatki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

e. Zrzeczenie domniemane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

II. Instr

II. Instrukcja sprawy

ukcja sprawy

ukcja sprawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

7. Dowody w ogólności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

7.1. Dowody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

7.2. Czas, miejsce i forma dowodzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

a. Czas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

b. Miejsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

c. Forma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

7.3. Obowiązek dowodzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

7.4. Treść dowodu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

a. Co nie wymaga dowodu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

b. Odnośnie oświadczenia stron . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

c. Czyn notoryczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

8. Sposób dowodzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

8.1. Oświadczenia stron . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

8.2. Przyznanie sądowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

a. Elementy przyznania sądowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

b. Wartość dowodowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32

c. Przyznanie pozasądowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32

8.3. Dowód z dokumentów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32

a. Rodzaje dokumentów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32

b. Dopuszczenie dokumentów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

c. Moc dowodowa dokumentów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

8.4. Świadkowie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34

a. Kto może być świadkiem? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34

b. Obowiązek zeznawania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34

c. Miejsce składania zeznań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

d. Obecność przy zeznaniach świadków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

e. Sposób przesłuchiwania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

f. Ponowne przesłuchanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

g. Moc dowodowa zeznań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

h. Zwrot kosztów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

8.5. Opinie biegłych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

a. Biegli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38

b. Sposób przeprowadzania badania przez biegłych . . . . . . . . . 38

c. Ocena opinii biegłego przez sędziego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

d. Honorarium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

8.6. Wizja lokalna i oględziny sądowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

8.7. Domniemania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

8.8. Zawieszenie procesu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40

9. Ogłoszenie akt i zamknięcie postępowania dowodowego . . . . . . . . . . . 40

9.1. Ogłoszenie akt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40

9.2. Zamknięcie postępowania dowodowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40

III. Dyskusja sprawy

III. Dyskusja sprawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

10. Obrony lub uwagi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

10.1. Sposób przedstawiania uwag lub obron . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

10.2. Odpowiedzi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

10.3. Ustna dyskusja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

10.4. Zaniedbanie lub pominięcie obron . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

ok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

11. Moralna pewność . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

12. Ostateczny wyrok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

12.1. Sposób podejmowania decyzji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

a. Zwołanie sędziów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

b. Dyskusja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

12.2. Redakcja wyroku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

12.3. Termin zredagowania wyroku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

12.4. Cechy sentencji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

12.5. Treść sentencji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

12.6. Zewnętrzna forma albo struktura wyroku . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

12.7. Ogłoszenie wyroku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

12.8. Błędy w wyroku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

V. ZASKARŻENIE WYROKU

. ZASKARŻENIE WYROKU

. ZASKARŻENIE WYROKU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

13. Rekurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

13.1. Rekurs zwyczajny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

13.2. Rekurs nadzwyczajny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

13.3. Rekurs wyjątkowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

14. Skarga o nieważność wyroku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

14.1. Wady nieważności nieusuwalnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

14.2. Wady nieważności usuwalnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

14.3. Sędzia kompetentny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

14.4. Prawo do wniesienia skargi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

14.5. Sposób rozstrzygnięcia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

15. Apelacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

15.1. Apelacja automatyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

a. Rozstrzygnięcie apelacji dekretem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50

b. Rozstrzygnięcie apelacji wyrokiem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50

15.2. Apelacja zwyczajna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

a. Strona uprawniona . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

b. Wykluczenie apelacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

c. Trybunał i sposób apelacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

- Miejsce złożenia apelacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

- Terminy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

- Sposób . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

d. Trybunał apelacyjny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

- Jaki trybunał? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

- Termin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

- Forma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

e. Nowe dowody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

f. Zaniechanie apelacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

g. Zrzeczenie się apelacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

h. Skutki apelacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

i. Sposób postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

j. Rozstrzygnięcie apelacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

16. Stan rzeczy osądzonej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56

17. Nowe wprowadzenie sprawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57

18. Przywrócenie do stanu poprzedniego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57

19. Koszta sądowe i bezpłatna pomoc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58

oku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59

Podsumowanie

Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
Bibliografia

Bibliografia

Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
Część II:

, wzory pism procesowych i formularze

ocesowych i formularze

ocesowych i formularze . . . . . . . . . . . . . . 63

Adresy sądów kościelnych w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
Sądy apelacyjne drugiej instancji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
Wzory pism procesowych i formularze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
Wykaz wszystkich wzorów pism i formularzy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190

PREZENT

PREZENTACJA

ACJA

Jest rzeczą powszechnie znaną, że Kościół katolicki stoi na straży niero-

zerwalności związku małżeńskiego. «

Małżeństwo zawarte i dopełnione nie

może być rozwiązane żadną ludzką władzą i z żadnej przyczyny, oprócz

śmierci» (kan. 1141). Stąd w Kościele nie ma ani rozwodów, ani unieważ-

nienienia małżeństwa. Późniejsze niezgodne pożycie małżonków, zdrady

małżeńskie i związanie się cywilnie z inną osobą itp. - nie mają wpływu na

ważność umowy małżeńskiej, choćby druga strona była niewinna.

Bardzo mało jednak osób wie, że nie każdy związek zawierany w ko-

ściele jest prawdziwym i rzeczywistym małżeństwem. Zdarza się czasem,

że wyprawiono wspaniałą ceremonię, na samym zawarciu małżeństwa

w kościele było obecnych nawet kilku kapłanów, a w rzeczywistości «

ślub

się nie odbył». Sprawy te są poruszane na katechezie, szczególnie w szkole

średniej, mówi się o tym w czasie kursów przedmałżeńskich, ale praktyka

duszpasterska wskazuje, że niestety przechodzi to gdzieś bokiem i wierni

bardzo mało na ten temat wiedzą.

Do tego, aby zawrzeć prawdziwe małżeństwo, muszą zostać spełnione

pewne warunki. Bez nich, można dopełnić wszystkich zewnętrznych cere-

monii, można nawet zawierać małżeństwo w obecności biskupa, ale

i tak naprawdę przed Bogiem małżeństwa nie ma. Jak to się może zdarzyć?

Zawarcie małżeństwa można porównać do dziecięcych puzzli. Obra-

zek dziecięcej układanki składa się z wielu drobnych elementów. Jak dłu-

go nie mamy dopasowanych wszystkich elementów, nie mamy również

obrazka. Mamy jakąś część obrazka, ale nie cały. Podobnie jest z małżeń-

stwem. Na każde prawdziwe małżeństwo składa się szereg elementów (nie

jest ich jednak aż tak wiele), bez których zaistnienie tej instytucji jest nie-

możliwe. W życiu codziennym zdarzają się czasem sytuacje, że przy za-

wieraniu małżeństwa, z przyczyn obiektywnych albo subiektywnych, bra-

kuje jakiegoś elementu tej układanki, którą nazywamy małżeństwem. W

takim wypadku małżeństwo nie zostało zawarte, albo inaczej mówiąc zo-

stało zawarte nieważnie.

W przypadku zawarcia takiego nieważnego małżeństwa istnieje możli-

wość przeprowadzenia kościelnego procesu o stwierdzenie nieważności

zawartego małżeństwa. Celem takiego procesu jest wykazanie, że dane

małżeństwo zostało zawarte nieważnie, czyli że faktycznie nie zaistniało.

Oczywiście, konsekwencją stwierdzenia nieważności małżeństwa jest to,

że strony są wolne i mogą zawrzeć ślub kościelny z inną osobą.

Prezentowany tekst ma pomóc zarówno duszpasterzom w tych przy-

padkach, w których podejrzewają nieważność jakiegoś małżeństwa, jak

i samym zainteresowanym, których małżeństwo rozpadło się oraz istnieją

uzasadnione racje przemawiające za nieważnością tego związku. W wielu

bowiem wypadkach nieważność jest oczywista, ale strony nic nie robią,

gdyż nie wiedzą, jak i gdzie podjąć jakiekolwiek starania. W książce prze-

śledzimy więc, w sposób bardzo skrótowy, sam przebieg procesu o stwier-

dzenie nieważności małżeństwa, a także znajdziemy szereg formularzy

i wzorów pism procesowych. W ten sposób, zainteresowane strony będą

miały możliwość śledzenia na bieżąco postępu ich sprawy oraz będą świa-

dome przysługujących im w każdym momencie praw procesowych. Dużą

pomocą będą zapewne również wzory pism i formularzy procesowych.

CZĘŚĆ I

PROCES O STWIERDZENIE NIEW

PROCES O STWIERDZENIE NIEWAŻNOŚCI

AŻNOŚCI

MAŁŻEŃSTW

MAŁŻEŃSTWA

A KANONICZNEGO

KANONICZNEGO

WPROW

WPROWADZENIE

ADZENIE

Przepisy odnośnie procesów małżeńskich znajdujemy w Kodeksie Pra-

wa Kanonicznego w Księdze VII, Część III, Tytuł I: «

Procesy małżeńskie»

Wymienione są tutaj jednak różne procesy:

1. sprawy o orzeczenie nieważności małżeństwa;

2. sprawy o separację małżonków;

3. proces do dyspensy od małżeństwa zawartego a niedopełnionego;

4. proces dotyczący domniemanej śmierci współmałżonka.

W dalszej części interesować nas będą jedynie sprawy o orzeczenie nie-

ważności małżeństwa.

Proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa dostosowuje się z pew-

nymi zmianami do zwyczajnego procesu spornego. Prawodawca, regulu-

jąc sposób postępowania w sprawach o stwierdzenie nieważności małżeń-

stwa, po ukazaniu niektórych norm specyficznych tego procesu, zawar-

tych w kan. 1671-1690, odsyła ostatecznie do kanonów o procesie

w ogólności i o zwyczajnym procesie spornym (kan. 1691).

Sędziowie i trybunały winni się troszczyć, by jak najszybciej, z zacho-

waniem sprawiedliwości, zakończyć wszystkie sprawy tak, by w trybuna-

le pierwszej instancji nie przeciągały się powyżej roku, zaś w trybunale

drugiej instancji powyżej sześciu miesięcy» (kan.1453).

W zwykłym procesie spornym możemy wyróżnić cztery podstawowe

fazy: faza wprowadzenia sprawy; faza dowodowa; faza dyskusji sprawy;

faza decyzyjna.

Pierwszy etap, wprowadzenie sprawy, rozpoczyna się od sformułowa-

nia skargi powodowej, kończy natomiast sformułowaniem przedmiotu

sporu, czyli zawiązaniem sporu.

Drugi etap, instrukcja sprawy, jest przeznaczony na gromadzenie do-

wodów mających na celu wyrobienie prawdziwego obrazu sytuacji u sę-

dziego. Dowody te potwierdzają tezy wysunięte na poprzednim etapie.

Faza dyskusji jest etapem, na którym strony, po zebraniu dowodów, mają

prawo do przejrzenia akt, zgłoszenia dodatkowych dowodów, przedsta-

wienia obron lub uwag.

Proces kończy się normalnie wyrokiem, w którym sędzia rozwiązuje

przedmiot sporu.

Kodeks Prawa Kanonicznego, Pallottinum 1984. Obecny Kodeks Prawa Kanoniczne-

go Kościoła łacińskiego został ogłoszony powagą Papieża Jana Pawła II, dnia 25 stycznia

1983 roku, Konstytucją Apostolską

Sacrae disciplinae leges.

I. WPROW

I. WPROWADZENIE SPRA

ADZENIE SPRA

ADZENIE SPRAWY

1. Skar

1. Skarga powodowa

ga powodowa

1.1. Kwestie ogólne

1.1. Kwestie ogólne
Sędzia nie może rozpoznawać żadnej sprawy, jeżeli ten, kto jest zainte-

resowany, albo rzecznik sprawiedliwości nie przedstawi prośby zgodnie

z przepisami kanonów (por. kan. 1501 i 1674). Głównym zadaniem sędzie-

go jest aplikować prawo do konkretnego przypadku interpretując je, zobo-

wiązując do jego przestrzegania albo karząc jego naruszenie. Wykonując

swoją funkcję, byłby jednak sędzia stronniczy, gdyby działał bez zaintere-

sowanych stron. Sędzia nie może być stroną procesową, ale ma czynić spra-

wiedliwość. Dlatego też sędzia nie może działać bez strony zainteresowa-

nej. I właśnie tę prośbę kierowaną do sędziego nazywamy skargą powo-

dową.

Dlatego - zgodnie z kan. 1502 i 1503 – skargę powodową moglibyśmy

określić jako pisemną lub ustną, następnie jednak zredagowaną na piśmie,

prośbę, którą osoba zainteresowana, zwana powodem, przedstawia kom-

petentnemu sędziemu, domagając się sprawiedliwości wobec drugiej oso-

by, którą nazywamy pozwanym. Tak więc, w każdym procesie uczestniczą

dwie strony. Z reguły jedna z nich wnosi sprawę do sądu kościelnego.

Nazywamy ją stroną powodową, albo po prostu powodem lub powódką.

Druga zaś strona jest pozwana do sądu, stąd nazywamy ją stroną pozwa-

ną, albo pozwanym lub pozwaną.

Poprzez skargę powodową strona powodowa usiłuje rozpocząć proces

i dlatego oferuje sędziemu, ze swojego punktu widzenia, przyczyny i po-

wody, na podstawie których sądzi, że zostało naruszone jej prawo.

Jako zasada obowiązuje złożenie prośby na piśmie. Wyjątkowo jednak

sędzia może przyjąć ustną prośbę. W tym jednak przypadku sędzia powi-

nien nakazać notariuszowi, by zredagował akt na piśmie; ma on być od-

czytany powodowi i przez niego potwierdzony; zastępuje on, co do wszyst-

kich skutków prawnych, skargę pisaną przez powoda (kan. 1503 § 2).

Zarówno strona powodowa jak i pozwana może występować w sądzie

osobiście, może jednak ustanowić sobie pełnomocnika i adwokatów (kan.

1481 § 1). W sprawach małżeńskich sędzia nie mianuje obrońcy z urzędu,

jest to zasadniczo indywidualna sprawa zainteresowanych stron (por. kan.

1481 § 3). Można ustanowić jednego pełnomocnika (kan. 1482 § 1 i 2)

i równocześnie kilku adwokatów (kan. 1482 § 3). Ta sama osoba może peł-

nić obowiązki adwokata i pełnomocnika.

Pełnomocnik i adwokat winni być pełnoletni i nienaruszonej sławy.

Adwokat ma być ponadto katolikiem, chyba że biskup diecezjalny zezwo-

li inaczej, doktorem prawa kanonicznego lub skądinąd prawdziwie bie-

głym i zatwierdzonym przez tegoż biskupa (kan. 1483). Pełnomocnik

i adwokat przed podjęciem zadania muszą złożyć w trybunale autentycz-

ne zlecenie (kan. 1484 § 1).

Każdy trybunał powinien posiadać – o ile to możliwe – stałych obroń-

ców, otrzymujących wynagrodzenie od samego trybunału, którzy pełnili-

by zadania adwokata lub pełnomocnika (kan. 1490). Niestety, nasza polska

praktyka wskazuje, że o ile w ogóle są obrońcy, to najczęściej istnieją jedy-

nie

pro forma. Jest to jeden z podstawowych postulatów sądownictwa ko-

ścielnego w Polsce: brakuje dobrych obrońców, którzy służyliby rzeczywi-

stą pomocą zainteresowanym stronom.

Tak więc, skargę powodową może zredagować sama zainteresowana

strona, ale może to również uczynić adwokat lub pełnomocnik.

1.2. Prawo zaskarżenia małżeństwa

1.2. Prawo zaskarżenia małżeństwa
Do zaskarżenia małżeństwa są zdolni:

1° małżonkowie, bez względu na to, czy byli ochrzczeni, czy też nie, czy

byli w jakieś karze kościelnej, czy nie;

2° rzecznik sprawiedliwości, kiedy nieważność małżeństwa została już

rozgłoszona, jeżeli małżeństwo nie może być uważnione lub nie jest to

pożyteczne (por. kan. 1674, 1476).
Jak z tego wynika, żadna osoba postronna, np. proboszcz, dzieci itp. nie

mogą zaskarżyć małżeństwa.

Małżeństwo, które za życia obydwu małżonków nie zostało zaskarżo-

ne, po śmierci jednego lub obojga małżonków nie może być zaskarżone,

chyba że kwestia dotycząca ważności ma charakter przedprocesowy dla

rozwiązania innego sporu, bądź na forum kanonicznym, bądź na forum

świeckim (kan. 1675 § 1). Najczęściej będzie to dotyczyć prawości pocho-

dzenia dzieci. Wówczas prawo zaskarżenia ma oczywiście jedynie rzecz-

nik sprawiedliwości.

Jeśli zaś współmałżonek umiera podczas trwania sprawy, to:

1° przed zamknięciem postępowania dowodowego instancja ulega zawie-

szeniu;

2° po zamknięciu postępowania dowodowego, sędzia powinien prowa-

dzić sprawę do końca (kan. 1675 § 2, 1518).
Ponieważ sprawa o stwierdzenie nieważności małżeństwa ma na celu

obiektywne stwierdzenie stanu rzeczy, dlatego prośbę tę może wnosić za-

równo strona niewinna tej sytuacji jak i winna. Stroną powodową, a więc

wnoszącą sprawę, może być również współmałżonek, który był przyczy-

ną nieważności tego małżeństwa.

1.3. Przyczyny nieważności małżeństwa

1.3. Przyczyny nieważności małżeństwa
Chociaż przyczyny nieważności małżeństwa nie są omawiane przy ana-

lizowaniu procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa, to jednak ze

względu na praktyczne implikacje, warto je tutaj przypomnieć. Zaintere-

sowana osoba, która ma zamiar złożyć skargę o stwierdzenie nieważności

małżeństwa, musi najpierw uświadomić sobie, na jakiej podstawie chce to

zrobić. Nie wnosi bowiem o orzeczenie rozwodu, jak to ma miejsce w są-

dzie cywilnym, ale uważa, że jego małżeństwo było zawarte nieważnie.

Muszą więc istnieć poważne racje przemawiające za takim twierdzeniem.

Dlatego w tym miejscu warto przypomnieć, co może spowodować nie-

ważność małżeństwa.

Zasadniczo istnieją trzy rodzaje okoliczności:

1° Małżeństwo może zostać nieważnie zawarte z powodu jakiejś przeszko-

dy zrywającej, od której nie uzyskano dyspensy. Od niektórych prze-

szkód nie da się jednak uzyskać dyspensy. Poszczególne przeszkody

zrywające określone zostały przez prawodawcę w kan. 1083-1094. Są to

następujące przeszkody:
- wieku (14 lat dla kobiety i 16 dla mężczyzny);

- niezdolności płciowej (impotencja);

- węzła małżeńskiego (małżeństwo z inną osobą);

- różności religii (ślub z osobą nieochrzczoną);

- święceń;

- profesji zakonnej;

- uprowadzenia;

- występku (małżonkobójstwa);

- pokrewieństwa (w linii prostej i do 4 stopnia linii bocznej);

- powinowactwa (w linii prostej);

- przyzwoitości publicznej;

- pokrewieństwa prawnego (powstałego z adopcji).

Obiektywnie rzecz biorąc, w trybunałach kościelnych nie spotyka się

często spraw o stwierdzenie nieważności małżeństwa z wyżej wymienio-

nych powodów. Najczęstsze są natomiast z drugiej grupy okoliczności.
2° Małżeństwo może zostać nieważnie zawarte na skutek braków dotyczą-

cych zgody małżeńskiej. Istnieje tutaj szereg okoliczności sprawiających

nieważność małżeństwa. Określone zostały one w kan. 1095-1107.
Najważniejsze z nich to:

- brak minimum małżeńskiego poznania;

- pozbawienie używania rozumu;

- poważny brak rozeznania oceniającego co do istotnych praw i obo-

wiązków małżeńskich;

- niezdolność do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich z przy-

czyn natury psychicznej;

- podstęp przy zawieraniu małżeństwa (umyślne wprowadzenie w błąd);

- symulacja;

- wykluczenie któregoś z istotnych przymiotów lub elementów małżeń-

stwa (jedność, nierozerwalność, zrodzenie i wychowanie potomstwa);

- zawieranie małżeństwa pod warunkiem;

- przymus i bojaźń.

3° Wreszcie przyczyną nieważności małżeństwa mogą być braki dotyczące

formy kanonicznej, a więc sposobu zawierania małżeństwa. Są to naj-

rzadsze przypadki. Dotyczą raczej kapłana asystującego przy zawiera-

niu małżeństwa (posiadanie przez niego odpowiedniego upoważnie-

nia), oraz zobowiązanie do zawierania małżeństwa przez katolików

według formy kanonicznej.
Przystępujący do redagowania skargi powodowej musi sobie najpierw

uświadomić, na jakiej podstawie chce się ubiegać o stwierdzenie nieważ-

ności małżeństwa. Bez poważnych racji, mających swe uzasadnienie

w podanych przyczynach nieważności małżeństwa, nie ma w ogóle sensu

wnoszenie jakiejkolwiek skargi.

1.4. Formalności skar

1.4. Formalności skargi powodowej

gi powodowej

Poprawnie zredagowana skarga powodowa powinna spełniać wyma-

gania określone w kan. 1504, tzn.:
1° wyrażać wobec jakiego sędziego sprawa jest wnoszona, czego się żąda

i od kogo;

2° wskazywać, na jakim uprawnieniu opiera się powód i przynajmniej

ogólnie fakty i dowody na poparcie roszczeń;

3° być podpisana przez powoda lub jego pełnomocnika, ze wskazaniem

dnia, miesiąca i roku jak również miejsca zamieszkania powoda lub jego

pełnomocnika albo miejsca pobytu oznaczonego przez nich dla odbie-

rania akt;

4° wskazywać stałe lub tymczasowe zamieszkanie strony pozwanej.

a. T

a. Trybunał, do któr

rybunał, do któr

rybunał, do którego się kier

ego się kier

ego się kieruje

uje

Skarga musi być zaadresowana, a więc skierowana do konkretnego try-

bunału kościelnego. Nie jest koniecznym znać dokładnie nazwę trybuna-

łu, ani tym bardziej nazwiska sędziego lub sędziów. Wystarczy skierować

skargę: «

Do Sądu kościelnego w...».

Nie można jednak kierować skargi do jakiegokolwiek trybunału. Musi to

być trybunał kompetentny. Według kan. 1673, w sprawach o nieważność

małżeństwa, które nie są zarezerwowane Stolicy Apostolskiej

, właściwe są:

2. Zgodnie z kan. 1405 § 1, n. 1, sam Biskup Rzymski ma prawo sądzić sprawy tych,

którzy sprawują najwyższą władzę państwową.

1° trybunał miejsca, w którym małżeństwo zostało zawarte;
2° trybunał miejsca, w którym strona pozwana ma stałe lub tymczasowe

zamieszkanie

;

3° trybunał miejsca, w którym strona powodowa ma stałe zamieszkanie,

jeżeli obydwie strony przebywają na terytorium tej samej Konferencji

Episkopatu, i wikariusz sądowy stałego zamieszkania strony pozwa-

nej, po jej wysłuchaniu, wyraża na to zgodę;

4° trybunał miejsca, na którym faktycznie trzeba będzie zbierać większość

dowodów, jeżeli wyrazi na to zgodę wikariusz sądowy stałego zamiesz-

kania strony pozwanej, który wcześniej powinien ją zapytać, czy nie

zgłasza czegoś, co należałoby wyłączyć.
W praktyce sądów kościelnych najczęściej uwzględniane są dwa pierw-

sze wypadki, głównie z tej racji, gdyż nie nastręczają dodatkowych trud-

ności przy wnoszeniu sprawy.

b. Identyfikacja str

b. Identyfikacja stron i zamieszkanie

on i zamieszkanie

W skardze powodowej powinny zostać zidentyfikowane strony proce-

sowe. Należy więc podać chociażby minimum informacji koniecznych do

identyfikacji osób i do ustalenia jakiejkolwiek komunikacji z nimi. Mini-

malne informacje są więc następujące: imię i nazwisko, oraz adres zamiesz-

kania lub przebywania stron, ewentualnie ich pełnomocników.

Jest również rzeczą zalecaną podawanie dodatkowych informacji: miej-

sce zawarcia ślubu, wiek stron, stan cywilny, zawód, posiadane potom-

stwo, adres parafii.

Należy tutaj podkreślić, że dostarczenie tych informacji, dotyczących

obu stron, jest obowiązkiem strony wnoszącej sprawę, a więc strony po-

wodowej.

c. Pr

c. Prośba albo przedmiot skar

ośba albo przedmiot skar

ośba albo przedmiot skargi powodowej

gi powodowej

W skardze powodowej należy podać przedmiot swojej prośby, a więc

czego się żąda. W naszym przypadku, jest to stwierdzenie nieważności

tego konkretnego małżeństwa. Prośba powinna być sformułowana w spo-

sób jasny i konkretny.

3. Zamieszkanie to nabywa się zgodnie z kan. 102:

§ 1. Zamieszkanie stałe nabywa się takim przebywaniem na terytorium jakiejś parafii

lub przynajmniej diecezji, które albo jest połączone z zamiarem pozostania tam na stałe,

jeśli nic stamtąd nie odwoła, albo trwało przez pełnych pięć lat.

§ 2. Tymczasowe zamieszkanie nabywa się przez takie przebywanie na terenie jakiejś

parafii lub przynajmniej diecezji, które albo jest połączone z zamiarem pozostania tam przy-

najmniej przez trzy miesiące, jeśli nic stamtąd nie odwoła, albo przedłużyło się rzeczywi-

ście do trzech miesięcy.

Należy je odróżnić od stałego lub tymczasowego zamieszkania wynikającego z przepi-

sów państwowych.

W tym samym piśmie można żądać rozstrzygnięcia kilku spraw. Okre-

śla to kan. 1493: Powód może kogoś pozwać równocześnie kilkoma skar-

gami, które jednak nie są sobie przeciwne, w tej samej lub różnych spra-

wach, jeśli nie przekraczają właściwości trybunału, do którego się zwrócił.

d. Fakty i dowody na popar

d. Fakty i dowody na poparcie r

cie r

cie roszczeń

oszczeń

Jest to jeden z najważniejszych elementów skargi powodowej. Od do-

brze zredagowanej tej części w wielu przypadkach zależy przyszłość ko-

lejnych aktów procesowych. Należy więc wyjątkowo przyłożyć się do po-

prawnej redakcji tej części.

Należy tutaj w wyczerpujący sposób przedstawić najważniejsze fakty

i dowody na poparcie swojej tezy o nieważności tego małżeństwa. Najlep-

szym sposobem, aby to zrobić, jest chronologiczne przedstawienie mał-

żeństwa. Można to zrobić według następującego schematu:

- gdzie i kiedy strony poznały się; jak wyglądał okres narzeczeństwa;

- gdzie i kiedy strony zawarły sakramentalny związek małżeński;

- jak wyglądało pożycie małżeńskie po ślubie;

- kiedy i z jakiego powodu strony się rozeszły; kto kogo pierwszy opuścił;

- dlaczego Pan (Pani) nie chce pogodzić się z żoną (mężem).

Nie ma obowiązku bardzo dokładnego przedstawiania wszystkich fak-

tów i dowodów. Na to będzie czas po zawiązaniu sporu (por. kan. 1516).

Niemniej jednak, sprawa powinna zostać przedstawiona w ten sposób, aby

sędzia, po przeczytaniu skargi powodowej, miał przynajmniej ogólne spoj-

rzenie na to małżeństwo.

e. T

e. Tytuły prawne nieważności

ytuły prawne nieważności

Poprzednio podane zostały już przyczyny nieważności małżeństwa.

W tym miejscu skargi powodowej należy bardzo jasno określić podstawę

prawną roszczenia, a więc jaki jest tytuł prawny rzekomej nieważności tego

małżeństwa.

Najczęściej, w przypadku nieważności jakiegoś małżeństwa, mamy do

czynienia z kilkoma tytułami prawnymi, gdyż wzajemnie się uzupełniają

lub łączą. Praktycznie lepiej jest zawsze podawać kilka tytułów prawnych

nieważności małżeństwa, gdyż w trakcie procesu może się okazać, że nie-

które z nich zostaną wykluczone. Oczywiście, nie mogą to być wymyślane

tytuły, bez żadnego fundamentu faktycznego.

f. Miejsce, data, podpis

f. Miejsce, data, podpis
Do ważności skargi powodowej konieczne jest podanie miejsca, daty

i jej podpisanie przez powoda. Jeśli powód ustanowił pełnomocnika lub

adwokata, skargę podpisują oni.

Należy podać również adres do korespondencji, oczywiście, jeśli różni

się on od podanych wcześniej danych powoda i pozwanego.

Podawanie daty i miejsca jest czymś obowiązkowym, chociaż jest rów-

nież czymś relatywnym. Datą bowiem, która ma dopiero prawdziwe zna-

czenie, jest data wniesienia skargi do trybunału. Dopiero ta data ma zna-

czenie co do terminów legalnych (kan. 1458, 1506).

g. Dokumentacja dodatkowa

g. Dokumentacja dodatkowa
Do skargi powodowej należy dołączyć także, o ile są, dodatkowe doku-

menty czy informacje.

Jeśli został ustanowiony pełnomocnik lub adwokat, należy dołączyć

autentyczne zlecenie powoda (por. kan. 1484).

Do skargi dołącza się dokumenty publiczne i prywatne dotyczące spra-

wy, m.in. wyrok rozwodu cywilnego wraz z uzasadnieniem.

Dostarcza się również metrykę ślubu kościelnego. Otrzymać ją można

w parafii, w której zawarto ślub. Istotne jest jednak, aby był to dokument

świeży.

Na poparcie swojej prośby istotne jest również podanie kilku świad-

ków, którzy znają okoliczności przemawiające za tezą strony powodowej.

Podobnie jak w przypadku strony powodowej i pozwanej, należy podać

przynajmniej imiona, nazwiska i adresy tych świadków.

Chociaż żaden kanon nie mówi nic na temat graficznej strony skargi

powodowej, jest dobrym zwyczajem pisanie jej tylko po jednej stronie za-

chowując lewy margines; akta bowiem zostają zszywane.

Jest również zwyczajem sądów kościelnych dostarczanie samej skargi

i dokumentacji dodatkowej w dwóch egzemplarzach (kopiach).

Jako praktyczne wskazanie, można zalecić również stronom proceso-

wym, aby zachowywały dla siebie kopie wszystkich dokumentów przesy-

łanych do trybunału jak i korespondencji otrzymywanej w tej sprawie.

2. Decyzja odnośnie skar

2. Decyzja odnośnie skargi powodowej

gi powodowej

Sędzia, zanim przyjmie sprawę i ilekroć dostrzeże nadzieję dobrego

wyniku, powinien zastosować środki pastoralne, by małżonkowie, jeżeli

to możliwe, zostali doprowadzeni do uważnienia małżeństwa i do wzno-

wienia wspólnego życia małżeńskiego (kan. 1676). W praktyce, przed za-

akceptowaniem skargi, sędzia rozmawia ze stroną powodową na temat

ewentualnego pogodzenia się. W większości jednak przypadków jest to

zwyczajnie niemożliwe, gdyż najczęściej strony są już od wielu lat w no-

wych cywilnych związkach. Należy jednak mieć na uwadze, że w przy-

padkach o nieważność małżeństwa nie może być mowy o ugodzie ani o

kompromisie, gdyż sprawy te dotyczą dobra publicznego (por. kan. 1715,

1691).

Przewodniczący trybunału kolegialnego

- po ustaleniu, że zarówno

sprawa należy do jego właściwości, jak i tego, że powód nie jest pozbawio-

ny zdolności występowania w sądzie - powinien swoim dekretem jak naj-

szybciej skargę albo przyjąć, albo odrzucić (kan. 1505 § 1).

2.1.

2.1. Analiza skar

Analiza skar

Analiza skargi

W relacji do formalności, jakie powinna spełniać skarga powodowa, przy

jej analizie należy zwrócić uwagę na następujące elementy:

a. Kompetencja sędziego albo trybunału

a. Kompetencja sędziego albo trybunału
Zgodnie z tym, co zostało już omówione w kan. 1673, należy zwrócić

uwagę, czy skarga została skierowana do właściwego sądu.

b. Zdolność pr

b. Zdolność procesowa powoda

ocesowa powoda

Wcześniej wskazano już, że do zaskarżenia małżeństwa są zdolni mał-

żonkowie, oraz rzecznik sprawiedliwości (kan. 1674). Należy jednak do-

dać, że powód musi mieć zdolność do występowania w sądzie. Takiej zdol-

ności nie posiadają małoletni

oraz pozbawieni używania rozumu. W ta-

kim przypadku, występują w ich imieniu rodzice, opiekunowie, albo ku-

rator (por. kan. 1478-1479).

c. W

c. Wymogi formalne

ymogi formalne

W sposób szczególny należy zwrócić uwagę na wymogi formalne za-

warte w kan. 1504, 1°, 2°, 3°: czego się żąda i przeciwko komu; fakty

i dowody; na jakim uprawnieniu opiera się powód; zamieszkanie powo-

da, ewentualnie jego pełnomocnika lub adwokata; miejsce, data i podpis.

d. Dokumentacja dodatkowa

d. Dokumentacja dodatkowa
Należy zwrócić także uwagę na kompletność dokumentacji dodatko-

wej. W szczególny sposób domagać się listy świadków.

4. Sprawy o stwierdzenie nieważności małżeństwa w normalnym trybie rozpatruje ko-

legium trzech sędziów (kan. 1425 § 1, 1

). Jeżeli w trybunale pierwszego stopnia nie da się

ustanowić kolegium, Konferencja Episkopatu może zezwolić, jak długo trwa taka niemoż-

liwość, by biskup zlecił sprawę sędziemu jednoosobowemu (kan. 1425 § 4). Dla rozpatry-

wania poszczególnych spraw, wikariusz sądowy powołuje sędziów turnusami, według

ustalonego porządku, chyba że w poszczególnych wypadkach biskup inaczej postanowi

(kan. 1425 § 3). Wikariusz sądowy nie powinien zmieniać raz wyznaczonych sędziów, chy-

ba że z bardzo ważnej przyczyny, którą należy wskazać w dekrecie (1425 § 5).

