Chciałbym rozpocząć mały cykl, w którym podzielę się z wami moimi spostrzeżeniami związanymi z fotografowaniem ludzi, czyli głównie portretów.
Mam nadzieje, że znajdą się naśladowcy i także napiszą coś ciekawego w tym trudnym temacie.

Tło
Jednym z najważniejszych elementów, które mają za zadanie odpowiednio zwrócić uwagę na fotografowaną osobę i wyeksponować jej walory jest tło. Tło zawsze towarzyszy fotografii, jeśli fotografujemy różnego rodzaju obiekty, jednak najważniejsze przy portretach jest to, by dane tło można było kontrolować.
Wiem, co sobie teraz pomyślicie "jak można kontrolować tło, jeśli fotografujemy np. w lesie, na plaży itp.? ".
Uwierzcie mi że kontrolowanie tła nie zawsze odbywa się w studyjnych warunkach. Wiele osób bez zastanowienia ustawia modela i liczy na to, że jeśli ten ładnie się uśmiechnie i pstryknie się zdjęcie, które ma ciekawy kadr to wszystko będzie dobrze.
Tło ma bardzo duże znaczenie. Dzięki kontrolowaniu tego, co się dzieje w tle, możemy panować nad wieloma innymi czynnikami takimi jak np. ekspozycja.

przykład
Wybieramy modelkę, która ma ciemne włosy i ciemne ubranie, a do tego ustawiamy ją na czarnym tle.
Zdjęcie, które nam wyjdzie niestety nie będzie dobre. Aparat by poradzić sobie z ciemnymi odcieniami będzie próbował wydłużyć czas naświetlania by były one czytelne, jednocześnie twarz modelki i inne elementy jaśniejszej garderoby zostaną przepalone. Inną możliwością jest to że włosy modelki jak i tło zleją się razem i niestety efekt nie będzie zbyt pożądany.

Tło trzeba dobrać tak by harmonijnie grało ze modelem. Nie zawsze mamy ku temu możliwość (np. w plenerze), dlatego jest też istotne by zastanowić się nad tłem nieco wcześniej.


Na zdjęciu modelka ubrana w czarną kurtke. W przypadku zastosowania ciemnego tła, ekspozycja nie pozwoliłaby na wykonanie dobrego zdjęcia, tak by zachowane zostały wszystkie detale. Zdecydowałem się na zastosowanie jaśniejszego tła, które złagodzi i zrównoważy nieco ekspozycje. Pozostawienie w kadrze dodatkowego elementu mieszczącego się w głębi ostrości powoduje, że modelka nie odcina się od tła (nie wygląda przez to jak wklejona) W tym przypadku drzewo spisało się idealnie.

Co jednak zrobić w przypadku, gdy nie mamy możliwości kontrolować tła? Błędne stwierdzenie, tło zawsze można kontrolować.
Zdarzają się przypadki gdzie wybranie odpowiedniego tła jest kłopotliwe (nie zawsze mamy możliwość jechać gdzieś i szukać ładnego lasu, plaży nad morzem czy łąki pełnej kwiatów;)) Tak, więc jeśli nie mamy wpływu na to, co będzie w tle za plecami naszego modela - rezygnujemy z niego. Zrezygnować z tła? Owszem, można. Najważniejsze w portretach jest to by tło podnosiło walory estetyczne i pomagało wyeksponować modela, tło nie może zaśmiecać kadru i przeszkadzać w ukazaniu danej osoby. Ciężko by było zrobić portret komuś, jeśli w tle jest straszny bałagan. Dlatego też doskonałym sposobem na poradzenie sobie z tą niedogodnością jest kontrolowanie głębi ostrości.

Głębia ostrości
Co to jest głębia ostrości? Jest to parametr/element fotografii, który odpowiada za to, co znajdzie się w zasięgu ostrzenia obiektywu. Większa GO powoduje, że tło będące za modelem jest ostre tak samo jak on, mniejsza GO powoduje utratę ostrości tła, dzięki czemu rozmywa się ono pozostawiając w polu ostrzenia tylko fotografowaną osobę.

