Problemy pacjentów z cukrzycą
Mgr Anna Gawor
Cukrzyca
(łac. diabetes mellitus) - grupa chorób metabolicznych charakteryzująca się hiperglikemią (podwyższonym poziomem cukru we krwi) wynikającą z defektu produkcji lub działania insuliny wydzielanej przez komórki ß trzustki. Przewlekła hiperglikemia wiąże się z uszkodzeniem, zaburzeniem czynności i niewydolnością różnych narządów, szczególnie oczu, nerek, nerwów, serca i naczyń krwionośnych
Najczęstsze postacie cukrzycy
wynikają ze zmniejszonej wrażliwości tkanek na insulinę (insulinooporność) wymagającej nadmiernej ilości przekraczającej zdolność wydzielania w cukrzycy typu 2, z upośledzenia/zaprzestania wydzielania związanego z uszkodzeniem/zniszczeniem komórek ß w wyspach trzustki skutkujących niedoborem insuliny w cukrzycy typu 1, bądź ze zmian hormonalnych związanych z okresem ciąży w cukrzycy ciężarnych.
Typy 1 i 2 są wielogenowe, tzn. są rezultatem mutacji w wielu genach, w odróżnieniu od monogenowych, np. typu MODY.
Zasadą współczesnej terapii cukrzycy
jest leczenie wszystkich zaburzeń towarzyszących chorobie, a nie tylko kontrola gospodarki węglowodanowej. Dążenie do normalizacji masy ciała, zwiększenie aktywności fizycznej, właściwa dieta, leczenie częstych w cukrzycy zaburzeń lipidowych, nadciśnienia tętniczego i innych chorób układu krążenia oraz utrzymywanie glikemii w przedziale wartości możliwie najbardziej zbliżonym do niecukrzycowych (normo-glikemii) zmniejsza ryzyko rozwoju powikłań choroby.
Cukrzyca typu 1
stanowi ok. 10% wszystkich przypadków zachorowań na cukrzycę.
Najczęściej dotyczy dzieci, młodzieży i osób przed 30. rokiem życia (w 85-90%), chociaż w 10-15% może wystąpić u osób powyżej 30.r. ż.
Początek choroby ma najczęściej miejsce między 12-15. rokiem życia
Patofizjologia
Zjawiska etiopatogenetyczne zachodzące chronologicznie w historii naturalnej cukrzycy typu 1 można podzielić na 3 fazy:
autoimmunizacja - powstawanie autoprzeciwciał
autoagresja - niszczenie komórek β wysp trzustkowych
klinicznie jawna cukrzyca typu 1
Patofizjologia
Jedynie komórki B (β) znajdujące się w wyspach trzustkowych (wyspach Langerhansa) mają zdolność do produkcji insuliny. Ich uszkodzenie przez proces autoimmunologiczny prowadzi do bezwzględnego niedoboru insuliny. Insulina jest głównym hormonem anabolicznym, który jest niezbędny do prawidłowego metabolizmu węglowodanów, tłuszczów i białek.
Gdy insulina nie działa na komórki, dochodzi do sytuacji, którą można nazwać "głodem w obfitości". We krwi jest zbyt wysokie stężenie glukozy (hiperglikemia), ale nie pobudzone insuliną komórki nie pobierają jej wydajnie. Ponieważ wątroba otrzymuje od organizmu informację, że komórki nie dostają należnej im dawki glukozy, uwalnia do krwi zmagazynowaną glukozę. Stężenie glukozy rośnie dalej. Brak insuliny wzmaga też przekształcanie aminokwasów w glukozę. Komórki, nie mogąc korzystać z energii zawartej w glukozie, przestawiają się na alternatywne źródła energii - zaczynają intensywnie rozkładać białka i tłuszcze. W wyniku rozpadu tłuszczów powstają ciała ketonowe. Dochodzi do zakwaszenia krwi (kwasica ketonowa, acydoza, ketoza). Całkowity brak insuliny prowadzi do ciężkich zaburzeń metabolicznych pod postacią kwasicy ketonowej i śpiączki ketonowej. Nieleczone to zaburzenie prawie zawsze kończy się śmiercią.
