TEMAT: Przedstawiciele dydaktyki polskiej.
Kazimierz Twardowski- polski filozof i psycholog, założyciel lwowsko-warszawskiej szkoły filozofii.
Teorie allogenetyczne uznawały sądy za pewien układ czy kombinację kilku (co najmniej dwóch) przedstawień.
Teorie idiogenetyczne stwierdzały natomiast, że są możliwe również sądy, nie będące kombinacją przedstawień, lecz prostym stwierdzeniem istnienia (bądź nieistnienia) danego stanu rzeczy. Zwolennikiem właśnie tej teorii był Twardowski.
Józef Półturzyski- jest profesorem zwyczajnym Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz Szkoły Wyższej im. Pawła Włodkowica w Płocku, w której pełni funkcję dziekana Wydziału Pedagogicznego. Zajmuje się teorią kształcenia, pedeutologią, podstawami edukacji ustawicznej, metodyką nauczania języka i literatury polskiej oraz andragogiką. Od lat bada rozwój i uwarunkowania edukacji dorosłych w Polsce oraz innych krajach.
Problematyka dydaktyczna Półturzyckiego
1. przedmiot, tradycje i zadania dydaktyki
2. cele kształcenia
3. treści kształcenia
4. procesy kształcenia i systemy dydaktyczne
5. zasady kształcenia
6. metody nauczania
7. metody uczenia się i samokształcenia
8. wdrażanie uczniów do samokształcenia
9. lekcja j a k o podstawowa forma nauczania i uczenia się
10. podręcznik i środki dydaktyczne
11. organizacja i planowanie działalności dydaktycznej
12. kontrola w procesie kształcenia
13. ocena w procesie kształcenia
14. dydaktyczne wykorzystywanie kontroli
15. doskonalenie działalności dydaktycznej.
Ten układ 15 zagadnień można ująć w trzech integralnych częściach:
-teleologiczno-treściowej obejmującej trzy pierwsze punkty;
-procesualnej-skupiającej zagadnienia procesów, zasad, metod, form, środków i planowania działalności dydaktycznej;
-wynikowej, do której należą cztery końcowe zagadnienia.
Zasada świadomego i aktywnego uczestnictwa w procesie nauczania polega na
świadomym i aktywnym stosunku ucznia do celów uczenia się, jest jedna z najważniejszych
w postępowaniu dydaktycznym nauczyciela. Zasada ta jest właściwie
realizowana dopiero w systemie dydaktyki współczesnej, nie znajdowała ona natomiast
większego zastosowania w szkole tradycyjnej, gdzie centralna postacią był
nauczyciel, a od ucznia wymagano jedynie zapamiętywania zadanego materiału.
Rozwijaniu aktywności ucznia dobrze służą metody nauczania, w których uczeń
musi podejmować próby określenia problemu, wyszukiwania potrzebnego materiału
i analizowania go w celu odróżnienia tego, co istotne i ważne, od tego, co drugorzędne. Z tej zasady można wyprowadzić kilka szczegółowych reguł dydaktycznych :
a) nauczyciel powinien starać się poznać indywidualne zainteresowania uczniów
i rozwijać je w taki sposób, aby coraz bardziej uwzględniały obiektywne potrzeby
społeczeństwa,
b) nauczyciel powinien stawiać uczniów w sytuacjach wymagających od nich
dostrzegania i wyjaśniania niezgodności między obserwowanymi faktami a posiadaną
wiedzą,
c) nauczyciel powinien stwarzać warunki sprzyjające wdrażaniu uczniów do
zespołowych form pracy.
Władysław Zaczyński -określa jako eksperyment pedagogiczny specyficzny rodzaj badania wartości wychowawczych, charakteryzujący się świadomym wprowadzeniem do określonego procesu wychowawczego nowego czynnika (nazwanego przez niego "eksperymentalnym"), a następnie obserwację zmian powstałych pod jego wpływem.
Określenie eksperymentu pedagogicznego jako metody czy techniki badawczej nie jest przyjmowane przez część pedagogów, a duża liczba ludzi poddaje eksperyment pedagogiczny krytyce.
