Dekada Edwarda Gierka

Polityka społeczno-gospodarcza

 kredyty zbożowe z ZSRR; zgoda Moskwy na szeroką współpracę gospodarczą z Zachodem; „cud gospodarczy”, którego podstawą były kredyty otrzymywane z Zachodu

· budowa drugiej Polski i propaganda sukcesu („Polska dziesiątą potęgą przemysłową świata”)

· narastająca inflacja i stopniowe załamywanie się rynku (od połowy lat 70.)

Umacnianie władzy

· eliminowanie opozycji w związkach zawodowych (m.in. aresztowanie działaczy strajkowych z r. 1970 pod zarzutami kryminalnymi)

· jednoczenie organizacji młodzieżowych - powstanie Federacji Socjalistycznych Związków Młodzieży Polskiej

· odwilż w stosunkach państwo-Kościół, zezwolenia na budowę nowych kościołów

· korupcja i prywata na szczytach władzy (kontrast z siermiężnym socjalizmem Gomułki)

· r. 1975 - reforma administracyjna kraju (49 województw) w celu dalszej centralizacji władzy; w ten sposób Edward Gierek chciał ograniczyć pozycję polityczną I sekretarzy komitetów wojewódzkich PZPR

Zmiany w konstytucji PRL

· zapowiedź zmian w konstytucji w maju 1975 r.; projekt zmian, zatwierdzony przez VII Zjazd PZPR, oznaczał dążenie do dalszego ograniczenia suwerenności wewnętrznej i zewnętrznej państwa polskiego

· protesty społeczne przeciw zmianom w konstytucji: list Episkopatu Polski do władz PRL - listopad 1975 r.; list 59, powołujący się na zapisy Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka i Aktu Końcowego KBWE, podpisany przez działaczy opozycyjnych - grudzień 1975 r.; list protestacyjny podpisany przez 101 wybitnych polskich intelektualistów i twórców kultury - styczeń 1976 r.

· zmiany w konstytucji, przegłosowane przez sejm 10 lutego 1976 r.; jedynym posłem, który wstrzymał się od głosu, był Stanisław Stomma z Koła Poselskiego „Znak”; wprowadzone zostały następujące nowe zapisy:

· PRL jest państwem socjalistycznym

· przewodnią siłą polityczną społeczeństwa w budowie socjalizmu jest PZPR

· PRL umacnia nierozerwalne więzy przyjaźni z ZSRR

Wydarzenia 1976 r. i opozycja demokratyczna

· 24 czerwca 1976 r. - premier Piotr Jaroszewicz przedstawia w Sejmie projekt podwyżki cen żywności; ceny mięsa i wędlin miały wzrosnąć o 69%, a cukru prawie o 100%

· 25 czerwca 1976 r. - strajki w Ursusie i Radomiu, walki uliczne z oddziałami milicji

· pomoc środowisk inteligencji dla aresztowanych robotników i ich rodzin - zbiórki pieniężne i pomoc prawna

· 23 września 1976 r. - Apel do społeczeństwa i władz PRL, informujący o powstaniu Komitetu Obrony Robotników; wśród sygnatariuszy byli m.in.: Jerzy Andrzejewski, Jacek Kuroń, Jan Józef Lipski, Antoni Macierewicz, Piotr Naimski, Antoni Pajdak, Wojciech Ziembiński; w kwietniu 1977 r. do KOR przystąpił Adam Michnik; KOR koncentrował się na działalności humanitarnej i wydawniczej (tworzenie tzw. drugiego obiegu, czyli ruchu wydawniczego poza zasięgiem cenzury)

· inne ugrupowania opozycji demokratycznej: Polskie Porozumienie Niepodległościowe, Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela, Ruch Młodej Polski, Konfederacja Polski Niepodległej

· 16 października 1978 r. - wybór kardynała Karola Wojtyły na papieża; Jan Paweł II pierwszym od 455 lat papieżem nie-Włochem

· czerwiec 1979 r. - pielgrzymka papieża Jana Pawła II do Polski 

 

---