Objawy
Objawy choroby to:
W moczu pojawia się glukoza (glukozuria) i ciała ketonowe
Senność i zmęczenie
Rozmyte widzenie
Silne pragnienie, silny głód (polidypsja)
Częste oddawanie moczu (poliuria, inaczej częstomocz)
Utrata wagi
Nudności
Oddech może nabrać zapachu acetonu
Leczenie
W celu zapobieżenia tym powikłaniom konieczne jest wprowadzenie leczenia substytucyjnego insuliną, podawaną do organizmu z zewnątrz. To leczenie konieczne jest do końca życia. Insulinę podaje się podskórnie, za pomocą strzykawek, penów (piór) insulinowych lub pompy insulinowej. Aby jak najlepiej naśladować wydzielanie insuliny przez trzustkę, stosuje się różne rodzaje preparatów insuliny, o różnym tempie uwalniania do krwi. Większość preparatów insuliny wytwarza się w organizmach modyfikowanych genetycznie - drożdżach i bakteriach Escherichia coli.
Zapotrzebowanie na insulinę zależy od bardzo wielu czynników i zmienia się w krótkim czasie. Pacjenci z cukrzycą typu 1 narażeni są na występowanie incydentów hipoglikemicznych
Cukrzyca typu 1
(dawniej nazywana insulinozależną, IDDM (Insulin Dependent Diabetes Mellitus) lub typu dziecięcego) - jest spowodowana rzeczywistym brakiem insuliny na skutek uszkodzenia komórek ß wysp Langerhansa trzustki. Jedynie te komórki mogą wytwarzać insulinę. Choroba pojawia się najczęściej u dzieci i osób młodych, choć może się rozpocząć nawet po 80. roku życia. Leczenie wymaga stałego podawania insuliny. Zwykle przyczyną choroby jest uszkodzenie komórek β przez własny układ odpornościowy (autoagresja, stąd również nazwa: cukrzyca autoimmunologiczna). Tempo niszczenia komórek może być szybkie lub wolne. Postać szybko postępująca zwykle występuje u dzieci.
LADA
Wolno postępująca postać cukrzycy występująca u dorosłych nosi nazwę utajonej cukrzycy autoimmunologicznej dorosłych (LADA - Latent Autoimmune Diabetes in Adults). U 85-90% osób z cukrzycą typu 1 w chwili wykrycia choroby występują przeciwciała przeciwwyspowe i (lub) przeciwinsulinowe albo przeciwko dekarboksylazie kwasu glutaminowego (GAD), które są markerami procesu autoimmunologiczego. Osoby z cukrzycą typu I statystycznie częściej zapadają na inne choroby autoimmunologiczne, m.in. chorobę Gravesa-Basedowa, chorobę Hashimoto i chorobę Addisona. U osób pochodzenia afrykańskiego i azjatyckiego istnieją postacie cukrzycy typu 1 o nieznanej etiologii (postać idiopatyczna), bez objawów procesu autoimmunologicznego.
Ostatecznie przeżycie osoby z tą postacią cukrzycy jest uzależnione od zewnętrznego podawania insuliny. Wydzielanie insuliny jest u nich znikome bądź w ogóle nieobecne, co przejawia się małym lub niewykrywalnym stężeniem peptydu C (fragmentu białkowego powstającego podczas produkcji insuliny) w osoczu. U osób z tą postacią choroby istnieje większe ryzyko wystąpienia kwasicy ketonowej.
Cukrzyca typu 2
Cukrzyca typu 2 (dawniej nazywana insulinoniezależną, ang. Non-Insulin Dependent Diabetes Mellitus, w skrócie NIDDM) - to najczęstsza postać cukrzycy.