Aby przeprowadzić eksperyment pedagogiczny, należy wybrać jakąś konkretną zbiorowość (np. klasę) a następnie wprowadzić do takiego układu odpowiednio dobrany czynnik mający teoretycznie wywołać przewidywane zmiany. Czynnik taki ma na celu zwiększenie efektywności pracy dydaktyczno-wychowawczej w warunkach najbardziej zbliżonych do naturalnych warunków nauki i życia szkolnego.
Zaczyński dzieli przeprowadzanie eksperymentu pedagogicznego na etapy:
Etap sytuacji problemowej
Etap formułowania problemu
Etap formułowania hipotezy roboczej
Etap przewidywań skutków (etap rozumowania)
Etap przygotowania weryfikacji zewnętrznej hipotezy roboczej
Bliższe określenie badanej populacji
Oznaczenie treści, na których mają być realizowane badania
Ustalenie koniecznego i możliwego czasu badań
Zdefiniowanie i scharakteryzowanie tych zjawisk, które mają być przedmiotem naszej szczegółowej badawczej uwagi
Wybór i opisanie metody badania
Etap empirycznego weryfikowania hipotezy
Sprawdzenie słuszności rozwiązań (prawdziwości wyników)
Wnioskowanie końcowe
Wincenty Okoń urodzony 22 stycznia 1914 roku w Chojeńcu był polskim pedagogiem, specjalistą w zakresie dydaktyki i pedeutologii, profesorem i członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk oraz podporucznikiem Armii Krajowej. Ciekawostką jest to, że potrafił on czytać w wieku 5 lat, natomiast jako trzecioklasista szkoły podstawowej przeczytał wszystkie książki ze szkolnej biblioteki, zaś po ukończeniu szóstej klasy postanowił rozpocząć edukację samodzielną. Pierwszego września 1929 roku rozpoczął edukację w Seminarium Nauczycielskim w Chełmie, gdzie wykładali jedni z najwybitniejszych pedagogów. Po ukończeniu 21 roku życia odbył służbę wojskową, potem w styczniu 1937 roku nauczał we wsi pod Garwolinem równocześnie studiując pedagogikę warszawskiej Wolnej Wszechnicy Polskiej. Stopień porucznika AK zdobył po obronie Dęblina i Zamościa, zorganizował również tajne Gimnazjum Ogólnokształcące, Kurs Ogólnokształcący oraz małe liceum. Przydział do Samodzielnego Batalionu Morskiego w Gdańsku otrzymał w roku 1944, tam też zajmował się szkoleniem marynarzy oraz organizacją ich życia kulturalnego. Wrzesień 1946 roku przyniósł Wincentemu dwa zakończenia, obronił on pracę magisterską oraz odszedł ze służby wojskowej. Jako magister podjął pracę w Katedrze Pedagogiki Ogólnej Uniwersytetu Łódzkiego, w czerwcu 1948 roku zdobył doktorat, po czym przeniósł się do Katedry Pedagogiki Ogólnej Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie w 1955 roku otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego, trzy lata później pełnił funkcję dziekana Wydziału Pedagogicznego, później też został kierownikiem Instytutu Pedagogiki.
Jego praca badawcza zajmowała się procesem dydaktycznym oraz jego uwarunkowaniami, kształceniem wielostronnym, historią myśli pedagogicznej i problematyką organizacji badań pedagogicznych. Był współpracownikiem UNESCO (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization), honorowym przewodniczącym PAN-u, posiadał tytuły doktora honoris causa UŚ w Katowicach, Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie oraz Uniwersytetu Technicznego w Brunszwiku. Zmarł 18 października 2011 roku w Warszawie.
Prace pedagogiczne Wincentego Okonia:
Proces nauczania
U podstaw problemowego uczenia się
Zarys dydaktyki ogólnej
Kształcenie nauczycieli w Polsce - stan i kierunki przebudowy
Słownik pedagogiczny
Nauczanie problemowe we współczesnej szkole
Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej
Zabawa a rzeczywistość
Wizerunki sławnych pedagogów
Wincenty Okoń był autorem teorii kształcenia wielostronnego, w myśl której w nauczaniu należy uwzględniać stronę teoretyczną, praktyczną i emocjonalną nauczania, a nie jedynie teoretyczną.
Teoria kształcenia wielostronnego - forma kształcenia polegająca na ujmowaniu w procesie nauczania trzech komponentów:
działalności poznawczej, czyli nabywania wiedzy,
działalności praktycznej, czyli nabywania umiejętności,
strony afektywnej, czyli emocjonalnego nastawienia ucznia do nauki.