Głębia ostrości jest jednym z najważniejszych czynników podczas wykonywania portretów. Dzięki odpowiedniej kontroli GO to fotograf decyduje, w jaki sposób pokazać fotografowaną osobę.

przykład


Dzięki zastosowaniu małej głębi ostrości, tło staje się rozmyte a dzięki temu nie przeszkadza w wielu przypadkach w skupieniu się na głównym temacie tej fotografii, czyli na modelce. Jednocześnie tło neutralizuje ciemne barwy i cienie, co poprawia nieco warunki ekspozycji.

Odpowiednie kontrolowanie głębi ostrości pozwala na uzyskanie bardzo ciekawych efektów. Dzięki temu jesteśmy w stanie pokazać na danej fotografii tylko dwa elementy - fotografowaną osobę oraz tło jako jednolity element (nawet, jeśli w tle jest dużo więcej elementów).

Czy zatem powinienem używać możliwie jak najmniejszej głębi ostrości? Nie. Wszystko zależy od otoczenia/tła i od tego jak możemy to otoczenie wykorzystać.

przykład


Dzięki zastosowaniu mniejszej głębi ostrości, główny element fotografii (modelka) został odpowiednio wyeksponowany. Jednak użyta GO nie jest na tyle mała by tło zostało całkowicie pozbawione detali. Dzięki temu modelka nie wygląda jak by była wklejona, a delikatne elementy łąki ładnie komponują się całością. Mimo iż tło jest jednolite i nie posiada odróżniających się elementów jest ono wystarczająco czytelne by opisywać otoczenie.


światło
Światło, które towarzyszy portretom różni się od tego, które widzimy, na co dzień.
Jako że fotografia jest płaszczyzną dwu wymiarową, znacznie bardziej odwzorowuje wszelkiego rodzaju cienie. Tak, więc fotografując daną osobę musimy baczną uwagę zwracać na to, w którym kierunku fotografujemy względem słońca.
Jeśli fotografujemy w plenerze daną osobę ze słońcem za naszymi plecami, model zostanie oświetlony frontalnie, co spowoduje brak rysowania przez światło jakichkolwiek cieni na twarzy. Twarz będzie się wydawała bardziej płaska niż jest w rzeczywistości (pamiętaj, że fotografia ma tylko dwa wymiary).
Jeśli ustawisz się przodem do słońca, światło będzie za plecami modela a przez to będzie on niedoświetlony, co także jest niepożądane.
Ustawienie się do słońca bokiem natomiast, spowoduje, iż na twarzy będą rysowały się długie cienie (np. od nosa, kości policzkowych, ust) a jednocześnie tylko jedna połowa twarzy będzie dobrze oświetlona.
Z mojego doświadczenia wynika, iż dobrym sposobem na oświetlenie, jest ustawienie się do słońca nie tyłem, nie bokiem, ale tak po środku. Czyli słońce powinno padać z za pleców fotografa, ale przez ramie. Czyli tak pod kątem 135 stopni od osi fotografowania. Dzięki takiemu usytuowaniu słońca, model zostaje dobrze oświetlona, równomiernie i pojawiają się piękne rysy twarzy.
Innym sposobem na oświetlenie modela w plenerze jest wykorzystanie blendy. Blenda służy nam do oświetlenia osoby fotografowanej za pomocą odbitego i rozproszonego światła. Rozproszone odbite światło nie rysuje tak ostrych cieni, jakie to robi silne światło słoneczne. Dzięki zastosowaniu blendy cienie są miękkie, co łagodnie uwydatnia i eksponuje rysy twarzy.
Istotna jest także pora dnia. Najlepsze światło uzyskujemy fotografując, gdy słońce jest dość nisko, (czyli rano lub wieczorem). Dzięki dłuższym promieniom świetlnym i refrakcji w atmosferze, światło jest bardzo miękkie i posiada znacznie cieplejszą barwę.

