14. USUWANIE PLAM

Alkohole - wilgotne miejsca ścierać ciepłym spiry­

tusem i wodą. Pozostałe plamy wybielać wodą utlenioną

lub sokiem z cytryny z solą.

Atrament - świeże plamy wywabiać cytryną lub 10%

kwaskiem cytrynowym. Stare - namoczyć w kwaśnym

mleku lub serwatce i płukać w letniej wodzie. Plamy od

atramentów specjalnych zmywać kwasem octowym,

mrówczanym, terpentyną lub octem. Można próbować

natłuścić plamę oliwą i następnie zmywać benzyną.

Błoto - po wysuszeniu ścierać szczoteczką lub bia­

łym chlebem. Oczyszczone miejsce zmywać wodą lub

wódką.

Ciastka, torty - plamy zmywać benzyną, a potem

wódką.

Cukier (słodycze, konfitury) - spłukiwać letnią wodą z

mydłem.

Czarne jagody - zaplamione miejsca moczyć i prać w

serwatce lub kwaśnym mleku, płukać w wodzie. Wystawić

na działanie słońca.

Czekolada - myć ciepłą gliceryną, płukać wodą z my­

dłem.

Farby, lakiery - w zależności od rodzaju farby należy

znaleźć odpowiedni rozpuszczalnik. Próbować czyścić

denaturatem, benzyną, terpentyną. Lakier do paznokci

zmywać acetonem.

Herbata - posypać solą i obficie polewać gorącą

wodą. Plamy na tkaninach białych czyścić wodą

utlenioną z dodatkiem kilku kropli amoniaku, a na tkani­

nach kolorowych 10% roztworem boraksu lub prać w

proszku.

Jajka j potrawy jajeczne - zapierać ciepłą wodą z amo­

niakiem (10%) lub prać w proszku.

Jodyna - świeżą plamę zmywać gorącym mlekiem.

Plamy zaschnięte zapierać spirytusem, następnie wybielać

wodą utlenioną.

Insekty (muchy, pająki) - plamy czyścić gałgankiem

zwilżonym w roztworze amoniaku lub w soku

z cebuli.

Kawa czarna - świeżą plamę zmywać gorącą wodą.

Plamy na wełnach czyścić spirytusem, na jedwabiach gli­

ceryną ze spirytusem. Można je zmywać ace lub cloroxem.

Krew - świeże plamy po spłukaniu letnią wodą czyścić

wodą utlenioną. Plamy zaschnięte na tkaninach białych

moczyć w wodzie z sodą, na kolorowych w wodzie z amo­

niakiem. Po godzinie zmywać wodą z octem z tabletką

pepsyny lub z kwasem szczawiowym. Następnie prać w

proszku lub w wodzie z mydłem.

Kwiaty (trawa) - plamę ścierać wodą utlenioną z amo­

niakiem, płukać w ciepłej wodzie.

Mleko, śmietana - świeże plamy zaprać ciepłą wodą.

Plamy zastarzałe prać w proszku lub czyścić spirytusem z

kilkoma kroplami octu. Można je zmywać silem, bielinka,

luxem i ace.

Mocz - materiał biały prać w gorącej wodzie z

wybielaczem optycznym (może być chlorek). Materiał

kolorowy w wodzie z amoniakiem.

Owoce - świeżą plamę posypać solą i następnie pole­

wać wrzącą wodą. Jeżeli plamy pozostają nadal.

należy tkaninę namoczyć na kilka godzin w kwaśnym

mleku. Prać w wodzie z dodatkiem boraksu bez mydła.

Pozostałe ślady na tkaninie wełnianej trzeba czyścić wodą

utlenioną z amoniakiem (pół na pół), a na jedwabiu sokiem

z cytryny lub spirytusem, następnie zaprać. Plamy z

czarnej porzeczki zmywa się silem, domestosem, ace

i cloroxem

Pleśń - plamy nacierać maślanką lub ciepłym 5%

kwasem szczawiowym. Prać w wodzie z solą, z amonia­

kiem, następnie w wodzie z mydłem.

Pot - plamy od potu prać w wodzie z amoniakiem lub

w proszku. Zabrudzone kapelusze i kołnierze czyścić roz­

tworem spirytusu i amoniaku w proporcji 3:1.

