8. 2016.12.05

Co decyduje o bytowości bytu? (c.d.)

Georg Wilhelm Friedrich Hegel (1770-1831)

Do tej koncepcji nawiązał Georg Hegel. Skoro pojęcie bytu jest treściowo nieokreślone, nie zawiera się w nim nic więcej i nic mniej niż w pojęciu niczego. Byt i nic nie różnią się między sobą, lecz utożsamiają się.

Hegel:

czysty byt i czyste nic są jednym i tym samym

Także i tu byt i pojęcie bytu się utożsamiają. To, co abstrakcyjne i treściowo nieokreślone, jest też niematerialne, czyli duchowe. Bytem w pełnym znaczeniu jest Duch Absolutny, będący jednością bytu i niczego. Jest to jednia nie statyczna, lecz dynamiczna (inaczej niż u Parmenidesa). Mamy do czynienia ze stawaniem się. Rezultatem procesu stawania się będzie byt konkretny, w którym nadal realizuje się dialektyka bytu i niczego.

2. Byt jako stawanie się

Heraklit (ok. 540 p.n.e. - ok. 480 p.n.e.)

Heraklit istotę bytowości widział w stawaniu się, a rzeczywistość interpretował jako nieustanny proces jej zmiany. Być to stawać się. Stawanie się wyklucza punkty stałe, każda faza przemija, nie ma niczego trwałego. Mechanizmem tego nieustannego ruchu wg Heraklita (podobnie jak u Hegla) były wewnętrzne sprzeczności, ścierające się w ramach nadrzędnej jedności. Jest tu jedność, ale nie statyczna, jak u Parmenidesa, lecz dynamiczna.

Heraklit:

Jednym i tym samym jest w nas żywe i umarłe, to, co czuwa, i to, co śpi, młode i stare, ponieważ te rzeczy stają się po swojej zmianie tymi, a tamte znów po swej zmianie stają się tymi.

Filozofia starożytna Grecji i Rzymu (red. J. Legowicz)

(na marginesie:

• artykulacja płynnej rzeczywistości

• logika zbiorów rozmytych)

W neoplatonizmie (II-V w.) emanacja z Prajedni kolejnych hipostaz, coraz mniej doskonałych.

O stawaniu się mówił także Bergson, Teilhard de Chardin i Alfred Whitehead (XX w.).

3. Byt jako idea

Platon (427 p.n.e. -347 p.n.e.)

Platon:

podział rzeczywistości na świat bytów niezmiennych oraz stających się i prze­mija­jących.

• Platon zakwestionował Parmenidesowską jedyność bytu (przyjmując pluralizm) oraz koncepcję nicości.

• Istnieje hierarchia bytów, zawierających w sobie więcej lub mniej rzeczywistości - od materii, która prawie nie istnieje, aż do idei.

• Bytem w najwłaściwszym znaczeniu tego słowa jest idea.

• Jej bytowość polega na absolutnej tożsamości, co zostało przejęte od Parmenidesa.

4. Byt jako substancja

Arystoteles (384 p.n.e. - 322 p.n.e.)

Podstawowy sens bytu w filozofii Arystotelesa.

Etymologia: sub - pod, stare - stać, czyli to, co znajduje się pod... (tu: pod własnościami, cechami, przypadłościami).

Arystoteles wyróżniał 10 kategorii - substancję i 9 przypadłości:

Kategorie Arystotelesa:

• substancja

• ilość (właściwość substancji związana z rozciągłością)

• jakość (właściwości związane z formą)

• relacja (odniesienie do innych bytów)

• działanie (właściwość, dzięki której byt staje się przyczyną)

• doznawanie (właściwość polegająca na przyjmowaniu działania)

• uwarunkowanie czasem (gdy ruch bytu podlega miarom)

• umiejscowienie (ciała opasujące byt znajdują się w relacji do nieruchomego ośrodka)

• ułożenie (części tego samego bytu względem siebie)

• mienie (zwłaszcza bytu ludzkiego, posiadającego dobra zewnętrzne, na przykład ubranie, majątek itd.)

dotąd 2016.12.05.

---