Oświetlenie studyjne to już inna para kaloszy. Tutaj kontrola oświetlenia jest o wiele skuteczniejsza, ale nie różni się zbytnio od kontroli światła w plenerze.
Podstawowe zasady są takie same.
Oświetlenie studyjne musi być odpowiednio rozproszone. Lampy w studiu znajdują się znacznie bliżej fotografowanej osoby niż słońce w plenerze, tak, więc rysują bardzo ostre cienie. Najlepsze w tych warunkach światło to światło odbite, czyli rozproszone.
Wśród fotografów są zwolennicy zarówno światła halogenowego jak i używania lamp błyskowych. W zależności od preferowanej metody istnieją różne sposoby na rozproszenie danego rodzaju światła.
Można używać blendy w celu odbicia światła, można także użyć dyfuzora (światło przechodzące przez dyfuzor staje się światłem rozproszonym).
Dobrym sposobem jest także wykorzystanie światła dziennego padającego do pomieszczenia np. przez okno. Dzięki temu mamy większą kontrole nad kierunkiem światła a jednocześnie jest ono ładnie rozproszone.

obiektyw
Kolejna istotną rzeczą, na którą musisz zwrócić uwagę jest to, jakiego obiektywu używasz.
Każdy obiektyw charakteryzuje ogniskowa, czyli kąt, jaki pokazuje dany obiektyw na zdjęciu.
Obiektywy o małej ogniskowej (szerokokątne) mają znacznie większe pole widzenia niż obiektywy o dużej ogniskowej (teleobiektywy).
Ogniskowa ludzkiego oka to ok. 49mm, tak, więc jest przyjęte, iż ogniskowa 50mm to skala 1:1.
Przy wykonywaniu portretu istotne jest by używać odpowiedniej ogniskowej. Jeśli użyjemy szerokiego kąta (małej ogniskowej) twarz osoby fotografowanej będzie zniekształcona. Przy małej ogniskowej musimy znacznie zbliżyć się do osoby fotografowanej, co sprawi ze jej nos będzie bardzo blisko obiektywu, co sprawi, że będzie nienaturalnie duży, natomiast uszy będą znacznie mniejsze i cofnięte do tyłu.
Dlatego też przyjmuje się w fotografii klasycznej, iż najlepszymi ogniskowymi do portretu są ogniskowe z zakresu 90-135mm dla standardowej klatki.
Użycie ogniskowej z tego przedziału sprawia, iż zniekształcenia obrazu są niemal niewidoczne. Oczywiście zdarzają się fotografowie, którzy używają znacznie większych ogniskowych 200-500mm (dzięki temu modelki mają małe noski :P )

Innym plusem wykorzystania dużej ogniskowej jest znacznie mniejsza głębia ostrości, co pozwala na ładne kontrolowanie rozmycia tła.
Standardowo sam używam obiektywu stałoogniskowego 50mm, co pozwala na dobre odwzorowanie, jeśli fotografuje się popiersie danej osoby, jednak sama twarz także nie posiada zbyt wielu zniekształceń.
Inna zaletą dużej ogniskowej jest to, że nie biegamy z aparatem tuż przed nosem osoby fotografowanej, co pozwala na zachowanie dystansu, przez co tak fotografowana osoba czuje się mniej skrępowana. Trzeba po prostu dać jej nieco luzu :)


Kadr/perspektywa
Dobranie odpowiedniego kadru zależy przede wszystkim od tego w jaki sposób chcemy pokazać fotografowaną osobę. Najczęściej portret kojarzy się nam z frontalnym przedstawieniem fotografowanej osoby. Kadr ten jest nadal bardzo popularny i w wielu klasycznych portretach prezentowany z doskonałym rezultatem. Jednak pamiętaj o tym że zastosowanie odpowiedniego kadru może pokazać daną osobę w zupełnie inny sposób.

Z dobraniem odpowiedniego kadru w fotografii jest dokładnie tak samo jak z kręceniem filmów. Zapewne nie raz zauważyliście że jeśli w jakimś filmie twórcy chcą pokazać jakiegoś bohatera jako postać silna, twardą , złą czy też chcą sprawić wrażenie że osoba ta jest większa (wyższa) niż jest w rzeczywistości, filmuje się tak by pokazać tą osobę nieco od dołu. Dzięki takiej perspektywie postać ta nabiera zupełnie innego wymiar.
Podobnie jest jeśli chcą pokazać bohatera jako słabego, bezbronnego, delikatnego i po prostu malutkiego - pokazuje się taka postać nieco z góry.

Zastosowanie wielu takich trików w fotografii pozwoli wam na ukazanie tej samej osoby na wiele różnych sposobów.



wybranie odpowiedniego kąta z jakiego fotografujemy osobę jest bardzo ważne. Osoba fotografowana od góry zdaje się być znacznie skromniejsza, i bardziej bezbronna. W połączeniu z niewinnym uśmiechem i małą głębią ostrości uzyskujemy bardzo ciekawy rezultat.

