Alicja Helman(tekst 3)

Ekran snu

Porównywanie filmu (przeżycia filmowego) ze snem (doświadczenia snu) świadczy o ciągłej aktualności refleksji psychoanalitycznej. Psychoanaliza zakłada oczywisty związek pomiędzy snem i osobowością jednostki (Freud&CO) oraz snem i zbiorową nieświadomością (Jung&CO).

1984-wydanie książki Eberweina, nie rezygnuje z psychoanalizy mimo krytycznego do niej stosunku, łączy tę refleksję z neurofizjologią, lingwistyką, psychologią. Zastanawia się, jak doświadczenia snu wpływają na nasz stosunek do filmu.

Teoretyczne aspekty teorii aktywacji-syntezy:

Szybkie ruchy gałek ocznych - faza REM => poprzedza halucynowane obrazy w mózgu i wywołuje wizualne elementy, które im odpowiadają

Dla Hobsona i McCurleya modelem mózgu jest komputer przetwarzający mnogość informacji - mózg próbuje wychwycić połączenia z chaosu przesyłanych z REM informacji [ mózg to kamera-projektor]. Hobson odrzuca Freuda - bo wg neurofizjologii sen nie może być efektem niespełnienia lub dziecięcych traum.

Psychoanaliza:

Ekran jest surogatem piersi matki, oglądając filmy cofamy się do okresu dzieciństwa, dzięki ekranowi możliwe jest odzyskanie utraconej więzi z onirycznym uniwersum najwcześniejszego dzieciństwa. Psychoanalitycznych porównań nie należy traktować dosłownie, chodzi tu o zaznaczenie pewnej relacji, postawy z dzieciństwa utraconej w miarę rozwoju. Stan oseska, to brak poczucia ego i jego granic, jedność ze sobą i światem-universum. W dorosłym życiu, oprócz wyjątkowych sytuacji (mistyka, narkotyki) tylko kino daje szansę powrotu do tego stanu (regresji). W filmie i we śnie stanowimy jedność z tym, co percypujemy. Odczuwamy ekran jako przedłużenie nas samych.

B. Lewin - pojęcie „ekranu snu” - powierzchnia, na którą sen jest rzutowany (pierś matki ostatnią rzeczą, jaką widzi niemowlę przed snem), po odstawieniu dziecko nadal nie rozróżnia się od piersi i jego więź z nią jest przedłużeniem współistnienia ja i innego.

Dle Eberweina ekran tu to połączenia wizji piersi matki i NOWEGO poczucia samego siebie.

Sześć kategorii snów Eberweina:

1. wynikające z izomorfizmu ciała i umysłu => „Portier z Hotelu Atlantic” Murnau'a, „Dziecko Rosemary” Polańskiego, „Cały ten zgiełk” Fosse'a (finał)

2. sny o dramatycznych wydarzeniach z przeszłości => „Miłość Adeli H.” Truffaut'a, „Zwykli ludzie” Redforda

3. sny lękowe => „Tam, gdzie rosną poziomki” Bergmana, „Tajemnice duszy” Pabsta

4. sny wyrażające pożądanie (najbliższe Freudowi) => „Stare i nowe” Eisensteina, „Gorączka złota”

5. oniryczne uwarunkowania snu => „Pies andaluzyjski” Bunuela (podział na to, co subiektywne i to, co obiektywne nie ma żadnego sensu, nie ma racji bytu)

6. sny - przepowiednie => „Przeminęło z wiatrem”

luki w pamięci - miejsca, gdzie zostaje pusty ekran snu

Alicja Helman, Ekran snu

1

---