Warzywa w diecie niemowlęcia
Co można z nich wyczarować? Niemal wszystko - zdrowe soki, kolorowe surówki, pożywne zupy, smaczne zapiekanki, chrupiące przekąski, aromatyczne sosy, a nawet słodkie wypieki!
Warzywa zawierają wiele witamin i soli mineralnych niezbędnych do prawidłowego rozwoju dziecka. Poza tym są bogate w łatwo przyswajalne białko, cenne aminokwasy i błonnik, który ułatwia trawienie i oczyszcza organizm z toksyn. Na pierwsze spotkanie malucha z warzywami wybierz te lekkostrawne i najmniej alergizujące: ziemniaki, marchew, dynię - są dozwolone już od 5. miesiąca. Ale jeśli karmisz piersią, nie ma potrzeby się tak spieszyć. W 6. miesiącu zaproponuj małemu smakoszowi: brokuły, pietruszkę, seler, fasolkę szparagową, kalafior, kabaczek, cukinię, kukurydzę, patisona, a pod koniec tego miesiąca brukselkę, groszek zielony, gotowaną kapustę białą, czerwoną i włoską. Nowości 7. miesiąca to soczewica, kalarepa, por i burak. W 8. czas na jarmuż i świeże szparagi, a w 9. - na cebulę, szczaw i szpinak. Od 10. miesiąca możesz wprowadzać: bakłażana, bób, kapustę kiszoną, ogórek kiszony i świeży gruntowy, paprykę czerwoną, pomidora, cieciorkę, soję i czosnek, a od 11. - cykorię i rzepę. Roczne dziecko może też spróbować sałaty i rzodkiewki.
Od papki do sałatki
Warzywa, jak wszystkie nowości, wprowadzaj pojedynczo, zaczynając od 2-3 łyżeczek i uważnie obserwuj reakcję dziecka. Jeśli pojawią się objawy alergii, odstaw podejrzany produkt przynajmniej na dwa tygodnie. Gdy wszystko idzie dobrze, po 2-3 tygodniach poznawania nowych smaków możesz przyrządzić pierwszą prawdziwą zupę jarzynową. Początkowo wszystko starannie miksuj, ale od 9. miesiąca wystarczy tylko drobno kroić lub rozgniatać warzywa widelcem, żeby maluch ćwiczył gryzienie i żucie. Możesz też wtedy dać małemu ugotowane warzywa do rączki (kawałek marchewki, różyczkę kalafiora). Roczniakowi przyrządzaj sałatki, także te z surowych warzyw, a jeśli radzi już sobie z kanapkami, nie zapominaj o plasterku pomidora (obranego ze skórki) czy ogórka. Pamiętaj jednak, że dziecko ma prawo do własnego gustu kulinarnego. Jeśli regularnie pluje brokułami, nie zmuszaj go - warzyw o podobnych wartościach odżywczych jest przecież wiele, w końcu maluch trafi na swój ulubiony smak.
Dla dzieci do 3. roku życia nie nadają się warzywa konserwowane w puszkach i w słoikach w occie.
Witamin moc
Szczególnie zasobne w witaminę C są: papryka czerwona, kapusta biała, pekińska, brukselka, kalafior, brokuły, szpinak, natka pietruszki, pomidor. Beta-karoten znajdziesz w dużych ilościach w marchwi, warzywach zielonych (fasolce, szpinaku, natce pietruszki i selera) i żółtych (dyni, kukurydzy). Sporo witamin z grupy B zawierają suche nasiona strączkowe (groch, fasola, soja, soczewica) - ale podawaj je w małych ilościach, bo działają wzdymająco. W ziemniakach jest dużo potasu. Sporo żelaza znajdziesz w buraku, szpinaku, brokułach, groszku i natce pietruszki, a wapń - w soi, fasolce szparagowej, brukselce, buraku, koperku, natce pietruszki. Maluchowi przyda się także kwas foliowy - obecny np. w burakach i brokułach. Niezwykle wartościowym składnikiem warzyw są flawonoidy - jedne działają przeciwzapalnie, inne uszczelniają naczynia krwionośne, a szczególnie cenne są przeciwutleniacze, które wspierają naturalne mechanizmy obronne komórek. Jednym z nich jest likopen (obecny w pomidorach, a zwłaszcza w ketchupie i sosach pomidorowych), który niszczy komórki rakowe.