5. Por. kan. 97 § 1: Osoba, która ukończyła osiemnaście lat, jest pełnoletnia; poniżej tego

wieku małoletnia.

2.2. Odrzucenie skar

2.2. Odrzucenie skargi

a. Motywy odrzucenia skar

a. Motywy odrzucenia skargi

Zgodnie z kan. 1505 § 2, skargę powodową można odrzucić wyłącznie:

1° jeżeli sędzia lub trybunał są niewłaściwi;
2° jeżeli na pewno wiadomo, że powód nie ma zdolności występowania

w sądzie, a więc jest małoletni albo pozbawiony używania rozumu;

3° jeżeli nie zachowano przepisów kan. 1504, nn. 1-3, a więc nie wypełnio-

no wszystkich wymagań formalnych skargi;

4° jeżeli z samej skargi powodowej jasno wynika, że roszczenie jest pozba-

wione jakiejkolwiek podstawy i nie może się zdarzyć, by w trakcie pro-

cesu jakaś podstawa się ujawniła. Ma to miejsce, gdy strona powodowa

powołuje się na taką podstawę, której nie uwzględnia prawo, np. ktoś

prosi o orzeczenie nieważności małżeństwa, ponieważ strony nie mają

zgodnych charakterów.

b. Postępowanie w przypadku odrzucenia skar

b. Postępowanie w przypadku odrzucenia skargi

Jeśli skarga powodowa została odrzucona z powodu wad, które mogą być

poprawione, np. brak podpisu, daty itp., powód może przedstawić ponownie

temu samemu sędziemu prawidłowo sporządzoną skargę (kan. 1505 § 3).

Przeciwko odrzuceniu skargi powodowej strona ma zawsze prawo

wnieść w ciągu dziesięciu użytecznych dni

uzasadniony rekurs albo do

trybunału apelacyjnego, albo do kolegium, jeżeli skarga została odrzucona

przez przewodniczącego; sprawa zaś odrzucona powinna być rozstrzy-

gnięta jak najszybciej (kan. 1505 § 4). Od dekretu rozstrzygającego nie ma

już niestety miejsca na apelację (kan. 1629, n. 5).

2.3.

2.3. Automatyczne przyjęcie skar

Automatyczne przyjęcie skar

Automatyczne przyjęcie skargi

Jeśli w ciągu miesiąca od złożenia skargi powodowej sędzia nie wyda

dekretu, mocą którego dopuszcza lub odrzuca skargę, strona zaintereso-

wana może domagać się, by sędzia wypełnił swoje zadanie; jeśli mimo to

sędzia milczy, to po upływie bezużytecznie dziesięciu dni od złożenia proś-

by, uważa się skargę za przyjętą (kan. 1506).

W przypadku, gdyby jednak sędzia nadal milczał i nie podejmował żad-

nych czynności procesowych, można przeciwko niemu podjąć dodatkowe

czynności, zwracając się do jego przełożonego (najczęściej będzie to biskup

diecezjalny), domagając się wypełnienia jego obowiązków (por. kan. 1457).

W sytuacjach wyjątkowego zaniedbania obowiązków sędzia powinien być

sprawiedliwie ukarany (por. kan. 1389 § 2).

6. Kan. 201 § 2: Czas użyteczny należy rozumieć, że wykonującemu lub dochodzącemu

swego prawa tak przysługuje, iż dla nie wiedzącego albo nie mogącego działać nie płynie.

3. W

3. Wezwanie i zawiadomienie str

ezwanie i zawiadomienie str

ezwanie i zawiadomienie stron

3.1. Powiadomienie i wezwanie pozwanego

3.1. Powiadomienie i wezwanie pozwanego
Powiadomienie albo wezwanie pozwanego dokonuje się w samym de-

krecie przyjęcia skargi (por. kan. 1507, 1508 § 1, 1677 § 1). Sędzia lub prze-

wodniczący powinien wezwać, czyli pozwać przed sąd pozostałe strony dla

zawiązania sporu, ustalając, czy mają one odpowiedzieć na piśmie, czy sta-

wić się wobec niego celem uzgodnienia wątpliwości (kan. 1507 § 1). Fakt

zawiadomienia i jego sposób należy odnotować w aktach (kan. 1509 § 2). Jest

to jedna z istotnych spraw, gdyż pominięcie tego wezwania powoduje nie-

ważność akt procesu (kan. 1511) a czasami także samego wyroku (por. kan.

1622, n. 5; 1620, n.7).

Do pozwu należy dołączyć skargę powodową, chyba że sędzia na sku-

tek poważnych racji dojdzie do wniosku, iż stronie nie należy przekazy-

wać skargi, dopóki nie złoży ona zeznań w sądzie (kan. 1508 § 2). Jest czymś

oczywistym, że najczęściej dołącza się kopię skargi powodowej, aby stro-

na pozwana mogła ustosunkować się do poruszanych tam kwestii. Jed-

nakże sędzia może zadecydować, że strona pozwana nie ma do tego

w tym momencie prawa.

Jeżeli spór toczy się przeciwko temu, kto nie może swobodnie wykony-

wać swoich uprawnień, jest np. małoletni albo ma ograniczone używanie

rozumu, pozew należy skierować, zależnie od okoliczności, do opiekuna,

kuratora, specjalnego pełnomocnika, czyli do tego, kto powinien podjąć

jego sprawę, według przepisu prawa (kan. 1508 § 3).

Powinien zostać także powiadomiony obrońca węzła małżeńskiego (por.

kan. 1433).

Pozwany, który odmawia przyjęcia pozwu albo przeszkadza w dotar-

ciu do niego wezwania, uznany jest za wezwanego, zgodnie z przepisami

prawa (kan. 1510). Jeżeli jednak strony procesowe faktycznie same stawią

się wobec sędziego dla prowadzenia sprawy, nie potrzeba ich wzywać,

lecz notariusz musi ten fakt zaznaczyć w aktach (por. kan. 1507 § 3).

3.2. Skutki powiadomienia pozwanego

3.2. Skutki powiadomienia pozwanego
Wraz z powiadomieniem zainteresowanych stron rozpoczyna się pro-

ces. Rodzi się relacja procesowa pomiędzy stronami i relacja pomiędzy stro-

nami a sędzią. Fakt ten rodzi również różnego rodzaju skutki. Zgodnie

z kan. 1512, po zawiadomieniu o pozwie zgodnie z przepisami prawa, albo

gdy strony stawiły się przed sędzią w celu prowadzenia sprawy:

a. Rzecz przestaje być bezsporna

a. Rzecz przestaje być bezsporna
Innymi słowy, rzecz, o którą toczy się sprawa, traci swoją własną nieza-

leżność i zaczyna zależeć od ostatecznego wyroku sędziego.

b. Sprawa zaczyna należeć do tego sędziego lub trybunału, skądinąd

b. Sprawa zaczyna należeć do tego sędziego lub trybunału, skądinąd
właściwego, wobec któr

właściwego, wobec któr

właściwego, wobec którego skar

ego skar

ego skarga została złożona

ga została złożona

Jak to już można było zauważyć wcześniej, strony mają prawo wpro-

wadzić sprawę do różnych trybunałów, byleby były kompetentne. Od

momentu jednak wezwania strony pozwanej, rzecz zaczyna należeć do

tego jednego konkretnego trybunału. Inne trybunały nie mają prawa roz-

patrywać tej sprawy (por. kan. 1415). W konsekwencji, zdeterminowane

zostają również kompetencje trybunałów apelacyjnych (por. kan. 1438-1440

i 1444).

c. Jurysdykcja sędziego delegowanego umacnia się tak, że nie wygasa z

c. Jurysdykcja sędziego delegowanego umacnia się tak, że nie wygasa z
utratą władzy delegującego

utratą władzy delegującego

utratą władzy delegującego
Sędzia, delegowany do rozpatrywania tej sprawy, staje się niejako jej

właścicielem. Jego władza nie wygasa nawet wówczas, gdy wygasa wła-

dza osoby, która go do tej sprawy delegowała.

d. Przedawnienie ulega przerwaniu, chyba że co innego zostało za-

d. Przedawnienie ulega przerwaniu, chyba że co innego zostało za-
strzeżone

strzeżone

strzeżone
Przedawnienie jako sposób nabycia lub utraty prawa subiektywnego

jak również uwolnienia się od obowiązków, Kościół przyjmuje takie, jakie

jest w ustawodawstwie cywilnym danego kraju, z zachowaniem wyjąt-

ków ustanowionych w Kodeksie (kan. 197). Wezwanie stron rodzi jednak

ten skutek, że przedawnienie zostaje przerwane. Od tego momentu termi-

ny przedawnienia nie płyną.

e. Spór zaczyna się toczyć i dlatego natychmiast zaczyna obowiązywać

e. Spór zaczyna się toczyć i dlatego natychmiast zaczyna obowiązywać
zasada: podczas spor

zasada: podczas spor

zasada: podczas sporu nie należy dokonywać żadnych zmian

u nie należy dokonywać żadnych zmian

W czasie procesu nie należy dokonywać żadnych zmian, które mogły-

by wpłynąć na ostateczny wyrok.

4. Postawy str

4. Postawy strony pozwanej

ony pozwanej

Po przyjęciu skargi powodowej i po powiadomieniu strony pozwanej,

osoba ta może przyjąć różnego rodzaju postawy:

4.1. Zgoda

4.1. Zgoda
Strona pozwana zgadza się z prośbą strony powodowej. Może zdarzyć

się, że strona pozwana jest tego samego zdania, co strona powodowa i dla-

tego poddaje się wyrokowi trybunału. Najczęściej ma to miejsce wówczas,

gdy strona powodowa, jako przyczynę nieważności małżeństwa, podaje

przyczyny leżące po jej stronie. Innymi słowy, że strona powodowa jest

winna nieważności tego małżeństwa. Przyjmując tę postawę, strona po-

zwana nie broni się. Można wówczas mówić o wspólnej prośbie stron, cho-

ciaż w przebiegu procesu jedna z nich musi przyjąć rolę strony powodo-

wej, druga strony pozwanej. Wobec takiej zgodnej postawy, wyjątkowa rola

leży po stronie obrońcy węzła małżeńskiego.

Postawa współpracy pomiędzy stronami jest godna zalecenia, chodzi

bowiem o odkrycie prawdy odnośnie tego małżeństwa.

4.2. Niestawiennictwo

4.2. Niestawiennictwo
Strona pozwana ani nie stawia się w sądzie, ani nie odpowiada; zacho-

wuje milczenie. W wielu wypadkach jest przekonana, że bez niej sprawa

nie będzie się dalej toczyć. Zachowując milczenie, chce zamanifestować

swój sprzeciw. Jest to jednak postawa nieracjonalna. Sądy kościelne nie

orzekają bowiem rozwodu, ale stwierdzają fakt, czy dane małżeństwo było

ważnie zawarte czy też nie. Nie jest to uzależnione od zgody stron. Mał-

żeństwo albo było ważne albo nie. Postawa stron w czasie procesu nic tu

nie zmienia, chociaż może sprawić pewne niedogodności.

Odpowiedzią sądu wobec postawy milczenia będzie zadeklarowanie

strony pozwanej nieobecną w procesie. W takim wypadku proces będzie

się już toczył dalej bez niej (por. kan. 1592).

4.3. Sprzeciw

4.3. Sprzeciw
Strona pozwana broni się wyrażając swój sprzeciw. Sprzeciw może być

pasywny albo mieszany pasywno-aktywny.

a. Sprzeciw pasywny

a. Sprzeciw pasywny
Ma miejsce wówczas, gdy strona pozwana ogranicza się jedynie do za-

przeczania faktom przytoczonym przez stronę powodową. Niekiedy po-

twierdza fakty, odrzucając jednakże podstawę prawną. Strona pozwana

może odpowiedzieć i bronić się albo na piśmie, albo ustnie stawiając się

przed sędzią (por. kan. 1513); może prosić również o sesję celem zawiąza-

nia sporu (kan. 1677 § 2).

b. Sprzeciw pasywno-aktywny

b. Sprzeciw pasywno-aktywny
Ma miejsce, gdy oprócz zaprzeczania faktom, strona pozwana zgłasza

jakieś sprawy wpadkowe, lub zarzuty zawieszające, na które będzie mu-

siała odpowiedzieć strona powodowa, i które sąd będzie musiał najpierw

rozstrzygnąć. Sprawa wpadkowa ma miejsce, ilekroć po rozpoczęciu pro-

cesu przez wezwanie, zostaje przedstawiona kwestia, która chociaż nie jest

wyraźnie zawarta w skardze powodowej wprowadzającej spór, niemniej

tak należy do sprawy, że najczęściej musi być rozstrzygnięta przed sprawą

główną (kan. 1587). Zarzuty zawieszające dotyczą natomiast najczęściej

osób, np. stronniczość sędziów lub sposobu postępowania sądu (por. kan.

1459).

Niestety należy tutaj dodać przykrą uwagę. Jeśli strona powodowa

i strona pozwana różnią się bardzo w swych deklaracjach, rodzi się podej-

rzenie o kłamstwo, albo przynajmniej zatajanie prawdy jednej ze stron.

Będzie to oczywiście ze szkodą dla obu stron.

4.4. Wzajemne powództwo

4.4. Wzajemne powództwo
Wraz z obroną pasywną, albo pasywno-aktywną strona pozwana może

zgłosić także wzajemne powództwo wobec strony powodowej. W takim

przypadku należy powiadomić stronę powodową w celu odpowiedzi.

We wszystkich tych przypadkach, strona pozwana może występować

samodzielnie, albo przez pełnomocnika lub adwokata własnego lub prosić

o przyznanie bezpłatnej pomocy (por. kan. 1649 § 1, 3°).

5. Zawiązanie spor

5. Zawiązanie sporu

Zawiązanie sporu ma miejsce wtedy, gdy dekretem sędziego, w oparciu

o żądania i odpowiedzi stron, zostaje określony zakres sporu (kan. 1513 § 1).

W dekrecie tym należy ostatecznie ustalić podstawę (tytuł) nieważności

małżeństwa.

5.1. Ustalenie zakr

5.1. Ustalenie zakresu spor

esu spor

esu sporu

Po przyjęciu skargi powodowej i po prawnym wezwaniu, strona po-

zwana ma piętnaście dni na sformułowanie odpowiedzi. Po upływie ter-

minu piętnastu dni od zawiadomienia, przewodniczący lub ponens, chy-

ba że któraś ze stron prosi o sesję celem zawiązania sporu, powinien

w ciągu dziesięciu dni swoim dekretem z urzędu sformułować wątpliwość

lub wątpliwości i zawiadomić o tym strony (kan. 1677 § 2).

a. T

a. Trrrrreść dekr

eść dekr

eść dekretu zawiązania spor

etu zawiązania spor

etu zawiązania sporu

Formuła wątpliwości nie może tylko pytać, czy w danym wypadku stwier-

dzono nieważność małżeństwa, lecz musi także określić, z jakiego tytułu lub

z jakich tytułów zaskarża się ważność małżeństwa (kan. 1677 § 3). Tak więc,

nie może to być ogólne pytanie:

czy małżeństwo to zostało zawarte nieważ-

nie, ale bardzo konkretne, np.: czy małżeństwo NN. zostało nieważnie za-

warte z tytułu umyślnego wprowadzenia w błąd powoda (kan. 1098)? Na to

pytanie da później odpowiedź wyrok sądowy.

b. Odwołanie się od dekr

b. Odwołanie się od dekretu zawiązania spor

etu zawiązania spor

etu zawiązania sporu

Dekret sędziego powinien być podany do wiadomości stron, które, je-

żeli nie wyraziły wcześniej zgody, mogą w ciągu dziesięciu dni odwołać

się do samego sędziego, by dekret został zmieniony. Sprawa zaś powinna

być rozstrzygnięta dekretem tegoż sędziego jak najszybciej.

5.2. Skutki zawiązania spor

5.2. Skutki zawiązania sporu

Raz ustalony zakres sporu nie może być ważnie zmieniony, chyba że

nowym dekretem, z ważnej przyczyny na żądanie strony, i po wysłucha-

niu pozostałych stron, po rozważeniu ich racji (kan. 1514). Innymi słowy,

po dekrecie zawiązania sporu zasadniczo nie można modyfikować przed-

miotu sporu. Jakiekolwiek zmiany wymagają:

- ważnej przyczyny;

- jedna ze stron musi wnosić o to;

- należy wysłuchać pozostałych stron;

- konieczny jest nowy dekret.

6. Umorzenie i zrzeczenie się instancji

Normalnym sposobem zakończenia sprawy jest ostateczny wyrok. Mogą

zdarzyć się jednak inne sytuacje: umorzenie i zrzeczenie się instancji (kan.

1520-1525).

6.1. Umorzenie instancji

a. Przyczyny

a. Przyczyny
Jeśli strony, nie mając żadnej przeszkody, nie podejmą w ciągu sześciu

miesięcy żadnego aktu procesowego, następuje umorzenie instancji. Usta-

wa partykularna może ustalić inne terminy umarzające (kan. 1520).

b. Skutki

b. Skutki
Umorzenie instancji następuje z mocy samego prawa, a więc nie jest

konieczny tutaj jakikolwiek dekret sędziego. Prawo wymaga jednak ogło-

szenia tego faktu. Umorzenie następuje przeciwko wszystkim, nawet ma-

łoletnim oraz tym, którzy są z małoletnimi zrównani, z tym że można do-

magać się odszkodowania od opiekunów, kuratorów, zarządców, pełno-

mocników, jeśli nie udowodnią, że byli bez winy (por. kan. 1521).

Umorzenie powoduje wygaśnięcie akt procesu, lecz nie akt sprawy;

co więcej, mogą one mieć moc także w innej instancji, byleby sprawa to-

czyła się między tymi samymi osobami i co do tej samej rzeczy; co zaś

dotyczy obcych, to mają one tylko siłę dokumentów (kan. 1522).

c. W

c. Wydatki

ydatki

Wydatki umorzonego procesu, które każdy z procesujących się poczy-

nił, sam ponosi (kan. 1523). Każda ze stron miała wystarczająco dużo cza-

su, bo aż sześć miesięcy, na podjęcie jakiejkolwiek czynności procesowej.

Nie czyniąc tego, zgadzają się na poniesienie dotychczasowych wydatków.

Prawodawca nie mówi tutaj nic na temat ewentualnego odszkodowania,

gdyż wychodzi z założenia, że wina za nie podejmowanie czynności pro-

cesowych w tak długim czasie leży po obu stronach.

6.2. Zrzeczenie się instancji

a. Kto może zrzec się?

a. Kto może zrzec się?
Zrzec się instancji może w każdym stadium i na każdym stopniu sądu

ten, kto wniósł sprawę, a więc strona powodowa. Natomiast podobnie tak

powód, jak i strona pozwana mogą się zrzec czy to wszystkich, czy niektó-

rych tylko aktów procesowych (por. kan. 1524 § 1).

b. Formalności

b. Formalności
Zrzeczenie się, by było ważne, musi być dokonane na piśmie i powinno

być podpisane przez stronę lub przez jej pełnomocnika, posiadającego jednak

specjalne zlecenie, zakomunikowane drugiej stronie i przez nią zaakceptowa-

ne lub przynajmniej nie zwalczane i przyjęte przez sędziego (kan. 1524 § 3).

Jeśli strona mianowała pełnomocnika lub adwokata, to jednak do zrzecze-

nia się instancji przez nich konieczne jest dodatkowe zlecenie (por. kan. 1485).

c. Skutki

c. Skutki
Zrzeczenie przyjęte przez sędziego, w odniesieniu do aktów, których

się zrzeczono, rodzi te same skutki, co umorzenie instancji, a więc powo-

duje wygaśnięcie akt procesu (por. kan. 1525).

d. W

d. Wydatki

ydatki

Dotychczasowe wydatki procesowe powinny zostać poniesione przez

zrzekającego się (por. kan. 1525). Prawodawca wychodzi tutaj z założenia,

że ten kto zrzeka się, powinien zostać obciążony dotychczasowymi kosz-

tami.

e. Zrzeczenie domniemane

e. Zrzeczenie domniemane
Może zaistnieć także zrzeczenie się domniemane albo milczące. Jeśli

powód, w dniu i godzinie wyznaczonych na zawiązanie sporu, ani się nie

stawi, ani nie przedstawi właściwego usprawiedliwienia:
1° sędzia powinien go ponownie wezwać;
2° jeśli powód nie stawi się na nowe wezwanie, domniemywa się, że zrzekł

się instancji (kan. 1594).
Jednakże, jeśli strona ta udowodni, że zatrzymała ją zgodna z prawem

przeszkoda, może później uczestniczyć w procesie (por. kan. 1594, 3°; 1593).

W przypadku, gdyby strona pozwana nie zgadzała się na zrzeczenie

się, ona może przejąć sprawę. Należy również dodać, że sprawy małżeń-

skie w zasadzie nie przechodzą w stan rzeczy osądzonej i dlatego mogą

być kontynuowane czy wznawiane, nawet po upływie wyznaczonych pra-

wem terminów dla dokonania aktów procesowych.

II. INSTRUKCJA

II. INSTRUKCJA SPRA

SPRA

SPRAWY

Instrukcja sprawy to przede wszystkim zbieranie przez sąd dowodów,

które pozwolą dać odpowiedź na pytanie postawione w dekrecie zawiąza-

nia sporu. Dlatego po zawiązaniu sporu, jeśli w ciągu dziesięciu dni żadna

ze stron nie wniesie zastrzeżenia, sędzia powinien wyznaczyć odpowied-

ni termin do przedłożenia i przeprowadzenia dowodów (por. kan. 1516).

7. Dowody w ogólności

7.1. Dowody

7.1. Dowody
Dowodzenie jest zademonstrowaniem prawdy jakiegoś wydarzenia albo

jakiegoś twierdzenia. Zwyczajne twierdzenie stron nie jest wystarczające,

aby sąd wydał ostateczny wyrok. Koniecznym jest, aby strony udowodniły

prawdziwość swoich twierdzeń. Okres instrukcji sprawy przeznaczony jest

więc do tego, aby poprzeć swoje twierdzenia odpowiednimi dowodami.

7.2. Czas, miejsce i forma dowodzenia

7.2. Czas, miejsce i forma dowodzenia
Dowodzenie ma swoje ograniczenia, swój czas i miejsce. Poza tym, nie

ma możliwości ani dowodzenia, ani dopuszczenia dowodów. Należy jed-

nak zauważyć, że prawodawca kościelny nie określa zbyt sztywnych ram

odnośnie tego okresu procedury procesowej.

a. Czas

a. Czas
Po zawiązaniu sporu (por. kan. 1529), sędzia powinien wyznaczyć stro-

nom odpowiedni termin do przedłożenia i przeprowadzenia dowodów (kan.

1516). Następuje to po dziesięciu dniach od zawiadomienia o dekrecie za-

wiązania sporu, jeżeli strony nie mają żadnych zastrzeżeń (kan. 1677 § 4).

Pomimo ograniczenia czasowego, można również w innym terminie

dostarczać dowody. Może, np. uczynić to nieobecny w procesie stawiając

się później w sądzie (por. kan. 1593). Można dostarczać jeszcze dowody

przed publikacją, a nawet po publikacji akt (por. kan. 1570, 1598), po za-

mknięciu postępowania dowodowego (por. kan. 1600 § 1), a nawet w mo-

mencie dyskusji sprawy (por. kan. 1609 § 5). Nowe dowody można przed-

stawiać również przy apelacji (por. kan. 1639 § 2).

b. Miejsce

b. Miejsce
Miejscem właściwym do dostarczenia dowodów, przesłuchania stron,

świadków, dostarczenia orzeczeń biegłych jest trybunał. Wyjątkiem jest

wizja lokalna, gdy sędzia musi udać się do jakiegoś miejsca w celu jego

obejrzenia.

Miejscem sporządzenia orzeczenia przez biegłych jest miejsce przez nich

wyznaczone.

W sądownictwie kościelnym w Polsce istnieje bardzo częsta praktyka

powoływania sędziów delegowanych, w celu przeprowadzenia przesłu-

chania stron oraz świadków. Tymi sędziami delegowanymi są najczęściej

proboszczowie miejsca zamieszkania przesłuchiwanych osób. Jest to bar-

dzo praktyczne, ale niestety niezbyt słuszne. Z jednej strony, jest to niepo-

trzebne przedłużanie sprawy, gdyż często nie można się doczekać proto-

kółów z przesłuchania. Z drugiej strony, sędziowie delegowani, nie mając

najczęściej podstawowej znajomości prawa procesowego, ograniczają się

jedynie do odczytania przesłanych pytań. Zaprotokołowane odpowiedzi

są przez to często schematyczne i niestety niepełne.

W każdym razie, dla dobra sprawy, każda z osób biorących udział

w procesie, ma prawo domagać się przesłuchania w siedzibie trybunału,

przez odpowiednio przygotowane osoby.

c. Forma

c. Forma
Zasadniczo, w zwykłym procesie spornym, a takim jest proces o stwier-

dzenie nieważności małżeństwa, wszystkie dowody i zeznania muszą zo-

stać dostarczone na piśmie. Gdyby ktoś zadeklarował cokolwiek ustnie,

ten fakt musi zostać również odpowiednio zaprotokołowany.

7.3. Obowiązek dowodzenia

7.3. Obowiązek dowodzenia
Obowiązek dowodzenia spoczywa na tym, który coś twierdzi (kan.

1526 § 1).

7.4. T

7.4. Trrrrreść dowodu

eść dowodu

Należy odróżnić treść skargi powodowej od treści dowodu. Treścią,

a więc przedmiotem materialnym dowodu, są wydarzenia, na których skar-

ga powodowa się opiera, dlatego nie identyfikują się. Treść dowodu bliż-

sza jest natomiast tytułom nieważności tego małżeństwa. Nie wystarczy

więc zadeklarować coś przed sędzią, ale należy to udowodnić, a więc po-

dać szereg faktów, przemawiających za prezentowaną tezą. Razem z fak-

tami, wyjątkowo mogą być również dowodami zwyczaje, prawo partyku-

larne kanoniczne czy cywilne.

a. Co nie wymaga dowodu?

a. Co nie wymaga dowodu?
Nie wymagają dowodu:

1° Te sprawy, które domniemywa sama ustawa (kan. 1526 § 2, 1°); a więc

kto ma za sobą domniemanie prawne, jest zwolniony z obowiązku do-

wodzenia, który przechodzi na stronę przeciwną (kan. 1585).
W sprawach prawa małżeńskiego, podstawowe domniemania prawne,

a więc fakty, których nie potrzeba udowadniać, są następujące:

- małżeństwo cieszy się przychylnością prawa

;

- dopełnienie małżeństwa

;

- trwanie pierwszego związku

;

- ważność małżeństwa w przypadku wątpliwego chrztu

;

- nie domniemywa się ignorancji odnośnie natury małżeństwa po osią-

gnięciu dojrzałości

;

- domniemanie wewnętrznej zgody na małżeństwo

;

- domniemanie trwania zgody małżeńskiej

2° Fakty stwierdzone przez jednego z procesujących się i przyjęte przez

drugiego, chyba że mimo to dowód jest wymagany przez prawo lub

sędziego (kan. 1526 § 2, 2°).

b. Odnośnie oświadczenia str

b. Odnośnie oświadczenia stron

Przyznanie się sądowe jednej strony, jeżeli chodzi o jakąś sprawę pry-

watną i nie dotyczy ona dobra publicznego, zwalnia pozostałe strony od

obowiązku dowodzenia (kan. 1536 § 1).

c. Czyn notoryczny

c. Czyn notoryczny
Czyny notoryczne, a więc takie, które powtarzają się, należy udowad-

niać, często bowiem takimi nie są. Jeśli są rzeczywiście notoryczne i praw-

dziwe, wówczas sprawa dowodu jest zupełnie prosta. Czyny notoryczne

nie są wymieniane przez prawodawcę, dlatego, że udowodnienie ich jest

sprawą zupełnie prostą

7. Małżeństwo cieszy się przychylnością prawa, dlatego w wątpliwości należy uważać

je za ważne, dopóki nie udowodni się czegoś przeciwnego (kan. 1060).

8. Gdy po zawarciu małżeństwa małżonkowie wspólnie zamieszkali, domniemywa się

dopełnienie, dopóki coś przeciwnego nie zostanie udowodnione (kan. 1961 § 2).

9. Chociaż pierwsze małżeństwo było nieważnie zawarte lub zostało rozwiązane z ja-

kiejkolwiek przyczyny, nie wolno dlatego zawrzeć ponownego małżeństwa, dopóki nie

stwierdzi się, zgodnie z prawem i w sposób pewny, nieważności lub rozwiązania pierw-

szego (kan. 1085 § 2).

10. Jeśli podczas zawierania małżeństwa strona była powszechnie uważana za ochrzczo-

ną albo jej chrzest był wątpliwy, należy domniemywać, zgodnie z kan. 1060, ważność mał-

żeństwa, dopóki w sposób pewny nie udowodni się, że jedna strona była ochrzczona, dru-

ga zaś nieochrzczona (kan. 1086 § 3).

11. § 1. Do zaistnienia zgody małżeńskiej konieczne jest, aby strony wiedziały przynaj-

mniej, że małżeństwo jest trwałym związkiem między mężczyzną i kobietą, skierowanym

do zrodzenia potomstwa przez jakieś seksualne współdziałanie.

§ 2. Po osiągnięciu dojrzałości nie domniemywa się takiej ignorancji (kan. 1096).

12. Domniemywa się, że wewnętrzna zgoda odpowiada słowom lub znakom użytym

przy zawieraniu małżeństwa (kan. 1101 § 1).

13. Chociaż małżeństwo zostało zawarte nieważnie z racji przeszkody lub braku formy,

to jednak domniemywa się, że wyrażona zgoda trwa, dopóki nie uzyska się pewności jej

odwołania (kan. 1107).

14. Por. Communicationes 11(1979), s. 98.

8. Sposób dowodzenia

Sposób dowodzenia

Mogą być przytoczone dowody jakiegokolwiek rodzaju, które wydają

się pożyteczne do poznania sprawy i są godziwe (kan. 1527 § 1).

Osąd o użyteczności i godziwości dowodu należy do strony, która dany

dowód dostarcza. Może jednak zaistnieć sytuacja, że sędzia po przeanali-

zowaniu sprawy, zadecyduje, że dany dowód jest nieużyteczny lub niego-

dziwy i nie dopuści go. Jeśli jednak strona nalega, by dopuścić dowód od-

rzucony przez sędziego, sam sędzia powinien sprawę jak najszybciej roz-

strzygnąć (kan. 1527 § 2). Przeciwko ostatecznej decyzji sędziego, odrzuca-

jącego lub dopuszczającego dowód, nie ma możliwości złożenie apelacji

(por. kan. 1629, 5°).

Sędzia nie powinien przystępować do zbierania dowodów przed za-

wiązaniem sporu, chyba że z ważnej przyczyny (kan. 1529). Przed zawią-

zaniem sporu, zasadniczo nie wiadomo w jakim kierunku należy popro-

wadzić gromadzenie dowodów, z tego powodu nie powinno się ich zbie-

rać. Mogą jednak zdarzyć się wyjątkowe sytuacje, jak np. niebezpieczeń-

stwo śmierci świadka, przewidywana długa nieobecność świadka, niebez-

pieczeństwo zniszczenia ważnych dokumentów itp., które zmuszają sę-

dziego do podjęcia niektórych czynności związanych z gromadzeniem

dowodów przed zawiązaniem sporu.

Zasadniczymi sposobami dowodzenia są:

- oświadczenia stron

;

- przyznanie sądowe

;

- dokumenty publiczne i prywatne

;

- świadkowie

;

- orzeczenie biegłych, gdy natura rzeczy tego wymaga

;

- wizja lokalna i oględziny sądowe

oraz inne środki w danym przy-

padku uznane za pożyteczne.

8.1. Oświadczenia str

8.1. Oświadczenia stron

Sędzia, dla lepszego wydobycia prawdy, zawsze może a niekiedy na-

wet powinien przesłuchać strony (por. kan. 1530). Oświadczenia stron nie

należy mylić z przyznaniem się sądowym, o czym będzie jeszcze mowa

w dalszej kolejności. Przesłuchanie stron ma na celu ustalenie bezsporno-

ści faktów. Prowadzi się je wokół kwestii przedstawionych przez strony,

rzecznika sprawiedliwości i obrońcy węzła małżeńskiego (por. kan. 1533).

15. Por. kan. 1530-1538; 1592-1595; 1678 i 1679.

16. Por. kan. 1535-1538 i 1679.

17. Por. kan. 1539-1546.

18. Por. kan. 1547-1573.

19. Por. kan. 1574-1581; 1680 i 1678.

20. Por. kan. 1582 i 1583.

Jedynie obrońca węzła, obrońcy stron, a także rzecznik sprawiedliwo-

ści, jeżeli występuje w procesie, mają prawo być obecni podczas przesłu-

chania stron (kan. 1678 § 1), chyba że sędzia, z powodu okoliczności rzeczy

i osób uzna, że należy postępować z zachowaniem tajemnicy (kan. 1559).

Strony nie mogą być obecne przy zeznaniach (por. kan. 1559).

Zakłada się, że oświadczenia stron są bardzo użyteczne, aby odkryć

prawdę. Spontaniczny sposób przedstawiania konkretnych faktów jest

bowiem bardzo bliski rzeczywistości, choć nie należy zapominać również

o pewnego rodzaj subiektywnym naświetlaniu rzeczywistości. Do tego

stopnia ufa się tym relacjom, że nawet niekiedy dla większego obiektywi-

zmu, sędzia nie przekazuje kopii skargi powodowej stronie pozwanej, do-

póki nie złoży ona zeznań w sądzie (por. kan. 1508 § 2).

Strona, pytana zgodnie z przepisami prawa, powinna odpowiadać

i ujawnić w całości prawdę. Gdyby nie chciała odpowiadać, do sędziego

należy ocena, jaki z tego można wyciągnąć wniosek, jeśli chodzi o udo-

wodnienie faktów (kan. 1531).