Rdza - plamy świeże wywabiać sokiem z cytryny lub

kwaskiem cytrynowym. Plamy stare płukać w 10% kwasie

szczawiowym. Po znacznym rozjaśnieniu prać w gorącej

wodzie z amoniakiem, a następnie z mydłem.

Sadza - plamę czyścić szczotką namoczoną w terpen­

tynie, spierać wodą z mydłem.

Smary, smolą - plamę posmarować masłem i pozo­

stawić na 12 godzin, następnie zmywać benzyną i suszyć

talkiem. Ślady na tkaninach wełnianych wywabiać wodą

utlenioną z amoniakiem.

Stearyna - po zeskrobaniu nożem przykryć plamę z

obu stron bibułą i przeciągnąć gorącym żelazkiem.

Szminka - czyścić czterochloroetylenem lub innym

gotowym odplamiaczem. Jeżeli plama nie ustępuje

czyścić roztworem chlorku z wodą utlenioną.

Tłuszcze - plamę czyścić benzyną a następnie zasypać

talkiem. Po kilkunastu minutach talk strzepnąć. Jeżeli

plama pozostała, zabieg należy powtórzyć. Na plamy na

jedwabiach najlepiej nałożyć papkę z mąki ziemniaczanej

i benzyny pozostawiając ją do zupełnego wyschnięcia.

Plamy z oleju zmywa się silem, domestosem, ace

lub

cloroxem.

Tusz do oczu - plamy czyścić czterochloroetylenem.

Jeżeli nie ustępują - kwasem octowym lub gorącą

gliceryną zmywaną następnie wodą. Można je zmywać

cloroxem.

Tusz kreślarski - plamy świeże moczyć i przemywać

słodkim mlekiem. Plamy stare zmywać spirytusem z

dodatkiem soku

z cytryny.

Tusz do długopisów - czyścić ciepłym denaturatem

lub spirytusem.

Wino białe - plamy zmywać ciepłym spirytusem. Jeżeli

pozostają nadal, stosować 1% roztwór kwasu szcza­

wiowego.

Wino czerwone - plamę spłukać winem białym lub

posypać solą i ścierać wódką. Można też zaprać w

kwaśnym mleku. Jeżeli plamy pozostają nadal, to tkaniny

wełniane należy czyścić wodą utlenioną z amoniakiem

(pół na pół), a jedwabie sokiem z cytryny lub spirytusem,

następnie zaprać w ciepłej wodzie z mydłem.

Zażółcenia od żelazka (na białych tkaninach) - miej­

sca przypalone wycierać gałgankiem zwilżonym w wo­

dzie

z boraksem lub chlorkiem (w stosunku 10:1).

Wypłukać.

Żywica - pod plamę podłożyć bibułę, a z drugiej strony

ścierać szczoteczką z terpentyną. Pozostałe ślady wywa­

biać wodą utlenioną.

15. KIELISZKI I NAPOJE

TTfflTff^TtlT

1 2 3 4 5 6 7 8 9 1011 1 2 1 3 1 4

1. Kieliszki do tzw. drinku. Np. wermut z cytryną

i z lodem, temp. 6—8°, 1/2 godz. przed jedzeniem.

2. 3. Kieliszki do białego wina.

— Wino wytrawne — temp. 8—12°, do zakąsek, białego

mięsa, drobiu gotowanego i na zimno, do podrobów

i ryb.

— Wino słodkie — temp. 12—14°,

do ciast, tortów,

deserów, słodyczy i kawy.

4. 5. Kieliszki do wina czerwonego (większe).

— Wino wytrawne w temp. pokojowej do ciemnych lub

pieczonych mięs, dziczyzny, pieczonego drobiu, gorą­

cych i mocno przyprawionych dań oraz do serów.

— Wino słodkie (wermut słodki i miód) — temp. 14—16°,

do ciast, ciasteczek, tortów i kawy.

6. 7. Kieliszki do szampana. Szampan z lodu.

8. Kieliszki do wódki. Wódka — temp. 6—8°.

9. Kieliszki do koniaku. Koniak temp. pokojowa.

10. Kieliszki do likieru. Likier —temp. pokojowa.

11. 12. Kieliszki do coctaili.