Tak więc wybranie odpowiedniej perspektywy, pozwoli nam na uzyskanie wielu niezwykłych ujęć tej samej osoby oraz podkreślenie tematu który staramy się wydobyć z takiej fotografii.

Brak symetrii.
Pamiętajcie że zdjęcie portretowe to nie zdjęcie do paszportu. Tutaj liczy się pomysł na ukazanie danej osoby, tak by fotografia mogła np. oddać jej charakter.
Zrezygnujcie z symetrii, bo kadr wcale nie musi być symetryczny. Warto zrobić eksperyment i spróbować umiejscowić tą samą osobę w różnych rejonach kadru. Sami zobaczycie jak zaskakujące efekty można uzyskać.

Oczy szeroko zamknięte.
Większość z nas jest przyzwyczajona do tego iż osoba na zdjęciu portretowym patrzy prosto w obiektyw. Pamiętacie „proszę patrzeć tutaj .. ptaszek leci..” i inne zabiegi fotografa by tylko zwrócić na modela uwagę. No skoro już tak bardzo chcemy pokazać to wspaniałe spojrzenie modela to zróbmy to jak należy.
Pewnym ciekawym trikiem który stosuję a ma on na celu wyeksponowanie mojej wspaniałej modelki jest sposób w jaki pokazuje oczy.
Oczy są bardzo ważnym elementem ponieważ zapewniają kontakt z osobą na zdjęciu. To tak jak w rozmowie - mimo iż gdy ze sobą rozmawiamy i używamy do tego celu ust, patrzymy drugiej osobie prosto w oczy. Jest to sposób na nawiązanie kontaktu.
Podobnie jest z portretami. Jeśli decydujemy się pokazać te oczy to niech one będą widoczne. Dlatego ja stosuje pewien trik który czasem daje fajne rezultaty:
Tuż przed zrobieniem zdjęcia, proszę moją kochaną modelkę o to by otworzyła na chwilę szerzej oczy. Może to zabrzmi dziwnie ale jeśli modelka pozuje, a światło świeci jej w oczy, to naturalnym odruchem bezwarunkowym jest przymykanie powiek. Niestety na zdjęciu wydaje się później że osoba ta ma po prostu małe wąskie oczka.
Dzięki chwilowemu otwarciu szerzej oczu, rozluźniają się nieco powieki co sprawia że na zdjęciu oczy wydają się znacznie pełniejsze a przez to ładniejsze.



Wystarczy poprosić by osoba fotografowana delikatnie szerzej otworzyła oczy, co pozwoli na wydobycie ładnego spojrzenia. Oczy stają się pełniejsze, a bardziej widoczna źrenica dodatkowo uwydatnia owal oka.


Jednak spojrzenie na portrecie nie koniecznie musi nawiązywać do kontaktu wzrokowego. Spojrzenie może być skierowane w zupełnie inną stronę. Ważne jest t oby zaintrygować na takim portrecie czymś. Nie może to być sztuczne spojrzenie w lewo czy prawo. Jeśli osoba fotografowana zdecydowała się już nie patrzeć na nas, to oznaka że musiała znaleźć coś równie interesującego.

Framing
Frming to nic innego jak obramowanie danego zdjęcia.
Skoro robimy już ciekawe portrety to warto by je wsadzić w jakąś ramkę. Oczywiście są dwa rodzaje ramek:
- obramowanie zdjęcia w postaci ramki graficznej
- obramowanie zdjęcia wywołanego na papierze


Ramka w postaci graficznej (obramowanie zdjęcia) jest bardzo często spotykana w prezentowanych zdjęciach w obrębie internetu.
Tradycyjne ramki czy ramy do zdjęć służą po prostu jako walor estetyczny. Gdy chcemy wyeksponować zdjęcie kogoś dla nas ważnego, wkładamy je w ładną zdobioną ramkę i wystawiamy na widoku. Ramka ma za zadanie podkreślenie i wyeksponowanie samego zdjęcia.
Obecnie ze względu na modę, panują głównie ramy proste bez dodatkowych zdobień, często zamiast klasycznej ramki używamy „anty-ramy” która jest pozbawiona elementu który tak jakby podtrzymuje cały kadr.