Moc dowodową oświadczenia stron ocenia sędzia, uwzględniając po-

zostałe okoliczności sprawy. Nie może im jednak przyznać mocy pełnego

dowodu bez dodatkowych elementów, które je ostatecznie wzmacniają (por.

kan. 1536 § 2). Sędzia, dla oceny zeznań stron, powinien się posłużyć, jeżeli

to możliwe, świadkami co do prawdomówności samych stron, oprócz in-

nych poszlak i wskazówek (kan. 1679). Przyznanie się lub jakiekolwiek

inne oświadczenie strony nie posiada żadnej mocy, gdy się ustali, że zosta-

ło złożone na skutek faktycznego błędu lub wymuszone siłą, lub ciężką

bojaźnią (kan. 1538).

W procesach małżeńskich, ponieważ sprawa dotyczy dobra publiczne-

go, sędzia powinien nakazać stronom złożyć przysięgę, że będą mówiły

prawdę, chyba że poważna przyczyna sugeruje coś innego; w innych wy-

padkach może postąpić według swojej roztropności (kan. 1532).

8.2. Przyznanie sądowe

8.2. Przyznanie sądowe
Stwierdzenie jakiegoś faktu, na piśmie lub ustnie, dokonane przeciwko

sobie przez którąś ze stron wobec właściwego sędziego, co do samego

przedmiotu sprawy, bądź spontanicznie, bądź na pytanie sędziego, stano-

wi przyznanie się sądowe (kan. 1535).

a. Elementy przyznania sądowego

a. Elementy przyznania sądowego
Z podanego określenia przyznania sądowego, wynikają następujące jego

elementy:

- osobami, stwierdzającymi konkretny fakt, są strony procesu, a więc

strona powodowa lub pozwana; nie może więc nią być pełnomocnik,

adwokat, jakikolwiek świadek czy osoba trzecia;

- przedmiotem przyznania są konkretne fakty stanowiące przedmiot

sprawy;

- stwierdzenie; przyznający się stwierdza jakiś fakt a nie jemu zaprzecza;

- należy dokonać go na piśmie lub ustnie; w przypadku ustnej deklara-

cji, notariusz powinien udokumentować ten fakt;

- przyznanie sądowe musi zostać dokonane przed kompetentnym sę-

dzią; nie można tego dokonać przed kimkolwiek w sądzie;

- należy uczynić to spontanicznie, bądź na pytanie sędziego;

- deklarację dokonuje się przeciwko sobie. Tym właśnie różni się przy-

znanie sądowe od oświadczenia stron. Jest to cecha charakterystycz-

na przyznania sądowego. Twierdzenie przeciwko sobie jest bardzo

ważnym argumentem, gdyż psychologicznie rzecz biorąc, zgodnie ze

starożytnym twierdzeniem, człowiek łatwiej kłamie w obronie siebie

niż przeciwko sobie (

nemo contra se censetur: facile est mentiri pro se,

difficillium mentiri contra se).

b. W

b. Wartość dowodowa

artość dowodowa

Podobnie, jak w przypadku oświadczenia stron, wartość dowodową

przyznania sądowego określa sędzia, który bierze pod wagę także inne

dowody i okoliczności sprawy (por. kan. 1536 § 2).

c. Przyznanie pozasądowe

c. Przyznanie pozasądowe
Co do pozasądowego przyznania się, przytoczonego w sądzie, do sę-

dziego należy ocena, po rozważeniu wszystkich okoliczności, jakie jest jego

znaczenie (kan. 1537).

8.3. Dowód z dokumentów

8.3. Dowód z dokumentów
W każdego rodzaju procesie dopuszcza się dowód z dokumentów, za-

równo publicznych, jak i prywatnych (kan. 1539).

Dokumentem, w prawie procesowym, w sensie ścisłym jest pismo, któ-

re służy udowodnieniu jakiegoś faktu. Innego rodzaju przedmioty, jak film,

taśma video, fotografie, taśma magnetofonowa, obrazy, rysunki, itp. nie są

dokumentami, ale przedmiotami podlegającymi oględzinom sądowym,

chociaż niekiedy ukazują jakiś fakt w sposób bardziej sugestywny niż do-

kument pisany. W naszym rozumieniu, mówiąc o dokumentach, mamy na

myśli wyłącznie pismo.

a. Rodzaje dokumentów

a. Rodzaje dokumentów
Rozróżniamy dokumenty publiczne kościelne i świeckie oraz dokumenty

prywatne.

Publicznymi dokumentami kościelnymi są te, które sporządziła osoba

publiczna wykonując w Kościele swoje zadania, z zachowaniem formal-

ności przepisanych prawem (kan. 1540 § 1). Są nimi więc dokumenty Bi-

skupa Rzymskiego, Kurii Rzymskiej, biskupów i ich kurii, notariuszy ko-

ścielnych i świadectwa przyjęcia sakramentów.

Publicznymi dokumentami świeckimi są te, które według ustaw każde-

go z osobna miejsca, jako takie są uznawane przez prawo (kan. 1540 § 2).

Ustawodawstwo kościelne ma więc tutaj na uwadze przepisy państwowe w

tej materii.

Wszystkie pozostałe dokumenty są dokumentami prywatnymi (kan.

1540 § 3).

b. Dopuszczenie dokumentów

b. Dopuszczenie dokumentów
W każdym procesie można przedstawiać dokumenty zarówno publicz-

ne jak i prywatne. Należy przedstawić oryginały lub uwierzytelnione ko-

pie dokumentów w kancelarii trybunału, aby mogły zostać zbadane przez

sędziego i stronę przeciwną (por. kan. 1544). Sędzia może nakazać dostar-

czenie dokumentów wspólnych obu stronom, np. sentencję rozwodu cy-

wilnego wraz z uzasadnieniem (por. kan. 1545).

Nikt jednak nie ma obowiązku przedkładać dokumentów, nawet wspól-

nych, które nie mogą być ujawnione bez niebezpieczeństwa zniesławienia,

niebezpiecznych przykrości lub innego poważnego zła dla siebie lub współ-

małżonka albo dla bliskich krewnych lub powinowatych, albo bez niebez-

pieczeństwa naruszenia tajemnicy, jaką należy zachować. Jeżeli jednak

możliwe jest przepisanie przynajmniej niewielkiej części dokumentu

i przedstawienie go w odpisie, bez wspomnianych niedogodności, sędzia

może nakazać, aby został przedłożony (por. kan. 1546 i 1548 § 2, 2°).

c. Moc dowodowa dokumentów

c. Moc dowodowa dokumentów
Jeśli nie wykaże się czegoś innego przeciwnymi i oczywistymi argu-

mentami, publiczne dokumenty mają moc dowodową we wszystkim, co

się w nich stwierdza wprost i zasadniczo (kan. 1541).

Odnośnie dokumentów prywatnych, istotne jest czy dany dokument

został uznany przez drugą stronę, czy też nie. Jeśli dany dokument nie

został uznany przez ewentualnego autora, tego który go podpisał, prze-

ciwko komu występuje albo jeśli sędzia nie uznał jego prawdziwości i au-

tentyczności, wówczas nie posiada żadnej mocy dowodowej. Jeśli nato-

miast został uznany przez stronę, lub dopuszczony przez sędziego, to

wówczas ma taką moc dowodową przeciwko autorowi lub temu, kto go

podpisał, i posiadającym od nich sprawę, jak przyznanie pozasądowe, tzn.

siłę pomocniczą; przeciwko obcym ma taką moc, jak oświadczenia stron,

nie będące przyznaniem się (por. kan. 1542).

Jeżeli dokumenty okażą się wytarte, poprawione, zawierające dopi-

ski lub dotknięte inną wadą, do sędziego należy ocena, czy i jakie znacze-

nie mają te dokumenty (kan. 1543).

8.4. Świadkowie

8.4. Świadkowie
Świadkami są osoby, które nie są stronami w procesie, które jednak

przedstawiają sędziemu fakty, które znają, a które pomagają sędziemu

obiektywnie ocenić daną rzeczywistość. Dowód ze świadków dopuszcza

się we wszystkich sprawach, pod kierownictwem sędziego (kan. 1547).

Świadek ma obowiązek stawić się na wezwanie sędziego i wyjawić całą

prawdę (por. kan. 1548 § 1 i 1562 § 1).

a. Kto może być świadkiem?

a. Kto może być świadkiem?
Wszyscy mogą być świadkami, chyba że prawo wyraźnie ich wyklu-

cza, bądź zupełnie, bądź częściowo (kan. 1549). Niektóre bowiem katego-

rie osób nie mogą zostać dopuszczone, aby zeznawać w sądzie w konkret-

nej sprawie.

Od obowiązku udzielania odpowiedzi są wyjęci:

1° duchowni, w odniesieniu do tego, co im przekazano z racji sprawowa-

nia świętej posługi; urzędnicy państwowi, lekarze, położne, adwokaci,

notariusze i inni zobowiązani do zachowania tajemnicy urzędowej tak-

że z racji udzielania porady, w zakresie spraw objętych tą tajemnicą;

2° ci, którzy ze swojego zeznania obawiają się dla siebie lub współmałżon-

ka albo dla bliskich krewnych lub powinowatych zniesławienia, nie-

bezpiecznych przykrości lub innego poważnego zła (kan. 1548 § 2, 1°).

Chociaż osoby te nie mają obowiązku składania zeznań, to jednak mogą

to uczynić.
Istnieje jednak inna kategoria osób, które w ogóle nie mogą być świad-

kami. Nie należy dopuszczać do składania zeznań małoletnich poniżej czter-

nastego roku życia i upośledzonych umysłowo; mogą być jednak przesłu-

chani na mocy dekretu sędziego, w którym uzasadni się taką potrzebę (kan.

1550 § 1).

Za niezdolnych należy uznać również:

1° tych, którzy są stronami w sprawie albo występują w sądzie w imieniu

stron, sędziego i jego asystentów, adwokata oraz innych, którzy poma-

gają lub pomagali stronom w tej sprawie;

2° kapłanów w odniesieniu do wszystkiego, co poznali z sakramentalnej spo-

wiedzi, chociażby penitent prosił o ujawnienie tego; co więcej, tego, co przez

kogokolwiek i w jakikolwiek sposób zostało usłyszane z okazji spowiedzi,

nie można w sądzie przyjąć nawet jako śladu prawdy (kan. 1550 § 2).

b. Obowiązek zeznawania

b. Obowiązek zeznawania
Świadek prawidłowo wezwany powinien się stawić albo zawiadomić

sędziego o przyczynie swojej nieobecności (kan. 1557). Świadek ma po-

ważny obowiązek mówić całą i samą prawdę (por. kan. 1548 §1 i 1562 § 1).

Świadkowie powinni złożyć przysięgę prawdomówności; jeżeli świa-

dek odmawia jej złożenia, ma być przesłuchany niezaprzysiężony (por. kan.

1562 § 2).

c. Miejsce składania zeznań

c. Miejsce składania zeznań
Świadków należy przesłuchiwać w samej siedzibie trybunału, chyba że

sędzia uzna inaczej.

Kardynałowie, patriarchowie, biskupi i ci, którzy na podstawie prawa

własnego kraju cieszą się podobnym ułatwieniem, są przesłuchiwani

w miejscu przez nich wybranym.

Sędzia zarządza, gdzie mają być przesłuchani ci, dla których z powodu

odległości, choroby czy innej przeszkody jest niemożliwe lub trudne przy-

być do siedziby trybunału (kan. 1558).

Jak już było wspomniane wcześniej, bardzo częstą praktyką sądów ko-

ścielnych w Polsce jest przesłuchiwanie świadka w jego parafii przez jego

własnych duszpasterzy. Oczywiście, jest to możliwe, lecz w wielu wypad-

kach niewskazane lub wręcz szkodliwe dla sprawy.

d. Obecność przy zeznaniach świadków

d. Obecność przy zeznaniach świadków
Przesłuchanie świadka dokonywane jest przez sędziego, jego delegata

lub audytora; winien im towarzyszyć notariusz (kan. 1561).

W trakcie przesłuchania mogą być obecni adwokaci lub pełnomocnicy

stron, chyba że sędzia, z powodu okoliczności rzeczy i osób uzna, że nale-

ży postępować z zachowaniem tajemnicy (kan. 1559 i 1678).

Może uczestniczyć także rzecznik sprawiedliwości i obrońca węzła

małżeńskiego (kan. 1561 i 1678).

Strony w żadnym wypadku nie mogą być obecne podczas przesłucha-

nia (kan. 1678 § 2). Tym różni się, m.in. sądownictwo kościelne od cywilne-

go. Nie ma możliwości dla stron asystowania przy składaniu zeznań przez

drugą stronę czy też przez świadków. Dlatego też praktycznie strony i

świadkowie nigdy nie spotkają się razem w sądzie. Może to być jedynie

zwykłym przypadkiem.

e. Sposób przesłuchiwania

e. Sposób przesłuchiwania
W celu przeprowadzenia przesłuchania świadków należy ich przede

wszystkim wezwać. Dlatego, gdy ktoś domaga się dowodu ze świadków,

winien podać trybunałowi ich nazwiska i stałe zamieszkanie (kan. 1552 § 1).

W procesach małżeńskich każda ze stron najczęściej przedstawia kilku, naj-

bardziej zorientowanych w sprawie świadków. Mogą to być oczywiście

członkowie ich rodzin, przyjaciele, znajomi a także przypadkowi świad-

kowie jakichś charakterystycznych wydarzeń. Strona, która powołała

świadka, może również zrzec się jego przesłuchania; lecz strona przeciw-

na może się domagać, aby mimo to świadek został przesłuchany (kan. 1551).

W terminie wyznaczonym przez sędziego należy przedstawić punkty

zagadnień, co do których żąda się przesłuchania świadków; inaczej uważa

się, że prośba została porzucona (kan. 1552 § 2). Najczęściej już w skardze

powodowej, podając świadków i ich adresy, podaje się również okoliczno-

ści sprawy, które oni znają. Dlatego często nie ma już obowiązku dodatko-

wego formułowania punktów zagadnień, co do których żąda się przesłu-

chania świadków.

Gdy zachodzi taka potrzeba, sędzia ma prawo ograniczyć zbyt wielką

liczbę świadków (kan. 1553).

Zanim nastąpi przesłuchanie świadków, ich nazwiska należy podać do

wiadomości stron; a jeśli, według roztropnego uznania sędziego, nie dało

się tego zrobić bez poważnej trudności, trzeba to uczynić przynajmniej przed

publikacją zeznań (kan. 1554). Każda ze stron, może mieć bowiem jakieś

obiekcje wobec proponowanego świadka i dlatego może prosić by świa-

dek został wykluczony, jeśli słuszna przyczyna wykluczenia została wy-

kazana przed jego przesłuchaniem (por. kan. 1555).

Wezwanie świadka dokonuje się dekretem sędziego, podanym do wia-

domości świadka zgodnie z przepisami prawa (kan. 1556).

Sędzia, zanim przystąpi do przesłuchania, powinien sprawdzić tożsa-

mość świadka (dlatego każdy świadek udając się na zeznania powinien

posiadać ze sobą jakiś dowód tożsamości); powinien spytać, jaki jest jego

stosunek do stron, i gdy stawia pytania dotyczące sprawy, ma się dowie-

dzieć także o źródła jego wiadomości i w jakim czasie dokładnie dowie-

dział się o tym, co zeznaje (kan. 1563); powinien przypomnieć także świad-

kowi o obowiązku prawdomówności (kan. 1562 § 1); powinien prosić

o złożenie przysięgi mówienia prawdy; jeżeli świadek odmówi jej złoże-

nia, ma być przesłuchany niezaprzysiężony (kan. 1562 § 2).

Świadkowie powinni być przesłuchiwani osobno i pojedynczo (kan.

1560 § 1).

Jeśli świadkowie nie zgadzają się, między sobą lub ze stroną, w rzeczy

poważnej, sędzia może zgromadzić i skonfrontować różniących się między

sobą, tak by uniknąć, o ile to możliwe, kłótni i zgorszenia (kan. 1560 § 2).

Przesłuchanie świadka dokonywane jest przez sędziego, jego delegata

lub audytora; winien im towarzyszyć notariusz. Rzecznik sprawiedliwości,

obrońca węzła lub adwokaci, którzy są obecni podczas przesłuchania, jeżeli

mają inne pytania do zadania świadkowi, powinni je przedstawić nie świad-

kowi, lecz sędziemu lub jego zastępcy, aby sam je postawił (kan. 1561).

Pytań nie wolno podawać wcześniej świadkom do wiadomości (kan.

1565 § 1). Mają być krótkie, przystosowane do inteligencji odpowiadające-

go, nie obejmujące jednocześnie kilku spraw; nie podchwytliwe, nie pod-

stępne, nie sugerujące odpowiedzi, dalekie od jakiejkolwiek obrazy i nale-

żące do sprawy, o którą chodzi (kan. 1564).

Jeśli to, co ma stanowić przedmiot zeznań tak poszło w zapomnienie, że

nie może być w sposób pewny przedstawione bez wcześniejszego przypo-

mnienia, sędziemu wolno przypomnieć coś świadkowi, jeśli jest przeko-

nany, że jest to możliwe bez niebezpieczeństwa (kan. 1565 § 2).

Świadkowie powinni zeznawać ustnie i bez czytania, chyba że chodzi o

rachunki i sprawozdania; w takim bowiem wypadku mogą się posługiwać

zapiskami, które ze sobą przynieśli (kan. 1566).

Odpowiedź winna być zaraz spisana przez notariusza i powinna za-

wierać dosłowne zeznania, przynajmniej w odniesieniu do tego, co bezpo-

średnio dotyczy przedmiotu sprawy (kan. 1567 § 1).

Dopuszczalne jest posłużenie się magnetofonem, jeśli tylko później od-

powiedzi zostaną spisane i podpisane, o ile to możliwe, przez zeznających

(kan. 1567 § 2).

Notariusz powinien odnotować w aktach o złożeniu, pominięciu lub

odmowie przysięgi, o obecności stron i innych, o pytaniach dodanych

z urzędu i w ogóle o wszystkim, co godne pamięci lub wydarzyło się przy-

padkowo, gdy świadkowie byli przesłuchiwani (kan. 1568).

Na końcu przesłuchania należy świadkowi odczytać to, co notariusz o

jego zeznaniu na piśmie sporządził, albo dać mu wysłuchać, co przy pomo-

cy magnetofonu z jego zeznania zostało nagrane, dając temuż świadkowi

możliwość uzupełnienia, skreślenia, poprawienia, zmiany (kan. 1569 § 1).

Akt powinni w końcu podpisać: świadek, sędzia i notariusz (kan. 1569 § 2).
f. Ponowne przesłuchanie

f. Ponowne przesłuchanie

f. Ponowne przesłuchanie
Świadkowie, chociaż już przesłuchani, mogą być bądź to na żądanie

strony, bądź też z urzędu, ponownie wezwani na przesłuchanie, przed

publikacją akt czyli zeznań, jeśli sędzia uzna to za konieczne lub pożytecz-

ne, o ile nie ma żadnego niebezpieczeństwa zmowy lub przekupstwa (kan.

1570).

g. Moc dowodowa zeznań

g. Moc dowodowa zeznań
Przy ocenie zeznań, sędzia, żądając w razie potrzeby świadectw kwalifi-

kacyjnych (najczęściej od proboszcza świadka), winien wziąć pod uwagę:
1° jaki jest stan osoby i jaka jej uczciwość;
2° czy zeznanie jest na podstawie własnej wiedzy, zwłaszcza z osobistego

widzenia i słyszenia, czy jest opinią świadka, opiera się na pogłoskach

lub na zasłyszeniu od innych;

3° czy świadek jest stały i trwale ze sobą zgodny, czy też zmienny, niepew-

ny lub chwiejny;

4° czy ma współświadków zeznania i czy jest potwierdzony lub nie przez

inne elementy dowodowe (kan. 1572).

Zeznanie jednego świadka nie może być pełnym dowodem, chyba że

chodzi o świadka kwalifikowanego, który zeznaje o sprawach dokonanych

z urzędu, albo okoliczności rzeczy lub osób sugerują inaczej (kan. 1573).

h. Zwr

h. Zwrot kosztów

ot kosztów

Świadek, udając się do sądu, został narażony na pewnego rodzaju kosz-

ty. Dlatego świadkom należy zwrócić zarówno wydatki, jakie poczynili,

i stratę zysku, spowodowaną składaniem zeznań (kan. 1571). Powinna to

uczynić ta strona, która świadka powołała.

8.5. Opinie biegłych

8.5. Opinie biegłych
Z pomocy biegłych należy skorzystać, ilekroć na podstawie nakazu pra-

wa lub sędziego jest konieczne ich przesłuchanie i opinia, oparte na do-

świadczeniu lub wiedzy, dla potwierdzenia jakiegoś faktu lub poznania

prawdziwej natury jakiejś rzeczy (kan. 1574).

Na podstawie prawa, sędzia powinien skorzystać z pomocy jednego lub

kilku biegłych w sprawach dotyczących impotencji (por. kan. 1084) lub bra-

ku zgody spowodowanej chorobą umysłową (por. kan. 1095), chyba że

z okoliczności wyraźnie wynika, że jest to bezużyteczne (por. kan. 1680).

W innych przypadkach, korzystanie z pomocy biegłego nie jest obo-

wiązkowe i uzależnione od opinii sędziego. Jeśli wydaje się to pożyteczne,

należy skorzystać z tej pomocy.

a. Biegli

a. Biegli
Biegłym nie jest jakikolwiek człowiek, ale jest nim ekspert w danej dzie-

dzinie wiedzy. W sprawach małżeńskich, najczęściej mamy do czynienia

z biegłymi z dziedziny nauk medycznych. Bardzo często są to psychiatrzy

lub psychologowie.

Nominacja biegłych należy do sędziego. Może sam wyznaczyć biegłych,

ale może to również uczynić po wysłuchaniu lub na wniosek stron. Może

również dopuścić relacje zrobione już przez innych biegłych (por. kan. 1575).

Strony mogą również wyznaczyć prywatnych biegłych, którzy muszą być

jednak zatwierdzeni przez sędziego (por. kan. 1581 § 1).

Biegłych można również wykluczyć lub się ich zrzec, z tych samych

powodów, co świadka (kan. 1576).

b. Sposób przepr

b. Sposób przeprowadzania badania przez biegłych

owadzania badania przez biegłych

Sędzia uwzględniając propozycje wskazane ewentualnie przez strony,

winien określić swoim dekretem poszczególne punkty, których ma doty-

czyć opinia biegłego.

Biegłemu należy przesłać akta sprawy i inne dokumenty i pomoce, któ-

rych może potrzebować do właściwego i wiernego wypełnienia zadania.

Sędzia, po wysłuchaniu zdania samego biegłego, winien wyznaczyć czas,

w którym należy dokonać przesłuchania i przedstawić opinię (kan. 1577).

Każdy z biegłych sporządza własną relację, niezależną od innych, chy-

ba że sędzia poleci sporządzić jedną relację, podpisaną przez wszystkich;

jeżeli to dojdzie do skutku, różnice zdań, jakie zachodzą, należy starannie

odnotować.

Biegli powinni jasno wskazać, na podstawie jakich dokumentów lub

innych odpowiednich sposobów upewnili się o tożsamości osób, rzeczy

lub miejsc, jaką metodą i w jaki sposób postępowali w wykonywaniu zle-

conego im zadania i na jakich argumentach opierają przede wszystkim

swoje wnioski.

Biegły może zostać wezwany przez sędziego, by udzielił dalszych wy-

jaśnień, które wydają się konieczne (kan. 1578).

c. Ocena opinii biegłego przez sędziego

c. Ocena opinii biegłego przez sędziego
Sędzia powinien uważnie rozważyć nie tylko wnioski biegłych, cho-

ciażby zgodne, lecz także pozostałe okoliczności sprawy.

Kiedy podaje uzasadnienie decyzji, powinien zaznaczyć, jakie argumenty

skłoniły go do przyjęcia lub odrzucenia wniosków biegłych (kan. 1579).

d. Honorarium

d. Honorarium
Biegłym należy zapłacić wydatki i honoraria, które winny być określo-

ne przez sędziego, według dobra i słuszności, z zachowaniem prawa par-

tykularnego (kan. 1580).

8.6. W

8.6. Wizja lokalna i oględziny sądowe

izja lokalna i oględziny sądowe

Jeśli sędzia uzna, że dla wyjaśnienia sprawy jest pożyteczne udać się do

jakiegoś miejsca lub obejrzeć jakąś rzecz, ustala to dekretem, w którym, po

wysłuchaniu stron, ogólnie opisuje to, co ma mu być dane do dyspozycji w

czasie wizji (kan. 1582).

Należy sporządzić dokument dokonanych oględzin (kan. 1583).
8.7. Domniemania

8.7. Domniemania

8.7. Domniemania
Domniemanie jest to prawdopodobne przypuszczenie o rzeczy niepew-

nej; jedno jest prawne, gdy ustanowione zostało samą ustawą, drugie sę-

dziowskie, gdy je wysuwa sędzia (kan. 1584)

Kto ma za sobą domniemanie prawne, jest zwolniony z obowiązku do-

wodzenia, który przechodzi na stronę przeciwną (kan. 1585).

Domniemań, które nie są ustanowione prawem, sędzia nie powinien

wysuwać, chyba że na podstawie faktu pewnego i określonego, pozostają-

cego w bezpośrednim związku z tym, o co toczy się spór (kan. 1586).

21. O domniemaniu w materii prawa małżeńskiego była już mowa w punkcie 7.4.

8.8. Zawieszenie pr

8.8. Zawieszenie procesu

ocesu

Ilekroć podczas instrukcji sprawy wyłoni się bardzo prawdopodobna

wątpliwość, dotycząca niedopełnienia małżeństwa, trybunał może, zawie-

szając za zgodą stron sprawę nieważności, uzupełnić instrukcję do dys-

pensy

super rato, a następnie przesłać akta do Stolicy Apostolskiej, wraz

z prośbą o dyspensę od jednego lub obydwu małżonków i z wnioskiem

trybunału oraz biskupa (kan. 1681).

9. Ogłoszenie akt i zamknięcie postępowania dowodo-

9. Ogłoszenie akt i zamknięcie postępowania dowodo-
wego

wego

9.1. Ogłoszenie akt

9.1. Ogłoszenie akt
Po zebraniu dowodów, sędzia, pod sankcją nieważności, musi dekre-

tem zezwolić stronom i ich adwokatom, aby w kancelarii trybunału przej-

rzeli akta, które nie są im jeszcze znane; co więcej, również adwokatom,

którzy o to proszą, można dać odpis akt; w sprawach jednak dotyczących

dobra publicznego, sędzia, dla uniknięcia bardzo poważnych niebezpie-

czeństw może zadecydować, że jakiegoś aktu nie należy nikomu ujaw-

niać, z tym zastrzeżeniem, że prawo obrony zostanie zawsze nienaruszone

(kan. 1598 § 1).

Obrońca węzła, obrońcy stron, a także rzecznik sprawiedliwości, jeżeli

występuje w procesie, mają prawo przejrzeć akta sądowe, chociażby jesz-

cze nie były ogłoszone, i zapoznać się z dowodami przedłożonymi przez

strony (kan. 1678 § 1, 2°).

Po przejrzeniu akt, strony mogą zgłosić sędziemu inne, uzupełniające

dowody (por. kan. 1598 § 2).

9.2. Zamknięcie postępowania dowodowego

9.2. Zamknięcie postępowania dowodowego
Po wypełnieniu wszystkiego, co należy do zebrania dowodów, nastę-

puje zamknięcie postępowania dowodowego. To zamknięcie następuje, ile-

kroć albo strony oświadczą, że nie mają nic więcej do zgłoszenia, albo gdy

upłynął czas użyteczny, wyznaczony przez sędziego dla przedłożenia do-

wodów, albo jeśli sędzia orzeknie, że uważa sprawę za wystarczająco wy-

jaśnioną. O zamknięciu postępowania dowodowego w sprawie, jakimkol-

wiek sposobem ono nastąpiło, sędzia wydaje dekret (kan. 1599).

Po zamknięciu postępowania dowodowego, sędzia może w sposób

wyjątkowy wezwać tych samych lub innych świadków albo dopuścić inne

dowody, o które przedtem nie proszono. Może to jednak uczynić jedynie:
1° po wysłuchaniu stron, jeżeli istnieje poważna przyczyna, a wszelkie nie-

bezpieczeństwo podstępu i potajemnego podjudzania zostanie usunię-

te;

2° ilekroć jest prawdopodobne, że bez dopuszczenia nowego dowodu zo-

stanie wydany niesprawiedliwy wyrok (por. kan. 1600 § 1, 1° i 2°).
Może natomiast sędzia nakazać lub dopuścić przedstawienie dokumen-

tu, który ewentualnie przedtem bez winy osoby zainteresowanej nie mógł

być przedstawiony (kan. 1600 § 2).

Nowe dowody należy również opublikować (por. kan. 1600 § 3).

III. DYSKUSJA

III. DYSKUSJA SPRA

SPRA

SPRAWY

10. Obr

10. Obrony lub uwagi

ony lub uwagi

Po zamknięciu postępowania dowodowego sędzia powinien wyzna-

czyć odpowiedni okres czasu na przedstawienie obron lub uwag (kan. 1601).

Obrony i uwagi mogą przedstawić strony. Sędzia musi jednak zażądać uwag

obrońcy węzła małżeńskiego i rzecznika sprawiedliwości, jeśli występuje

on w sprawie (por. kan. 1434 i 1606).

Całkowicie zabrania się stronom, adwokatom lub także innym, przekazy-

wać sędziemu informacje, które pozostają poza aktami sprawy (kan. 1604 § 1).

10.1. Sposób przedstawiania uwag lub obr

10.1. Sposób przedstawiania uwag lub obron

Obrony i uwagi winny być na piśmie, chyba że sędzia, za zgodą stron,

uzna za wystarczającą ustną dyskusję wobec zasiadającego trybunału. Je-

żeli obrony wraz z ważniejszymi dokumentami mają być wydane drukiem,

wymagana jest uprzednia zgoda sędziego, z zachowaniem obowiązku ta-

jemnicy, jeżeli jakaś istnieje. Co do obszerności pism obrończych, liczby

egzemplarzy, i tym podobnych szczegółów, należy zachować zarządzenie

trybunału (kan. 1602).

10.2. Odpowiedzi

10.2. Odpowiedzi
Po wzajemnym przekazaniu sobie pism obrończych i uwag, każdej ze

stron wolno przedłożyć odpowiedzi, w ciągu krótkiego czasu wyznaczo-

nego przez sędziego. Prawo to przysługuje stronom tylko jeden raz, chyba

że sędzia, z poważnej przyczyny, uzna, iż należy je przyznać ponownie;

wtedy zaś zezwolenie udzielone jednej stronie, należy uznać za dane i dru-

giej. Rzecznik sprawiedliwości i obrońca węzła mają prawo ponownej re-

pliki na odpowiedzi stron (kan. 1603).

10.3. Ustna dyskusja

10.3. Ustna dyskusja
Jeśli dyskusja sprawy została dokonana na piśmie, sędzia może zarzą-

dzić, by odbyła się umiarkowana dyskusja ustna wobec zasiadającego try-

bunału, dla wyjaśnienia niektórych kwestii (kan. 1604 § 2).

Przy ustnej dyskusji, powinien być obecny notariusz, by, jeżeli sędzia

nakaże lub strona zażąda a sędzia się zgodzi, mógł spisać od razu to,

o czym dyskutowano, i wnioski (kan. 1605).

Należy jednak podkreślić, że dyskusje ustne w sprawach małżeńskich

są bardzo rzadkie i raczej nie mają miejsca.

10.4. Zaniedbanie lub pominięcie obr

10.4. Zaniedbanie lub pominięcie obron

Sformułowanie uwag lub obron jest możliwością a nie obowiązkiem,

dlatego strony mogą zaniedbać lub wprost zrezygnować z tej możliwości.

Ma to miejsce, gdy:

1° strony zaniedbały przygotowanie obrony w wyznaczonym użytecznym

czasie;

2° mogą zrezygnować świadomie z tego, zdając się na wiedzę i sumienie

sędziego;

3° sędzia musi jednak zażądać uwag obrońcy węzła i rzecznika sprawie-

dliwości, jeśli występuje w procesie;

4° sędzia może natychmiast ogłosić wyrok, jeśli z akt i dowodów uzna

sprawę za całkowicie wyjaśnioną (por. kan. 1606).

IV. WYROK

. WYROK

Po dyskusji sprawy, sędzia posiada wystarczające dane, aby wydać

wyrok.

111111. Moralna pewność

1. Moralna pewność

Do wydania jakiegokolwiek wyroku wymaga się u sędziego wewnętrz-

nej moralnej pewności co do sprawy, która ma być rozstrzygnięta wyro-

kiem. Tę pewność sędzia winien czerpać z faktów i dowodów. Dowody

zaś sędzia powinien oceniać w swoim sumieniu, z zachowaniem przepi-

sów ustawy o skuteczności niektórych dowodów. Sędzia, który nie może

osiągnąć takiej pewności, powinien orzec, że nie udowodniono nieważno-

ści małżeństwa (por. kan. 1608).

12. Ostateczny wyr

12. Ostateczny wyrok

Opracowanie ostatecznego wyroku składa się z trzech faz: przygoto-

wanie, dyskusja i redakcja wyroku. Należy to już do sędziów biorących

udział w sprawie. Jak to już było wcześniej podane, sprawy małżeńskie

normalnie rozstrzyga trybunał kolegialny składający się z trzech sędziów:

przewodniczącego, relatora inaczej zwanego ponensem i trzeciego sędzie-

go. Każdy z nich ma swoje miejsce i zadanie w procesie. To oni najpierw

przygotowują swoje pisemne wnioski odnośnie tego małżeństwa, spoty-

kają się w celu rozstrzygnięcia sprawy i ostatecznie ponens, czyli relator

sporządza wyrok.

12.1. Sposób podejmowania decyzji

a. Zwołanie sędziów

a. Zwołanie sędziów
W trybunale kolegialnym, a takim jest trybunał w sprawach małżeńskich,

przewodniczący kolegium określa dzień i godzinę, w których sędziowie mają

się zebrać na naradę, i jeśli jakaś szczególna racja nie doradza inaczej, zebra-

nie powinno się odbyć w samej siedzibie trybunału (kan. 1609 § 1).

b. Dyskusja

b. Dyskusja
W wyznaczonym na zebranie dniu, poszczególni sędziowie przynoszą

swoje pisemne wnioski co do meritum sprawy i uzasadnienia zarówno

prawne, jak i faktyczne, na podstawie których doszli do swoich wniosków;

wnioski te dołącza się do akt sprawy, zachowując je w tajemnicy.

