Temat IX- Styl życia jako kategoria socjologiczna
1. Co to jest styl życia według Andrzeja Sicińskiego i jakie są jego wymiary?
Zadaniem A. Sicińskiego styl życia jest to charakterystyczny dla danej zbiorowości „sposób bycia” w społeczeństwie. Owy „sposób bycia” to specyficzny zespół codziennych zachowań członków owej zbiorowości, stanowiący manifestację ich położenia społecznego, a dzięki czemu umożliwiający ich społeczną identyfikację. Wg. Sicińskiego o stylu życia mają świadczyć takie zachowania i cechy jednostek jak: budżet czasu (sposób zagospodarowania czasu, tempo życia), konsumpcja dóbr materialnych (w tym ogólny stosunek do świata rzeczy, wzorce konsumpcyjne, którym się podlega), praca (jej charakter, stosunek do niej), skala potrzeb intelektualnych i estetycznych, stosunek do własnego ciała i zdrowia, sposób uczestniczenia w życiu publicznym oraz samoidentyfikacja ludzi uznających się za członków pewnej zbiorowości.
Typologie stylów życia:
podział ze względu na społeczną lokalizację- 1wsze kryterium- istotne jest, do czyich stylów odnosi się dana typologia, tzn, czy do stylu życia jednostek, czy do grup lub kategorii społecznych, czy do społeczeństwa narodowego, czy wreszcie do określonego kręgu kulturowego (np. styl życia śródziemnomorski, styl życia ukształtowany na bazie etosu protestanckiego). 2gie kryterium- „udział” stylu w życiu określonej społeczności, tzn. czy chodzi o stul (lub style) dominujące w tej społeczności, czy os tyle mniejszościowe (mniejszości narodowe, środowiska przestępcze, ludzi niepełnosprawnych, czy style alternatywne)
podział ze względu na treść stylu życia- a więc odniesienie się bezpośrednio do zróżnicowania ludzkich zachowań i motywów tych zachowań. Chodzi więc o typologie operujące pojęciami „dominujących wartości” i dominujących orientacji”. Wśród znanych typologii tego rodzaju najpełniej rozwinięty jest podział Arnolda Mitchella, odnoszący się do społeczeństwa Amerykańskiego. (lepiej o tym wspomnieć). Wyróżnia się tutaj następujące style: 1)zdominowane potrzebami (need- driver), a w tym Wegetujący (survivors- np. Mr Smith) skoncentrowany na zaspokajaniu z dnia na dzień swoich podstawowych potrzeb i „Wiążący koniec z końcem” (sustainers- np. MS. Hilton)- skoncentrowany na utrzymywaniu i utrwalaniu osiągalnych korzyści i staraniach o polepszenie warunków życia. 2)style zewnątrzsterowane (outer- directed) a w tym, „Przynależni” (belongers) skoncentrowani na akceptacji przez innych, na dopasowaniu, przynależeniu i Współzawodnicy (emulators)- skoncentrowani na dorównaniu innym (bogactwem, sukcesem) i uwolnieniu się od powiązań lokalnych na rzecz szerszych kontaktów: ludzie sukcesu (achivers)- skoncentrowani na sukcesie, przywództwie i władzy (w ramasz szerszego systemu społecznego) 3) Style wewnątrzsterowane- w tym: Jesteśmy sobą (I-Am-Me) skoncentrowaniu na uwalnianiu się od reguł zewnątrzsterowności na rzecz odkrycia swojego wnętrza; Poszukiwacze doświadczeń (experientials) skoncentrowani na życiu maxymalnie intensywnym , żywym, pełnym doznań; Wyrobieni społecznie- (societally conscious) skoncentrowani na problemach społecznych (w szczególności na oddziaływaniu na niematerialną jakość życia); 4) stryl zarówno zewnątrz- jak i wewnątrzsterowny: Zintegrowani (integrateds), skoncentrowani na spójnym łączeniu obu perspektyw.
2. Omów koncepcję „homo eligens” Andrzeja Sicińskiego.
Homo eligens- człowiek wyposażony w wolną wolę i zgodnie z tą wolą dokonujący wszelkich wyborów.
Siciński proponował koncepcję h.e. do celów badawczych sprowadzić do jej metodologicznej wersji, tzn, sprowadzała się ona do twierdzenia, że zrozumienie zjawisk społecznych i psychologicznych jest niemożliwe bez spojrzenia na nie z punktu widzenia wyborów dokonywanych przez ludzi. Chodzi o wybory bardziej lub mniej złożone, w sytuacjach codziennych i wyjątkowych itp. Takiemu myśleniu przyświeca koncepcja człowieka jako istoty wolnej, wybierającej.
3. Co to jest „wybór negatywny”?
Wybór negatywny jest to wybór rzeczy, bądź opcji, z której rezygnujemy, w imię czegoś co bardziej się nam przyda w danej sytuacji. Jest to pewna strategia, która może być znacząca np. w warunkach ograniczeń ekonomicznych. Wynika to z tego, iż o stylu życia ubogich decydują formy zaspokajania podstawowych potrzeb wynikające z pewnej, ustalonej przez badacza hierarchii „negatywnych wyborów”.
4. Omów koncepcję stylu życia w późnej nowoczesności Anthony'ego Giddensa.
a) Wg. Giddensa nie można mówić o stylu życia w kontekście kultur tradycyjnych, bo oznacza wybór spośród wielu możliwości i jest czymś co się przyjmuje, a nie przejmuje.
b) Style życia są zrutynizowanymi praktykami, które odpowiadają nawykom żywieniowym, sposobom ubierania się, zachowania i zwyczajom spotykania się w ulubionych miejscach.
c) Im bardziej posttradycyjny porządek, w którym porusza się jednostka, tym silniej styl życia dotyczy samego rdzenia tożsamości, jej kształtowania się i przekształcania.
d) Pojęcie stylu życia często wiąże się ze sferą konsumpcji. Sfera pracy w większym stopniu niż sytuacje z nią niezwiązane, poddają się kontroli jednostki. Szanse życiowe (dostępność potencjalnych stylów życia) są silnie uwarunkowane przez pracę. Wielość stylów życia nie oznacza, że wszystkie możliwości są na równi dostępne każdemu albo, że ludzie przy dokonywaniu wyborów są zawsze świadomi wszelkich dostępnych im możliwości.
e) Ze stylem życia wiąże się zespół nawyków i orientacji, dzięki którym tworzy on pewną całość, w obrębie której różne opcje tworzą mniej lub bardziej uporządkowany wzór.
f) Na wybór lub tworzenie stylów życia wpływa nacisk grupy i powszechność wzorów ról, jak również warunki socjoekonomiczne.
g) zjawisko „pluralizacji stylów życia” (Berger)- kiedyś ludzie żyli w ściśle zintegrowanych grupach, natomiast środowiska, w których toczy się nowoczesne życie, są znacznie bardziej zróżnicowane i podzielone. Style życia są zazwyczaj związane z konkretnymi środowiskami i są ich wyrazem. Wybór stylu życia jest więc często decyzją o przynależności do pewnych środowisk kosztem innych.