Czas Przeszły Prosty - Präteritum Imperfekt - w Języku Niemieckim

admin, ndz., 01/23/2011 - 17:37

Präteritum Imperfekt, czyli niemiecki Czas Przeszły Prosty jest tematem tego kursu. Jeżeli jesteś osobą, które uczyła się innych języków obcych np. angielskiego to możesz łatwo odnieść ten czas do tamtejszego Past Simple. Podobnie jak Past Simple, Czas Präteritum przedstawia wydarzenia z przeszłości, nie wiążąc ich z teraźniejszością. Ponadto ze względu iż w jezyku niemieckim nie występują odpowiedniki czasów ciągłych, na Czas Präteritum z angielskiego tłumaczymy również Past Continuous czy zwroty empatyczne: I did play footbal. Czynności wyrażane przezCzas Przeszły Prosty mogą być ukończone bądź nie. Dzięki Präteritum Imperfekt można opowiedzieć, co się wcześniej wydarzyło, co ktoś robił w przeszłości. Ten czas używany jest przede wszystkim w opowiadaniach , sprawozdaniach czy też bajkach, tym samym również często w języku pisanym.

Aby zbudować zdanie w Czas Przeszły Prosty wystarczy tylko druga forma czasownika odmieniona odpowiednio przez osoby. Pamiętając formy prezentowane w tabeli poniżej, wiemy, że druga forma czasownika haben (mieć) brzmi hatte (miałem) a druga forma czasownika sein (być) brzmi war (byłem).

Präteritum czasowników regularnych:

Od czasownika odcinamy końcówkę -en, a następnie dodajemy -t oraz końcówki odmiany czasu teraźniejszego, oprócz trzeciej osoby liczby pojedynczej, która równa się pierwszej osobie.

Uwaga! Do czasowników, których temat kończy się na -t, -d lub -m, -n dodaje się samogłoskę -e przed przedrostkiem -t oraz końcówkami osobowymi

	fragen (pytać)	warten (czekać)	kaufen (kupować)	enden (kończyć się)
ich (ja)	fragte	wartete	kaufte	endete
du (ty)	fragtest	wartetest	kauftest	endetest
er, sie, es (on,ona,ono)	fragte	wartete	kaufte	endete
wir (my)	fragten	warteten	kauften	endeten
ihr (wy)	fragtet	wartetet	kauftet	endetet
Sie (państwo, pani)	fragten	warteten	kauften	endeten

Oto kilka przykładów zastosowań:

- Ich fragte meinen Lehrer um die Hausaufgaben. (Ja pytałem mojego nauczyciela o zadanie domowe) - Er wartete auf meine Schwerter vor der Schule. (On czekał na moja siostrę przed szkołą)

Präteritum czasowników nieregularnych

W przypadku czasowników nieregularnych odmienianych w czasie przeszłym prostym mogą występować dwa schematy odmiany:

1. (Występuje rzadziej) czasowniki nieregularne otrzymują przyrostek -t oraz końcówki osobowe czasu teraźniejszego (z wyjątkiem trzeciej osoby liczby pojedynczej), przy czym zmienia się temat bezokolicznika.  Do tej grupy należą czasowniki takie jak:

Kennen (znać), Rennen (pędzić), Senden (przesyłać), Nennen (nazywać), Sich wenden (zwracać się), Bringen (przynosić), Wissen (wiedzieć), Denken (myśleć)
ORAZ MODALNE: Können (móc), Dürfen (mieć pozwolenie), Mögen (lubić), Wollen (chcieć), Müssen (musieć), Sollen (mieć powinność).