Po wezwaniu Imienia Bożego, przedstawieniu w kolejności wniosków

każdego według pierwszeństwa, tak jednak by zaczynał ponens sprawy,

czyli instruktor sprawy, ma miejsce dyskusja pod kierunkiem przewodni-

czącego trybunału, przede wszystkim po to, by ustalić, co należy postano-

wić w rozstrzygającej części wyroku.

W dyskusji zaś każdemu sędziemu wolno odstąpić od swego pierwot-

nego wniosku. Sędzia jednak, który nie chciał się dołączyć do decyzji in-

nych, może wymagać, by w razie apelacji jego wnioski zostały przesłane

do wyższego trybunału.

Jeżeliby sędziowie w pierwszej dyskusji nie chcieli lub nie mogli ustalić

wyroku, decyzja może być odłożona do nowego zebrania, nie dłużej jed-

nak niż tydzień, chyba że należałoby uzupełnić instrukcję sprawy (kan.

1609 § 2-5).

Sędziowie podejmują decyzję większością głosów (por. kan. 1426 § 1).
12.2. Redakcja wyr

12.2. Redakcja wyr

12.2. Redakcja wyroku

oku

Jeżeli sędzia jest jednoosobowy, sam sporządza wyrok.

W trybunale kolegialnym ponens, czyli relator, ma obowiązek sporzą-

dzenia wyroku, czerpiąc uzasadnienie z tego, co poszczególni sędziowie

przedstawili w dyskusji, chyba że przez większość sędziów zostały wskaza-

ne uzasadnienia, którym należy dać pierwszeństwo; następnie wyrok musi

być przedstawiony każdemu z sędziów do zatwierdzenia (kan. 1610 § 1 i 2).

12.3. T

12.3. Termin zr

ermin zr

ermin zredagowania wyr

edagowania wyr

edagowania wyroku

oku

Wyrok powinien być wydany nie później niż w ciągu miesiąca od dnia,

gdy sprawa została rozstrzygnięta, chyba że w trybunale kolegialnym sędzio-

wie dla ważnej przyczyny wyznaczyli dłuższy okres czasu (kan. 1610 § 3).

12.4. Cechy sentencji

12.4. Cechy sentencji
Wyrok powinien być:

1° sprawiedliwy, tzn. uwzględnia fakty, które zostały udowodnione, pra-

wa stron i przepisy prawa;

2° odpowiedni, tzn. zgodny z prośbą wyrażoną w skardze powodowej

i zdeterminowaną następnie w dekrecie zawiązania sporu; wyrok daje

odpowiedź na pytanie wyrażone w dekrecie zawiązania sporu; nie

może rozstrzygać ważności małżeństwa w oderwaniu od prośby stro-

ny powodowej i od dekretu zawiązania sporu;

3° konkretny, tzn. nie może być nieokreślony; musi konkretnie określać,

jakie są obowiązki stron wynikające z procesu i w jaki sposób należy je

wypełnić;

4° umotywowany, tzn. przedstawia racje i motywy, na których opiera się

rozstrzygająca część wyroku.

12.5. T

12.5. Trrrrreść sentencji

eść sentencji

Wyrok powinien:

1° rozstrzygać spór toczący się przed trybunałem, dając właściwą odpo-

wiedź na poszczególne wątpliwości;

2° określać, jakie są obowiązki stron wynikające z procesu i w jaki sposób

należy je wypełnić;

3° przedstawić racje, czyli uzasadnienia, zarówno prawne, jak i faktyczne,

na których opiera się rozstrzygająca część wyroku;

4° ustalić koszta procesu (kan. 1611);
5° w przypadku zakazu zawierania małżeństwa, należy to jasno określić w

wyroku (por. kan. 1684 i 1685).

12.6. Zewnętrzna forma albo str

12.6. Zewnętrzna forma albo struktura wyr

uktura wyr

uktura wyroku

oku

Wyrok, po wezwaniu Imienia Bożego, musi wyszczególnić z zachowa-

niem porządku, jaki był sędzia lub trybunał; kto był powodem, stroną po-

zwaną, pełnomocnikiem, z poprawnym wskazaniem nazwisk i stałego

zamieszkania, kto był rzecznikiem sprawiedliwości i obrońcą węzła, jeśli

występowali w sprawie. Następnie powinien krótko przedstawić opis fak-

tów z wnioskami stron i sformułowanymi wątpliwościami. Następuje po-

tem rozstrzygająca część wyroku, poprzedzona motywami, na których się

opiera. Kończy się wskazaniem dnia i miejsca, w którym został wydany

wyrok, z podpisem sędziego lub, jeżeli chodzi o trybunał kolegialny, wszyst-

kich sędziów i notariusza (kan. 1612).

12.7. Ogłoszenie wyr

12.7. Ogłoszenie wyroku

oku

Wyrok powinien być jak najszybciej ogłoszony, ze wskazaniem środ-

ków, przy pomocy których można go podważyć; nie posiada on żadnej

mocy prawnej przed ogłoszeniem, chociażby część rozstrzygająca została,

za zezwoleniem sędziego, podana do wiadomości stron (kan. 1614).

Ogłoszenie, czyli zawiadomienie o wyroku, może być dokonane albo

przez wręczenie stronom lub ich pełnomocnikom egzemplarza wyroku,

albo przez przesłanie im tegoż egzemplarza (kan. 1615 i 1509).

12.8. Błędy w wyr

12.8. Błędy w wyroku

oku

Jeżeli w tekst wyroku albo wkradł się błąd w rozliczeniach, albo popeł-

niono błąd materialny przy przepisywaniu części rozstrzygającej, albo w

przytaczaniu faktów lub żądań stron, albo pominięto dzień, miesiąc lub

podpisy, wyrok powinien być poprawiony lub uzupełniony przez sam try-

bunał, który go wydał, bądź na żądanie strony, bądź z urzędu, zawsze jed-

nak po wysłuchaniu stron i dekretem umieszczonym na końcu wyroku

(por. kan. 1616 § 1).

V. ZASKARŻENIE WYROKU

. ZASKARŻENIE WYROKU

13. Rekurs

Proces zaskarżenia wyroku nazywamy także rekursem. Rekurs może

być zwyczajny, nadzwyczajny albo wyjątkowy.

13.1. Rekurs zwyczajny

13.1. Rekurs zwyczajny
Zaskarżenie zwyczajne w prawie procesowym jest normalnym instru-

mentem odwoławczym od wyroku. Dlatego nie potrzeba jakichkolwiek

powodów przyczynowych tego odwołania. Uzależnione jest jedynie od

woli stron lub nawet jest obowiązkowe w przypadku stwierdzenia nie-

ważności małżeństwa. Takim zaskarżeniem zwyczajnym jest apelacja (por.

kan. 1628 i 1682).

13.2. Rekurs nadzwyczajny

13.2. Rekurs nadzwyczajny
Zaskarżenie nadzwyczajne jest bardzo specyficznym i ściśle określonym

instrumentem procesowym. Aby je wnieść, muszą istnieć konkretne

i określone przez prawo powody. Ponadto, sędzia nie wypowiada się tutaj

na temat istoty sprawy, lecz rozstrzyga przyczyny drugorzędne, od któ-

rych jednak uzależniona jest ważność wyroku. Ma to miejsce w przypad-

ku skargi o nieważność wyroku (kan. 1619 nn).

13.3. Rekurs wyjątkowy

13.3. Rekurs wyjątkowy
Bardziej niż zaskarżeniem, jest nowym wprowadzeniem tej samej spra-

wy. Jest więc niejako atakiem na proces podstawowy, który rozstrzyga się

nowym procesem. Jest tak w przypadku nowego wniesienia sprawy (por.

kan. 1644).

14. Skar

14. Skarga o nieważność wyr

ga o nieważność wyr

ga o nieważność wyroku

oku

Skarga o nieważność wyroku ma na celu podważenie samej sentencji,

w tym celu, aby uzyskać deklarację jej nieważności z powodu poważnych

wad samej sentencji lub niektórych aktów procesowych. Należy podkre-

ślić, że sytuacje nieważności wyroku z tych powodów są wyjątkowe i ra-

czej nie mają miejsca. Jednakże prawodawca określa bardzo konkretnie

ewentualne przyczyny nieważności wyroku.

Przyczyny te mogą być obiektywnie ważne i istotne i dlatego wyrok

może być dotknięty wadą nieważności nieusuwalnej, tzn. nie ma możli-

wości poprawienia wyroku.

Z drugiej strony, mogą istnieć przyczyny drugorzędne, które aczkol-

wiek są ważne, to jednak nie do tego stopnia, aby unieważniać w sposób

radykalny wyrok. W takim przypadku mamy do czynienia z wadami nie-

ważności usuwalnej.

14.1. W

14.1. Wady nieważności nieusuwalnej

ady nieważności nieusuwalnej

Wyrok jest dotknięty wadą nieważności nieusuwalnej, jeżeli:

1° został wydany przez sędziego bezwzględnie niewłaściwego;
2° został wydany przez tego, kto nie posiada władzy sądzenia w trybuna-

le, w którym sprawa została rozstrzygnięta;

3° sędzia wydał wyrok pod wpływem przemocy lub ciężkiej bojaźni;
4° proces był przeprowadzony bez skargi sądowej, albo nie był wszczęty

przeciwko jakiejś stronie pozwanej;

5° był wydany dla stron, z których przynajmniej jedna nie miała prawa

występowania w sądzie;

6° ktoś działał w imieniu drugiego, bez zlecenia zgodnego z przepisami

prawa;

7° jednej albo drugiej stronie odmówiono prawa do obrony;
8° spór nawet częściowo nie został rozstrzygnięty (por. kan. 1620).

Skarga o nieważność może być zgłaszana w formie zarzutu zawsze,

natomiast w formie skargi - wobec sędziego, który wydał wyrok - w ciągu

dziesięciu lat od dnia ogłoszenia wyroku (kan. 1621).

Skarga o nieważność może być również wniesiona razem z apelacją, w

terminie ustalonym na apelację (kan. 1625).

14.2. W

14.2. Wady nieważności usuwalnej

ady nieważności usuwalnej

Wyrok jest dotknięty wadą nieważności usuwalnej tylko wtedy, jeżeli:

1° został wydany przez liczbę sędziów niezgodną z ustawą;
2° nie zawiera motywów, czyli racji decyzji;
3° brak przepisanych prawem podpisów;
4° nie podaje wskazania roku, miesiąca, dnia i miejsca, w którym został

wydany;

5° opiera się na nieważnym akcie sądowym, którego nieważność nie zo-

stała sanowana;

6° został wydany przeciwko stronie nieobecnej zgodnie z przepisami pra-

wa, według kan. 1593, § 2 (kan. 1622).
Skarga o nieważność w tym przypadku może być przedstawiona w cią-

gu trzech miesięcy od wiadomości o ogłoszeniu wyroku (kan. 1623).

Podobnie jak w przypadku wad nieważności nieusuwalnej, również tutaj

skarga o nieważność może być wniesiona razem z apelacją, w terminie

ustalonym na apelację (por. kan. 1625).

14.3. Sędzia kompetentny

14.3. Sędzia kompetentny
Skargę o nieważność wyroku rozpatruje ten sam sędzia, który wydał wy-

rok; jeśli jednak strona obawia się, że sędzia, który wydał wyrok zaskarżony

z powodu nieważności, będzie uprzedzony i dlatego uważa go za podejrza-

nego, może wymagać, by w jego miejsce dano innego sędziego (kan. 1624).

14.4. Prawo do wniesienia skar

14.4. Prawo do wniesienia skargi

Skargę o nieważność mogą wnieść nie tylko strony, które się czują po-

krzywdzone, lecz także rzecznik sprawiedliwości lub obrońca węzła, ile-

kroć mają prawo do interwencji.

Sam sędzia może z urzędu odwołać lub poprawić wydany przez siebie

wyrok, chyba że w międzyczasie zgłoszono apelację razem ze skargą o nie-

ważność albo nastąpiła sanacja nieważności przez upływ czasu (kan. 1626).

14.5. Sposób r

14.5. Sposób rozstrzygnięcia

ozstrzygnięcia

Sprawy o nieważność mogą być załatwione według przepisów odno-

szących się do ustnego procesu spornego (kan. 1627, 1656-1670).

15.

15. Apelacja

Apelacja

Apelacja jest prośbą o nowe rozpatrzenie sprawy. Wnosi ją strona, która

czuje się pokrzywdzona przez wyrok do instancji wyższej. Może ją wnieść

także rzecznik sprawiedliwości lub obrońca węzła małżeńskiego. W przy-

padku procesów o stwierdzenie nieważności małżeństwa jest właściwie

instrumentem obowiązkowym, aby uzyskać wyrok ostateczny. W sprawach

małżeńskich rządzi bowiem zasada, że muszą być dwa wyroki zgodne,

aby wyrok był ostateczny i obowiązujący. Gdyby w dwóch instancjach

wyroki były sprzeczne, należy odwołać się do trzeciej instancji.

Procedura apelacyjna różni się w zależności, czy wyrok zapadł za nie-

ważnością małżeństwa czy też przeciw. Jeśli wyrok jest za nieważnością

małżeństwa, apelacja ma formę skróconą. Jeśli wyrok jest za ważnością,

przy apelacji należy stosować te same normy, jak w przypadku zwykłego

procesu spornego, a więc według norm dotychczas opisanych.

15.1.

15.1. Apelacja automatyczna

Apelacja automatyczna

Ma miejsce, gdy wyrok w pierwszej instancji jest za nieważnością mał-

żeństwa.

Wyrok orzekający za pierwszym razem nieważność małżeństwa, wraz

z apelacjami, jeśli takie są, i pozostałymi aktami sądowymi, należy prze-

słać z urzędu do trybunału apelacyjnego, w ciągu dwudziestu dni od ogło-

szenia wyroku (kan. 1682 § 1; 1634 § 3). Autentyczność akt poświadcza

notariusz (por. kan. 1474). Akta należy przesłać z urzędu, tak więc, gdyby

nawet strony nie wniosły apelacji, należy to uczynić i trybunał apelacyjny

ma obowiązek rozstrzygnąć sprawę.

Obowiązku przesłania akt z urzędu należy przestrzegać także na każ-

dym stopniu sądu, jeśli trybunał wydaje po raz pierwszy wyrok za nie-

ważnością małżeństwa.

Jeżeli wyrok za nieważnością małżeństwa został wydany na pierwszym

stopniu sądu, trybunał apelacyjny, po zapoznaniu się z uwagami obrońcy

węzła i, jeżeli takie są, także stron, swoim dekretem albo bez zwłoki po-

twierdza, albo dopuszcza sprawę do zwyczajnego rozpatrzenia na nowym

stopniu (kan. 1682).

Tak więc apelację można rozstrzygnąć albo dekretem albo nowym wy-

rokiem.

a. Rozstrzygnięcie apelacji dekr

a. Rozstrzygnięcie apelacji dekretem

etem

Dekretem można zatwierdzić wyrok jedynie, jeżeli trybunał apelacyjny

jest tego samego zdania odnośnie nieważności małżeństwa, co pierwsza

instancja, czyli jest za nieważnością.

Po tym, gdy wyrok stwierdzający za pierwszym razem nieważność

małżeństwa zostanie potwierdzony w trybunale apelacyjnym dekretem,

ci, których małżeństwo zostało orzeczone za nieważne, mogą zawrzeć nowe

małżeństwo zaraz, gdy dekret lub drugi wyrok zostanie im podany do wia-

domości, chyba że zostało to zabronione zakazem zamieszczonym

w dekrecie albo przez ordynariusza miejsca (por. kan. 1684 i 1641).

Ostateczny wyrok stwierdzający nieważność małżeństwa może zawie-

rać zakaz jego zawierania na przyszłość dla jednej ze stron, albo nawet dla

obu. Najczęściej jednak nie jest to zakaz bezwzględny, na zawsze, ale uza-

leżniony od spełnienia jakiegoś warunku, np. poddaniu się badaniu przez

biegłego i uzyskaniu pozytywnej opinii.

Zaraz gdy wyrok stał się wykonalny, wikariusz sądowy winien zawia-

domić o nim ordynariusza miejsca, w którym małżeństwo zostało zawar-

te. On zaś ma się zatroszczyć, by w księgach małżeństw i ochrzczonych jak

najszybciej dokonano adnotacji o orzeczonej nieważności małżeństwa

i o ustalonych ewentualnie zakazach (kan. 1685).

b. Rozstrzygnięcie apelacji wyr

b. Rozstrzygnięcie apelacji wyrokiem

okiem

Sąd apelacyjny może zadecydować, że sprawę należy przyjąć do zwy-

czajnego rozpatrywania. W takim wypadku procedura kończy się wyro-

kiem. Jeśli ten wyrok potwierdza sentencję pierwszej instancji, czyli jest za

nieważnością małżeństwa, to rodzi te same skutki, jak dekret potwierdza-

jący (kan. 1684). Jeśli wyrok jest za ważnością i nie potwierdza sentencji

pierwszej instancji, wówczas istnieje możliwość złożenia apelacji do kolej-

nej instancji. Normalnie przesyła się wówczas sprawę do Najwyższego

Trybunału Sygnatury Apostolskiej w Rzymie, który decyduje, czy sprawę

w trzeciej instancji ma rozstrzygać Trybunał Roty Rzymskiej, czy też wy-

znacza do tego zadania jakiś trybunał w Polsce. Ze względów językowych,

a przede wszystkim ekonomicznych, zaleca się zainteresowanym osobom

złożenie prośby o wyznaczenie trybunału w Polsce.

Trybunał apelacyjny drugiej instancji może również dołączyć nowy ty-

tuł nieważności małżeństwa. W takim przypadku, istnieje albo obowiązek

złożenia apelacji do kolejnej instancji, jeśli wyrok był za nieważnością mał-

żeństwa, albo istnieje możliwość złożenia apelacji zwyczajnej, jeśli wyrok

był za ważnością (por. kan. 1683).

15.2.

15.2. Apelacja zwyczajna

Apelacja zwyczajna

Ma miejsce, gdy wyrok w pierwszej instancji jest za ważnością małżeń-

stwa. Nie jest ona obowiązkowa, jak w przypadku wyroku za nieważno-

ścią małżeństwa, ale w takim razie, ponieważ pierwszy wyrok był za waż-

nością, strony nie mogą zawrzeć nowego małżeństwa. Przepisy odnośnie

tej apelacji określają kan. 1628-1640. W przypadku tej apelacji należy po-

stępować tak, jak w pierwszej instancji, czyli należy zachowywać przepisy

zwykłego procesu spornego (por. kan. 1640).

Jeśli wyrok w drugiej instancji potwierdzi sentencję pierwszej instancji

za ważnością małżeństwa, wówczas wyrok jest ostateczny i jedynie wyjąt-

kowo można prosić o ponowne wniesienie sprawy (por. kan. 1644). Jeśli

drugi wyrok jest za nieważnością małżeństwa, należy automatycznie prze-

słać sprawę do trybunału apelacyjnego kolejnej instancji.

a. Str

a. Strona uprawniona

ona uprawniona

Prawo do wniesienia apelacji przysługuje stronie, która czuje się po-

krzywdzona wyrokiem – może to być zarówno strona powodowa, jak

i pozwana -, rzecznikowi sprawiedliwości lub obrońcy węzła małżeńskie-

go (por. kan. 1628).

Jeżeli powstaje kwestia co do prawa apelacji, winien ją rozpatrzyć jak

najszybciej trybunał apelacyjny, według przepisów ustnego procesu spor-

nego (kan. 1631).

b. W

b. Wykluczenie apelacji

ykluczenie apelacji

Nie ma miejsca na apelację:

1° od wyroku samego Papieża lub Sygnatury Apostolskiej;
2° od wyroku dotkniętego wadą nieważności, chyba że jest złączona ze

skargą o nieważność;

3° od wyroku, który przeszedł w stan rzeczy osądzonej;
4° od dekretu sędziego lub wyroku przedstanowczego, które nie mają mocy

ostatecznego wyroku, chyba że jest złączona z apelacją od ostatecznego

wyroku;

5° od wyroku lub dekretu w sprawie, w stosunku do której prawo zastrze-

ga, że rzecz powinna być jak najszybciej rozstrzygnięta (kan. 1629).

c. T

c. Trybunał i sposób apelacji

rybunał i sposób apelacji

- Miejsce złożenia apelacji

- Miejsce złożenia apelacji
Apelację należy zgłosić sędziemu lub trybunałowi, który wydał wyrok

(kan. 1630 § 1). Oczywiście, nie rozstrzyga on sprawy powtórnie, lecz prze-

syła ją do kolejnej instancji.

- T

- Terminy

erminy

Apelację należy zgłosić w zawitym terminie piętnastu użytecznych dni

od wiadomości o ogłoszeniu wyroku (kan. 1630 § 1; 1614 i 1615). Tak zwa-

ne terminy zawite, to jest terminy wyznaczone ustawą na wygaśnięcie

uprawnień, nie mogą być odroczone ani też ważnie skrócone, chyba że

strony o to proszą (kan. 1465 § 1; 1635). W sprawach małżeńskich, należy

jednak mieć na uwadze, że nigdy nie przechodzą w stan rzeczy osądzonej,

tzn., że zawsze istnieje możliwość ponownego wprowadzenia tej sprawy

(por. kan. 1643).

- Sposób

- Sposób
Apelację należy złożyć na piśmie; jeśli jest ustna, notariusz winien ją

zredagować na piśmie wobec samego apelującego (kan. 1630 § 2).

d. T

d. Trybunał apelacyjny

rybunał apelacyjny

- Jaki trybunał?

- Jaki trybunał?
Apelację kieruje się do trybunału wyższej instancji. Jeśli w apelacji nie

wskazano, do jakiego trybunału została ona skierowana, domniemywa się,

że dokonano jej do trybunału:
1° od trybunału biskupa sufragana apeluje się do trybunału metropolity;
2° w sprawach rozpatrzonych w pierwszej instancji wobec metropolity,

apeluje się do trybunału, który on sam na stałe wyznaczył, za zgodą

Stolicy Apostolskiej (por. kan. 1438);

3° jeśli dla kilku diecezji ustanowiony został jeden trybunał pierwszej in-

stancji, Konferencja Episkopatu za zgodą Stolicy Apostolskiej powinna

ustanowić trybunał drugiej instancji, chyba że wszystkie diecezje są su-

fragalnymi tej samej archidiecezji;

4° Konferencja Episkopatu może za zgodą Stolicy Apostolskiej ustanowić

jeden lub kilka trybunałów drugiej instancji (por. kan. 1439; 1632 § 1).
Rota Rzymska sądzi w drugiej instancji, sprawy, które w pierwszej in-

stancji zostały osądzone przez zwyczajne trybunały i zgodnie z przepisami

prawa zostały przez apelację wniesione do Stolicy Świętej (kan. 1444 § 1, 1°).

Jeśli druga strona odwołała się do innego trybunału apelacyjnego, spra-

wę rozpatruje trybunał, który jest wyższego stopnia (kan. 1632 § 2).

- T

- Termin

ermin

Pomimo tego, że apelację należy zgłosić sędziemu, który wydał wyrok,

to jednak należy ją również poprzeć w trybunale apelacyjnym. Apelację na-

leży poprzeć u sędziego, do którego jest kierowana, w ciągu miesiąca od jej

zgłoszenia, chyba że sędzia, od którego się apeluje, udzielił stronie dłuższe-

go terminu do jej poparcia (kan. 1633). Jeżeli strona nie może uzyskać

w czasie użytecznym zaskarżonego wyroku, od trybunału, który go wydał,

nie biegną w międzyczasie terminy, a strona powinna zawiadomić o prze-

szkodzie sędziego apelacyjnego. Zobowiąże on nakazem sędziego, który wy-

dał wyrok, do wypełnienia jak najszybciej swego obowiązku (kan. 1634 § 2).

- Forma

- Forma
Poparcie apelacji jest pismem, w którym strona prosi sędziego wyższej

instancji o zmianę zaskarżonego wyroku. Należy dołączyć również odpis

tego wyroku oraz racje apelacji (por. kan. 1634 § 1).

e. Nowe dowody

e. Nowe dowody
W trybunale apelacyjnym można zgłaszać nowe dowody, jak również

nowe tytuły nieważności małżeństwa (por. kan. 1639 i 1683).

f. Zaniechanie apelacji

f. Zaniechanie apelacji
Po bezużytecznym upływie apelacyjnych terminów zawitych, czy wo-

bec sędziego, który wydał wyrok, czy wobec sędziego apelacyjnego, ape-

lację uważa się za zaniechaną (kan. 1635).

g. Zrzeczenie się apelacji

g. Zrzeczenie się apelacji
Zrzec się apelacji może apelujący (por. kan. 1636 § 1). Jeżeli apelację

wnosi obrońca węzła lub rzecznik sprawiedliwości, zrzeczenie się apelacji

może nastąpić ze strony obrońcy węzła lub rzecznika sprawiedliwości try-

bunału apelacyjnego (por. kan. 1636 § 2).

W przypadku zrzeczenia się apelacji, wyrok przechodzi w stan rzeczy

osądzonej (kan. 1641).

h. Skutki apelacji

h. Skutki apelacji
Apelacja zawiesza wykonanie wyroku (kan. 1638).
i. Sposób postępowania

i. Sposób postępowania

i. Sposób postępowania
Na stopniu apelacyjnym należy postępować w ten sam sposób jak

w pierwszej instancji, zachowując odpowiednie proporcje (por. kan. 1640).

j. Rozstrzygnięcie apelacji

j. Rozstrzygnięcie apelacji
Również tutaj rozstrzygnięcie apelacji może nastąpić albo w formie de-

kretu, jeśli decyzja potwierdza wyrok pierwszej instancji, albo w formie

wyroku, jeśli decyzja jest sprzeczna.

Schematycznie procedurę apelacyjną można przedstawić w następują-

cy sposób:

I. WYCHODZĄC OD WYROKU PIER

I. WYCHODZĄC OD WYROKU PIERWSZEJ INST

WSZEJ INST

WSZEJ INSTANCJI

ANCJI

I Instancja

Sposób

II Instancja

Sposób

III Instancja

apelacji

nieważnością: Automatyczna: Za

nieważnością

(wyrok

ostateczny)

Za ważnością: Zwyczajna:

nieważnością

(wyrok

ostateczny)

Za ważnością

(wyrok

ostateczny)

Za ważnością: Zwyczajna:

(Strona

pokrzywdzona) Za ważnością

(wyrok

ostateczny)

nieważnością: Automatyczna: Za

nieważnością

(wyrok

ostateczny)

Za ważnością

(wyrok

ostateczny)

II. NOWY

II. NOWY TYTUŁ NIEW

TYTUŁ NIEW

TYTUŁ NIEWAŻNOŚCI ZGŁOSZONY

AŻNOŚCI ZGŁOSZONY

AŻNOŚCI ZGŁOSZONY W II INST

W II INST

W II INSTANCJI

ANCJI

II Instancja

Sposób

III Instancja

Sposób

IV Instancja

apelacji

nieważnością: Automatyczna: Za

nieważnością

(wyrok

ostateczny)

Za ważnością: Zwyczajna: Za

nieważnością

(wyrok

ostateczny)

Za ważnością

(wyrok

ostateczny)

Za ważnością: Zwyczajna:

(Strona

pokrzywdzona) Za ważnością

(wyrok

ostateczny)

nieważnością: Automatyczna: Za

nieważnością

(wyrok

ostateczny)

Za ważnością

(wyrok

ostateczny)

III. SPOSÓB ROZSTRZYGNIĘCIA

I Instancja

II Instancja

III Instancja

Wyrok:

Dekret lub wyrok

(jeśli potwierdza

wyrok)

Wyrok (jeśli

nie potwierdza):

Dekret (jeśli

potwierdza wyrok)

Wyrok (jeśli

nie potwierdza)

16. Stan rzeczy osądzonej

Proces kończy się wyrokiem ostatecznym a przedmiot sporu przecho-

dzi w stan rzeczy osądzonej. Stan rzeczy osądzonej ma miejsce:
1° jeśli zapadły dwa zgodne wyroki między tymi samymi stronami, co do

tego samego żądania i z tego samego tytułu roszczenia;

2° jeśli apelacja przeciwko wyrokowi nie została wniesiona w użytecznym

czasie;

3° jeśli na stopniu apelacyjnym nastąpiło umorzenie instancji lub zrzecze-

nie się;

4° jeśli został wydany wyrok ostateczny, od którego nie przysługuje apela-

cja (kan. 1641).
Jednakże w przypadku spraw o orzeczenie nieważności małżeństwa,

jako że dotyczą one stanu osób, nigdy nie przechodzą w stan rzeczy osą-

dzonej (por. kan. 1643). Z tego powodu, zawsze istnieje możliwość ponow-

nego wprowadzenie tej samej sprawy. Oczywiście jest to uwarunkowane

spełnieniem pewnych wymagań, ale taka możliwość istnieje.

Po tym, gdy wyrok stwierdzający za pierwszym razem nieważność

małżeństwa zostanie potwierdzony w trybunale apelacyjnym czy to de-

kretem, czy drugim wyrokiem, ci, których małżeństwo zostało orzeczone

za nieważne, mogą zawrzeć nowe małżeństwo zaraz, gdy dekret lub drugi

wyrok zostanie im podany do wiadomości, chyba że zostało to zabronione

zakazem zamieszczonym w wyroku lub dekrecie albo przez ordynariusza

miejsca.

17. Nowe wpr

17. Nowe wprowadzenie sprawy

owadzenie sprawy

Po przejściu sprawy w stan rzeczy osądzonej, zasadniczo nie ma możli-

wości wniesienia apelacji. Ponieważ jednak sprawy małżeńskie nigdy nie

przechodzą w stan rzeczy osądzonej, dlatego istnieje możliwość ponow-

nego wprowadzenia tej samej sprawy do sądu. Uzależnione jest to jednak

od spełnienia pewnych wymagań:
1° trybunałem kompetentnym do rozpatrzenia odwołania jest trybunał

apelacyjny trybunału, który wydał drugi wyrok;

2° można odwołać się w każdym czasie;
3° ważnym warunkiem jest, że należy przedstawić nowe i poważne dowo-

dy lub argumenty. Nie można wnosić odwołania powołując się jedynie

na już podane dowody;

4° nowe dowody należy przedstawić w zawitym terminie trzydziestu dni

od wniesienia zaskarżenia;

5° trybunał apelacyjny, w ciągu miesiąca od przedstawienia nowych do-

wodów i argumentów, ustala dekretem, czy nowe wniesienie sprawy

należy dopuścić czy nie;

6° jeśli trybunał dopuści nowe rozpatrzenie sprawy, proces należy dalej pro-

wadzić według norm zwykłego procesu spornego (por. kan. 1644 § 1).
Należy dodać, że nowe wprowadzenie tej samej sprawy dotyczy rów-

nież tych samych tytułów nieważności małżeństwa. Inaczej przedstawia

się natomiast wprowadzenie sprawy o stwierdzenie nieważności małżeń-

stwa pomiędzy tymi samymi osobami, ale z zupełnie różnych tytułów. Je-

śli wprowadza się sprawę z odmiennego tytułu nieważności małżeństwa,

wówczas należy ją wprowadzić do trybunału pierwszej instancji, tak jak

gdyby rozpoczynało się od nowa proces.

18. Przywrócenie do stanu poprzedniego

Przywrócenie do stanu poprzedniego jest instrumentem prawnym do

zaskarżenia wyroku, który przeszedł już w stan rzeczy osądzonej. Ma miej-

sce, gdy wyraźnie wiadomo, że podjęte rozstrzygnięcie jest niesprawiedli-

we. Nie chodzi tutaj o subiektywne przekonanie o niesprawiedliwości

wyroku, ale o konkretne, wymieniane przez prawo powody takiej niespra-

wiedliwości. Wyrok jest wyraźnie niesprawiedliwy, gdy:
1° opiera się w taki sposób na dowodach, które później okazały się fałszy-

we, że bez tych dowodów część rozstrzygająca wyroku jest nie do utrzy-

mania;

2° zostały później odkryte dokumenty, które stwierdzają bez wątpliwości

nowe fakty, domagające się przeciwnej decyzji;

3° wyrok został wydany na skutek podstępu jednej strony, na szkodę drugiej;

4° zaniedbany został w sposób oczywisty przepis ustawy, dotyczący nie

samej tylko procedury;

5° wyrok przeciwny jest poprzedniej decyzji, która przeszła w stan rzeczy

osądzonej (por. kan. 1645 § 2).
Po przyznaniu przywrócenia do stanu poprzedniego, sędzia powinien

orzec o meritum sprawy (kan. 1648).

W przypadku procesów o stwierdzenie nieważności małżeństwa, nie

można stosować tego instrumentu prawnego, gdyż sprawy małżeńskie

nigdy nie przechodzą w stan rzeczy osądzonej. W przypadku jawnie nie-

sprawiedliwego wyroku, można wówczas prosić o nowe wprowadzenie

sprawy.

19. Koszta sądowe i bezpłatna pomoc

W dotychczasowych rozważaniach pojawił się już kilkakrotnie problem

kosztów związanych z prowadzeniem sprawy. Istnieją bowiem pewne

koszta sądowe: należy się zwrot kosztów świadkom, trzeba opłacić hono-

raria biegłym. Dochodzą wynagrodzenia pełnomocników, adwokatów, bie-

głych i innych osób koniecznych do prowadzenia procesu. Ogólną zasadą

jest, że wszystkie te koszta pokrywają zainteresowane osoby, najczęściej

strona powodowa, a więc ta, która wprowadziła sprawę. Przepisy odno-

śnie kosztów sądowych ustanawia biskup kierujący trybunałem (por. kan.