Bogdan Suchodolski urodził się 27 grudnia 1903 roku w Sosnowcu, był polskim filozofem, historykiem nauki i kultury oraz pedagogiem, a także posłem na Sejm PRL. Funkcję profesora uniwersytetu we Lwowie objął w roku 1938, kilka lat później został profesorem Uniwersytetu Warszawskiego oraz dyrektorem tamtejszego Instytutu Nauk Pedagogicznych. Był członkiem Polskiej Akademii Umiejętności oraz Polskiej Akademii Nauk, w latach sześćdziesiątych pracował jako zastępca sekretarza naukowego PAN-u oraz przewodniczącym Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN-u. W roku 1982 został przewodniczącym Narodowej Rady Kultury, trzy lata później był posłem na sejm o stanowisku marszałka seniora. Pod koniec lat osiemdziesiątych był członkiem Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. Suchodolski otrzymał także wielokrotnie tytuł doktora honoris causa między innymi na Wyższej Szkole Pedagogicznej w Opolu, Uniwersytetu w Padwie oraz Uniwersytetu Śląskiego. Zmarł 2 października 1992 roku.
Ważniejsze prace Suchodolskiego:
Wychowanie moralno-społeczne
Uspołecznienie kultury
Skąd i dokąd idziemy? Przewodnik po zagadnieniach kultury współczesnej
Wychowanie dla przyszłości
O pedagogikę na miarę naszych czasów
Narodziny nowożytnej filozofii człowieka
Rozwój nowożytnej filozofii człowieka
Trzy pedagogiki
Komisja Edukacji Narodowej
Problemy wychowania w cywilizacji współczesnej
Komeński
Kim jest człowiek?
Wychowanie mimo wszystko
Czesław Kupisiewicz urodził się 13 lipca 1924 roku w Sosnowcu, był polskim humanistą, specjalistą w dziedzinie pedagogiki, profesorem, nauczycielem akademickim, prorektorem Uniwersytetu Warszawskiego i dziekanem Wydziału Psychologii i Pedagogiki tej uczelni oraz członkiem Polskiej Akademii Nauk. Ten wielce utytułowany człowiek Studia wyższe ukończył na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie w 1951 roku obronił magistra, na UW spędził większość swojego życia zawodowego, obronił tam doktorat oraz uzyskał tytuł profesora nauk humanistycznych. W latach siedemdziesiątych był redaktorem naczelnym „Rocznika Pedagogicznego” oraz „Kwartalnika Pedagogicznego” w latach późniejszych. Kupisiewicz był członkiem wielu organizacji naukowych i dydaktycznych, był między innymi członkiem Międzynarodowego Stowarzyszenia Nauk o Wychowaniu IAES, Centralnej Komisji ds. Stopni i Tytułów oraz ekspertem UNESCO do spraw szkolnictwa. Wypromował podczas swojej kariery 26 doktorów nauk humanistycznych. Był także wielokrotnie ogradzany, między innymi pięciokrotnie nagrodami Ministra Nauki i Rektora Uniwersytetu Warszawskiego, Srebrnym Krzyżem Zasługi oraz Orderem Odrodzenia Polski. Otrzymał także medal Akademii Nauk Pedagogicznych Ukrainy, czy też tytuł „Nauczyciela nauczycieli”.