Tabelka przedstawia odmianę czasowników nieregularnych  czasownika ,,kennen” (znać), ,,rennen” (biegać)oraz czasownika modalnego ,,sollen” (mieć powinność)

	kennen (znać)	rennen (biegać)	sollen (mieć powinność)
ich (ja)	kannte	rannte	sollte
du (ty)	kanntest	ranntest	solltest
er, sie, es (on,ona,ono)	kannte	rannte	sollte
wir (my)	kanten	rannten	sollten
ihr (wy)	kanntet	ranntet	solltet
Sie (państwo, pani)	kannten	rannten	sollten

Oto kilka przykładów zastosowań:

- Ich kannte den Schauspieler. (Znałem tego aktora) - Wir sollten die Hausaufgaben machen. (My powinniśmy zrobić to zadanie domowe)

2. czasowniki nieregularne w odmianie mocnej, tworzą Präteritum od tematu, tj. po odrzuceniu końcówki bezokolicznikowej -en, temat ulega zmianie na nieregularny w czasie przeszłym - przez zamianę samogłoski rdzennej (np. e na a), następnie dodaje się końcówki osobowe czasu teraźniejszego z wyjątkiem 1 i 3 osoby l. poj., które nie otrzymują żadnych końcówek.

Tabelka przedstawia odmianę czasownika mocnego fahren (jechać), fliegen (latać), springen (skakać) w Präteritum

	fahren (jechać)	fliegen (latać)	springen (skakać)
ich (ja)	fuhr	flog	sprang
du (ty)	fuhrst	flogst	sprangst
er, sie, es (on,ona,ono)	fuhr	flog	sprang
wir (my)	fuhren	flogen	sprangen
ihr (wy)	fuhrt	flogt	sprangt
Sie (państwo, pani)	fuhren	flogen	sprangen

Uwaga! Zwróć uwagę, ze w 1 (ich) i 3(er, sie, es) osbobie liczby pojedynczej nie dodajemy końcówki.

Oto kilka przykładów zastosowań:

- Er bot mir die Hilfe an. (On zaproponował mi pomoć) - Er fuhr nach hause. (On pojechał do domu) - Ich half ihr beim tanzen. (Pomogłam jej w tańczeniu)

Na koniec warto jeszcze przeanalizować odmianę popularnych i często stosowanych czasowników: haben, sein, werden (głównie ze względu na to iż są używane w konstrykcji innych czasów.)

Tabelka przedstawia odmianę czasowników posiłkowych sein (być) i haben (mieć) oraz werden ( stawać się) w czasie Präteritum

	haben (mieć)	werden (stawać się)	sein (być)
ich (ja)	hatte	wurde	war
du (ty)	hattest	wurdest	warst
er/sie/es (on, ona,ono)	hatte	wurde	war
wir (my)	hatten	wurden	waren
ihr (wy)	hattet	wurdet	wart
Sie (państwo, pani)	hatten	wurden	waren

Dość istotna jest również znajomość odmiany czasowników modalnych stąd przykład Müssen (musieć), Können (móc) i Mögen (lubić) w tabelce poniżej:

	Müssen (musieć)	Können (móc)	Mögen (lubić)
ich (ja)	musste	konnte	mochte
du (ty)	musstest	konntest	mochtest
er/sie/es (on, ona,ono)	musste	konnte	mochte
wir (my)	mussten	konnten	mochten
ihr (wy)	musstet	konntet	mochtet
Sie (państwo, pani)	mussten	konnten	mochten

Do czasowników mocnych należą:

Infinitiv	3. Person Präsens	1./3. Person Präteritum	3. Person Partizip Perfekt
backen (piec)	bäckt	backte/buk	hat gebacken
befehlen (rozkazywać)	befiehlt	befahl	hat befohlen
beginnen (zaczynać)	beginnt	begann	hat begonnen
beißen (gryźć)	beißt	biss	hat gebissen
beweisen (udowodnić)	beweist	bewies	hat bewiesen
bewegen (poruszać się)	bewegt	bewog	hat bewogen
bewerben sich (ubiegać się)	bewirbt sich	bewarb	hat sich beworben
biegen (wygiąć, skręcić)	biegt	bog	hat/ist gebogen
bieten (oferować)	bietet	bot	hat geboten
binden (wiązać)	bindet	band	hat gebunden
bitten (prosić)	bittet	bat	hat gebeten
bleiben (pozostać)	bleibt	blieb	ist geblieben
braten (piec, smażyć)	brät	briet	hat gebraten
brechen (łamać)	bricht	brach	hat/ist gebrochen
brennen (palić)	brennt	brannte	hat gebrannt
bringen (przynieść)	bringt	brachte	hat gebracht
denken (myśleć)	denkt	dachte	hat gedacht
empfangen (przyjmować)	empfängt	empfing	hat empfangen
empfehlen (polecać)	empfiehlt	empfahl	hat empfohlen
entscheiden (decydować)	entscheidet	entschied	hat entschieden
erschrecken (wystraszyć się)	erschrickt	erschrack	ist erschrocken
essen (jeść)	isst	aß	hat gegessen
fahren (jechać)	fährt	fuhr	ist/hat gefahren
fallen (upadać)	fällt	fiel	ist gefallen
fangen (łapać)	fängt	fing	hat gefangen
finden (znajdować)	findet	fand	hat gefunden
fliegen (latać)	fliegt	flog	ist/hat geflogen
fliehen (uciekać)	flieht	floh	ist geflohen
fließen (płynąć)	fließt	floß	ist geflossen
frieren (marznąć)	friert	fror	ist/hat gefroren
gebären (rodzić)	gebärt/ gebiert	gebar	hat geboren
geben (dawać)	gibt	gab	hat gegeben
gehen (iść)	geht	ging	ist gegangen
gelingen (udać się)	gelingt	gelang	ist gelungen
gelten (mieć ważność, uchodzić)	gilt	galt	hat gegolten
genesen (wyzdrowieć)	genest	genas	ist genesen
genießen (jeść, żażywać)	genießt	genoss	hat genossen
geschehen (zdarzyć się)	geschieht	geschah	ist geschehen
gewinnen (wygrać)	gewinnt	gewann	hat gewonnen
gießen (podlewać)	gießt	goss	hat gegossen
gleichen (z/równać)	gleicht	glich	hat geglichen
greifen (sięgać, chwytać)	greift	griff	hat gegriffen
haben (mieć)	hat	hatte	hat gehabt
halten (trzymać, zatrzymywać)	hält	hielt	hat gehalten
hängen (wisieć)	hängt	hing	hat gehangen
heben (podnosić)	hebt	hob	hat gehoben
heißen (nazywać się)	heißt	hieß	hat geheißen
helfen (pomagać)	hilft	half	hat geholfen
kennen (znać)	kennt	kannte	hat gekannt
klingen (brzmieć)	klingt	klang	hat geklungen
kommen (przychodzić)	kommt	kam	ist gekommen
laden (ładować)	lädt	lud	hat geladen
lassen (kazać, pozwalać, zostawiać)	lässt	ließ	hat gelassen
laufen (biec)	läuft	lief	ist gelaufen
leiden (cierpieć)	leidet	litt	hat gelitten
leihen (pożyczać)	leiht	lieh	hat geliehen
lesen (czytać)	liest	las	hat gelesen
liegen (leżeć)	liegt	lag	hat gelegen
lügen (kłamać)	lügt	log	hat gelogen
messen (mierzyć)	misst	maß	hat gemessen
nehmen (brać)	nimmt	nahm	hat genommen
nennen (nazywać)	nennt	nannte	hat genannt
pfeifen (gwizdać)	pfeift	pfiff	hat gepfiffen