1649 § 1). Najczęściej opłaty sądowe są pobierane przez trybunały na po-

czątku procesu; często można uczynić to w ratach. Podstawowe koszta

sądowe kształtują się w różnych trybunałach na różnym poziomie. Naj-

częściej wynoszą one obecnie w Polsce (rok 2000) od 300 do 600 złotych

w pierwszej instancji i od 200 do 400 złotych w drugiej.

Do Kościoła należą jednak osoby różnego stanu i różnej majętności. Może

się zdarzyć, że dla niektórych z tych osób, pomimo tego że koszta sądowe

nie są zbyt wysokie, to jednak nie stać ich na ich zapłacenie. Nie może tak

być jednak, że człowiek ubogi nie ma możliwości wprowadzenia sprawy o

nieważność małżeństwa i domagania się sprawiedliwości z powodu bra-

ku środków materialnych. Z tego powodu, strona, która nie jest w stanie

zapłacić kosztów procesowych, może się odwołać w ciągu piętnastu dni

od otrzymania wezwania do ich zapłacenia, do sędziego, który może zmie-

nić ustaloną kwotę (por. kan. 1649 § 2). Sędzia może tę kwotę obniżyć, ale

może również uznać, że należy stronę zupełnie zwolnić z jakichkolwiek

kosztów.

Należy również przypomnieć, że w każdym trybunale powinni się znaj-

dować obrońcy z urzędu, którzy otrzymują wynagrodzenie od samego try-

bunału, a więc skorzystanie z ich usług jest bezpłatne (por. kan. 1490).

VI. WYKONANIE WYROKU

Wyrok, który przeszedł w stan rzeczy osądzonej, może być przekazany

do wykonania (por. kan. 1650 § 1). Nie może mieć miejsca jednak wykona-

nie wyroku, zanim nie będzie sędziowskiego dekretu wykonawczego, który

zarządza, że wyrok powinien być przekazany do wykonania; dekret ten,

w zależności od natury spraw, albo włącza się do treści samego wyroku,

albo wydaje osobno (kan. 1651).

W sprawach małżeńskich, należy przypomnieć, że muszą być dwie sen-

tencje zgodne, aby móc zarządzić wykonanie wyroku. Wykonanie wyroku

zarządza biskup diecezji, w której zapadł wyrok pierwszego stopnia (por.

kan. 1653 § 1). Zaraz gdy wyrok stał się wykonalny, wikariusz sądowy

winien zawiadomić o nim ordynariusza miejsca, w którym małżeństwo

zostało zawarte. On zaś ma się zatroszczyć, by w księgach małżeństw i

ochrzczonych jak najszybciej dokonano adnotacji o orzeczonej nieważno-

ści małżeństwa i o ustalonych ewentualnie zakazach (kan. 1685).

W wyroku należy upomnieć strony o zobowiązaniach moralnych lub

także cywilnych, którymi ewentualnie będą związane jedna strona wzglę-

dem drugiej i wobec dzieci, co do zapewnienia utrzymania i wychowania

(kan. 1689).

PODSUMOW

PODSUMOWANIE

ANIE

Prezentowany tekst, w sposób bardzo schematyczny i skrótowy, przed-

stawia przebieg procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa. Ma na

celu podstawowe zaznajomienie z samym procesem, a także zasygnalizo-

wanie podstawowych wymagań i praw osób w nim zaangażowanych. Po-

winien uchronić przed zagubieniem się w gąszczu określeń prawnych tym

osobom, które, być może, życiowo są zainteresowane tematem, a jednak

nie studiowały prawa kanonicznego.

Dla tych osób, a także dla samych trybunałów kościelnych przeznaczo-

na jest także druga, bardzo obszerna część, zawierająca wzory pism proce-

sowych oraz wszelkiego rodzaju formularze. Przy ich pomocy, nie tylko

będzie można samemu poprawnie zredagować skargę powodową, ale także

bardzo łatwo śledzić sam przebieg procesu.

BIBLIOGRAFIA

Kodeks Prawa Kanonicznego, Pallottinum 1984.
Kościelne prawo procesowe. Materiały i studia, t. 1, Lublin 1999.
BOCCAFOLA, K.,

Komentarz do kanonów 1574-1586, w: Comentario

Exegético al Código de Derecho Canónico, A. MARZOA, J. MIRAS i R.

RODRÍGUEZ-OCAŃA (red.), t. IV/2, Pamplona 1996.

BONNET, P.A.,

Komentarz do kanonów 1446-1457, 1587-1595, w: Comen-

tario Exegético al Código de Derecho Canónico, A. MARZOA, J. MIRAS

i R. RODRÍGUEZ-OCAŃA (red.), t. IV/1 i 2, Pamplona 1996.

CARRERAS, J.,

Komentarz do kanonów 1678-1680, 1689-1707, w: Comen-

tario Exegético al Código de Derecho Canónico, A. MARZOA, J. MIRAS

i R. RODRÍGUEZ-OCAŃA (red.), t. IV/2, Pamplona 1996.

DE DIEGO LORA, C.,

Komentarz do kanonów 1400-1402, 1430-1437, 1458-

1464, 1491-1495, 1607-1618, 1641-1644, 1681-1688, w: Comentario Exegéti-

co al Código de Derecho Canónico, A. MARZOA, J. MIRAS i R.

RODRÍGUEZ-OCAŃA (red.), t. IV/1 i 2, Pamplona 1996.

DE LEON,

E., Komentarz do kanonów 1649-1655, w: Comentario Exegéti-

co al Código de Derecho Canónico, A. MARZOA, J. MIRAS i R.

RODRÍGUEZ-OCAŃA (red.), t. IV/2, Pamplona 1996.

DE SALAS, J.,

Komentarz do kanonów 1645-1648, w: Comentario Exegéti-

co al Código de Derecho Canónico, A. MARZOA, J. MIRAS i R.

RODRÍGUEZ-OCAŃA (red.), t. IV/2, Pamplona 1996.

DORAN, T.,

Komentarz do kanonów 1470-1475, 1530-1538, w: Comentario

Exegético al Código de Derecho Canónico, A. MARZOA, J. MIRAS i R.

RODRÍGUEZ-OCAŃA (red.), t. IV/1 i 2, Pamplona 1996.

ESCRIVA IVARS, J.,

El proceso declarativo de nulidad de matrimonio ca-

nónico, Pamplona 1996.

GAJDA, P. M.,

Prawo małżeńskie Kościoła katolickiego, Tarnów 2000.

GARCIA FAILDE, J. J.,

Komentarz do kanonów 1547-1557, w: Comentario

Exegético al Código de Derecho Canónico, A. MARZOA, J. MIRAS i R.

RODRÍGUEZ-OCAŃA (red.), t. IV/2, Pamplona 1996.

GEROSA, L.,

Prawo Kościoła, Poznań 1999.

GIL DE LAS HERAS, F.,

Komentarz do kanonów 1558-1573, w: Comenta-

rio Exegético al Código de Derecho Canónico, A. MARZOA, J. MIRAS i

R. RODRÍGUEZ-OCAŃA (red.), t. IV/2, Pamplona 1996.

GORDON, I.,

Nowy proces nieważności małżeństwa, Częstochowa 1984.

GÓRALSKI, W.,

Kanoniczne prawo małżeńskie, Warszawa 2000.

GÓRALSKI, W.,

Kanoniczna zgoda małżeńska, Gdańsk 1991.

GÓRALSKI, W.,

Wykluczenie prawa do potomstwa w świetle nowszego

orzecznictwa rotalnego, Ius Matrimoniale 2(1997)77-85.

GROCHOLEWSKI, Z.,

Komentarz do kanonów 1417-1429, 1442-1445, w:

Comentario Exegético al Código de Derecho Canónico, A. MARZOA, J.

MIRAS i R. RODRÍGUEZ-OCAŃA (red.), t. IV/1, Pamplona 1996.

GULLO, C.,

Komentarz do kanonów 1476-1490, w: Comentario Exegético

al Código de Derecho Canónico, A. MARZOA, J. MIRAS i R. RODRÍGU-

EZ-OCAŃA (red.), t. IV/1, Pamplona 1996.

IGLESIAS ALTUNA, J. M

Procesos Matrimoniales Canónicos, Madrid 1991.

LLOBELL, J.,

Komentarz do kanonów 1404-1416, 1671-1673, w: Comenta-

rio Exegético al Código de Derecho Canónico, A. MARZOA, J. MIRAS i

R. RODRÍGUEZ-OCAŃA (red.), t. IV/1 i 2, Pamplona 1996.

MADERO, L.,

Komentarz do kanonów 1596-1597, w: Comentario Exegéti-

co al Código de Derecho Canónico, A. MARZOA, J. MIRAS i R.

RODRÍGUEZ-OCAŃA (red.), t. IV/2, Pamplona 1996.

MONETA, P

., Komentarz do kanonów 1628-1640, w: Comentario Exegéti-

co al Código de Derecho Canónico, A. MARZOA, J. MIRAS i R.

RODRÍGUEZ-OCAŃA (red.), t. IV/2, Pamplona 1996.

ORTIZ, M.A.,

Komentarz do kanonów 1438-1441, 1465-1469, 1496-1500, w:

Comentario Exegético al Código de Derecho Canónico, A. MARZOA, J.

MIRAS i R. RODRÍGUEZ-OCAŃA (red.), t. IV/1, Pamplona 1996.

PANIZO ORALLO, S.,

Komentarz do kanonów 1507-1512, w: Comentario

Exegético al Código de Derecho Canónico, A. MARZOA, J. MIRAS i R.

RODRÍGUEZ-OCAŃA (red.), t. IV/2, Pamplona 1996.

RODRIGUEZ-OCAŃA, R.,

Komentarz do kanonów 1501-1506, 1598-1606,

1674-1675, w: Comentario Exegético al Código de Derecho Canónico, A.

MARZOA, J. MIRAS i R. RODRÍGUEZ-OCAŃA (red.), t. IV/2, Pamplo-

na 1996.

SARMIENTO. A.- ESCRIVA IVARS, J.

, Enchiridion Familiae. Textos del Ma-

gisterio Pontificio y Conciliar sobre el matrimonio y la familia (siglos I a

XX), 6 t., Madrid 1992.

SCHOUPPE, J.P.,

Komentarz do kanonów 1526-1529, w: Comentario

Exegético al Código de Derecho Canónico, A. MARZOA, J. MIRAS i R.

RODRÍGUEZ-OCAŃA (red.), t. IV/2, Pamplona 1996.

STANKIEWICZ, A.,

Komentarz do kanonów 1513-1516, 1619-1627, 1676-

1677, w: Comentario Exegético al Código de Derecho Canónico, A.

MARZOA, J. MIRAS i R. RODRÍGUEZ-OCAŃA (red.), t. IV/2, Pamplo-

na 1996.

SZTAFROWSKI, E.,

Podręcznik prawa kanonicznego, t. 4, Warszawa 1986.

SZTAFROWSKI, E.,

Chrześcijańskie małżeństwo, Warszawa 1985.

SZTYCHMILER, R.,

Istotne obowiązki małżeńskie, Warszawa 1997.

CZĘŚĆ II

ADRESY

ADRESY, WZOR

, WZOR

, WZORY

Y PISM PROCESOWYCH

PISM PROCESOWYCH

I FORMULARZE

ADRESY SĄDÓW KOŚCIELNYCH W POLSCE

DIECEZJA

DIECEZJA:

ADRES

ADRES:

1. BIAŁYSTOK

Sąd Metropolitalny Białostocki

Pl. Jana Pawła II 1

15-087 Białystok

2. BIELSKO-ŻYWIEC

Sąd Metropolitalny w Krakowie

ul. Franciszkańska 3

31-004 Kraków

3. CZĘSTOCHOWA

Sąd Metropolitalny w Częstochowie

ul. Św. Barbary 41

42-212 Częstochowa

4. DROHICZYN

Sąd Biskupi w Drohiczynie

ul. Kościelna 10

17-312 Drohiczyn n/Bugiem

5. ELBLĄG

Sąd Diecezjalny

ul. Św. Ducha 11

82-300 Elbląg

6. EŁK

Sąd Biskupi Diecezji Ełckiej

ul. 3 Maja 10

19-300 Ełk

7. GDAŃSK

Gdański Trybunał Metropolitalny

ul. Armii Krajowej 46

81-365 Gdynia

8. GLIWICE

Biskupi Sąd Duchowny

ul. Książąt Opolskich 19

45-005 Opole

9. GNIEZNO

Gnieźnieński Trybunał Metropolitalny

ul. Kancl. Jana Łaskiego 7

62-200 Gniezno

10. KALISZ

Metropolitalny Sąd Duchowny

Ostrów Tumski 1

61-109 Poznań

11. KATOWICE

Sąd Metropolitalny w Katowicach

ul. Jordana 39

40- 043 Katowice

12. KIELCE

Sąd Biskupi Kielecki

ul. Jana Pawła II 2

25-013 Kielce

13. KOSZALIN

Sąd Biskupi Koszalińsko-Kołobrzeski

-KOŁOBRZEG

ul. Kard. St. Wyszyńskiego 25

75-950 Koszalin

14. KRAKÓW

Sąd Metropolitalny

ul. Franciszkańska 3

31-004 Kraków

15. LEGNICA

Sąd Diecezjalny

ul. Jana Pawła II 1

59-220 Legnica

16. LUBLIN

Sąd Metropolitalny

ul. Prym. St. Wyszyńskiego 2

20-105 Lublin

17. ŁOMŻA

Sąd Biskupi

ul. Sadowa 1/1

18-400 Łomża

18. ŁOWICZ

Sąd Diecezjalny

Stary Rynek 20

99-400 Łowicz

19. ŁÓDŹ

Trybunał Archidiecezji Łódzkiej

ul. Ks. Ignacego Skorupki 3

90-458 Łódź

20. OLSZTYN

Metropolitalny Sąd Archidiecezji

Warmińskiej

ul. Staszica 5

10-025 Olsztyn

21. OPOLE

Biskupi Sąd Duchowny

ul. Książąt Opolskich 19

45-005 Opole

22. PELPLIN

Sąd Biskupi Diecezji Pelplińskiej

ul. Biskupa Dominika 11

83-130 Pelplin

23. PŁOCK

Sąd Biskupi Płocki

ul. Tumska 3

09-402 Płock

24. POZNAŃ

Metropolitalny Sąd Duchowny

Ostrów Tumski 1

61-109 Poznań

25. PRZEMYŚL

Sąd Metropolitalny

Pl. Katedralny 4a

37-700 Przemyśl

26. RADOM

Sąd Kościelny Diecezji Radomskiej

ul. Kościelna 3

26-600 Radom

27. RZESZÓW

Sąd Diecezjalny

ul. Zamkowa 4

35-032 Rzeszów

28. SANDOMIERZ

Sandomierski Sąd Biskupi

ul. Katedralna 1

27-600 Sandomierz

29. SIEDLCE

Sąd Biskupi Siedlecki

ul. Kochanowskiego 11

08-110 Siedlce

30. SOSNOWIEC

Sąd Biskupi Diecezji Sosnowieckiej

ul. Orla 19

41-205 Sosnowiec

31. SZCZECIN-KAMIEŃ

Sąd Metropolitalny Szczecińsko-Kamieński

ul. Królowej Korony Polskiej 28

70-485 Szczecin

32. TARNÓW

Sąd Diecezjalny

Pl. Katedralny 4

33-100 Tarnów

33. TORUŃ

Sąd Diecezjalny

ul. Łazienna 18

87-100 Toruń

34. WARSZAWA

Sąd Metropolitalny Warszawski

ul. Nowogrodzka 49

00-697 Warszawa

35. WARSZAWA-PRAGA

Sąd Metropolitalny Warszawski

ul. Nowogrodzka 49

00-697 Warszawa

36. WŁOCŁAWEK

Sąd Kościelny Diecezji

Włocławskiej

Pl. Kopernika 3

87-800 Włocławek

37. WROCŁAW

Metropolitalny Sąd Duchowny

ul. Katedralna 13

50-328 Wrocław

38. ZAMOŚĆ

Sąd Biskupi w Zamościu

-LUBACZÓW

ul. Hetmana Jana Zamoyskiego 1

22-400 Zamość

39. ZIELONA GÓRA

Sąd Kościelny Diecezji

-GORZÓW

Zielonogórsko-Gorzowskiej

ul. 30 Stycznia 1

66-400 Gorzów Wlkp.

40. ORDYNARIAT

Sąd Metropolitalny Warszawski

POLOWY WOJSKA

ul. Nowogrodzka 49

POLSKIEGO

00-697 Warszawa

41. PRZEMYŚL-WARSZAWA

Metropolitalny Sąd

OBRZĄDKU

Archidiecezji Warmińskiej

BIZANTYJSKO

ul. Staszica 5

-UKRAIŃSKIEGO

10-025 Olsztyn

42. WROCŁAW-GDAŃSK

Metropolitalny Sąd

OBRZĄDKU

Archidiecezji Warmińskiej

BIZANTYJSKO

ul. Staszica 5

-UKRAIŃSKIEGO

10-025 Olsztyn

NAJWYŻSZY TRYBUNAŁ

Supremum Signaturae

SYGNATURY APOSTOLSKIEJ

Apostolicae Tribunal

Pallazzo della Cancelleria

Piazza della Cancelleria 1

00-186 Roma

Włochy / Italia

TRYBUNAŁ ROTY

Apostolicum Rotae Romanae

RZYMSKIEJ

Tribunal

Pallazzo della Cancelleria

Piazza della Cancelleria 1

00-186 Roma

Włochy / Italia

SĄDY

SĄDY APELACYJNE DRUGIEJ INST

APELACYJNE DRUGIEJ INST

APELACYJNE DRUGIEJ INSTANCJI

ANCJI

I INST

I INSTANCJA

ANCJA

II INST

II INSTANCJA

ANCJA

1. BIAŁYSTOK

ŁOMŻA

2. BIELSKO-ŻYWIEC

KRAKÓW

3. CZĘSTOCHOWA

KRAKÓW

4. DROHICZYN

BIAŁYSTOK

5. ELBLĄG

OLSZTYN

6. EŁK

OLSZTYN

7. GDAŃSK

OLSZTYN

8. GLIWICE

KATOWICE

9. GNIEZNO

POZNAŃ

10. KALISZ

WARSZAWA

11. KATOWICE

KRAKÓW

12. KIELCE

KRAKÓW

13. KOSZALIN-KOŁOBRZEG

SZCZECIN-KAMIEŃ

14. KRAKÓW

KATOWICE

15. LEGNICA

WROCŁAW

16. LUBLIN

WARSZAWA

17. ŁOMŻA

BIAŁYSTOK

18. ŁOWICZ

WARSZAWA

19. ŁÓDŹ

WARSZAWA

20. OLSZTYN

GDAŃSK

21. OPOLE

KATOWICE

22. PELPLIN

GDAŃSK

23. PŁOCK

WARSZAWA

24. POZNAŃ

WARSZAWA

25. PRZEMYŚL

LUBLIN

26. RADOM

WARSZAWA

27. RZESZÓW

PRZEMYŚL

28. SANDOMIERZ

LUBLIN

29. SIEDLCE

LUBLIN

30. SOSNOWIEC

CZĘSTOCHOWA

31. SZCZECIN-KAMIEŃ

POZNAŃ

32. TARNÓW

KRAKÓW

33. TORUŃ

GDAŃSK

34. WARSZAWA

POZNAŃ

35. WARSZAWA-PRAGA

POZNAŃ

36. WŁOCŁAWEK

GNIEZNO

37. WROCŁAW

POZNAŃ

38. ZAMOŚĆ-LUBACZÓW

PRZEMYŚL

39. ZIELONA GÓRA-GORZÓW

SZCZECIN-KAMIEŃ

40. ORDYNARIAT POLOWY

GNIEZNO

41. OBRZĄDEK BIZANTYJSKO

GDAŃSK

-UKRAIŃSKI

WZOR

WZORY

Y PISM PROCESOWYCH I FORMULARZE

PISM PROCESOWYCH I FORMULARZE

W celu rozpoczęcia procesu, należy skierować do odpowiedniego try-

bunału skargę powodową. Już na tym wstępnym etapie osoba pragnąca to

uczynić napotyka trudności. Nie wie, jak powinna taka skarga wyglądać,

jak ją konkretnie zredagować. Z drugiej strony, otrzymując nieraz jakieś

pisma z trybunału już w trakcie procesu, strona nie zdaje sobie sprawy do

czego ma prawo, jak na to pismo zareagować. W tym celu zredagowana

została druga część niniejszego opracowania. Ukazuje szereg wzorów pism

procesowych oraz gotowych już formularzy. Mogą pomóc one stronom

procesowym we właściwym redagowaniu pism, oraz posłużyć do lepsze-

go orientowania się w przebiegu samego procesu.

Gotowe formularze mogą być również dużą pomocą dla trybunałów

kościelnych. Należy pamiętać jednak, że są one ogólnym wzorem, który w

każdym konkretnym przypadku może podlegać pewnym modyfikacjom.

Dlatego nie należy trzymać się ich w sposób bezwzględny, lecz umiejętnie

dostosowywać do konkretnej sytuacji.

11111

PROŚBA O ADWOKATA

I PEŁNOMOCNIKA Z URZĘDU

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Dokładny adres

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

Prześwietny

Trybunał Biskupi (Metropolitalny)

w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

W związku z potrzebą złożenia skargi powodowej o stwierdzenie nie-

ważności mojego małżeństwa kanonicznego, oraz z powodu braku środ-

ków ekonomicznych, zwracam się z prośbą do Prześwietnego Trybunału o

wyznaczenie adwokata i pełnomocnika z urzędu, który pomógłby mi

w czynnościach procesowych.

Z wyrazami szacunku

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Czytelny podpis

22222

WYZNACZENIE ADWOKATA

I PEŁNOMOCNIKA Z URZĘDU

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podłużna pieczęć Trybunału

L.dz.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

Sz.P. (Ks.)

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko adwokata i pełnomocnika

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Adres

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

W związku z prośbą P. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

zam. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

z powodu braku środków ekonomicznych, wyznaczam Pana (Panią)(Księ-

dza) jako pełnomocnika i (lub) adwokata z urzędu w sprawie o stwierdze-

nie nieważności małżeństwa, którą chce przedłożyć w naszym Trybunale.

Wikariusz sądowy

NOTARIUSZ

Pieczęć Trybunału

33333

INFORMACJA

O WYZNACZENIU ADWOKATA

I PEŁNOMOCNIKA Z URZĘDU

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podłużna pieczęć Trybunału

L.dz.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

Sz.P.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko strony

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Adres

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

W związku z prośbą o wyznaczenie pełnomocnika i adwokata z urzę-

du, uprzejmie informujemy, że został (a) nim:

P. (Ks.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

zam. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

nr tel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Notariusz

Pieczęć Trybunału

44444

ZLECENIE

DLA PEŁNOMOCNIKA I ADWOKATA

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Dokładny adres

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

Sz.P. (Ks.)

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko adwokata i pełnomocnika

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Adres

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Seria i numer dowodu osobistego, przez kogo wydany

ZLECENIE

Niniejszym zlecam Szanownemu Panu (Pani)(Księdzu) reprezentowa-

nie mnie w Trybunale kościelnym w charakterze pełnomocnika i (lub) ad-

wokata w sprawie o stwierdzenie nieważności mojego małżeństwa.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Czytelny podpis

55555

SCHEMAT SKARGI POWODOWEJ

O STWIERDZENIE NIEWAŻNOŚCI

MAŁŻEŃSTWA - 1

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Dokładny adres

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

Prześwietny

Trybunał Biskupi(Metropolitalny)

w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

STRONY:

Powód:

Jan Kowalski, ur. 27.04.1968 r. w Gnieźnie,

z zawodu inżynier budownictwa,

zam. ul. 3 Maja 45, 62-200 Gniezno,

parafia bł. Jolenty, ul. Wawrzyńca 16,

62-200 Gniezno.

Pozwana:

Maria Kowalska, z d. Nowak, ur. 15.05.1970 r.

w Gnieźnie, z zawodu nauczycielka,

zam. ul. Chopina 16, 88-100 Inowrocław,

parafia św. Jadwigi, ul. Toruńska 16,

88-100 Inowrocław.

SKARGA

SKARGA POWODOW

POWODOW

POWODOWA

W dniu 25 grudnia 1994 r. zawarłem związek małżeński z Marią Nowak

w kościele parafialnym p.w. bł. Jolenty w Gnieźnie, Archidiecezja Gnieź-

nieńska.

Marię Nowak poznałem pracując w Gnieźnie w firmie X . . ., niecały rok

przed ślubem. Ona kończyła wówczas swoje studia. Na początku były ob-

jawy miłości. Nie było pożycia cielesnego przed ślubem. Później Maria jakby

coś ukrywała. Po zakończeniu studiów, a przed podjęciem swojej pierw-

szej pracy, przychodziła dosyć często do firmy, w której pracowałem. Spo-

tykała się wówczas nie tylko ze mną, ale także z kolegami, z którymi pra-

cowałem. Chciałem zawrzeć z nią małżeństwo i ją kochałem. Raz w tygo-

dniu odwiedzałem pozwaną w jej domu. Zamiar zawarcia małżeństwa

wyszedł z obu stron. Przed ślubem pozwana zaczęła wyrażać pewne wąt-

pliwości, co do naszego małżeństwa. Uważałem wówczas, że pozwana nie

mówi tego poważnie. Przed ślubem nie było widać u pozwanej, aby była

związana uczuciowo z innym mężczyzną. Ale krótko po ślubie, po około

miesiącu powiedziała mi, że mnie nie kocha i jest związana z innym męż-

czyzną, moim kolegą z pracy, i że jest z nim w ciąży. Przed ślubem pozwa-

na nie mówiła mi, że jest w ciąży. Pozwana powiedział mi wprost, że jest w

ciąży około miesiąc po ślubie, mówiąc przy tym, że to nie jest moje dziec-

ko, że w ciążę zaszła kilka dni przed ślubem. Nie wiem, co było powodem,

że ukrywała ten fakt i chciała zawrzeć ze mną małżeństwo. Uważam, że

pozwana świadomie wprowadziła mnie w błąd, wiedząc, że gdybym znał

tę prawdę przed ślubem nie zawarł bym z nią małżeństwa. Później ja sam

powiedziałem o tym moim rodzicom i teściom. Uważam, że zawierała mał-

żeństwo nieszczerze.

Ślub odbył się normalnie, ale po ślubie powiedziała mi, że miała powie-

dzieć nie, ale nie wie co ją powstrzymało, i że właściwie chciała zobaczyć

jak to jest ze względu na koleżanki, które śluby zawarły, lecz krótko po

nich się rozwiodły. Po ślubie podjęliśmy normalne pożycie małżeńskie.

Mieszkaliśmy razem około 2 miesiące u jej rodziców. Po pierwszym mie-

siącu pozwana mówiła ciągle, że chce rozwodu. Po dniu, gdy powiedziała

mi, że jest w ciąży z kimś innym, życie między nami już się nie układało.

Lekceważyła sobie dom, wychodziła, spotykając się z kolegami. Dziecko,

chłopiec, urodził się 14 września 1995 r. Sąd później orzekł, że nie jest to

moje dziecko. Rozstaliśmy się na początku marca 1995 r.

Sprawę do sądu o rozwód cywilny wniosła Maria. Dziecko urodziło się

już po wyroku sądowym. Do mnie mówiła, że chce rozwodu, bo jest

w ciąży i kocha kogoś innego.

Całą tę sytuację znali i mogą o niej zaświadczyć moi rodzice, brat i bra-

towa, oraz teściowie, którym nieraz żaliłem się.

Z powodów wyżej wymienionych, zwracam się do Prześwietnego Try-

bunału o orzeczenie nieważności mojego małżeństwa z tytułu umyślnego

wprowadzenia mnie w błąd, oraz z tytułu symulacji zgody małżeńskiej po

stronie pozwanej, gdyż wykluczała ona wierność i nierozerwalność nasze-

go związku.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Czytelny podpis

Załączniki:

- metryka ślubu kościelnego;

- sentencja rozwodu cywilnego wraz z uzasadnieniem;

- lista świadków;

- inne ewentualne dokumenty, np. w tym przypadku, wyrok sądu cy-

wilnego o ustalenie ojcostwa.

66666

SCHEMAT SKARGI POWODOWEJ

O STWIERDZENIE NIEWAŻNOŚCI

MAŁŻEŃSTWA - 2

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Dokładny adres

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

Prześwietny

Trybunał Biskupi(Metropolitalny)

w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

STRONY:

Powód:

Jan Kowalski, ur. 27.04.1975 r. w Gnieźnie,

z zawodu cukiernik,

zam. ul. 3 Maja 45, 62-200 Gniezno,

parafia bł. Jolenty, ul. Wawrzyńca 16,

62-200 Gniezno.

Pozwana:

Maria Kowalska, z d. Nowak, ur. 15.05.1977 r.

w Gnieźnie, z zawodu krawcowa,

zam. ul. Chopina 16, 88-100 Inowrocław,

parafia św. Jadwigi, ul. Toruńska 16,

88-100 Inowrocław.

SKARGA

SKARGA POWODOW

POWODOW

POWODOWA

W dniu 25 września 1995 r. zawarłem związek małżeński z Marią No-

wak w kościele parafialnym p.w. bł. Jolenty w Gnieźnie, Archidiecezja

Gnieźnieńska.

Z Marią znaliśmy się praktycznie od dzieciństwa. Mieszkaliśmy nieda-

leko siebie. Chodziliśmy razem do tej samej klasy szkoły podstawowej.

W szkole zawodowej uczęszczaliśmy do innych klas. Bliższe i częstsze nasze

spotkania rozpoczęły się około półtora roku przed ślubem. Ja kończyłem

właśnie dziewiętnaście lat. Niestety, nigdzie nie pracowałem, pozostawa-

łem dalej na utrzymaniu rodziców. Być może, jednym z powodów takiego

stanu rzeczy była moja nieśmiałość i małomówność. Maria kończyła sie-

demnaście lat i dalej uczęszczała do szkoły zawodowej.

Od maja 1994 r. spotykaliśmy się około trzy razy na tydzień. Niestety,

nasze spotkania nie trwały zbyt długo, gdyż we wrześniu zostałem powo-

łany do wojska. Podczas jednych z pierwszych moich odwiedzin z wojska

doszło między nami do zbliżenia. Oczywiście, w tym czasie ani nie myśle-

liśmy, ani nawet nie rozmawialiśmy na temat ewentualnego małżeństwa.

Tego tematu w ogóle nie poruszaliśmy. Wkrótce Maria napisała mi, że jest

w ciąży. Jej matka powiedziała, że w tej sytuacji trzeba się żenić. Moi rodzi-

ce, a szczególnie matka, namawiali mnie do tego małżeństwa. Matka pisa-

ła listy, że jeżeli się nie ożenię, to nie mam po co pokazywać się w domu.

Krzyczała na mnie, gdy się broniłem, że ożenię się dopiero po wojsku. Nie

miałem sposobu uwolnienia się od tego przymusu. Do kolegów w wojsku

mówiłem, że wszyscy nakazują mi się ożenić, a ja nie chcę. Pragnę dodać,

że jestem nieśmiały i zawsze byłem bardzo uległy rodzicom. Byłem prze-

konany, że matka spełni swoją groźbę.

W dniu ślubu byłem niezadowolony. Wewnętrznie nie chciałem tego

małżeństwa. Przysięgę małżeńską wypowiadałem bezmyślnie. Na samym

weselu upiłem się. Na drugi dzień po weselu wróciłem do wojska. Pod-

czas rzadkich odwiedzin w domu spotykałem się z Marią. Współżyliśmy

wówczas ze sobą, choć było to prawie zawsze z jej inicjatywy. Ja natomiast

nic do pozwanej nie czułem. Zwyczajnie jej nie kochałem.

W wojsku rozpiłem się, bo chciałem zapomnieć o swojej sytuacji. Nie

zawsze również korzystałem z przysługujących urlopów. Wolałem zostać

w wojsku, niż jechać do domu, w którym czułem się źle. Po powrocie

z wojska nie zamieszkaliśmy razem. Wkrótce wyjaśniliśmy sobie, że wła-

ściwie nigdy nas nic nie łączyło.

Obecnie jesteśmy już po rozwodzie cywilnym. Ja, czując się odpowie-

dzialnym za nasze dziecko, płacę alimenty. Nasze pogodzenie nie jest moż-

liwe, gdyż każde z nas jest już w innym cywilnym związku, z którego zro-

dziły się dzieci.

Całą tę sytuację znali i mogą o niej zaświadczyć moi rodzice, brat, kole-

ga z wojska, oraz kolega z pracy, którego odwiedzałem w czasie urlopów z

wojska, a któremu nieraz żaliłem się.

Mając to wszystko na względzie, zwracam się do Prześwietnego Trybu-

nału o orzeczenie nieważności mojego małżeństwa z tytułu przymusu i

bojaźni szacunkowej oraz z tytułu symulacji zgody małżeńskiej po mojej

stronie.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Czytelny podpis

Załączniki:

- metryka ślubu kościelnego;

- sentencja rozwodu cywilnego wraz z uzasadnieniem;

- lista świadków;

- inne ewentualne dokumenty.

77777

SCHEMAT SKARGI POWODOWEJ

O STWIERDZENIE NIEWAŻNOŚCI

MAŁŻEŃSTWA - 3

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Dokładny adres

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

Prześwietny

Trybunał Biskupi(Metropolitalny)

w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

STRONY:

Powód:

Jan Kowalski, ur. 27.04.1966 r. w Gnieźnie,

z zawodu nauczyciel,

zam. ul. 3 Maja 45, 62-200 Gniezno,

parafia bł. Jolenty, ul. Wawrzyńca 16,

62-200 Gniezno.

Pozwana:

Maria Kowalska, z d. Nowak, ur. 15.05.1970 r.

w Gnieźnie, z zawodu księgowa,

zam. ul. Chopina 16, 88-100 Inowrocław,

parafia św. Jadwigi, ul. Toruńska 16,

88-100 Inowrocław.

SKARGA

SKARGA POWODOW

POWODOW

POWODOWA

W dniu 15 lipca 1991 r. zawarłem związek małżeński z Marią Nowak

w kościele parafialnym p.w. bł. Jolenty w Gnieźnie, Archidiecezja Gnieź-

nieńska.