Sztuka przyrządzania
Witaminy, zwłaszcza C, są bardzo nietrwałe - szybko się utleniają, łatwo wypłukują, niszczy je wysoka temperatura i zbyt długie przechowywanie. Co możesz zrobić, by warzywne posiłki dziecka obfitowały w te cenne składniki? Starszemu niemowlęciu często podawaj świeże warzywa na surowo - są najzdrowsze. Sałatki polewaj oliwą lub jogurtem, ponieważ sos zapobiega utlenianiu się witamin. Gotować najlepiej na parze, a wywar powstały podczas parowania wykorzystać do zupy lub sosu. Jeśli gotujesz warzywa w wodzie - zalewaj je wrzątkiem, by maksymalnie skrócić czas gotowania. Nie wylewaj wywaru - właśnie do wody przechodzi sporo witamin, dlatego warto jeść zupy. Dobrym rozwiązaniem jest mrożenie świeżych warzyw, ponieważ zachowują one prawie wszystkie wartości odżywcze, a po wyjęciu z zamrażarki wystarczy wrzucić je na wrzątek i gotować bardzo krótko. Pamiętaj tylko, by rozmrożonej żywności nie zamrażać po raz drugi. Warzywa (obrane, umyte, szczelnie zapakowane) przechowuj w zamrażarce nie dłużej niż 12 miesięcy.
Jakość najważniejsza
Jeśli to możliwe, kupuj warzywa pochodzące z upraw ekologicznych (w sklepach ze zdrową żywnością lub od znajomego rolnika, który nie stosuje szkodliwych substancji chemicznych). Wybieraj tylko te jędrne, bez ciemnych plam i nalotów pleśni. Najbardziej wartościowe są warzywa zebrane w sezonie - najlepszy dla nich czas to późne lato i jesień, wtedy są dojrzałe i świeże.
Przepisy
Pierwsza zupa jarzynowa
Od 6. miesiąca
• pół średniej marchewki
• ziemniak
• kilka plasterków pietruszki
• łyżeczka dowolnego kleiku lub kaszki bezmlecznej
• łyżeczka oliwy z oliwek lub masła
• pół szklanki wody mineralnej
Warzywa oskrob, umyj, pokrój na małe kawałki (szybciej się ugotują), zalej wodą i gotuj do miękkości (sprawdzaj, czy woda się nie wygotowała i w razie potrzeby dolej). Po ugotowaniu całość zmiksuj, dodaj kleik lub kaszkę - starannie wymieszaj, a potem dołóż oliwę lub masło i znów wymieszaj. Jeśli zupka jest za gęsta dolej przegotowanej wody, a jeśli za rzadka - dodaj więcej kleiku.
Sok z buraka
Od 8. miesiąca
• pół szklanki przegotowanej wody mineralnej
• pół buraka czerwonego
• dwa jabłka
Buraka i jabłko umyj, cienko obierz, z jabłka usuń gniazdo nasienne. Pokrój wszystko na mniejsze kawałki i zmiksuj w blenderze (z zamykanym pojemnikiem). Powstały przecier przetrzyj przez sitko, dolej przegotowaną wodę i dobrze wymieszaj.
Gnocchi z sosem pomidorowym
Po 10. miesiącu
• garść makaronu typu gnocchi (muszelki)
• dwa pomidory
• łyżeczka posiekanej cebulki
• pół małego ząbka czosnku
• dwie łyżki rozdrobnionego łososia w sosie własnym (z puszki)
• łyżeczka oliwy
• szczypta bazylii
• kilka łyżek wody
Ugotuj makaron. Sparz pomidory i obierz ze skórki. Pokrój na kawałki, zmiksuj i przetrzyj przez sitko. Zrumień cebulkę na oliwie, dodaj przecier pomidorowy, czosnek, bazylię, wodę i podgrzewaj, mieszając, aż się zagotuje. Dodaj łososia i jeszcze przez chwilę podgrzewaj. Polej sosem ciepły makaron.
Ciasto marchewkowe
Po 12. miesiącu
• dwie szklanki startej marchewki
• dwie szklanki mąki pszennej
• szklanka cukru
• łyżka sody
• szklanka oleju
• pięć jajek
• łyżeczka przyprawy do piernika
Zetrzyj marchewkę na tarce o drobnych oczkach - jeśli jest bardzo soczysta, odciśnij sok. Umyj jajka, oddziel białka od żółtek. Do dużej miski włóż marchew, żółtka, cukier, olej i wszystko starannie wymieszaj dużą łyżką. Wsyp mąkę wymieszaną z sodą i wszystko jeszcze raz wymieszaj. Białka ubij na sztywną pianę, dodaj do masy i delikatnie wymieszaj. Przełóż masę do formy wyłożonej papierem do pieczenia. Rozgrzej piekarnik do 180 st. C, włóż ciasto i piecz mniej więcej 50 minut.