U chorych zaburzone jest zarówno działanie, jak i wydzielanie insuliny, przy czym dominującą rolę może odgrywać jedna lub druga nieprawidłowość. Chorzy są mało wrażliwi na działanie insuliny (insulinooporność). Zwykle w początkowej fazie choroby insulina jest wydzielana w większej ilości - ale niewystarczająco do zwiększonych insulinoopornością potrzeb organizmu. Po pewnym czasie jej wydzielanie spada wskutek zniszczenia nadmiernie obciążonych komórek β wysepek Langerhansa. Dokładne przyczyny rozwoju tych zaburzeń nie są jeszcze poznane. Leczenie polega zazwyczaj na redukcji masy ciała, stosowaniu diety cukrzycowej, wysiłku fizycznego oraz doustnych leków przeciwcukrzycowych, u części chorych po pewnym czasie trwania choroby konieczna jest insulinoterapia
Cukrzyca typu 2
. Cukrzyca typu 2 występuje najczęściej u osób starszych, z otyłością lub innymi zaburzeniami metabolicznymi.
Otyłość, zwłaszcza nadmiar tkanki tłuszczowej w okolicy brzusznej, powoduje oporność na insulinę.
Cukrzyca ciężarnych
Cukrzyca ciężarnych - przejściowe zaburzenie, rozpoznawane na podstawie podwyższonego stężenia glukozy we krwi (któremu może towarzyszyć obecność glukozy w moczu), pojawiające się u zdrowych dotąd kobiet i ustępujące całkowicie po zakończeniu ciąży. Niemniej stanowi ono zagrożenie dla płodu i kobiety, a ponadto u 30-50% kobiet, u których stwierdzano cukrzycę ciężarnych, w ciągu najbliższych 15 lat rozwija się cukrzyca typu 2. Uważa się, że przyczyną cukrzycy ciężarnych są zmiany fizjologiczne związane z ciążą:insulinooporność wywołana przez hormony łożyskowe (laktogen, hormon wzrostu), zaburzenia wydzielania insuliny i zwiększone wydzielanie glukozy przez wątrobę. U 3-8% kobiet trzustka nie jest w stanie zaspokoić zwiększonego zapotrzebowania na insulinę.
Cukrzyca ciężarnych przejawia się głównie w 3 trymestrze, gdy najsilniej działają te hormony.
Cukrzyca ciężarnych
Zagrożenia dla kobiety: Zagrożenie przedwczesnym porodem, stan przedrzucawkowy, zwiększone prawdopodobieństwo cięcia cesarskiego.
Zagrożenia dla płodu: Makrosomia płodu - glukoza i aminokwasy przenikając przez barierę łożyskową pobudzają przerost wysp trzustkowych płodu, co prowadzi u niego do zwiększenia wydzielania działającej anabolicznie insuliny. Skutkiem jest nadmierne wykorzystanie substratów do budowy własnych tkanek i duża masa urodzeniowa. Nadmiar moczu wydalanego przez płód powoduje wielowodzie, które może prowadzić do przedwczesnego porodu. Znaczna hiperglikemia u matki może doprowadzić do kwasicy u płodu, obumarcia wewnątrzmacicznego bądź wad wrodzonych m.in. cewy nerwowej i serca (kardiomiopatia).
Leczenie - dietą, w razie niepowodzenia insuliną.
