H. Markiewicz: Narrator i autor

• każda wypowiedź to następstwo działań psychofizycznego sprawcy - autora,

• autorstwo może być zbiorowe, autor może wykonywać pomysły innych osób; wypowiedź autora może ulec przekształceniom;

• autor zewnętrzny - może być rekonstruowany jako realny człowiek, można zajmować się 1 z jego ról społecznych, można stworzyć jego osobowość twórczą na podstawie postaw i przekonań istotnych ze względu na wypowiedź;

• osobowość publiczna autora zewnętrznego - dane personalne i biograficzne, upowszechnione, które stały się faktem społecznym - w świadomości społecznej zespoliły się z jego nazwiskiem i uczestniczą jako tło percepcyjne dla jego wypowiedzi;

• autor ujawniający się w samej wypowiedzi (ujawniany przez działania interpretacyjne czytelnika / badacza) - przeważnie nazwany na początku / końcu wypowiedzi - podmiot dokonujący tekstotwórczych operacji, osobowość implikowana przez właściwości wypowiedzi; może różnić się od osobowości autora zewnętrznego;

• autor wewnętrzny = podmiot tekstowy. Odrębność autora wewnętrznego i podmiotu tekstowego ujawnia się w utworach literatury pięknej, posługujących się fikcją;

• Kayser - narrator to rola autora;

• Okopień-Sławińska - autor wewnętrzny to nie to samo, co podmiot liryczny czy narrator;

• Wayne C. Booth - narrator nieupostaciowany = autor;

• narrator odrębny (fingowany) - ten, którego dane personalne są niezgodne z autorskimi; gdy pojawiają się oceny / poglądy niezgodne z autorskimi. Kategorię narratora fingowanego można udowodnić. Kategorię narratora autorskiego - tylko falsyfikować.

Narrator I i III osobowy. Stanzel wprowadził jeszcze narratora personalnego - mediatyzującego - opowiadającego w III osobie, ale utożsamiającego się z określoną postacią utworu. Genette wyeksponował perspektywę narracyjną i głos narracyjny (rozróżnienie między pytaniem kto patrzy i kto mówi).

Narracja jednopodmiotowa:

• zróżnicowanie narratorów wyznacza sposób przekazu narracji (mówiona - sposób brzmieniowy; pisana - sposób napisowy. Też: narracja mówiona odtwarzająca uprzednio zredagowaną narrację pisaną, narracja pisana, imitująca mówioną);

• ze względu na modalność - narrator autorski (=narrator wewnętrzny) i narrator fingowany (odrębny od autora wewnętrznego). Narrator autorski - asertujący lub fingujący. Asertujący - mówi szczerze albo nie, mówi prawdę albo nie, ale zawsze przekazuje treści wypowiedzi jako swoje przekonania. Fingujący - wytwarza fikcję literacką, quasi-sądy (q-s to też zdania relacjonujące, przytaczające tok myśli i doznań innych);

• s. 97. narratora fingującego, który w pełni upodabnia swą wypowiedź do zakresu poznawczego i cech gatunkowo-stylistycznych wypowiedzi asertowanych można nazwać narratorem pseudoasertującym;

• narrator fingowany - to podmiot tekstowy, który przez swoje cechy oddala się od autora, najczęściej występuje jako narrator asertujący relatywnie (ze swojego stanowiska), modalność narratora często jest niewyraźna.

1

---