13. Szklaneczka do aperitifu, soków i wód.

14. Kielich do piwa.

16. MASA I OBJĘTOŚĆ PRODUKTÓW

Nazwa produktu

Woda

Bułka tarta

Cukier kryształ

Cukier puder

Groch, fasola

Kasza gryczana

Kasza jęczmienna

Kasza manna

Mak

Masło, margaryna

Mąka

Mąka kartoflana

Miód

Mleko

Mleko w proszku

Ocet

Olej

Płatki owsiane

Ryż

Smalec

Spirytus

Sól

Śmietana

Żelatyna w proszku

Masa produktu w:

szklance

(V4 litra

=250 cm

3

)

w gramach

250

150

220

160

200

190

180

185

165

240

160

180

360

255

120

255

230

90

230

220

200

300

230

132

łyżce stół.

(

1

/66 litra

= 15 cm

3

)

w gramach

15

9

13.5

10

—

11,5

11

11

10

14,5

10

11

22

15,5

7,5

15,5

14

5,5

14

13,5

12

18

14

8

Objętość

jednego

kilograma

w litrach

1,00

1,67

1,14

1,56

1,25

1,32

1,40

1,36

1.52

1,04

1,56

1,40

0,70

0,98

2,10

0,98

1,09

2,80

1,09

1,14

1,25

0,84

1,09

1,90

17. SEKRETY DOŚWIADCZONEJ GOSPODYNI

Bawełnę kolorową, np. podkoszulki, płuczemy: zielone -

w wodzie z octem, niebieskie z solą, różowe - w serwatce,

czarne i granatowe - w jasnym piwie.

Borówki, jeśli są białe, niedojrzałe, szybciej będą

nadawały się do smażenia, jeśli włożymy je na jakiś czas

do plastikowej torebki razem z kilkoma jabłkami.

Cebulę i czosnek przed obraniem należy zmoczyć zimną

wodą, wtedy łuski łatwiej schodzą.
Chleb razowy i pytlowy trzeba przechowywać oddzielnie,

gdyż zapach razowca łatwo przenika do białego pie­

czywa.

Ciasto drożdżowe nadmiernie wyrastające, „kipiące"

z formy, świadczy o zbyt wysokiej temperaturze piekarni­

ka.

Cięte kwiaty, ciasno zawinięte w wilgotny papier, któ­

rych końce włożymy do otworu wydrążonego w ziem­

niaku, zachowają świeżość nawet w czasie długiej po­

dróży.

Do smażenia nadaje się olej rzepakowy bezerukowy,

smalec lub margaryny przeznaczone do tego celu.

Do sosów zimnych używa się olejów: z oliwek, słoneczni­

kowego, sojowego, kukurydzianego lub arachidowego.

Drób będzie miał rumianą i soczystą skórkę, jeżeli przed

wstawieniem do piekarnika posmaruje się tuszkę gęstą,

kwaśną śmietaną.
Drób upiecze się szybko i nie wyschnie w piekarniku, jeżeli

po nasoleniu i natarciu ziołami włoży się do środka tuszki

szklaną butelkę wypełnioną wodą.

Deski kuchenne i wszelkie naczynia drewniane najlepiej

szorować ostrą szczotką maczaną w chłodnych mydli­

nach. Detergenty i gorąca woda są tu nieskuteczne.
Grzyby obrane nie ciemnieją, jeżeli włoży się je do wody

zakwaszonej octem lub kwaskiem cytrynowym.

Jajka na miękko - wkłada się do wrzątku i gotuje 3 mi­

nuty.

Jajka na twardo - wkłada się do zimnej wody i od chwili

zawrzenia gotuje 7 minut.
Jajka na półtwardo - wkłada się do wrzątku i gotuje 3-5

minut.

Jajka mollet - wybija się na talerzyk, ostrożnie przelewa

do osolonego i zakwaszonego wrzątku i gotuje 3 minuty.

Jajka w ciemnych skorupkach są bardziej odporne na

stłuczenia niż w jasnych. Nie ma to natomiast wpływu na

ich smak.