Poznaliśmy się na dyskotece w grudniu 1990 r. Spotykaliśmy się spora-

dycznie (około raz w miesiącu), gdyż mieszkałem w tym czasie w Krako-

wie, gdzie studiowałem. Spotkanie odbywało się wtedy, kiedy ja przyje-

chałem do domu. W tym czasie spotykaliśmy się chętnie.

Decyzję o małżeństwie podjęliśmy wspólnie. Datę ślubu ustaliliśmy

również razem. Znaliśmy się od poznania do ślubu przez siedem miesięcy.

Zaręczyny odbyły się prywatnie między mną i narzeczoną. Nie było żad-

nego uroczystego przyjęcia z tego powodu. W czasie mojej obecności w

domu zdarzały się przypadki zbliżeń cielesnych. Były przy tym wszystkie

z tym związane poufałości. Inicjatywa była obopólna. Było to kilkakrotnie

przed ślubem.

Przed małżeństwem mówiłem z moją narzeczoną o chęci posiadania

potomstwa. Maria raczej uciekała od tego tematu. Mówiła, że na to przyj-

dzie jeszcze czas. Przed ślubem pozwana wyraźnie nie wyrażała na ten

temat swoich zastrzeżeń. Na temat przyszłego potomstwa rozmawiałem

głównie z moją mamą. Mówiłem o tym, że chcemy mieć w małżeństwie

dzieci. Nie mówiłem nic na temat poglądów mojej przyszłej żony.

Po zawarciu małżeństwa Maria wykluczyła posiadanie dzieci. Mówiła,

że ona nie poradzi sobie z dziećmi, z domem, mówiła, że nie dorosła jesz-

cze do wychowania dzieci. Mówiła to wielokrotnie, za każdym razem, kie-

dy próbowałem o tym z nią rozmawiać. Miało to miejsce wielokrotnie w

trakcie małżeństwa. Nie potrafię teraz powiedzieć, jakie były rzeczywiste

zamiary i przyczyny wykluczenia potomstwa. Podejrzewam jakiś uraz psy-

chiczny związany ze zbliżeniami z mężczyzną. Mogę się jedynie domy-

ślać, że w jej życiu była jakaś niedoszła i nieplanowana ciąża z wcześniej-

szego okresu, może molestowanie seksualne ze strony innych mężczyzn,

może gwałt, który zaważył na jej psychice. Starałem się od żony wydobyć

przyczynę tego, dlaczego nam się w małżeństwie nie układa, stąd powyż-

sze domysły. Nigdy jednak nie dała konkretnej odpowiedzi. Przed ślubem

nie miałem podejrzeń co do wykluczenia potomstwa przez pozwaną. Zna-

jomość była za krótka, by poznać rzeczywiste poglądy Marii na temat ro-

dziny i małżeństwa. Po ślubie pozwana otwarcie powiedziała, że nie chce

mieć dzieci.

Po ślubie zamieszkaliśmy razem, w wynajmowanym przeze mnie miesz-

kaniu. Od początku wspólnego zamieszkania głównym problemem było

ustawiczne odmawianie przez Marię współżycia małżeńskiego. Nie do-

szło do dopełnienia małżeństwa w noc poślubną. Później, tak. Nie mieli-

śmy żadnego potomstwa. Nie było również zajścia w ciążę. Inicjatywa

doprowadzenia do współżycia małżeńskiego leżała tylko po mojej stronie.

Usiłowałem do tego doprowadzić przynajmniej dwa razy w tygodniu.

Sporadycznie były stosowane środki antykoncepcyjne z mojej strony, gdyż

Maria nie chciała dopuścić do współżycia bez odpowiedniego zabezpie-

czenia.

W sprawie pożycia małżeńskiego były zdecydowane trudności. Wystę-

powała w dłuższych okresach całkowita oziębłość płciowa ze strony żony.

Przez kilka miesięcy nie dochodziło z tego powodu do zbliżeń cielesnych

między nami. Próbowaliśmy nawet zasięgać porady medycznej seksuolo-

gów. Według mojego uznania, mam wątpliwości, co do zdolności współ-

życia seksualnego pozwanej. Powody takiego zachowania leżały przede

wszystkim w jej sferze psychicznej.

Rozeszliśmy się w roku 1997, w miesiącu wrześniu. Rozejście poprze-

dzone było długą poważną rozmową na temat naszego nieudanego po-

życia małżeńskiego. Stwierdziliśmy bezsens dalszej kontynuacji tego współ-

życia. Jednym z tematów tej rozmowy był również brak potomstwa. Sytu-

acja rozchodzenia miała miejsce kilkakrotnie. Pozwana wyjeżdżała wów-

czas do swojej matki. Podejmowałem próby godzenia się. Uważałem, że

zawierając katolickie małżeństwo, powinna być prawdziwa rodzina. Oka-

zało się to bezskuteczne i po kilku dniach wszystko wracało do stanu po-

przedniego, czyli do rozkładu małżeństwa.

Przeprowadziliśmy rozwód cywilny 23 października 1998 r. Rozwód

cywilny był z mojego powództwa, bez orzekania o winie.

Po przeanalizowaniu całej sytuacji, zwracam się do Prześwietnego Try-

bunału o orzeczenie nieważności mojego małżeństwa z tytułu wyklucze-

nia potomstwa przez pozwaną, oraz z tytułu niezdolności psychicznej po-

zwanej do podjęcia i wypełnienia istotnych elementów małżeństwa,

w tym przypadku niezdolności psychicznej do zrodzenia i wychowania

potomstwa.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Czytelny podpis

Załączniki:

- metryka ślubu kościelnego;

- sentencja rozwodu cywilnego wraz z uzasadnieniem;

- lista świadków;

- inne ewentualne dokumenty.

88888

SCHEMAT SKARGI POWODOWEJ

O STWIERDZENIE NIEWAŻNOŚCI

MAŁŻEŃSTWA - 4

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Dokładny adres

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

Prześwietny

Trybunał Biskupi(Metropolitalny)

w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

STRONY:

Powódka:

Maria Kowalska, z d. Nowak, ur. 15.05.1970 r.

w Gnieźnie, z zawodu sprzedawca,

zam. ul. Chopina 16, 88-100 Inowrocław,

parafia św. Jadwigi, ul. Toruńska 16,

88-100 Inowrocław.

Pozwany:

Jan Kowalski, ur. 27.04.1968 r. w Gnieźnie,

z zawodu murarz,

nie ma możliwości ustalenia

jego obecnego miejsca pobytu.

SKARGA

SKARGA POWODOW

POWODOW

POWODOWA

W dniu 25 grudnia 1990 r. zawarłam związek małżeński z Janem Ko-

walskim w kościele parafialnym p.w. św. Jadwigi w Inowrocławiu, Archi-

diecezja Gnieźnieńska.

Poznaliśmy się prawie rok przed zawarciem małżeństwa na zabawie.

Znaliśmy się zatem prawie dokładnie jeden rok przed zawarciem małżeń-

stwa. Po zapoznaniu okazywaliśmy sobie wzajemną sympatię i miłość. Na

podtrzymaniu tej znajomości zależało nam obojgu. Spotykaliśmy się czę-

sto - było to prawie co drugi dzień - jak komu pasowało. Inicjatorem tych

spotkań byliśmy my oboje. Przebywaliśmy oboje razem, chodziliśmy na

zabawy, spacery. Przebywaliśmy w towarzystwie swoich rodzin, tzn. mo-

ich rodziców, a z jego strony jego brata i bratowej, ponieważ jego rodzice

już nie żyli.

Ja zdobyłam wykształcenie zasadnicze zawodowe, on był murarzem.

Dokładnie nie wiem, gdzie i jak długo pracował przed ślubem. Na naszych

zaręczynach z jego strony nie było nikogo. W okresie przedślubnym byli-

śmy związani uczuciem. W tym okresie dochodziło między nami do po-

ufałości i zbliżeń cielesnych. Z mojej strony z pewnością było to wynikiem

miłości. W tym okresie czasu zaszłam w ciążę. On twierdził, że mnie ko-

cha.

Jan przed ślubem był często pod wpływem alkoholu. Według mnie, pił

alkohol często. Nieraz zwracałam mu na to uwagę, ale zawsze tłumaczył,

że jest jeszcze młody, że musi się wyszumieć, ale po ślubie będzie już ina-

czej. Pozwany w okresie przedślubnym odnosił się do mnie poprawnie.

Nigdy mnie nie bił czy uderzył. Jestem przekonana, że od alkoholu był

uzależniony.

Po ślubie zamieszkaliśmy w moim domu rodzinnym. Jak się okazało

wkrótce, Jan nigdzie nie pracował. Wesele wyprawił za pożyczone pienią-

dze. Natychmiast po ślubie, o ile pamiętam, około jednego tygodnia zażą-

dał od mego ojca przepisania naszego rodzinnego domu na niego.

Byliśmy razem trzy miesiące. W tym czasie pozwany codziennie wy-

chodził do pracy o godz. 7.00 rano i wracał o godz. 22.00 wieczorem. Jak się

okazało, do pracy nie chodził. Co robił w tym czasie – nie wiem. Ja dbałam

o wspólnotę małżeńską; pozwanego zupełnie to nie interesowało. Pozwa-

ny o mnie nie dbał. Do pracy nie chodził, pomimo, że niby pracował; stąd

pieniędzy na utrzymanie naszego wspólnego mieszkania od niego nie otrzy-

małam ani razu. Po ślubie otrzymane pieniądze jako prezenty oddałam na

pokrycie jego długów. Wkrótce oddałam na ten sam cel nasze obrączki

ślubne. Również oddawałam mój zasiłek dla bezrobotnych na jego długi.

Po ślubie pozwany każdego dnia przychodził do domu pijany i również z

tego powodu – jak i z powodu ujawnianych oszustw – były awantury.

Kiedy byłam w szpitalu przed urodzeniem naszej córki – było to

w kwietniu 1991 r. - pozwanego już w domu nie było; najzwyczajniej wcze-

śniej uciekł, nic go nie interesowało, ani moja osoba, ani mająca się urodzić

nasza córka. Pierwszy odszedł pozwany. Było to w marcu 1991 r., w niecałe

trzy miesiące po ślubie. Przyczyną rozejścia się były jego oszustwa i liczne

złodziejstwa, o których się dowiadywałam. Prób pogodzenia nie było, po-

nieważ pozwany uciekłszy z domu, nigdy się nie pojawił i nigdy z nim nie

miałam żadnego kontaktu, ani listowego czy telefonicznego.

Mając to wszystko na względzie, zwracam się do Prześwietnego Trybu-

nału o orzeczenie nieważności mojego małżeństwa z tytułu umyślnego

wprowadzenia mnie w błąd przez zatajenie całej swojej przeszłości przez

pozwanego, oraz z tytułu niezdolności psychicznej pozwanego do podję-

cia i wypełnienia istotnych przymiotów małżeństwa z powodu jego alko-

holizmu.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Czytelny podpis

Załączniki:

- metryka ślubu kościelnego;

- sentencja rozwodu cywilnego wraz z uzasadnieniem;

- lista świadków;

- inne ewentualne dokumenty.

* UW

* UWAGA:

AGA:

AGA: Każda z tych skarg powodowych może być napisana również

przez pełnomocnika lub adwokata. Oni podpisują wówczas skargę, załą-

czając jednocześnie udzielone im zlecenie (por. formularz nr 4).

99999

LISTA ŚWIADKÓW

(Należy dołączyć do skargi powodowej)

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

LIST

LISTA

A ŚWIADKÓW

ŚWIADKÓW

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko świadka – relacje rodzinne (np. matka, ojciec, brat, kolega szkolny).

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Dokładny adres

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Parafia

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko świadka – relacje rodzinne (np. matka, ojciec, brat, kolega szkolny).

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Dokładny adres

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Parafia

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko świadka – relacje rodzinne (np. matka, ojciec, brat, kolega szkolny).

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Dokładny adres

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Parafia

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko świadka – relacje rodzinne (np. matka, ojciec, brat, kolega szkolny).

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Dokładny adres

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Parafia

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko świadka – relacje rodzinne (np. matka, ojciec, brat, kolega szkolny).

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Dokładny adres

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Parafia

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko świadka – relacje rodzinne (np. matka, ojciec, brat, kolega szkolny).

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Dokładny adres

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Parafia

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko świadka – relacje rodzinne (np. matka, ojciec, brat, kolega szkolny).

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Dokładny adres

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Parafia

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko świadka – relacje rodzinne (np. matka, ojciec, brat, kolega szkolny).

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Dokładny adres

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Parafia

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko świadka – relacje rodzinne (np. matka, ojciec, brat, kolega szkolny).

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Dokładny adres

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Parafia

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko świadka – relacje rodzinne (np. matka, ojciec, brat, kolega szkolny).

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Dokładny adres

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Parafia

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podpis strony zgłaszającej świadków

DEKRET WYZNACZENIA

SKŁADU OSOBOWEGO TRYBUNAŁU

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podłużna pieczęć Trybunału

Nr sprawy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

DEKRET

WYZNACZENIA

WYZNACZENIA SKŁADU OSOBOWEGO TR

SKŁADU OSOBOWEGO TR

SKŁADU OSOBOWEGO TRYBUNAŁU

YBUNAŁU

Do przeprowadzenia i osądzenia sprawy o stwierdzenie nieważności

małżeństwa: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . /. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

z tytułu: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

zgodnie z kan. 1425 § 3, wyznaczam następujący skład osobowy Trybunału:

Przewodniczący: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sędziowie: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Obrońca węzła małżeńskiego: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Notariusz: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Wikariusz sądowy

Notariusz

Pieczęć Trybunału

1111111111

DEKRET ZMIANY

SKŁADU OSOBOWEGO TRYBUNAŁU

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podłużna pieczęć Trybunału

Nr sprawy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

DEKRET ZMIANY

SKŁADU OSOBOWEGO TR

SKŁADU OSOBOWEGO TRYBUNAŁU

YBUNAŁU

Z powodu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Należy podać przyczynę dokonywanej zmiany

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

do przeprowadzenia i osądzenia sprawy o stwierdzenie nieważności mał-

żeństwa: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . / . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

z tytułu: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

w miejsce: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

wyznaczam: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Wikariusz sądowy

Notariusz

Pieczęć Trybunału

ZAWIADOMIENIE O SKŁADZIE

OSOBOWYM TRYBUNAŁU

(do strony powodowej)

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podłużna pieczęć Trybunału

Nr sprawy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

L.dz.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

Sz.P.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko strony powodowej

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Adres

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ZAWIADOMIENIE

WIADOMIENIE

Informujemy, że w sprawie o nieważność małżeństwa:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . /. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

ustanowiony został następujący skład Trybunału:

Przewodniczący: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sędziowie: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Obrońca węzła małżeńskiego: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Notariusz: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ewentualne zastrzeżenia odnośnie składu Trybunału, należy przesłać

w terminie . . . . . . . . . . . . . dni od otrzymania niniejszego zawiadomienia.

Jednocześnie informujemy, że koszta procesowe w wysokości . . . . . . . zł

należy przesłać przekazem pocztowym na adres Trybunału, lub uiścić w

kasie Trybunału. Od orzeczenia w sprawie kosztów, zgodnie z kan. 1649 § 2

KPK, przysługuje Panu (Pani) piętnaście użytecznych dni

piętnaście użytecznych dni

piętnaście użytecznych dni na odwołanie.

Notariusz

Pieczęć Trybunału

ZAWIADOMIENIE O SKŁADZIE

OSOBOWYM TRYBUNAŁU

(do strony pozwanej)

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podłużna pieczęć Trybunału

Nr sprawy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

L.dz.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

Sz.P.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko strony pozwanej

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Adres

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ZAWIADOMIENIE

WIADOMIENIE

Informujemy, że w sprawie o nieważność małżeństwa:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . /. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

ustanowiony został następujący skład Trybunału:

Przewodniczący: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sędziowie: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Obrońca węzła małżeńskiego: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Notariusz: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ewentualne zastrzeżenia odnośnie składu Trybunału, należy przesłać

w terminie . . . . . . . . . . . . . dni od otrzymania niniejszego zawiadomienia.

Notariusz

Pieczęć Trybunału

PROŚBA O OBNIŻENIE LUB ZWOLNIENIE

Z KOSZTÓW PROCESOWYCH

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Dokładny adres

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

Prześwietny

Trybunał Biskupi(Metropolitalny)

w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

W związku z trudną sytuacją materialną, zgodnie z kan. 1649 § 2 KPK,

uprzejmie proszę o obniżenie (zwolnienie z) kosztów procesowych.

Na udokumentowanie mojej prośby dołączam zaświadczenie o zarobkach.

Z wyrazami szacunku

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Czytelny podpis

PROTOKÓŁ

UKONSTYTUŁOWANIA SIĘ SĄDU

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podłużna pieczęć Trybunału

Nr sprawy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

PROT

PROTOKÓŁ

OKÓŁ

UKONSTYTUŁOW

UKONSTYTUŁOWANIA

ANIA

ANIA SIĘ SĄDU

SIĘ SĄDU

Dnia . . . . . . . . . . . . . . . . . r., w siedzibie Trybunału, odbyło się posiedzenie

Sądu w sprawie o nieważność małżeństwa:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . /. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

w składzie:

Przewodniczący: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sędziowie: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Obrońca węzła małżeńskiego: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Notariusz: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sędziowie uznali się za kompetentnych do rozpatrzenia niniejszej spra-

wy, przez co został ukonstytuowany Trybunał.

Sędzią Instruktorem wyznaczono: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Skargę powodową postanowiono przekazać do Obrońcy węzła małżeń-

skiego, w celu ustosunkowania się do niej.

Zawiadomienie o składzie osobowym Trybunału należy przesłać stro-

nom, udzielając im terminu . . . . . . . . . . . . dni w celu zgłoszenia zastrzeżeń.

Podpisy:

Przewodniczący: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sędziowie: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Obrońca węzła małżeńskiego: . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Notariusz: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Pieczęć Trybunału

PROŚBA O WOTUM

OBROŃCY WĘZŁA MAŁŻEŃSKIEGO

W CELU PRZYJĘCIA SKARGI

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podłużna pieczęć Trybunału

Nr sprawy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

L.dz.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

Przewielebny Obrońca węzła małżeńskiego

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

PROŚBA O WOTUM

W sprawie o nieważność małżeństwa:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . /. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

prosi się Obrońcę węzła małżeńskiego o przedłożenie wotum w kwestii

przyjęcia skargi do przewodu sądowego.

Sędzia przewodniczący

Notariusz

Pieczęć Trybunału

WOTUM POZYTYWNE

OBROŃCY WĘZŁA MAŁŻEŃSKIEGO

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podłużna pieczęć Trybunału

Nr sprawy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Obrońca węzła małżeńskiego

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

WOTUM

W SPRA

W SPRAWIE PRZYJĘCIA

WIE PRZYJĘCIA

WIE PRZYJĘCIA SKARGI

SKARGI

DO PRZEWODU SĄDOWEGO

Jako obrońca węzła małżeńskiego, w sprawie o nieważność małżeństwa:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . /. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

uważam, że istnieją wystarczające motywy prawne i faktyczne, aby skarga

została przyjęta do przewodu sądowego.

Obrońca węzła małżeńskiego

WOTUM NEGATYWNE

OBROŃCY WĘZŁA MAŁŻEŃSKIEGO

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podłużna pieczęć Trybunału

Nr sprawy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Obrońca węzła małżeńskiego

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

WOTUM

W SPRA

W SPRAWIE PRZYJĘCIA

WIE PRZYJĘCIA

WIE PRZYJĘCIA SKARGI

SKARGI

DO PRZEWODU SĄDOWEGO

Jako obrońca węzła małżeńskiego, w sprawie o nieważność małżeństwa:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . /. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

uważam, że nie istnieją wystarczające motywy prawne i faktyczne, aby

skarga została przyjęta do przewodu sądowego.

Opinię swą opieram na następujących przesłankach:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Obrońca węzła małżeńskiego

PROŚBA O WOTUM SĘDZIÓW

W SPRAWIE PRZYJĘCIA SKARGI

(Należy przesłać do wszystkich sędziów)

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podłużna pieczęć Trybunału

Nr sprawy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

L.dz.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

Przewielebny Sędzia

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

PROŚBA O WOTUM

W sprawie o nieważność małżeństwa:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . /. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

prosi się Przewielebnego Sędziego o przygotowanie wotum w kwestii przy-

jęcia skargi do przewodu sądowego.

Sędzia przewodniczący

Notariusz

Pieczęć Trybunału

PROTOKÓŁ Z SESJI SĄDU

W CELU PRZYJĘCIA SKARGI POWODOWEJ

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podłużna pieczęć Trybunału

Nr sprawy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

PROT

PROTOKÓŁ

OKÓŁ

Dnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . r. w siedzibie Trybunału odbyło się posiedzenie

Sądu w sprawie o nieważność małżeństwa:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . /. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

w składzie:

Przewodniczący: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sędziowie: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Obrońca węzła małżeńskiego: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Notariusz: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sędziowie uznali, że:

1. Trybunał jest właściwym do rozpoznania skargi z racji:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .;

2. Strona powodowa nie jest pozbawiona zdolności występowania w sądzie;

3. Wniesiona skarga odpowiada wymogom prawa kanonicznego.

W dalszej części, po zapoznaniu się z uwagami obrońcy węzła małżeńskie-

go, Sędziowie postanowili skargę powodową przyjąć do przewodu sądowego.

Podpisy:

Przewodniczący: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sędziowie: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Obrońca węzła małżeńskiego: . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Notariusz: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Pieczęć Trybunału

PROTOKÓŁ Z SESJI SĄDU

W CELU ODDALENIA SKARGI POWODOWEJ

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podłużna pieczęć Trybunału

Nr sprawy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

PROT

PROTOKÓŁ

OKÓŁ

Dnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . r. w siedzibie Trybunału odbyło się posiedzenie

Sądu w sprawie o nieważność małżeństwa:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . /. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w składzie:

Przewodniczący: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sędziowie: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Obrońca węzła małżeńskiego: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Notariusz: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sędziowie, po zapoznaniu się z uwagami obrońcy węzła małżeńskiego,

uznali, że skargę powodową należy oddalić z powodu:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podpisy:

Przewodniczący: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sędziowie: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Obrońca węzła małżeńskiego: . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Notariusz: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Pieczęć Trybunału

100

DEKRET PRZYJĘCIA SKARGI

DO PRZEWODU SĄDOWEGO

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podłużna pieczęć Trybunału

Nr sprawy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

DEKRET PRZYJĘCIA SKARGI

DO PRZEWODU SĄDOWEGO

Sąd Biskupi (Metropolitalny) w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

po zapoznaniu się z treścią skargi powodowej, wniesionej w dniu

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . r. pomiędzy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko strony powodowej (także nazwisko rodowe)

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Adres

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko strony pozwanej (także nazwisko rodowe)

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Adres

o nieważność małżeństwa zawartego dnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . r.,

w parafii p.w. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , biorąc pod uwagę, że:

1. Trybunał jest właściwym do rozpoznania skargi z racji:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. Strona powodowa nie jest pozbawiona zdolności występowania w sądzie;

3. Wniesiona skarga odpowiada wymogom prawa kanonicznego.

POST

POSTANA

ANA

ANAWIA

WIA

przyjąć wyżej wymienioną skargę do przewodu sądowego (kan. 1505 § 1 KPK).

Sędzia przewodniczący

Notariusz

Pieczęć Trybunału

101

DEKRET ODDALENIA

SKARGI POWODOWEJ

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podłużna pieczęć Trybunału

Nr sprawy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

DEKRET

ODDALENIA SKARGI POWODOWEJ

Sąd Biskupi (Metropolitalny) w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

w składzie kolegialnym:

Przewodniczący: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sędziowie: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Notariusz: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

po zapoznaniu się z treścią skargi powodowej, wniesionej w dniu

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . r. pomiędzy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko strony powodowej (także nazwisko rodowe)

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Adres

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko strony pozwanej (także nazwisko rodowe)

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Adres

o nieważność małżeństwa zawartego dnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . r.,

w parafii p.w. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ,

POST

POSTANA

ANA

ANAWIA

WIA

skargę tę oddalić z powodu:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Od niniejszej decyzji oddalenia skargi powodowej przysługuje prawo

odwołania się do Sądu Metropolitalnego II Instancji w . . . . . . . . . . . . . . . . .,

za pośrednictwem tutejszego Sądu, w ciągu 10 użytecznych dni

10 użytecznych dni

10 użytecznych dni od jej otrzy-

mania (kan. 1505 § 4 KPK).

Sędzia przewodniczący

Notariusz

Pieczęć Trybunału

102

ZAWIADOMIENIE STRONY POZWANEJ

O PRZYJĘCIU SKARGI POWODOWEJ

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podłużna pieczęć Trybunału

Nr sprawy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

L.dz.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

Sz.P.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko strony pozwanej

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Adres

ZAWIADOMIENIE

WIADOMIENIE

Do niniejszego Sądu Biskupiego (Metropolitalnego) wpłynęła i została

przyjęta skarga o stwierdzenie nieważności Pańskiego (Pani) małżeństwa.

W załączeniu przesyłamy kopię tej skargi. Prosimy o ustosunkowanie się

na piśmie do poruszanych tam kwestii w ciągu 15 użytecznych dni

15 użytecznych dni

15 użytecznych dni od mo-

mentu otrzymania niniejszego pisma. W szczególności prosimy

o ustosunkowanie się odnośnie zgłoszonych tytułów nieważności tego mał-

żeństwa, a także zgłoszenie ewentualnych świadków. Prosimy również o

stanowisko odnośnie kwestii ewentualnego pogodzenia się stron.

Sędzia przewodniczący

Notariusz

Pieczęć Trybunału

103

PROTOKÓŁ ZE STAWIENIA SIĘ

W SĄDZIE STRONY POZWANEJ

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podłużna pieczęć Trybunału

Nr sprawy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

PROT

PROTOKÓŁ

OKÓŁ

Dnia . . . . . . . . . . r. stawił (a) się w Sądzie P. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

zam. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

legitymujący (a) się

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Dowód osobisty, paszport lub prawo jazdy: seria, numer, przez kogo wydane

Jako strona pozwana w sprawie o stwierdzenie nieważności małżeń-

stwa, stwierdził (a), że czytał (a) skargę powodową skierowaną do Trybu-

nału przez żonę (męża). Zasadniczo zgadza się z przedstawionymi tam

faktami, choć różni się odnośnie niektórych szczegółów, które jednak nie

mają, według niego (niej), istotniejszego znaczenia. W konsekwencji, zdaje

się na sprawiedliwość Trybunału.

Strona zgłosiła (nie zgłosiła) dodatkowych świadków.

Strona oświadczyła również, że ewentualne pogodzenie się nie jest już

możliwe.

Po odczytaniu niniejszego protokółu, strona nie zgłosiła żadnych za-

strzeżeń.

Strona pozwana

Sędzia przewodniczący

Notariusz

Pieczęć Trybunału

104

WEZWANIE NA USTALENIE

PRZEDMIOTU SPORU

(Jeśli któraś ze stron o to prosi)

(Należy przesłać stronom i obrońcy węzła małżeńskiego)

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podłużna pieczęć Trybunału

Nr sprawy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

L.dz.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

Sz.P. (Ks.)

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Adres

WEZW

WEZWANIE

ANIE

NA UST

UST

USTALENIE PRZEDMIOTU SPORU

ALENIE PRZEDMIOTU SPORU

Dnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . r., o godz. . . . . . . . . . . . . . . . . . ., w siedzibie

tutejszego Trybunału, odbędzie się ustalenie przedmiotu sporu w sprawie

o nieważność małżeństwa:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . /. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

Nieobecność na sesji będzie oznaczać zdanie się na sprawiedliwość

Trybunału.

Sędzia przewodniczący

Notariusz

Pieczęć Trybunału

105

PROTOKÓŁ Z USTALENIA

PRZEDMIOTU SPORU

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podłużna pieczęć Trybunału

Nr sprawy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

PROT

PROTOKÓŁ

OKÓŁ

Z UST

Z USTALENIA

ALENIA

ALENIA PRZEDMIOTU SPORU

PRZEDMIOTU SPORU

Dnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . r., o godz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . , w siedzibie

tutejszego Trybunału, stawiła się:

Strona powodowa, P. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .;

Strona pozwana, P. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .;

Obrońca węzła małżeńskiego, Ks. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Po zapoznaniu się z opiniami stron oraz obrońcy węzła małżeńskiego,

ustalono następujący przedmiot sporu:

Czy małżeństwo: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . /. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

zostało zawarte nieważnie z tytułu:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

(kan.

. . . . . . . . . . . .

)

Należy wymienić tytuły nieważności

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

(kan.

. . . . . . . . . . . .

)

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

(kan.

. . . . . . . . . . . .

)

Sąd udziela stronom terminu . . . . . . . . . . dni, w celu zaproponowania

dowodów.

Po odczytaniu niniejszego protokółu, nikt z obecnych nie zgłosił żad-

nych zastrzeżeń.

Strona powodowa

Sędzia przewodniczący

Strona pozwana

Notariusz

Pieczęć Trybunału

106

DEKRET ZAWIĄZANIA SPORU

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podłużna pieczęć Trybunału

Nr sprawy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

DEKRET ZA

DEKRET ZAWIĄZANIA

WIĄZANIA

WIĄZANIA SPORU

SPORU

Zgodnie z kan. 1513 § 1 i 1677 KPK, po wysłuchaniu stron, oraz obrońcy

węzła małżeńskiego,

UST

USTALA

ALA

ALA SIĘ

SIĘ

następujący przedmiot sporu:

Czy małżeństwo: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . /. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

zostało zawarte nieważnie z tytułu:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

(kan.

. . . . . . . . . . . .

)

Należy wymienić tytuły nieważności

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

(kan.

. . . . . . . . . . . .

)

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

(kan.

. . . . . . . . . . . .

)

O niniejszym dekrecie należy powiadomić strony, udzielając im termi-

nu 10 użytecznych dni

10 użytecznych dni

10 użytecznych dni w celu ewentualnego odwołania się od formuły

procesowej.

Sędzia przewodniczący

Notariusz

Pieczęć Trybunału

107

ZAWIADOMIENIE STRON

O DEKRECIE ZAWIĄZANIA SPORU

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podłużna pieczęć Trybunału

Nr sprawy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

L.dz.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

Sz.P.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Adres

ZAWIADOMIENIE

WIADOMIENIE

Sąd Biskupi (Metropolitalny) w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

zawiadamia, że sprawa o stwierdzenie nieważności małżeństwa:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . /. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

na mocy decyzji z dnia . . . . . . . . . . . . . r., prowadzona będzie z tytułu:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

(kan.

. . . . . . . . . . . .

)

Należy wymienić tytuły nieważności

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

(kan.

. . . . . . . . . . . .

)

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

(kan.

. . . . . . . . . . . .

)

Jednocześnie informujemy, że dopuszcza się dowód z przesłuchania na-

stępujących świadków:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko świadka, adres

Ewentualne zastrzeżenia odnośnie przedmiotu sporu, należy przesłać

w terminie 10 użytecznych dni

10 użytecznych dni

10 użytecznych dni od otrzymania niniejszego zawiadomienia.

Sędzia przewodniczący

Notariusz

Pieczęć Trybunału

108

PROŚBA O DOSTARCZENIE PROTOKÓŁU

KANONICZNEGO BADANIA NARZECZONYCH

(Prośba kierowana do innego sądu)

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podłużna pieczęć Trybunału

Nr sprawy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

L.dz.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

Prześwietny

Sąd Biskupi (Metropolitalny) w

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Adres

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sąd Biskupi (Metropolitalny) w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

w sprawie o nieważność małżeństwa:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . /. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

zgodnie z kan. 1418 KPK, uprzejmie prosi o nadesłanie kopii protokółu

kanonicznego badania narzeczonych wraz z wszystkimi innymi dokumen-

tami odnośnie tego małżeństwa znajdującymi się w parafii:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko strony powodowej

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko strony pozwanej

Ślub zawarto w parafii p.w. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , dnia . . . . . . . . . . . . . . r.

Nr aktu ślubu: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sędzia przewodniczący

Notariusz

Pieczęć Trybunału

109

PROŚBA O DOSTARCZENIE PROTOKÓŁU

KANONICZNEGO BADANIA NARZECZONYCH

(Prośba kierowana do parafii ślubu)

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podłużna pieczęć Trybunału

Nr sprawy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

L.dz.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

Czcigodny Ksiądz

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko, adres

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sąd Biskupi (Metropolitalny) w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

w sprawie o nieważność małżeństwa:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . /. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

uprzejmie prosi o nadesłanie kopii protokółu kanonicznego badania na-

rzeczonych wraz z wszystkimi innymi dokumentami odnośnie tego mał-

żeństwa znajdującymi się w parafii:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko strony powodowej

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko strony pozwanej

Ślub zawarto dnia . . . . . . . . . . . . . r.

Nr aktu ślubu: . . . . . . . . . . . . . . . .

Sędzia przewodniczący

Notariusz

Pieczęć Trybunału

110

DEKRET PRZESŁUCHANIA STRON

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podłużna pieczęć Trybunału

Nr sprawy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

DEKRET PRZESŁUCHANIA STRON

Sąd Biskupi ( Metropolitalny) w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ., w

sprawie o stwierdzenie nieważności małżeństwa:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . /. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

POST

POSTANA

ANA

ANAWIA

WIA

WIA,,,,,

zgodnie z kan. 1507-1512 KPK, przystąpić do przesłuchania stron.

Termin przesłuchania ustala się na dzień:
-

- -

- - Strona powodowa, dnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . r., o godz. . . . . . . . . . . . .

- -

- - Strona pozwana, dnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . r., o godz. . . . . . . . . . . . .

Sędzia przewodniczący

Notariusz

Pieczęć Trybunału

Do wiadomości:
-

- -

- - Obrońca węzła małżeńskiego w celu przygotowania pytań dla Stron.