Jest on autorem jednego z najpopularniejszych w Polsce podręczników do dydaktyki pt: „Dydaktyka: Podręcznik akademicki” oraz licznych publikacji z zakresu dydaktyki i pedagogiki takich jak:
Niepowodzenia dydaktyczne. Przyczyny i niektóre środki zaradcze
Paradygmaty i wizje reform oświatowych
Szkolnictwo w procesie przebudowy
Dydaktyka ogólna
Szkoła w XX wieku
Szkice z dziejów dydaktyki
Janusz Korczak żył w latach 1878 - 1942. Był lekarzem i pedagogiem, nosił przydomek Stary Doktor -urodził się w Warszawie. Pochodził z żydowskiej rodziny, jego ojciec był adwokatem, prawdziwe imię Korczaka to Henryk Goldszmit. Studiował medycynę w Warszawie .Podczas studiów zmarł mu ojciec, musiał więc zaopiekować się rodziną, już wtedy zainteresował się losem biednych i osieroconych ludzi. Po ukończeniu studiów został pediatrą w warszawskim szpitalu. Około trzydziestki podjął decyzję iż nie założy własnej rodziny, ponieważ odnalazł powołanie w pomocy dzieciom, tym które nie mogą liczyć na inną pomoc. Rozpocząl więc działalność w Towarzystwie Pomocy dla Sierot. Tam został dyrektorem i zaczął wprowadzać swój własny system wychowawczy, który stworzył poprzez obserwacje i badania. Podczas tejże działalności prowadził również inne działania takie jak np. audycje radiowe zwane gadaninkami Starego Doktora, powołał do życia także czasopismo dla dzieci i młodzieży Mały Przegląd, które tworzył wraz z dziecmi - ukazywało się ono do 1939roku. Gdy wybuchła II Wojna Światowa Korczak zgłosił się do pomocy i został lekarzem wojskowym, a także bronił Warszawy, opatrywał rannych i przygarniał do Domu Sierot . Został także aresztowany, ale dzięki pieniądzom zebranym przez byłych wychowanków został uwolniony. Janusz Korczak nie zdecydował się na opuszczenie getta, gdy to zostało otworzone, został ze swoimi dziećmi i przebywał tam prawie 2 lata. Zaczął pisać pamiętnik, ostatni wpis jest z dnia 4 sierpnia 1942 roku, gdy hitlerowcy rozpoczęli wywóz dzieci do obozów zagłady, Korczak został wywieziony wraz ze swoimi podopiecznymi i zginął tam tragiczną śmiercią.
„Podstawowe założenia pedagogiki Janusza Korczaka:
dziecku należy się szacunek, powinno być traktowane jako podmiot, gdyż rozwija się dzięki własnej aktywności
wychowanie powinno być traktowane jako proces oparty na partnerstwie
dziecko powinno mieć zapewnione prawo do opieki
całe społeczeństwo dorosłych powinno być odpowiedzialne za warunki życia dziecka
powinno się poszukiwać i pogłębiać wiedzę o dziecku
wszelkie techniki zastosowane w działaniach pedagogicznych powinny wynikać z założeń danego systemu opiekuńczo - wychowawczego”
Gdy Korczak żył wyraźnie odznaczał się wzór tzw. S11Nowego Wychowania, które miało trzy główne przesłania:
„treści ogólne, które powinny być przedstawiane wszystkim członkom społeczeństwa, zarówno rodzicom, jak i dzieciom
treści pedagogiczne, które powinny być umiejętnie wykorzystane podczas kształcenia kadry pedagogicznej
treści szczegółowe, które powinny służyć pomocą zwłaszcza wychowawcom pracującym w instytucjach opiekuńczo wychowawczych”
Janusz Korczak w trakcie swojego życia pokazywał iż dziecko jest uzależnione od dorosłych, a także że pozycja dziecka jest o wiele gorsza od pozycji dorosłego. Można powiedzieć iż Korczak zapoczątkował walkę o prawa dziecka. Twierdził iż dziecko jest pełnowartościowym człowiekiem już od chwili narodzin. W koncepcji systemu wychowawczego, który Korczak stworzył znajdziemy dużo cennych porad jak mądrze i skutecznie opiekować się dzieckiem i tym samym obdarzać go miłością. Dzieła Korczaka są nie tylko dobrym poradnikiem dla rodziców, lecz także dla nauczycieli, wychowawców i opiekunów. Do najbardziej znanych i podkreślanych poglądów Janusz Korczaka można zaliczyć:
potrzeba indywidualnego podejścia wychowawcy do każdego dziecka
zauważenie i podkreślanie wyjątkowej roli dziecka w życiu społecznym
akcentowanie i przestrzeganie praw dziecka