Jajko gotowane łatwo odróżnić od surowego, zakręcając

je na stole wokół osi. Gotowane kręci się dalej, surowe -

nie.
Kalafior nie wydziela nieprzyjemnego zapachu, jeśli do

gotowania włożymy surowy, obrany ziemniak lub skórkę

chleba.
Kamień z czajnika można usunąć gotując w nim przez 30

minut obierki ziemniaków w niewielkiej ilości wody lub

gotując przez godzinę litr wody z dodatkiem 6-7 łyżek

octu.

Kasza jęczmienna nie ciemnieje, jeżeli do gotowania, np.

krupniku, doda się trochę mleka.
Kasza na sypko: do ryżu i jęczmiennej - 2 razy tyle

wrzącej, osolonej wody co kaszy, do gryczanej, krakow­

skiej i pęczaku - 3,5 razy tyle.
Kawa stanie się bardziej aromatyczna, jeśli przed parze­

niem wstawi się ją w zamkniętym pudełku na kilka minut

do lekko nagrzanego piekarnika.
Kisiel czy budyń nie zgęstnieją na powierzchni w

nieapetyczną skorupkę w czasie krzepnięcia, jeśli zasypie

się powierzchnię deseru miałkim cukrem.
Konfitury nie krystalizują się, jeżeli doda się w czasie

smażenia kilka kropli soku z cytryny lub odrobinę kwasku

cytrynowego.
Kotlety łatwiej będzie panierować, jeżeli do roz­

trzepanego jajka doda się kilka kropli oleju; tarta bułka le­

piej wtedy przywiera.
Masło w czasie upałów wstawiamy do naczynia

przepłukanego octem i zalewamy lodowatą wodą, którą

kilka razy dziennie zmieniamy.
Mięso zawinięte w liście chrzanu lub grubo obłożone

pokrzywą dobrze zniesie podróż, nawet w upalny dzień.
Mięso zalane słodkim mlekiem dłużej zachowa świeżość

i będzie po 48 godzinach bardziej kruche i soczyste.
Mięso będzie delikatniejsze i szybciej się udusi, jeżeli na

godzinę przed przyrządzeniem będzie natarte alkoholem

i ciasno ułożone w misce.

Mięso łatwiej szpikować, gdy paski słoniny ujmie się

rękami „zanurzonymi" uprzednio w

soli.

Mięso wołowe lub wieprzowe dobrze jest przed smaże­

niem posmarować cienko olejem i skropić cytryną -

będzie bardziej miękkie.
Migdały łatwiej dadzą się posiekać, jeśli deseczkę posypie

się cukrem.
Musztarda będzie szlachetniejsza w smaku, jeżeli do stan­

dardowego słoika doda się łyżkę miodu.
Musztarda nie wyschnie po dodaniu do słoika kropli oleju

i szczypty soli, na powierzchni warto położyć plasterek

cytryny.
Miód scukrzony najlepiej rozpuścić, wstawiając słoik do

garnka z ciepłą wodą tak, by był zanurzony do połowy, i

ogrzewać na małym ogniu.
Mięso czy ryba smażone bez tłuszczu nie będą przywie­

rać do dna, jeżeli patelnię posypiemy grubą warstwą

soli, ogrzejemy, usuniemy sól, a dno przetrzemy papie­

rem.
Ogień na kominku łatwiej rozpalić, jeżeli drewienka posy­

pie się solą.
Patelnia do smażenia naleśników powinna mieć brzegi

zaokrąglone, rozchylające się ku górze.
Plasterek ziemniaka lub cebuli wrzucony do tłuszczu pod­

czas tzw. głębokiego smażenia, wchłania szkodliwe pro­

dukty spalania.

Pomidory, także mrożone, łatwiej będzie obrać, jeżeli

uprzednio zanurzy się je na 1 minutę we wrzątku.

Pory i szparagi gotowane w wodzie z mlekiem będą

delikatniejsze w smaku.

Posiekana cebula zalana w misce wodą pochłonie zapach

świeżo malowanych ścian; trzeba ją zmieniać co 2-3

godziny.

Przykry zapach w lodówce zniknie po przetarciu jej

wnętrza ciepłą wodą z sodą oczyszczoną lub octem.

Można też wstawić garnek ze świeżo upaloną, ciepłą kawą

lub upalonym na karmel cukrem. Para pochłonie przykre

zapachy.