Przyjąłem do wiadomości:

Obrońca węzła małżeńskiego

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

111

DEKRET POWOŁANIA ŚWIADKÓW

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podłużna pieczęć Trybunału

Nr sprawy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

DEKRET POWOŁANIA ŚWIADKÓW

Sąd Biskupi (Metropolitalny) w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ., w

sprawie o stwierdzenie nieważności małżeństwa:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . /. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

POWOŁUJE NA

POWOŁUJE NA ŚWIADKÓW

ŚWIADKÓW

ŚWIADKÓW:::::

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko świadka, adres

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

i postanawia, zgodnie z kan. 1558 § 1 KPK, przystąpić do ich przesłuchania.

Sędzia przewodniczący

Notariusz

Pieczęć Trybunału

Przyjąłem do wiadomości:

Obrońca węzła małżeńskiego

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

112

WEZWANIE NA PRZESŁUCHANIE

(dla stron i świadków)

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podłużna pieczęć Trybunału

Nr sprawy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

L.dz.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

Sz.P.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Adres

WEZW

WEZWANIE NA

ANIE NA

ANIE NA PRZESŁUCHANIE

PRZESŁUCHANIE

Sąd Biskupi (Metropolitalny) w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ., w

sprawie o stwierdzenie nieważności małżeństwa:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . /. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

WZYW

WZYWA

P. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ., zam. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

na przesłuchanie w charakterze strony powodowej (strony pozwa-

nej)(świadka).

Przesłuchanie odbędzie się dnia . . . . . . . . . . . . . . . r., o godz. . . . . . . . . .

w siedzibie tutejszego Trybunału.

Na przesłuchanie prosimy o zabranie ze sobą dokumentu stwierdzają-

cego tożsamość.

Jednocześnie informujemy, że zeznawanie w Trybunale jest obowiąz-

kiem prawnym. Jeśli jakiekolwiek powody uniemożliwiają przybycie do

Trybunału w wyżej określonym czasie, prosimy o kontakt w celu uzgod-

nienia bardziej dogodnego terminu.

Sędzia przewodniczący

Notariusz

Pieczęć Trybunału

113

DELEGACJA

DO PRZESŁUCHANIA STRON I ŚWIADKÓW

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podłużna pieczęć Trybunału

Nr sprawy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

L.dz.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

Czcigodny Ksiądz

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko, adres

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

DELEGACJA

Zgodnie z kan. 1561 KPK, mianujemy, Czcigodnego Księdza, Sędzią de-

legowanym do przesłuchania pod przysięgą, według załączonych pytań,

następującej (-ych) osoby (osób):

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko, adres

w charakterze strony powodowej (pozwanej)(świadka) w sprawie o stwier-

dzenie nieważności małżeństwa:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . /. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

Prosimy również o przesłanie świadectwa religijności, moralności i wia-

rygodności przesłuchiwanej osoby.

Termin załatwienia sprawy: . . . . . . . . . dni

Wikariusz sądowy

Notariusz

Pieczęć Trybunału

114

INSTRUKCJA DLA SĘDZIEGO DELEGOWANEGO

W CELU PRZEPROWADZENIA PRZESŁUCHANIA

Instr

Instrukcja dla sędziego delegowanego

ukcja dla sędziego delegowanego

w celu przepr

w celu przeprowadzenia przesłuchania

owadzenia przesłuchania

1. W celu przeprowadzenia przesłuchania, należy dobrać sobie kapłana

jako notariusza. Wyjątkowo może to być zaufana, potrafiąca docho-

wać tajemnicy osoba świecka.

2. Przed przesłuchaniem, wszyscy członkowie Sądu (sędzia delegowa-

ny i notariusz) składają przysięgę według załączonych formularzy.

3. Na początku należy upewnić się, co do tożsamości przybyłej osoby.
4. Strona lub świadek składają na wstępie przysięgę prawdomówności

według załączonego formularza.

5. Przesłuchanie prowadzi Sędzia delegowany według załączonych pytań.
6. W żadnym wypadku nie należy udostępniać wcześniej stronie lub

świadkom pytań.

7. Odpowiedzi na pytania notuje notariusz. Nie ma potrzeby przepisy-

wania treści pytań. Spisuje je na jednej stronie, zachowując lewy mar-

gines (akta zostają bowiem zszywane). Godne zalecenia jest spisywa-

nie odpowiedzi na maszynie lub komputerze.

8. Odpowiedzi należy notować tak, jak zostały wypowiedziane. Należy

je zapisywać w pierwszej osobie, tak jakby zostały spisane przez sa-

mego przesłuchiwanego.

9. Unikać schematycznych odpowiedzi: tak lub nie, pamiętając, że od-

powiedzi te są bardzo ważne dla Sądu, w celu wyrobienia sobie rze-

czywistego obrazu zaskarżonego małżeństwa.

10. Sędzia delegowany może stawiać dodatkowe pytania, spoza przesła-

nych. Należy to zaznaczyć w protokóle.

11. Spisany protokół odczytuje notariusz w celu sprawdzenia jego wier-

ności.

12. Protokół podpisują: delegowany Sędzia, notariusz, strona lub świa-

dek. Protokół należy także zaopatrzyć pieczęcią kościelną.

13. Dla każdej z przesłuchanych osób należy dołączyć świadectwo religij-

ności, moralności i wiarygodności według załączonego formularza.

14. Przesłuchania należy dokonać jak najszybciej, pamiętając, że w grę

wchodzi nieraz zagmatwane życie ludzi.

115

PROŚBA DO INNEGO TRYBUNAŁU

W CELU PRZESŁUCHANIA STRON I ŚWIADKÓW

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podłużna pieczęć Trybunału

Nr sprawy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

L.dz.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

Prześwietny

Sąd Biskupi (Metropolitalny) w

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Adres

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zgodnie z kan. 1418 KPK, uprzejmie prosimy o przesłuchanie pod przy-

sięgą, według załączonych pytań, następującej (-ych) osoby (osób):

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko, adres

w charakterze strony powodowej (pozwanej)(świadka) w sprawie o stwier-

dzenie nieważności małżeństwa:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . /. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

Prosimy również o załączenie świadectwa religijności, moralności i wia-

rygodności przesłuchiwanej osoby.

Wikariusz sądowy

Notariusz

Pieczęć Trybunału

116

PRZYSIĘGA SĘDZIEGO DELEGOWANEGO

PRZYSIĘGA

PRZYSIĘGA SĘDZIEGO DELEGOW

SĘDZIEGO DELEGOW

SĘDZIEGO DELEGOWANEGO

ANEGO

Ja, ks. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

delegowany Sędzia w sprawie o stwierdzenie nieważności małżeństwa:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . /. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

przysięgam, że powierzony mi urząd i obowiązek wypełnię wiernie i do-

kładnie bez żadnego względu na osoby, zgodnie z przepisami prawa ka-

nonicznego oraz zachowam tajemnicę w sprawach poznanych przy spra-

wowaniu tego urzędu.

Tak mi dopomóż, Panie Boże Wszechmogący i ta święta Ewangelia, której

ręką swą dotykam.

Sędzia delegowany

Notariusz

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

117

PRZYSIĘGA NOTARIUSZA

PRZYSIĘGA

PRZYSIĘGA NOT

NOT

NOTARIUSZA

ARIUSZA

Ja, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

Notariusz w sprawie o stwierdzenie nieważności małżeństwa:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . /. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

przysięgam, że powierzony mi urząd i obowiązek wypełnię wiernie i do-

kładnie bez żadnego względu na osoby, zgodnie z przepisami prawa ka-

nonicznego oraz zachowam tajemnicę w sprawach poznanych przy spra-

wowaniu tego urzędu.

Tak mi dopomóż, Panie Boże Wszechmogący i ta święta Ewangelia, której

ręką swą dotykam.

Notariusz

Sędzia delegowany

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

118

PRZYSIĘGA PRZED PRZESŁUCHANIEM

Ja, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

strona powodowa (pozwana)(świadek) w sprawie o stwierdzenie nieważ-

ności małżeństwa:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . /. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

przysięgam Bogu Wszechmogącemu, że zeznam całą i szczerą prawdę, nie

tając niczego, co do wyjaśnienia sprawy posłużyć może. Zeznam tę praw-

dę tak, jak ją przed Bogiem i w sumieniu znam, bez dodatków, opuszczeń

i zmian.

Tak mi dopomóż, Panie Boże Wszechmogący i Niewinna Męko Zbawi-

ciela Mego. Amen.

Zeznający

Sędzia delegowany

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

119

PRZYSIĘGA BIEGŁEGO

Ja, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

biegły w Trybunale Biskupim (Metropolitalnym) w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

przysięgam, że powierzony mi urząd i obowiązek wypełnię wiernie i do-

kładnie bez żadnego względu na osoby, zgodnie z posiadaną wiedzą, prze-

pisami prawa kanonicznego oraz zachowam tajemnicę w sprawach po-

znanych przy sprawowaniu tego urzędu.

Tak mi dopomóż, Panie Boże Wszechmogący i ta święta Ewangelia, której

ręką swą dotykam.

Biegły

Wikariusz sądowy

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

120

WZÓR PYTAŃ DLA STRON

PYT

PYTANIA

ANIA

ANIA DLA

DLA

DLA STRON

STRON

W sprawie o stwierdzenie nieważności małżeństwa:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . /. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

z tytułu: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

I. GENERALIA

1. Nazwisko i imię, imiona rodziców, data i miejsce urodzenia, wyzna-

nie, wykształcenie, zawód, seria, nr dowodu tożsamości, przez kogo

wydany.

2. Czy Strona jest osobą wierzącą i praktykującą? Jak często uczęszcza

na niedzielną Mszę św.? Kiedy była ostatnia spowiedź i Komunia św.?

3. Czy Strona była karana sądownie za krzywoprzysięstwo lub fałszy-

we zeznania?

4. Czy Strony są po rozwodzie cywilnym? Z czyjego powództwa? Z czy-

jej winy orzeczono rozwód?

5. Czy Strony ze swego małżeństwa mają dzieci? Ile?
6. Czy Strony związały się z inną osobą w związku cywilnym? Z kim?

Od kiedy? Czy też żyją same?

II. SPECIALIA

7. Kiedy, gdzie i w jakich okolicznościach Strony się poznały?
8. Czy Strony w narzeczeństwie darzyły się sympatią, czy były za sobą?

Jak traktowały swoją znajomość? Kto bardziej dążył do spotkań wza-

jemnych, do zawarcia małżeństwa? Kto pierwszy zaproponował jego

zawarcie?

9. Czy Strony podjęły w narzeczeństwie pożycie cielesne? Kto do tego

pierwszy dążył?

10. Kiedy, gdzie i w jakich okolicznościach odbyły się oświadczyny, zarę-

czyny? Kto był przy nich obecny? Czy wypływały one ze wspólnej

chęci zawarcia małżeństwa?

11. Ile lat miały Strony decydując się na zawarcie małżeństwa? Jakie Stro-

ny miały zajęcie, pracę, wykształcenia, warunki materialne?

12. Czy któraś ze Stron utrzymywała bliskie kontakty z inną osobą? Czy

może była związana uczuciowo z inną kobietą czy mężczyzną?

121

13. Czy Strony w czasie narzeczeństwa rozmawiały na temat swego

przyszłego małżeństwa? Pożycia w nim? Jak to widziały? Czy były

zgodne w swych poglądach na małżeństwo? Czy poglądy te były

zgodne z wiarą i moralnością chrześcijańską?

14. Jak wyglądały przygotowania do ślubu, wesela? Kto zapraszał gości?

Czy Strony chętnie czyniły przygotowania do ślubu?

15. Jaką opinią cieszyły się Strony w swoim środowisku? Jaki miały stosu-

nek do rodziców, do siebie nawzajem? Jakiego usposobienia i charakteru

były Strony? Czy były zdolne podjąć zadania i obowiązki wynikające z

zawarcia małżeństwa? Czy były zdolne do małżeństwa fizycznie i psy-

chicznie, osobowościowo? Czy też były jakieś braki, niedomogi? Jakie?

16. Jakim człowiekiem w okresie przedślubnym była strona pozwana (po-

wodowa)? Co o sobie mówił (a), jaki miał (a) charakter? Czy chciał (a)

tego małżeństwa szczerze i prawdziwie?

17. Jakie ustalenia przed ślubem podjęli Państwo? Czy była mowa o ustale-

niach materialnych, majątkowych, jeśli tak, to jakie były to ustalenia?

18. Czy Strony ślubowały szczerze i prawdziwie, dobrowolnie i świadomie,

bez przymusu, z intencją zawarcia swego małżeństwa do końca życia?

Czy stawiały może jakieś warunki zawierając małżeństwo? Jakie i dla-

czego? Czy może wykluczały ze swego małżeństwa nierozerwalność,

wierność, prawo do pożycia małżeńskiego? Czy któraś ze stron nie dzia-

łała podstępnie, nie zakrywała czegoś przed drugą stroną?

19. Czy po zawarciu małżeństwa Strony zamieszkały razem? Gdzie?

U kogo? Jak układało się ich wspólne życie zaraz po ślubie? Jakie

warunki miały Strony - materialne i mieszkaniowe?

20. Czy bezpośrednio po ślubie Strony okazywały sobie przywiązanie

i miłość? Jak i czy podejmowały swoje zadania i obowiązki wyni-

kające z zawartego małżeństwa? Kto ich nie podejmował i dlacze-

go? Jaka była atmosfera w domu i małżeństwie Stron?

21. Czy po ślubie małżeństwo było dopełnione? Czy Strony współżyły

fizycznie? Czy były jakieś problemy w tej materii?

22. Jak długo po ślubie trwało zgodne pożycie Stron? Od kiedy w mał-

żeństwie Stron zaczęły pojawiać się kłótnie i nieporozumienia? Na ja-

kim tle powstawały? Kto je wszczynał i dlaczego?

23. Co było bezpośrednią przyczyną rozejścia się Stron? Kto pierwszy od-

szedł? Czym to motywował i co go skłoniło?

24. Czy były próby pogodzenia się Stron? Kto je podejmował? Dlaczego

nie odnosiły żadnego skutku? Kto nie chciał zgody? Dlaczego?

25. Czy ma Pan (i) coś do dodania do swoich zeznań?
26. Czy potwierdza Pan (i) swoje zeznania przysięgą i podpisem?

122

WZÓR PYTAŃ DLA ŚWIADKÓW

PYT

PYTANIA

ANIA

ANIA DLA

DLA

DLA ŚWIADKÓW

ŚWIADKÓW

W sprawie o stwierdzenie nieważności małżeństwa:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . /. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

z tytułu: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

I. GENERALIA

1. Nazwisko i imię, imiona rodziców, data i miejsce urodzenia, wyznanie,

wykształcenie, zawód, nr dowodu tożsamości, przez kogo wydany.

2. Czy jest Pan (i) osobą wierzącą i praktykującą? Kiedy była ostatnia

spowiedź i Komunia św.?

3. Kim jest Pan (i) dla Stron?
4. Czy jest Pan (i) świadom (a), że po złożeniu przysięgi religijnej należy

mówić prawdę? Czy Pan (i) zdaje sobie sprawę z konsekwencji krzy-

woprzysięstwa?

5. Czy pouczał ktoś Pana (ią) jak i co ma zeznawać przed Sądem Kościel-

nym w niniejszej sprawie?

6. Czy był (a) Pan (i) karany (a) sądownie za krzywoprzysięstwo?
7. Czy z powodu zeznań obawia się Pan (i) jakiegoś grożącego zła?
8. Od jak dawna zna Pan (i) Strony? Czy spotykał (a) się Pan (i) z nimi

przed i po ślubie? Skąd zna Pan (i) okoliczności kojarzenia się małżeń-

stwa Stron, jego przebieg. Czy z własnej obserwacji, czy z opowiadań

innych? Kogo?

II. SPECIALIA

9. Co Pan (i) sądzi o moralności, prawdomówności i religijności Stron?

Czy można wierzyć ich zeznaniom? Czy nie byliby skłonni do kłam-

stwa lub krzywoprzysięstwa w sprawie o nieważność ich małżeństwa?

Czy zasługują na miano wiarygodnych?

10. Czy Strony były lubiane w swoich środowiskach, czy byli wiarygod-

ni, czy umieli zawierać przyjaźnie?

11. Jaki był stosunek Stron do ich rodziców?
12. Czym charakteryzowały się Strony jeśli chodzi o ich temperament,

uczucia, charakter?

123

13. Kiedy, gdzie i w jakich okolicznościach Strony poznały się? Jak prze-

biegał okres narzeczeński? Czy Strony były za sobą, darzyły się sym-

patią, uczuciem miłości?

14. Czy Strony były zadowolone z tej znajomości, chciały ją podtrzymy-

wać i zawrzeć dobrowolnie małżeństwo?

15. Kiedy, gdzie i w jakich okolicznościach odbyły się zaręczyny (oświad-

czyny)? Kto był na nich obecny? Czy wypływały one z miłości?

16. Jak długo trwał okres narzeczeński? Jak często narzeczeni spotykali się?
17. Jak Pan (i) sądzi, czy Strony w czasie narzeczeństwa planowali swoją

przyszłość? Czy Pan (i) coś o tym słyszała?

18. Kto pierwszy zaproponował małżeństwo? Jak odnosiła się do tego dru-

ga Strona?

19. Czy słyszał (a) Pan (i) jak strony wypowiadały się na tematy religijne,

jaki był ich stosunek do spraw wiary, czy wiedzieli czym jest małżeń-

stwo, jaka jest rola małżonków?

20. Czy Strony były zdolne od strony fizycznej, psychicznej, osobowo-

ściowej do zawarcia małżeństwa i podjęcia istotnych obowiązków mał-

żeńskich? Czy niczego nie ukrywały przed drugą stroną? Czy nie dzia-

łały podstępnie, nieszczerze?

21. Czy planowali mieć dzieci, czy czasami ich nie wykluczali?
22. Czy kiedykolwiek strony zdradzały to, że są w okresie narzeczeństwa

niezadowoleni z siebie?

23. Czy wiadomo Panu (i), że strony poczyniły jakiekolwiek ustalenia

odnośnie spraw materialnych? Jeśli tak, to czego one dotyczyły?

24. Czy strony stawiały sobie warunki, co do przyszłości pożycia w mał-

żeństwie?

25. Czy wykluczały strony jakiś element lub przymiot małżeński?
26. Czy Strony były szczere zawierając małżeństwo? Może coś ukrywały

przed sobą? Jeśli tak, to co?

27. Jak wyglądały przygotowania do ślubu i wesela? Czy Strony czyniły

je chętnie z zaangażowaniem, radością? Kto zapraszał gości?

28. Czy Strony ślubowały szczerze, prawdziwie, świadomie i dobrowol-

nie z intencją pożycia do końca życia? Czy chciały zawrzeć małżeń-

stwo zgodnie z nauką Kościoła?

29. Jak wyglądał ślub i wesele? Jak zachowywały się Strony?
30. Gdzie po ślubie Strony zamieszkały? Czy to była ich wspólna decyzja

czy tylko jednej ze Stron? Jak układało się ich pożycie małżeńskie? Czy

po ślubie Strony okazywały sobie miłość, wzajemne przywiązanie?

124

31. Jak Pan (i) sądzi, czy strony po zawarciu małżeństwa zmieniły się?

Czy stały się bardziej agresywne, aroganckie?

32. Jak Pan (i) sądzi, czy strony właściwie podejmowały swoje zadania

i obowiązki wynikające z zawartego małżeństwa?

33. Czy doszło do współżycia w małżeństwie? Jeśli nie, to dlaczego? Jaka

była przyczyna braku współżycia?

34. Od kiedy i na jakim tle zaczęły powstawać między Stronami nieporo-

zumienia małżeńskie? Jak długo po ślubie trwało zgodnie pożycie mał-

żeńskie Stron?

35. Kiedy po raz pierwszy mówiono o rozejściu się? W jakich okoliczno-

ściach? Co zarzucały sobie Strony? Dlaczego ostatecznie Strony roze-

szły się? Kto pierwszy odszedł?

36. Co zdaniem Pana (i) spowodowało, że Strony rozeszły się i zerwały

wspólnotę małżeńską? Co było tego powodem, przyczyną? Kogo na-

leży za to winić?

37. Czy były między Stronami próby pogodzenia się? Kto je podejmo-

wał? Dlaczego nie przyniosły żadnego rezultatu?

38. Czy uważa Pan (i), że Strony zawarły ważnie przed Bogiem i Kościo-

łem swoje małżeństwo? Co zdaniem Pana (i) może stanowić przyczy-

nę ewentualnej nieważności małżeństwa Stron?

39. Czy wiadomo Panu (i), że strony spotykały się jeszcze z kimś, gdy

byli już małżeństwem? Czy darzyli uczuciem miłości inną osobę, tzn.

czy byli uczuciowo związani z osobą trzecią?

40. Czy ma Pan (i) coś do dodania do swoich zeznań?
41. Czy potwierdza Pan (i) swoje zeznania przysięgą i podpisem?

125

DEKRET NIEOBECNOŚCI W PROCESIE

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podłużna pieczęć Trybunału

Nr sprawy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

DEKRET

NIEOBECNOŚCI W PROCESIE

W związku z toczącym się procesem o stwierdzenie nieważności mał-

żeństwa: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ./. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

gdzie P. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

jest stroną pozwaną, o czym został (a) poinformowany (a) pismami tutej-

szego Trybunału z dnia: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . r., Sąd Kościelny,

zgodnie z kan. 1592-1595 KPK, postanawia ogłosić go (ją) stroną nieobecną

w procesie i uporną wobec prawa kościelnego.

Niniejszy dekret Sąd Kościelny przesyła na adres strony Pozwanej. Jed-

nocześnie Sąd daje Stronie czas do dnia . . . . . . . . . . . . . . . . r. na przemyślenie

swej postawy i ewentualne podjęcie decyzji odnośnie złożenia wyjaśnień

i zeznań w prowadzonej sprawie małżeńskiej.

Jeżeli w wyznaczonym terminie Sąd nie otrzyma żadnej odpowiedzi,

sprawa będzie prowadzona dalej, aż do wydania ostatecznego wyroku

i do jego wykonania.

Sędzia przewodniczący

Notariusz

Pieczęć Trybunału

Przyjąłem do wiadomości:

Obrońca węzła małżeńskiego

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

126

ZAWIADOMIENIE

O DEKRECIE NIEOBECNOŚCI W PROCESIE

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podłużna pieczęć Trybunału

Nr sprawy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

L.dz.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

Sz.P.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko strony pozwanej

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Adres

ZAWIADOMIENIE

WIADOMIENIE

W związku z toczącym się procesem o stwierdzenie nieważności mał-

żeństwa: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ./. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ,

gdzie Pan (Pani) jest stroną pozwaną, o czym został (a) poinformowany (a)

pismami tutejszego Trybunału z dnia: . . . . . . . . . . . . . . r. Sąd Kościelny,

zgodnie z kan. 1592-1595 KPK, postanowił ogłosić Pana (Panią) stroną nie-

obecną w procesie i uporną wobec prawa kościelnego.

Zawiadomienie o dekrecie Sąd Kościelny przesyła na adres strony Po-

zwanej. Jednocześnie Sąd daje Stronie czas do dnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . r.

na przemyślenie swej postawy i ewentualne podjęcie decyzji odnośnie zło-

żenia wyjaśnień i zeznań w prowadzonej sprawie małżeńskiej.

Jeżeli w wyznaczonym terminie Sąd nie otrzyma żadnej odpowiedzi,

sprawa będzie prowadzona dalej, aż do wydania ostatecznego wyroku

i do jego wykonania.

Sędzia przewodniczący

Notariusz

Pieczęć Trybunału

127

WZÓR ŚWIADECTWA RELIGIJNOŚCI,

MORALNOŚCI I WIARYGODNOŚCI - 1

(Wystawia własny duszpasterz)

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podłużna pieczęć parafii

Nr sprawy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

ŚWIADECTWO

RELIGIJNOŚCI, MORALNOŚCI I WIAR

RELIGIJNOŚCI, MORALNOŚCI I WIARYGODNOŚCI

YGODNOŚCI

W sprawie o stwierdzenie nieważności małżeństwa:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . /. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

d l a

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko, adres

1. Stosunek do stron (przyjaciel, znajomy, krewny itp.): . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. Czy spełnia obowiązki religijne? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. Czy prowadzi się nienagannie pod względem moralnym? . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4. Jaką cieszy się opinią u wiernych? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5. Czy jest prawdomówny (a)? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6. Czy jest zdolny (a) do krzywoprzysięstwa? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7. Uwagi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Proboszcz

Pieczęć parafii

128

WZÓR ŚWIADECTWA RELIGIJNOŚCI,

MORALNOŚCI I WIARYGODNOŚCI - 2

(Wystawia własny duszpasterz)

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podłużna pieczęć parafii

Nr sprawy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

NIEW

NIEWAŻNOŚĆ MAŁŻEŃSTW

AŻNOŚĆ MAŁŻEŃSTW

AŻNOŚĆ MAŁŻEŃSTWA

ŚWIADECTWO KW

ŚWIADECTWO KWALIFIKACYJNE

ALIFIKACYJNE

(Jeżeli dana osoba nie jest dostatecznie znana duszpasterzowi,

świadectwo należy wystawić na podstawie kartoteki parafialnej

oraz opinii osób poważnych i roztropnych)

W sprawie o stwierdzenie nieważności małżeństwa:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . /. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

d l a

Imię i nazwisko, adres

RELIGIJNOŚĆ:

(znakiem X zaznaczyć właściwe pole)

1. Stosunek do wiary:

wierzący (a)

praktykujący (a)

niewierzący (a), (dlaczego i od jak dawna?) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. Ślub:

kościelny

tylko cywilny (dlaczego?) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. Udział we Mszy św.:

regularnie (jak często?) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

nieregularnie (jak często?) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4. Sakramentalna spowiedź:

regularnie (jak często?) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

nieregularnie (kiedy ostatni raz?) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5. Udział dzieci w katechezie (jeśli ma):

tak

nie (dlaczego?) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6. Zaangażowanie w życie wspólnoty parafialnej:

jest zaangażowany (a), (w jaki sposób?) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

nie jest zaangażowany (a)

129

MORALNOŚĆ:

7. Jaki styl życia prowadzi? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8. Jaką opinią cieszy się u ludzi poważnych? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

9. Czy jest osobą uzależnioną od nałogów (jakich)? . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

UMYSŁOWOŚĆ

UMYSŁOWOŚĆ:

10. Czy nie ma ograniczonych zdolności poznawczych? . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11. Czy posiada dobrą pamięć? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

12. Czy ma zdolność krytycznego osądu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

WIAR

WIARYGODNOŚĆ:

YGODNOŚĆ:

13. Czy jest osobą prawdomówną? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

14. Czy byłby (łaby) zdolny (a) do krzywoprzysięstwa w wymienionej spra-

wie małżeńskiej (dlaczego)? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

15. Czy jest uzależniony (a) od innych uczestników procesu (stron, świadków)?

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

16. Jakie jest jego (jej) nastawienie do stron (y) procesowych (ej)? . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

INNE UW

INNE UWAGI DUSZP

AGI DUSZP

AGI DUSZPASTERZA:

ASTERZA:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Proboszcz

Pieczęć parafii

130

DEKRET POWOŁANIA BIEGŁEGO

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podłużna pieczęć Trybunału

Nr sprawy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

DEKRET POWOŁANIA BIEGŁEGO

Sąd Biskupi (Metropolitalny) w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ., w

sprawie o stwierdzenie nieważności małżeństwa:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . /. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ,

zgodnie z kan. 1574 KPK, postanawia powołać Biegłego Sądowego,

P. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , celem przeprowadzenia

badania strony pozwanej (powodowej), z prośbą o sporządzenie opinii są-

dowo-lekarskiej odnośnie

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Cel badania lekarskiego

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sędzia przewodniczący

Notariusz

Pieczęć Trybunału

Przyjąłem do wiadomości:

Obrońca węzła małżeńskiego

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

131

ZLECENIE WYKONANIA OPINII

PRZEZ BIEGŁEGO

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podłużna pieczęć Trybunału

Nr sprawy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

L.dz.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

Sz.P.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko biegłego

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Adres

ZLECENIE

W związku z toczącym się procesem o stwierdzenie nieważności mał-

żeństwa: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . /. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

Trybunał Biskupi (Metropolitalny) w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

zleca Panu Doktorowi (Pani Doktor) sporządzenie opinii sądowo-lekar-

skiej odnośnie

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Cel badania lekarskiego

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

P. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ., zam. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

tel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

W przypadku niemożności przeprowadzenia badania Strony, prosimy

o sporządzenie opinii na podstawie akt procesowych.

Termin wydania opinii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .r.

Sędzia przewodniczący

Notariusz

Pieczęć Trybunału

132

UWAGI ODNOŚNIE OPINII BIEGŁEGO

Uwagi odnośnie opinii biegłego

Biegły powoływany jest najczęściej w sądach kościelnych w przypadku

tytułu nieważności małżeństwa: niezdolności psychicznej do podjęcia

i wypełnienia istotnych elementów małżeństwa.

Przyczyny niezdolności podjęcia obowiązków małżeńskich tkwią albo

w człowieku z racji jego struktury psychofizycznej, albo są nabyte z racji

pewnych niewłaściwych okoliczności. Do pierwszej grupy można zaliczyć

te, które tkwią w sferze psychoseksualnej. Druga grupa obejmuje zakłóce-

nia osobowości, które uniezdalniają nupturienta do właściwych i normal-

nych relacji międzyosobowych, interpersonalnych i mieszczą się w okre-

śleniu «

wspólnota całego życia».

Jurysprudencja rotalna wskazuje na konkretne przyczyny niezdolno-

ści. W sferze psychoseksualnej wymienia się takie anomalie jak: anafrody-

zmatyzm, oziębłość seksualną, homoseksualizm, niedojrzałość seksualną,

niedojrzałość psycho-afektywną, perwersję seksualną, nimfomanię, saty-

ryzm itp. W sferze psychologicznej w grę wchodzą takie patologie jak: oso-

bowość paranoidalna, która czyni nupturienta niezdolnym do relacji mię-

dzyosobowych; osobowość niezrównoważona, z której może zrodzić się

brak umiejętności nawiązania relacji międzyosobowych z powodu znacz-

nej niestałości i niezdolności do kierowania gwałtownym usposobieniem;

osobowość histeryczna, niezdolna do nawiązania wspólnoty małżeńskiej

z osobowością obsesyjną; osobowość aspołeczna z uwagi na braki zmysłu

moralnego i odpowiedzialności. Orzecznictwo Roty Rzymskiej zatem uzna-

je konsekwentnie jako możliwe przyczyny niezdolności wszystkie stany

chorobowe zarówno pochodzenia psychiatrycznego, jak i odnoszące się

do sfery psychologicznej. Naruszają one zdolność nupturienta do podjęcia

istotnych obowiązków małżeńskich, a w szczególności zdolności do na-

wiązania relacji interpersonalnych, a więc wspólnoty całego życia. Przy-

czyny te, to determinaty psychiki, konstytucji psychicznej i osobowości

podmiotu, które czynią go niezdolnym do podjęcia istotnych obowiązków

małżeńskich. Przyczyny natury psychicznej nie należy identyfikować z

anomalią psychiczną w sensie choroby psychicznej.

Kompetencje biegłego występującego w sprawach o nieważność mał-

żeństwa z tego tytułu określił Ojciec Święty Jan Paweł II w swoim przemó-

wieniu do pracowników Roty Rzymskiej dnia 5 lutego 1987 roku i 25 stycz-

nia 1988 roku. Stwierdził wówczas, że biegli według swojej kompetencji

winni «

ocenić zdolność osoby do podjęcia istotnych obowiązków małżeń-

skich». Nie zwalnia to jednak sędziego z obowiązku weryfikacji założeń

133

antropologicznych zawartych w opiniach biegłych, w świetle zasad antro-

pologii chrześcijańskiej. Może on bowiem przenieść pole ocen i decyzji ka-

nonistyczno-sądowych na ustalenia i rozstrzygnięcia biegłych, co do nie-

zdolności kontrahenta do podjęcia obowiązków małżeńskich, jedynie przy

zaistnieniu «

poważnej formy anomalii psychicznej», bo tylko «cięższe for-

my psychopatologii mogą naruszyć psychiczną zdolność osoby w dążeniu

ku wartościom transcendentnym». Zatem kryterium weryfikacji nie może

być wizja idealnej osoby czy też osobowości ludzkiej we wszystkich jej

pozytywnych cechach.

W świetle powyższych zasad dokonuje się zarówno ocena ciężkości zja-

wiska psychopatologicznego stojącego u podstawy zaskarżonej w sądzie

niezdolności psychicznej, jak również transpozycja ustalonej przez biegłe-

go anomalii psychicznej w kategorii niezdolności do podjęcia określonego

obowiązku małżeńskiego, np. w odniesieniu do podjęcia obowiązku na-

wiązania relacji interpersonalnych w ramach wspólnoty życia małżeńskie-

go, do przyjęcia obowiązku wspólnoty życia specyficznie małżeńskiego.

Należy pamiętać również, że małżeństwo staje się nieważnie zawarte

jedynie na skutek niezdolności psychicznej lub osobowościowej kontra-

henta do podjęcia

istotnych obowiązków małżeńskich, a nie na skutek trud-

ności realizowania prawdziwej wspólnoty życia, dobra i miłości we wspól-

nocie małżeńskiej. Niezdolność psychiczna, osobowościowa, aby mogła być

przyczyną nieważności zawarcia małżeństwa musi być

rzeczywista

i ciężka, udowodniona w postępowaniu procesowym, a także uprzednia,

tzn. istnieć już przed zawarciem małżeństwa. Niezdolność

psychiczna po-

wstała po zawarciu małżeństwa i w czasie jego trwania nie może być przy-

czyną nieważności małżeństwa. Z tego powodu, biegły powinien określić

ciężkość patologii, oraz czas jej powstania. Powinien również konkretnie

określić jej rodzaj i objawy (Por. R. SZTYCHMILER,

Istotne obowiązki mał-

żeńskie, Warszawa 1997, s. 239-255, 285).