Dla Korczaka dziecko to jednostka która ma swoje prawa, które to powinny być szanowane przez dorosłych. Często podkreślał, że dorośli ludzie nie dopuszczają dzieci do pewnych spraw bo twierdzą , żę są one za małe i zbyt mało rozumieją. Janusz Korczak był także człowiekiem ceniącym podstawowe ludzkie wartości: sprawiedliwość, szacunek, godność, piękno, prawdę i miłość do bliźniego. Z tych właśnie wartości zrodził się jego stosunek do dziecka - apelował on do wychowawców i opiekunów aby troszczyli się o prawa dziecka. A do tych praw zaliczał:
prawo do miłości
prawo do bycia szanowanym
prawo do posiadania własnych tajemnic
prawo do samostanowienia o sobie
prawo do własności
prawo do rozwoju
prawo do zabawy
prawo do pracy
prawo do sprawiedliwości
Stary Doktor dużą wagę przywiązywał do partnerstwa jakie powinno zrodzić się między wychowankiem a wychowawcą, twierdził że interpersonalne relacje powinny opierać się na pełnym porozumieniu obu stron. Z biegiem lat wychowanie zmienia się na korzyść dzieci, mają one coraz więcej praw, nie są już „tresowane”. Jednak często obserwujemy zjawisko, gdzie po upadku starych metod nie pojawiają się nowe aby je zastąpić. Dlatego wciąż aktualna wydaje się być teza Korczaka mówiąca o konieczności pokazywania dzieciom tego, że mają prawo do sprzeciwu wobec dorosłych, którzy wykazują przejawy dominacji nad nimi. Janusz Korczak domagał się aby nie stawiać w procesie wychowania wychowankowi zbyt radykalnych celów. Chciał aby cele były możliwe do spełnienia. Korczak chciał aby pedagodzy i wychowawcy nie zamykali się tylko w danym systemie wychowawczym jednak aby oni zbadali go czy on jest poprawny i czy jest słuszny i wtedy się do niego stosowali lub nie. Dziecko również powinno być podmiotem działań pedagoga a nie przedmiotem - a często jest na odwrót. U Janusza Korczaka przejawia się to ażeby panowała solidarność podczas całego toku nauczania. Stary Doktor twierdził, że osoby zajmujące się pozyskiwaniem i zatrudnianiem kadr pedagogicznych powinny zwracać baczną uwagę na kandydatów na przyszłych wychowawców. Ma to być gwarancją tego, że do pracy z dziećmi nie będą zatrudniane osoby, które nie mają odpowiednich kwalifikacji i odpowiedniego podejścia do najmłodszych członków społeczeństwa. Bowiem dobry wychowawca różni się od złego ilością popełnionych błędów oraz krzywd i trzeba zrobić wszystko, aby tego uniknąć.
W 1946 roku powstał Komitet Korczakowski, a setna rocznica urodzin Starego Doktora została zapisana przez UNESCO do kalendarza pamiętnych dat.
Kazimierz Sośnicki urodził się w roku 1883 a zmarł w 1976. Był pedagogiem i filozofem, ukończył studia na uniwersytecie we Lwowie, pracował jako nauczyciel w szkołach średnich. W latach 1929-1939 był profesorem uniwersytetu Lwowskiego, następnie od roku 1945 profesor pedagogiki Uniwersytetu im. M. Kopernika w Toruniu, od 1960 w WSP w Gdańsku.
Pedagogika ogólna wg Sośnickiego bada istotę wychowania, cele wychowania, zagadnienia dziedziczności, psychiczne podłoże celów wychowania, formalne strony celów wychowania, zasady i wartości oraz ich związki z wychowaniem, środki wychowawcze oraz osobowość wychowawcy czyli jest teorią wychowania.
Do zadań pedagogiki ogólnej zalicza Sośnicki także porównawczą analizę systemów pedagogicznych. Charakterystyczne dla poglądów Sośnickiego jest to, iż po pierwsze ogranicza zadania poznawcze pedagogiki ogólnej do opisu rzeczywistości; po drugie do zadań tej dyscypliny naukowej zaliczył dokonywanie analizy porównawczej systemów pedagogicznych, będące dziś przedmiotem badań pedagogiki porównawczej.
Pedagogika ogólna ma ustalać ideał wychowania. Z kolei wychowawca ma być / posiadać:
o normalny wygląd zewnętrzny
o normalna budowa ciała
o wolny od wad psychicznych
o taktowny
o rzeczowy
o dyskretny
o sprawiedliwy
o zaradny życiowo
o uprzejmy
o troskliwy
o posiadający gruntowną wiedzę
o sumienny
o obowiązkowy
o pracowity