Przygotowanie odpowiedniego obramowania graficznego dla zdjęcia to wbrew pozorom nie jest takie proste jak by się wydawało.
Do czego tak naprawdę służy to obramowanie dookoła zdjęcia ?
Na pewno nie jest to jakiś paseczek który ozdabia nam zdjęcie.
Za pomocą obramowania tworzymy tak jakby element kadru. Osoba która ogląda zdjęcie ma wrażenie że jest to wycinek czegoś większego, ale wie też doskonale że za pomocą tej ramki właśnie wybraliśmy dla tej osoby najciekawszą jego część.
Dobrze dobrana ramka pozwoli nam na diametralną zmianę na pozór prostego i banalnego kadru, np. zastosowanie szerokiego obramowania, daje nam wrażenie jakoby ramka ta ściskała kadr.
Bardzo istotny jest także kolor obramowania, dzięki któremu możemy często zrównoważyć to co się dzieje w kadrze (złagodzić dominujące w nim kolory).



Dzieki zastosowaniu obramowania o czarnym kolorze oraz o odpowiedniej szerokości, oglądający zdjęcie ma wrażenie że ramka trzyma elementy zdjęcia w całości. Dodatkowo dopasowanie tytułu zdjęcia na ramce sprawia iż osoba oglądająca ma wrażenie iż odnosi się on do całego kadru.

Nie będę tu polemizował nad tym jakie obramowania zdjęć powinno się stosować i kiedy powinno się z nich zrezygnować.
Jedyne co mogę napisać to to, byście pamiętali że ramka nie może stać się głównym elementem obramowanej fotografii. Ramka służy wyeksponowaniu kadru i niech nie będzie odwrotnie:).


Za szkło
Jeśli natomiast decydujemy się wywołać nasze wspaniałe portrety, wart pomyśleć o ich odpowiednim zarówno wyeksponowaniu jak i zabezpieczeniu.
Obecnie jednym z najmodniejszych typów ram jest antyrama. Składa się ona po prostu z kawałka szkła które jest dociśnięte do takiego samego wymiaru płyty tekturowej(lub drewnianej).
Niby wywołujemy zdjęcie, wkładamy za szybę i gotowe.
Niestety, nie tak do końca.
Jeśli decydujemy się na wywołanie fotografii w labie z zamiarem umieszczenia jej za szkłem, musimy upewnić się iż zdjęcie to nie będzie traciło swoich walorów przez długi czas.
Zdjęcie wywołujemy na papierze matowym. Jest to bardzo istotne. Papier matowy znacznie lepiej nadaje się do umieszczania go za szkłem. Każdy z was kto próbował umieszczać za szkłem zdjęcia wykonane na papierze błyszczącym, pewnie zauważył po pewnym czasie że zdjęcie dostaje dziwnych plam, tak jakby przyklejało się do szyby. Z papierem matowym nie ma takich sensacji
Inna ważną sprawą jest wybranie odpowiedniego szkła. Ja proponuje szkło z antyrefleksem.
Jest to szyba pokryta chropowatą fakturą która skutecznie rozprasza odbite światło od swojej powierzchni. Dzięki temu zdjęcie jest bardzo dobrze widoczne. Szkło z antyreflesem jest minimalnie droższe niż zwykła szyba.

Przed umieszczeniem zdjęcia za szyba pamiętajcie by dobrze ja odtłuścić i odpylić. Najlepiej jest ją umyć, jednak nie polecam stosowania w tym celu środków do czyszczenia okien ani innych detergentów. Po wyschnięciu takiego środka często na powierzchni szyby pozostają substancje które mogą wchodzić w reakcje w emulsją na zdjęciu.
Najlepiej jest umyć szkło po prostu czystą wodą i dobrze osuszyć.
Zdjęcia nie da się umyć, wiec możemy użyć pędzla by zmieść z jego powierzchni pyły.

Może dla niektórych takie rzeczy mogą wydać się nad wyrost, ale wierzcie mi - dobrze przygotowana rama i szkło pozwoli zachować kolory zdjęcia na długie lata i zapewni mu elegancki wygląd..

---