134

ZAWIADOMIENIE O POWOŁANIU BIEGŁEGO - 1

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podłużna pieczęć Trybunału

Nr sprawy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

L.dz.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

Sz.P.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko strony

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Adres

ZAWIADOMIENIE

WIADOMIENIE

W związku z toczącym się procesem o stwierdzenie nieważności mał-

żeństwa: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . /. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

Trybunał Biskupi (Metropolitalny) w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ,

zawiadamia, że postanowił zasięgnąć opinii biegłego:

P. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

W związku z powyższym, prosimy o przybycie do siedziby Sądu dnia

. . . . . . . . . . . . . . . . . . r. o godz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na rozmowę z biegłym.

Prosimy o zabranie ze sobą dokumentu stwierdzającego tożsamość.

Ze względu na ustalony termin spotkania z biegłym i dla dobra sprawy,

prosimy o przybycie w wyżej wymienionym terminie. Jeśli jakiekolwiek

powody uniemożliwiają przybycie do Trybunału w wyżej określonym cza-

sie, prosimy o kontakt w celu uzgodnienia bardziej dogodnego terminu.

Sędzia przewodniczący

Notariusz

Pieczęć Trybunału

135

ZAWIADOMIENIE O POWOŁANIU BIEGŁEGO - 2

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podłużna pieczęć Trybunału

Nr sprawy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

L.dz.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

Sz.P.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko strony

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Adres

ZAWIADOMIENIE

WIADOMIENIE

W związku z toczącym się procesem o stwierdzenie nieważności mał-

żeństwa: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . /. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

Trybunał Biskupi (Metropolitalny) w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ,

zawiadamia, że postanowił zasięgnąć opinii biegłego:

P. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

zam. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , tel. . . . . . . . . . . . . . .

W związku z powyższym, prosimy o skontaktowanie się z biegłym, lub

czekanie na informację z jego strony, w celu umówienia się na rozmowę.

Na rozmowę prosimy o zabranie ze sobą dokumentu stwierdzającego

tożsamość.

Sędzia przewodniczący

Notariusz

Pieczęć Trybunału

136

PROŚBA O WOTUM OBROŃCY

W SPRAWIE PUBLIKACJI AKT

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podłużna pieczęć Trybunału

Nr sprawy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

L.dz.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

Przewielebny Obrońca Węzła Małżeńskiego

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

PROŚBA O WOTUM

W sprawie o nieważność małżeństwa:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . /. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ,

zgodnie z kan. 1432 KPK, prosi się Obrońcę węzła małżeńskiego o przed-

łożenie wotum w kwestii publikacji akt.

Sędzia przewodniczący

Notariusz

Pieczęć Trybunału

Można publikować akta sprawy:

Obrońca węzła małżeńskiego

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , dnia . . . . . . .. . . . . . . . r.

miejscowość

data

137

DEKRET PUBLIKACJI AKT SPRAWY

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podłużna pieczęć Trybunału

Nr sprawy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

DEKRET PUBLIKACJI

DEKRET PUBLIKACJI AKT SPRA

AKT SPRA

AKT SPRAWY

W sprawie o nieważność małżeństwa:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . /. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ,

zgodnie z kan. 1598 KPK, Sąd Biskupi (Metropolitalny) w . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

postanawia publikować akta sprawy i zezwolić Stronom na ich przejrze-

nie i złożenie ewentualnych wniosków i dokumentów do dnia . . . . . . . . . r.

Sędzia przewodniczący

Notariusz

Pieczęć Trybunału

138

ZAWIADOMIENIE

O DEKRECIE PUBLIKACJI AKT SPRAWY

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podłużna pieczęć Trybunału

Nr sprawy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

L.dz.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

Sz.P.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko strony

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Adres

ZAWIADOMIENIE

WIADOMIENIE

W związku z toczącym się procesem o stwierdzenie nieważności mał-

żeństwa: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . /. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

z tytułu: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Trybunał Biskupi (Metropolitalny) w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

zgodnie z kan. 1598 KPK, na mocy dekretu z dnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . r.,

postanowił publikować akta sprawy.

Jednocześnie zezwala Stronom lub ich pełnomocnikom na przejrzenie

akt procesowych w siedzibie Trybunału w terminie do dnia . . . . . . . . . . . .r.,

w godz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Strony mogą uzupełnić zebrane dowody zgłaszając w Sądzie nowe (np.

dokumenty, listy, zaświadczenia lekarskie, dalszych świadków itp.) oraz

prosić Sąd o uzupełnienie materiału dowodowego.

Po upływie tego terminu, jeśli Strony nie skorzystają z przysługującego

im prawa, lub zrzekną się czytania akt, nastąpi zamknięcie przewodu są-

dowego i zostanie wydany wyrok.

Sędzia przewodniczący

Notariusz

Pieczęć Trybunału

139

DEKRET ZAMKNIĘCIA

POSTĘPOWANIA DOWODOWEGO

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podłużna pieczęć Trybunału

Nr sprawy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

DEKRET ZAMKNIĘCIA

POSTĘPOW

POSTĘPOWANIA

ANIA

ANIA DOWODOWEGO

DOWODOWEGO

W sprawie o stwierdzenie nieważności małżeństwa:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . / . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ,

z tytułu: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

Trybunał Biskupi (Metropolitalny) w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

zgodnie z kan. 1599 KPK, postanowił zamknąć postępowanie dowodowe,

wyznaczając Stronom termin do dnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . r. na przedsta-

wienie obron lub uwag.

Sędzia przewodniczący

Notariusz

Pieczęć Trybunału

140

ZAWIADOMIENIE O DEKRECIE

ZAMKNIĘCIA POSTĘPOWANIA DOWODOWEGO

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podłużna pieczęć Trybunału

Nr sprawy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

L.dz.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

Sz.P.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko strony

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Adres

ZAWIADOMIENIE

WIADOMIENIE

W związku z toczącym się procesem o stwierdzenie nieważności mał-

żeństwa: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . /. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

z tytułu: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

Trybunał Biskupi (Metropolitalny) w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

zgodnie z kan. 1599 KPK, na mocy dekretu z dnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . r.,

postanowił zamknąć postępowanie dowodowe.

Zgodnie z kan. 1601 KPK, Strony mają prawo przedstawić na piśmie

swoje obrony lub uwagi do dnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . r.

Po upływie tego terminu, jeśli Strony nie skorzystają z tego prawa, na-

stąpi zamknięcie przewodu sądowego i zostanie wydany wyrok.

Sędzia przewodniczący

Notariusz

Pieczęć Trybunału

141

PROŚBA O WOTUM PRZEDWYROKOWE

OBROŃCY WĘZŁA MAŁŻEŃSKIEGO

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podłużna pieczęć Trybunału

Nr sprawy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

L.dz.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

Przewielebny Obrońca Węzła Małżeńskiego

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

PROŚBA O WOTUM

W sprawie o stwierdzenie nieważności małżeństwa:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . / . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ,

zgodnie z kan. 1606 KPK, prosi się Obrońcę węzła małżeńskiego o przed-

łożenie wotum przedwyrokowego.

Sędzia przewodniczący

Notariusz

Pieczęć Trybunału

142

ZAWIADOMIENIE

O OBRONACH I UWAGACH

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podłużna pieczęć Trybunału

Nr sprawy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

L.dz.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

Sz.P.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko strony

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Adres

ZAWIADOMIENIE

WIADOMIENIE

W związku z toczącym się procesem o stwierdzenie nieważności mał-

żeństwa: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ./. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

Trybunał Biskupi (Metropolitalny) w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

zgodnie z kan. 1603 § 1 i 2 KPK, przesyła w załączeniu uwagi i obrony

drugiej Strony, oraz Obrońcy węzła małżeńskiego, na które można dać pi-

semną odpowiedź w ciągu . . . . . . . . . . dni.

Sędzia przewodniczący

Notariusz

Pieczęć Trybunału

143

INFORMACJA DO OBROŃCY

O NADESŁANYCH OBRONACH I UWAGACH

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podłużna pieczęć Trybunału

Nr sprawy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

L.dz.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

Przewielebny Obrońca Węzła Małżeńskiego

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

INFORMACJA

O NADESŁANYCH OBRONACH I UW

O NADESŁANYCH OBRONACH I UWAGACH

AGACH

W sprawie o stwierdzenie nieważności małżeństwa:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . / . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ,

Strony przesłały swoje uwagi i obrony. Zgodnie z kan. 1603 § 3 KPK, prosi

się Obrońcę węzła małżeńskiego o przedłożenie swoich ostatecznych uwag.

Sędzia przewodniczący

Notariusz

Pieczęć Trybunału

Podtrzymuję wszystkie dotychczasowe uwagi.

Obrońca węzła małżeńskiego

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ,

dnia

. . . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

144

DEKRET WYZNACZAJĄCY

SESJĘ WYROKOWĄ

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podłużna pieczęć Trybunału

Nr sprawy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

DEKRET

WYZNACZAJĄCY

WYZNACZAJĄCY SESJĘ WYROKOW

SESJĘ WYROKOW

SESJĘ WYROKOWĄ

W sprawie o stwierdzenie nieważności małżeństwa:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . / . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ,

po uznaniu, że wszystko całkowicie już wyjaśniono, oraz po otrzymaniu

ostatecznego wotum Obrońcy węzła małżeńskiego, zgodnie z kan. 1609 § 1,

ustala się sesję wyrokową, w siedzibie Trybunału, na dzień . . . . . . . . . . . . .r.,

o godz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

O niniejszym Dekrecie należy powiadomić Czcigodnych Sędziów celem

przygotowania przez nich wotów sędziowskich i uwag przedwyrokowych.

Sędzia przewodniczący

Notariusz

Pieczęć Trybunału

145

INFORMACJA DO SĘDZIÓW O SESJI WYROKOWEJ

ORAZ PRZESŁANIE DOKUMENTACJI

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podłużna pieczęć Trybunału

Nr sprawy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

L.dz.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

Przewielebny Sędzia

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

INFORMACJA O SESJI WYROKOWEJ

W sprawie o stwierdzenie nieważności małżeństwa:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . / . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ,

uprzejmie przesyłamy akta sprawy, w celu przygotowania wniosków sę-

dziowskich i uwag przedwyrokowych.

Sesja wyrokowa odbędzie się w siedzibie Trybunału dnia . . . . . . . . . . . r.,

o godz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sędzia przewodniczący

Notariusz

Pieczęć Trybunału

146

PROTOKÓŁ Z SESJI WYROKOWEJ

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podłużna pieczęć Trybunału

Nr sprawy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

PROT

PROTOKÓŁ Z SESJI WYROKOWEJ

OKÓŁ Z SESJI WYROKOWEJ

W sprawie o stwierdzenie nieważności małżeństwa:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . /. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ,

Sąd Biskupi (Metropolitalny) w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

jako Trybunał . . . . . Instancji w składzie kolegialnym:

Przewodniczący: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sędziowie: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Obrońca węzła małżeńskiego: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Notariusz: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

na posiedzeniu w dniu . . . . . . . . . . . . . . r., po wezwaniu Imienia Bożego, po

dokładnym zapoznaniu się z zebranym materiałem dowodowym, uwaga-

mi Obrońcy węzła małżeńskiego, biorąc pod uwagę motywy prawne i fak-

tyczne, na postawione uprzednio pytanie, odnośnie nieważności tego mał-

żeństwa

POST

POSTANOWIŁ

ANOWIŁ

Nieważność zaskarżonego małżeństwa została udowodniona

została udowodniona

została udowodniona z tytułu:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Nieważność zaskarżonego małżeństwa nie została udowodniona

nie została udowodniona

nie została udowodniona z tytułu: .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

to znaczy, że małżeństwo zawarte przez:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko strony powodowej

Imię i nazwisko strony pozwanej

dnia . . . . . . . . . . . . . r. w kościele parafialnym p.w. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .zostało zawarte ważnie

ważnie

ważnie (nieważnie

nieważnie

nieważnie).

Sędzia przewodniczący

Notariusz

Sędziowie

Pieczęć Trybunału

147

ZAWIADOMIENIE O WYROKU

(za nieważnością)

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podłużna pieczęć Trybunału

Nr sprawy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

L.dz.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

Sz.P.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko strony

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Adres

ZAWIADOMIENIE

WIADOMIENIE

Sąd Biskupi (Metropolitalny) w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ,

jako Trybunał I Instancji zawiadamia, że na sesji wyrokowej w dniu

. . . . . . . . . . . . . . . . r., w sprawie o stwierdzenie nieważności małżeństwa:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . / . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ,

zapadł wyrok uznający małżeństwo stron za nieważne

nieważne

nieważne.

Wyrok ten z mocy prawa podlega apelacji do Trybunału II Instancji,

którym jest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Tytuł i adres Trybunału

Dopiero po potwierdzeniu wyroku I Instancji przez Trybunał Apelacyj-

ny, osoby, których małżeństwo zostało uznane za nieważne, mogą zawrzeć

nowy związek małżeński. Może im to jednak zostać zabronione zakazem

umieszczonym w wyroku lub dekrecie albo przez miejscowego Ordyna-

riusza (kan. 1684 § 1 KPK).

W załączeniu przesyłamy odpis wyroku. Odtąd Strony pozostają w kon-

takcie z Trybunałem Apelacyjnym.

Notariusz

Pieczęć Trybunału

148

ZAWIADOMIENIE O WYROKU

(za ważnością)

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Podłużna pieczęć Trybunału

Nr sprawy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

L.dz.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

Sz.P.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko strony

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Adres

ZAWIADOMIENIE

WIADOMIENIE

Sąd Biskupi (Metropolitalny) w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ,

jako Trybunał I Instancji zawiadamia, że na sesji wyrokowej w dniu

. . . . . . . . . . . . . . . . r., w sprawie o stwierdzenie nieważności małżeństwa:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . / . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ,

zapadł wyrok uznający małżeństwo stron za ważne

ważne

ważne.

Zgodnie z kan. 1630, Strona pokrzywdzona może złożyć apelację, w

zawitym terminie piętnastu dni użytecznych

piętnastu dni użytecznych

piętnastu dni użytecznych od wiadomości o ogłoszeniu

wyroku, za pośrednictwem tutejszego Trybunału, do Trybunału II Instan-

cji, którym jest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Tytuł i adres Trybunału

Apelację należy poprzeć u sędziego, do którego jest kierowana, w ciągu

miesiąca od jej zgłoszenia (kan. 1633).

W załączeniu przesyłamy odpis wyroku.

Notariusz

Pieczęć Trybunału

149

WZÓR WYROKU - 1

(niezdolność psychiczna, symulacja)

W IMIĘ BOŻE.

W IMIĘ BOŻE. A

A M E N.

M E N.

W Y

Y R O K

R O K

w sprawie o stwier

w sprawie o stwierdzenie nieważności małżeństwa

dzenie nieważności małżeństwa

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . / . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Nr sprawy:

Nr sprawy: . . . . . . . . . . . . . . . . .

TRYBUNAŁ BISKUPI (METROPOLITALNY)

w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

jako Sąd I Instancji w składzie kolegialnym:

Przewodniczący: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sędziowie: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

przy współudziale Obrońcy węzła małżeńskiego:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

i Notariusza: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

rozpatrzył sprawę o stwierdzenie nieważności małżeństwa, zawartego dnia

. . . . . . . . . . . . r. w kościele parafialnym p.w. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pomiędzy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko strony powodowej, adres

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko strony pozwanej, adres

z tytułu:

- -

- - niezdolności psychicznej strony powodowej (pozwanej) do podjęcia

i wypełnienia istotnych obowiązków małżeńskich (kan.1095, n.3);

- -

- - symulacji zgody małżeńskiej po stronie powodowej (pozwanej),

(kan. 1101 § 2).

150

PRZEBIEG SPRA

PRZEBIEG SPRAWY

Skargę o stwierdzenie nieważności małżeństwa przedłożono w Sądzie

Biskupim (Metropolitalnym) w . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . , dnia

. . . . . . . . . . . . . . . r. Dekretem z dnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . r. ustalono

następujący przedmiot sporu:

- -

- - niezdolność psychiczna strony powodowej (pozwanej) do podjęcia

i wypełnienia istotnych obowiązków małżeńskich (kan.1095, n.3);

- -

- - symulacja zgody małżeńskiej po stronie powodowej (pozwanej),

(kan. 1101 § 2).

W trakcie procesu przesłuchano Strony oraz . . . . . . . świadków; została

przedstawiona także opinia sądowo-psychiatryczna.

MOTYWY

MOTYWY PRA

PRA

PRAWNE

WNE

Do niniejszej sprawy małżeńskiej mają zastosowanie następujące prze-

pisy prawa kanonicznego:

«Niezdolni do zawarcia małżeństwa są ci, którzy z przyczyn natury

psychicznej nie są zdolni podjąć istotnych obowiązków małżeńskich»

(kan.1095, n.3 KPK).

Przez ową niezdolność do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich

wynikającą z przyczyn natury psychicznej, rozumie się niezdolność do re-

alizowania przedmiotu zgody małżeńskiej. Chodzi zatem o sytuacje,

w których dany podmiot zawierający małżeństwo, jakkolwiek posiada uży-

wanie rozumu, jest inteligentny, wie czym jest i do czego zobowiązuje

małżeństwo, a więc ma rozeznanie oceniające, co do praw i obowiązków

małżeńskich, to jednak na skutek zaburzeń natury osobowościowej (psy-

chicznej) nie jest w stanie podjąć, a tym samym wypełnić istotnych obo-

wiązków małżeńskich, nie jest w stanie przekazać przedmiotu zgody mał-

żeńskiej. Trzeba bowiem pamiętać, że «

małżeństwo to głęboka wspólnota

życia i miłości powstała z aktu osobowego, przez który małżonkowie się

sobie wzajemnie oddają i przyjmują, świadczą sobie pomoc i posługę w

zrozumieniu i miłości, zespalają się w działaniu, troszczą o wzajemne do-

bro, doświadczają jedności oraz osiągają coraz pełniejsze zjednoczenie»

(zob.

Gaudium et spes, nr 49).

Wynika z tego jednoznacznie, że kto zawiera małżeństwo musi swoimi

możliwościami psychicznymi, emocjonalnymi i osobowościowymi, gwa-

rantować, że wywiąże się z przyjętych na siebie zobowiązań, które niesie

ze sobą wspólnota małżeńska. Musi być zdolny do nawiązania relacji in-

terpersonalnych we wspólnocie małżeńskiej, a także do przekazania dru-

giej stronie prawa do właściwej wspólnoty życia, dobra współmałżonka,

samodoskonalenia się i rozwoju duchowo-somatycznego, dochowania

wierności, nierozerwalności, pielęgnowania wspólnoty życia, świadczenia

pomocy współmałżonkowi. Musi być zdolny do podjęcia istotnych obo-

wiązków małżeńskich. Niezdolność do podjęcia tych obowiązków i praw,

151

wszystkich lub jednego z nich, powoduje nieważność małżeństwa, bowiem

jak pisze ks. prof. Wojciech Góralski w «

Ius matrimonialae», t. I, s.64: «nie-

zdolność do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich przejawia się

w każdym poważnym zakłóceniu osobowości kontrahenta, wskutek któ-

rego to zakłócenia niemożliwe jest normalne ustanowienie wspólnoty mał-

żeńskiej, służącej do wzajemnego doskonalenia się i dopełniania małżon-

ków». Tylko wówczas małżeństwo jest nieważne, gdy stwierdzi się u któ-

regoś z zawierających małżeństwo jakąś anomalię psychiczną czy osobo-

wościową, czy też zahamowanie czy zaburzenie osobowości. Jednakże same

zaburzenia, zahamowania czy choroby psychiczne mogą być różne w swych

przejawach, formach i postaciach. Jedne mogą czynić kontrahenta niezdol-

nym do zawarcia małżeństwa i podjęcia istotnych obowiązków małżeń-

skich, inne nie. Dużą rolę w ustalaniu przyczyn owej niezdolności psy-

chicznej czy osobowościowej do podjęcia obowiązków małżeńskich posia-

da Biegły Sądowy, którego Sąd Kościelny powołuje do każdej tego typu

sprawy, ażeby autorytatywnie i z fachowością oraz znawstwem psycholo-

gii i psychiatrii orzekł ewentualną niezdolność do funkcjonowania danej

osoby w małżeństwie.

Należy pamiętać, że małżeństwo staje się nieważnie zawarte jedynie na

skutek niezdolności psychicznej lub osobowościowej kontrahenta do pod-

jęcia istotnych obowiązków małżeńskich, a nie na skutek trudności reali-

zowania prawdziwej wspólnoty życia, dobra i miłości we wspólnocie mał-

żeńskiej. Niezdolność psychiczna, osobowościowa, aby mogła być przy-

czyną nieważności zawarcia małżeństwa musi być rzeczywista i ciężka,

udowodniona w postępowaniu procesowym, a także uprzednia, tzn. ist-

nieć już przed zawarciem małżeństwa. Niezdolność psychiczna powstała

po zawarciu małżeństwa i w czasie jego trwania nie może być przyczyną

nieważności małżeństwa (zob. R. SZTYCHMILER,

Istotne obowiązki mał-

żeńskie, Warszawa 1997, s.239-255, 285).

«Domniemywa się, że wewnętrzna zgoda odpowiada słowom lub

znakom użytym przy zawieraniu małżeństwa. Jeżeli jednak jedna ze stron

albo obydwie pozytywnym aktem woli wykluczyłyby samo małżeństwo

lub jakiś istotny element małżeństwa, albo jakiś istotny przymiot, zawiera-

ją je nieważnie» (kan. 1101 KPK).

Małżeństwo powstaje przez umowę między małżonkami, przez ich zgo-

dę małżeńską, ale w swej istocie jest instytucją niezależna od ich woli; jest

aktem osobowym, przez który małżonkowie wzajemnie się sobie oddają i

przyjmują. Stąd prawidłowość i skuteczność prawna zgody małżeńskiej

wymaga, aby wewnętrzna wola stron była zgodna z tym, co przez zawie-

ranie małżeństwa na zewnątrz wyrażają, tzn. ażeby nie tylko zawierała

szczerą intencję zawarcia małżeństwa, ale również akceptowała wszystkie

istotne elementy i właściwości - przymioty małżeństwa. Normalnie

152

i zazwyczaj tak bywa. Zdarza się jednak - jak i w tym przypadku zachodzi

tego podejrzenie - że przy zawieraniu małżeństwa zachodzi brak szczero-

ści i rozdźwięk między wolą ślubującego, która jest wprost sprzeczna z

zewnętrznym oświadczeniem woli albo nie daje się pogodzić czy to z istot-

nym celem małżeństwa czy jego istotnymi cechami.

Jak wynika z przytoczonego przepisu kanonu 1101 Kodeksu Prawa

Kanonicznego, zgoda małżeńska może być upozorowana całkowicie, jeże-

li kontrahent zawierając małżeństwo pozytywnym aktem woli wyklucza

w ogóle samo małżeństwo, lub upozorowana częściowo, jeżeli zawierają-

cy małżeństwo pozytywnym aktem swej woli wyklucza jakiś istotny ele-

ment lub przymiot małżeństwa (wierność, nierozerwalność, jedność, wspól-

notę życia, dobro współmałżonka, potomstwo). Przymioty te wynikają

z samej istoty małżeństwa, stąd są ważne i konieczne do zaistnienia obo-

wiązującego i ważnego małżeństwa. Jeżeli któraś ze stron wykluczyłaby

pozytywnym aktem woli powyższe przymioty czy elementy, zawierałaby

nieważnie swoje małżeństwo. Problem jednak w tym, ażeby przewód są-

dowy jednoznacznie wykazał i udowodnił, z moralną pewnością,

że w chwili zawierania małżeństwa, u którejś ze stron, albo u obydwu,

było takie wykluczenie pozytywnym aktem woli samego małżeństwa lub

jego istotnego przymiotu lub elementu. Postępowanie sądowe musi to udo-

wodnić z całą pewnością. Na domysłach i przypuszczeniach Sąd Kościel-

ny nie może budować domniemania o nieważności małżeństwa.

Dowodzenie symulacji konsensu małżeńskiego, czy to całkowitej czy

częściowej, nie jest łatwe, a to z uwagi na konieczność poznania aktu we-

wnętrznego, często mało znanego zewnętrznie, a także i wewnętrznie.

W dowodzeniu bierze się pod uwagę następujące elementy i argumenty:

przyznanie się strony symulującej zgodę na małżeństwo, przyczyna skła-

niająca do symulacji, okoliczności dotyczące kojarzenia się małżeństwa,

jego zawierania, zachodzące po ślubie, które w sposób jednoznaczny wska-

zują na to, że dane małżeństwo zostało zawarte nieszczerze z wyklucze-

niem wspólnoty małżeńskiej, jak i istotnych elementów i przymiotów mał-

żeńskich. Wszystkie dowody winny występować łącznie, gdy zabraknie

jednego z nich, dowodzenie staje się bardzo trudne (zob. W. GÓRALSKI,

Kanoniczna zgoda małżeńska, Gdańsk 1991, s.158-189).

MOTYWY

MOTYWY F

FAKTYCZNE

AKTYCZNE

1. Zeznania Strony Powodowej:

Należy przytoczyć najistotniejsze fragmenty zeznań.

2. Zeznania Strony Pozwanej:

Należy przytoczyć najistotniejsze fragmenty zeznań.

3. Zeznania świadków:

Należy przytoczyć najistotniejsze fragmenty zeznań poszczególnych

świadków.

153

4. Opinia sądowo-psychiatryczna:

Należy przytoczyć najistotniejsze fragmenty opinii.

5. Inne dowody:

Np. dokumenty, listy, zaświadczenia itp.

6. Obrońca węzła małżeńskiego:

Należy przytoczyć najistotniejsze fragmenty uwag Obrońcy węzła małżeń-

skiego.

OCENA

OCENA MA

MATERIAŁU DOWODOWEGO

TERIAŁU DOWODOWEGO

Opierając się o zebrany materiał dowodowy, uwagi Obrońcy węzła mał-

żeńskiego, biorąc pod uwagę motywy prawne i faktyczne, należy przed-

stawić wnioski decyzyjne: dlaczego dane małżeństwo należy uznać za waż-

ne lub nieważne.

ORZECZENIE

ORZECZENIE
Zważywszy zatem to wszystko, co w stanie prawnym i faktycznym

zostało przedstawione:

TRYBUNAŁ BISKUPI (METROPOLITALNY)

w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Jako Sąd I Instancji, w wyżej podanym składzie, mając tylko BOGA przed

oczyma orzeka i wyrokuje:

1. Udowodniono nieważność małżeństwa:

. . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . / . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ,

z tytułu: . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

(1.) Nie udowodniono nieważności małżeństwa:

. . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . / . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ,

z tytułu: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. Wyrok jest nieprawomocny; podlega apelacji (z urzędu) do II – Instancji.

Sędzia przewodniczący

Sędziowie

Notariusz

Pieczęć Trybunału

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ,

dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

154

WZÓR WYROKU - 2

(przymus)

W IMIĘ BOŻE.

W IMIĘ BOŻE. A

A M E N.

M E N.

W Y

Y R O K

R O K

w sprawie o stwier

w sprawie o stwierdzenie nieważności małżeństwa

dzenie nieważności małżeństwa

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . / . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Nr sprawy:

Nr sprawy: . . . . . . . . . . . . . . . . .

TRYBUNAŁ BISKUPI (METROPOLITALNY)

w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

jako Sąd I Instancji w składzie kolegialnym:

Przewodniczący: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sędziowie: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

przy współudziale Obrońcy węzła małżeńskiego:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

i Notariusza: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

rozpatrzył sprawę o stwierdzenie nieważności małżeństwa, zawartego dnia

. . . . . . . . . . . . r. w kościele parafialnym p.w. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pomiędzy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko strony powodowej, adres

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko strony pozwanej, adres

z tytułu:

- -

- - przymusu i bojaźni po stronie powodowej (pozwanej) (kan. 1103).

155

PRZEBIEG SPRA

PRZEBIEG SPRAWY

Skargę o stwierdzenie nieważności małżeństwa przedłożono w Sądzie

Biskupim (Metropolitalnym) w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

dnia . . . . . . . . . . . . . . . . . r. Dekretem z dnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . r. ustalono

następujący przedmiot sporu:

- -

- - przymusu i bojaźni po stronie powodowej (pozwanej) (kan. 1103).

W trakcie procesu przesłuchano Strony oraz . . . . . . . świadków.
MOTYWY

MOTYWY

MOTYWY PRA

PRA

PRAWNE

WNE

Do niniejszej sprawy małżeńskiej mają zastosowanie następujące prze-

pisy prawa kanonicznego:

Nieważne jest małżeństwo zawarte pod przymusem lub pod wpły-

wem ciężkiej bojaźni z zewnątrz, choćby nieumyślnie wywołanej, od któ-

rej, ażeby się uwolnić, zmuszony jest ktoś wybrać małżeństwo» (kan. 1103

KPK).

Przepis ten broni wolności decyzji nupturientów. Nupturienci muszą

być wolni nie tylko w momencie wyboru współmałżonka, ale decydując

się także na wybór samego stanu małżeńskiego. Rozumie się pod tym prze-

pisem nie tylko brak przymusu w momencie zawierania małżeństwa ale

także wolność procesu formowania się zgody małżeńskiej. Przymus może

być fizyczny albo psychiczny. Z punktu widzenia ciężkości, wystarczy bo-

jaźń subiektywna zależna tylko od danego podmiotu.

Szczególnym rodzajem przymusu i bojaźni są te wywołane pod wpły-

wem zależności rodzicielskich (rodzice-dzieci).

Środkami dowodowymi na rzecz bojaźni powodującej nieważność mał-

żeństwa są: niechęć, wstręt, czy odraza jednej strony żywione do drugiej

strony, bardzo szybki rozpad małżeństwa (dowód pośredni) oraz przymus

wyrażający się w stosownych groźbach (dowód bezpośredni).

MOTYWY

MOTYWY F

FAKTYCZNE

AKTYCZNE

1. Zeznania Strony Powodowej:

Należy przytoczyć najistotniejsze fragmenty zeznań.

2. Zeznania Strony Pozwanej:

Należy przytoczyć najistotniejsze fragmenty zeznań.

3. Zeznania świadków:

Należy przytoczyć najistotniejsze fragmenty zeznań poszczególnych

świadków.

4. Inne dowody:

Np. dokumenty, listy, zaświadczenia itp.

5. Obrońca węzła małżeńskiego:

Należy przytoczyć najistotniejsze fragmenty uwag Obrońcy węzła mał-

żeńskiego.

156

OCENA

OCENA MA

MATERIAŁU DOWODOWEGO

TERIAŁU DOWODOWEGO

Opierając się o zebrany materiał dowodowy, uwagi Obrońcy węzła mał-

żeńskiego, biorąc pod uwagę motywy prawne i faktyczne, należy przed-

stawić wnioski decyzyjne: dlaczego dane małżeństwo należy uznać za waż-

ne lub nieważne.

ORZECZENIE

ORZECZENIE
Zważywszy zatem to wszystko, co w stanie prawnym i faktycznym zo-

stało przedstawione:

TRYBUNAŁ BISKUPI (METROPOLITALNY)

w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Jako Sąd I Instancji, w wyżej podanym składzie, mając tylko BOGA przed

oczyma orzeka i wyrokuje:

1. Udowodniono nieważność małżeństwa:

. . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . / . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ,

z tytułu: . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

(1.) Nie udowodniono nieważności małżeństwa:

. . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . / . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ,

z tytułu: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. Wyrok jest nieprawomocny; podlega apelacji (z urzędu) do II – Instancji.

Sędzia przewodniczący

Sędziowie

Notariusz

Pieczęć Trybunału

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ,

dnia

. . . . . . . . . . . . . .

miejscowość

data

157

WZÓR WYROKU - 3

(niezdolność psychiczna, wprowadzenie w błąd)

W IMIĘ BOŻE.

W IMIĘ BOŻE. A

A M E N.

M E N.

W Y

Y R O K

R O K

w sprawie o stwier

w sprawie o stwierdzenie nieważności małżeństwa

dzenie nieważności małżeństwa

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . / . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Nr sprawy:

Nr sprawy: . . . . . . . . . . . . . . . . .

TRYBUNAŁ BISKUPI (METROPOLITALNY)

w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

jako Sąd I Instancji w składzie kolegialnym:

Przewodniczący: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sędziowie: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

przy współudziale Obrońcy węzła małżeńskiego:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

i Notariusza: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

rozpatrzył sprawę o stwierdzenie nieważności małżeństwa, zawartego dnia

. . . . . . . . . . . . r. w kościele parafialnym p.w. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pomiędzy:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko strony powodowej, adres

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko strony pozwanej, adres

z tytułu:

- -

- - niezdolności psychicznej strony powodowej (pozwanej) do podjęcia i

wypełnienia istotnych obowiązków małżeńskich (kan.1095, n.3);

- -

- - podstępnego wprowadzenia w błąd strony powodowej (pozwanej),

(kan.1098).

158

PRZEBIEG SPRA

PRZEBIEG SPRAWY

Skargę o stwierdzenie nieważności małżeństwa przedłożono w Sądzie

Biskupim (Metropolitalnym) w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

dnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . r. Dekretem z dnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . r. ustalono

następujący przedmiot sporu:

- -

- - niezdolność psychiczna strony powodowej (pozwanej) do podjęcia i

wypełnienia istotnych obowiązków małżeńskich (kan.1095, n.3);

- -

- - podstępne wprowadzenie w błąd strony powodowej (pozwanej)

(kan.1098).

W trakcie procesu przesłuchano Strony oraz . . . . . . . . świadków; zosta-

ła przedstawiona także opinia sądowo-psychiatryczna.

MOTYWY

MOTYWY PRA

PRA

PRAWNE

WNE

Do niniejszej sprawy małżeńskiej mają zastosowanie następujące prze-

pisy prawa kanonicznego:

1. «

Niezdolni do zawarcia małżeństwa są ci, którzy z przyczyn natury

psychicznej nie są zdolni podjąć istotnych obowiązków małżeńskich»

(kan.1095, n.3 KPK).

Przez ową niezdolność do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich

wynikającą z przyczyn natury psychicznej, rozumie się niezdolność do re-

alizowania przedmiotu zgody małżeńskiej. Chodzi zatem o sytuacje, w

których dany podmiot zawierający małżeństwo, jakkolwiek posiada uży-

wanie rozumu, jest inteligentny, wie czym jest i do czego zobowiązuje

małżeństwo, a więc ma rozeznanie oceniające co do praw i obowiązków