raten (radzić)	rät	riet	hat geraten
reißen (rwać, drzeć)	reißt	riss	hat/ist gerissen
reiten (jeździć konno)	reitet	ritt	ist/hat geritten
rennen (pędzić)	rennt	rannte	ist gerannt
riechen (wąchać, pachnieć)	riecht	roch	hat gerochen
rufen (wołać)	ruft	rief	hat gerufen
schaffen (stworzyć)	schafft	schuf	hat geschaffen
scheinen (wydawać się, świecić)	scheint	schien	hat geschienen
schieben (popychać, przesunąć)	schiebt	schob	hat geschoben
schießen (strzelać)	schießt	schoss	hat geschossen
schlafen (spać)	schläft	schlief	hat geschlafen
schlagen (bić, uderzać)	schlägt	schlug	hat geschlagen
schließen (zamykać)	schließt	schloss	hat geschlossen
schmeißen (wyrzucać)	schmeißt	schmiss	hat geschmissen
schmelzen (topić [się])	schmilzt	schmolz	hat/ist geschmolzen
schneiden (ciąć, kroić)	schneidet	schnitt	hat geschnitten
schreiben (pisać)	schreibt	schrieb	hat geschrieben
schreien (krzyczeć)	schreit	schrie	hat geschrie(e)n
schweigen (milczeć)	schweigt	schwieg	hat geschwiegen
schwimmen (pływać)	schwimmt	schwamm	ist/hat geschwommen
schwören (przysięgać)	schwört	schwor	hat geschworen
sehen (widzieć)	sieht	sah	hat gesehen
sein (być)	ist	war	ist gewesen
senden (wysyłać)	sendet	sandte	hat gesandt
singen (śpiewać)	singt	sang	hat gesungen
sinken (tonąć)	sinkt	sank	ist gesunken
sitzen (siedzieć)	sitzt	saß	hat gesessen
sprechen (rozmawiać, mówić)	spricht	sprach	hat gesprochen
springen (skakać)	springt	sprang	ist gesprungen
stehen (stać)	steht	stand	hat gestanden
stehlen (kraść)	stiehlt	stahl	hat gestohlen
steigen (wspinać się)	steigt	stieg	ist gestiegen
sterben (umierać)	stirbt	starb	ist gestorben
stoßen (popychać)	stößt	stieß	hat/ist gestoßen
streichen (skreślać, malować)	streicht	strich	hat gestrichen
streiten (kłócić się)	streitet	stritt	hat gestritten
tragen (nosić)	trägt	trug	hat getragen
treffen (spotykać się)	trifft	traf	hat getroffen
treiben (uprawiać)	treibt	trieb	hat/ist getrieben
treten (deptać)	tritt	trat	ist/hat getreten
trinken (pić)	trinkt	trank	hat getrunken
tun (czynić)	tut	tat	hat getan
unterbrechen (przerywać)	unterbricht	unterbrach	hat unterbrochen
unterschreiben (podpisywać)	unterschreibt	unterschrieb	hat unterschrieben
verderben (psuć się)	verdirbt	verdarb	ist verdorben
vergessen (zapominać)	vergisst	vergaß	hat vergessen
vergleichen (porównywać)	vergleicht	verglich	hat verglichen
verlieren (tracić, przegrywać)	verliert	verlor	hat verloren
vermeiden (uniknąć)	vermeidet	vermied	hat vermieden
verschwinden (znikać)	verschwindet	verschwand	ist verschwunden
verzeihen (przebaczać)	verzeiht	verzieh	hat verziehen
wachsen (rosnąć)	wächst	wuchs	ist gewachsen
waschen (myć, prać)	wäscht	wusch	hat gewaschen
werben (zjednywać, reklamować)	wirbt	warb	hat geworben
werden (stać się, zostać)	wird	wurde	ist geworden
werfen (rzucać)	wirft	warf	hat geworfen
wiegen (ważyć)	wiegt	wog	hat gewogen
wissen (wiedzieć)	weiß	wusste	hat gewusst
ziehen (ciągnąć)	zieht	zog	hat gezogen
zwingen (zmuszać)	zwingt	zwang	hat gezwungen

---