Ser biały najlepiej przechowywać w lodówce, zawinięty w

gazę zwilżoną w słonej wodzie. Można też zawinąć ser w

liście orzecha włoskiego lub porzeczek.

Ser żółty szybciej i łatwiej się zetrze, jeżeli tarkę posmaru­

je się olejem.

Skorupki jaj, drobno pokruszone, zasilą i użyźnią ziemię w

doniczkach.
Skorupki jaj nie popękają, jeżeli do wody, w której się

gotują, dodać łyżeczkę soli.

Ręce zniszczone pracami kuchennymi można umyć

papką z mąki kukurydzianej rozrobnionej z wodą. Po

spłukaniu w wilgotną skórę wetrzeć trochę gliceryny

i soku z cytryny.

Szafran, który nadaje ciastu drożdżowemu złocisty kolor,

można zastąpić ususzonymi płatkami nagietka zaparzony­

mi w łyżce wody; napar dodaje się do ciasta.

Tort najlepiej kroić długim ostrym nożem, maczanym

każdorazowo we wrzątku.
Zapach ryb, cebuli i czosnku usunie z rąk mielona gorczy­

ca, którą trzeba wetrzeć w dłonie, a po chwili zmyć pod

bieżącą wodą.
Zapach ryb z maszynki do mielenia mięsa zlikwiduje

przekręcenie w niej surowej marchwi.
Zapach smażonej ryby można usunąć wkładając na patel­

nię - po usmażeniu, fusy herbaciane, raz zagotować i

pozostawić do ostygnięcia.
Zapach cebuli z rąk usuwa się przepłukując je zimną wodą

i przecierając solą. Mycie od razu w gorącej wodzie z

mydłem utrwala zapach.
Zupę przesoloną można uratować gotując w niej dwa

obrane, nie pokrojone ziemniaki.
Ziemniaki przeciera się na puree, gdy są jeszcze gorące; z

przestudzonych masa nigdy nie będzie idealnie gładka.

Żelazne przedmioty ozdobne, np. stare okucia czy zawiasy,

przemywa się wodą z mydłem, a ślady rdzy czyści papierem

ściernym. Można też cały przedmiot posmarować naftą z

olejem i po 24 godzinach wypolerować wełnianą

ściereczką.
Żółtka należy ucierać w ciepłym miejscu, a pianę z białek i

śmietanę - w chłodnym, np. przy otwartym oknie.

W A Ż N I E J S Z E T E L E F O N Y K I E R U N K O W E

M i a s t o

Biała Pódl.

Białystok.

Bielsko-Biała
Bydgoszcz
Chełm
Ciechanów
Częstochowa
Elbląg

Gdańsk

Gorzów Wlkp.

Jelenia Góra

Kalisz

Katowice

z | do

Warszawy

0-57

0-85

0-33
0-52
0-82
0-23
0-34
0-55
0-58

0-95

0-75

0-62

0-32

Kierunkow

e d

o Warszaw

y 0-2

2

M i a s t o

Kielce

Konin
Koszalin

Kraków

Krosno

Legnica

Leszno

Lublin

Łomża

Łódź

Nowy Sącz

z | do

Warszawy

0-41

0-63
0-94

0-12

0-131

0-76

0-65

0-81

0-86

0-42

0-18

S

i

£

fi

£

s

-8

%

Z

!5

Kie

r

W A Ż N I E J S Z E T E L E F O N Y K I E R I

M i a s t o

Olsztyn

Opole
Ostrołęka
Piła

Piotrków Tryb.

Płock

Przemyśl

Radom
Rzeszów

Siedlce

Sieradz

z

do

Warszawy

0-89

0-77
0-29

0-67

0-44

0-24

0-61

0-10

0-48

0-17

0-25

0-43

Kierunkow

e d

o

Warszaw

y 0-2

2

M i a s t o

Skierniewice

Słupsk

Suwałki

Szczecin

Tarnobrzeg

Tarnów

Toruń

Wałbrzych

Włocławek

Wrocław

Zamość

Zielona Góra

z

do

Warszawy

0-40
0-59

0-87

0-91

0-15

0-14

0-56

0-74

0-54

0-71

0-84

0-68

CM

O

>

sza

w

?

O

D

Ki

e