Inne rodzaje i przyczyny cukrzycy
zaburzenia działania komórek β warunkowane genetycznie (cukrzyca typu MODY opisano mutacje 8 różnych genów (MODY1-8), mutacje genów mitochondrialnych)
warunkowane genetycznie defekty działania insuliny
LADA - autoimmunologiczna postać cukrzycy zbliżona do cukrzycy typu 1 ujawniająca się w wieku dorosłym
choroby zewnątrzwydzielniczej części trzustki (np. w przebiegu mukowiscydozy, zapaleń, nowotworów, hemochromatozy)
endokrynopatie (np. choroba Cushinga, nadczynność tarczycy, guz chromochłonny nadnerczy, glukagonoma, somatostatinoma, akromegalia)
cukrzyca wywołana przez leki lub inne substancje chemiczne (np. glukokortykoidy, hormony tarczycy, dilantyna, α-interferon)
cukrzyca wywołana przez zakażenia (np. różyczka wrodzona, wirus cytomegalii)
inne zespoły o podłożu genetycznym, mogące przebiegać z cukrzycą (zespół Downa, zespół Klinefeltera, zespół Turnera, zespół Pradera-Williego, ataksja Friedreicha, pląsawica Huntingtona, porfiria)
rzadkie postacie cukrzycy o podłożu immunologicznym
cukrzyca noworodkowa - spowodowana defektem podjednostki Kir 6.2 kanału potasowego w komórkach β; ujawnia się zwykle w wieku niemowlęcym, może być skutecznie leczona przez stosowanie doustnych pochodnych sulfonylomocznika
Genetyczne uwarunkowania cukrzycy
Czynniki predysponujące
Podatność na cukrzycę typu 1 i 2 jest dziedziczna. Wydaje się jednak, że nawet u tych, którzy odziedziczą skłonność do cukrzycy typu 1 konieczny jest czynnik środowiskowy.
Typ 1 jest wywoływany przez pewne infekcje (głównie wirusowe) lub (u mniejszej grupy pacjentów), przez stres lub ekspozycję środowiskową (m.in. na leki i niektóre związki chemiczne).
Jako możliwe czynniki środowiskowe podejrzewano wirusy czy białka mleka krowiego. Istnieją indywidualne podatności genetyczne na pewne czynniki, które mogą wywołać cukrzycę, co powiązano z konkretnymi genotypami HLA. Prawdopodobnie za podatność odpowiada wiele genów. Wcześniej przejawiające się przypadki są zwykle silniej uwarunkowane genetycznie - jeśli jedno spośród bliźniąt jednojajowych zachorowało przed 6 rokiem życia, drugie zachorowało w 60% przypadków. Gdy choroba objawiła się po 25 roku życia, rodzeństwo zachorowało jedynie w 5% przypadków. Niewielka część osób z cukrzycą typu 1 posiada zmutowany gen, który jest przyczyną cukrzycy MODY.
Genetyczne uwarunkowania cukrzycy
Typ 2 ma silniejsze powiązanie z dziedziczeniem. Krewni pierwszego stopnia osoby chorej na cukrzycę typu 2 mają znacznie większe ryzyko powstania cukrzycy tego typu. Im więcej chorych krewnych się posiada, tym większe ryzyko. W przypadku wystąpienia choroby u jednego z bliźniąt jednojajowych, ryzyko wystąpienia u drugiego jest bliskie 100%. Jednymi z genów mających znaczenie dla rozwoju cukrzycy typu 2 są KCNJ11, który koduje kanał potasowy wysepek wrażliwy na ATP, Kir6.2 oraz TCF7L2, który reguluje ekspresję genuproglukagonu a co za tym idzie produkcję peptydu przypominającego glukagon-1. Dodatkowo, dla samej otyłości (która jest osobnym czynnikiem ryzyka cukrzycy typu 2) dziedziczenie ma duże znaczenie. Podobnie jak w typie 1, uważa się, że za podatność odpowiada wiele genów.
Różne zespoły o podłożu genetycznym mogą także przebiegać z cukrzycą, jak na przykład dystrofia miotoniczna oraz choroba Friedreicha. Zespół Wolframa jest zaburzeniemneurodegeneracyjnym dziedziczonym autosomalnie recesywnie, którego pierwsze objawy pojawiają się w dzieciństwie. Należą do nich: moczówka prosta, cukrzyca typu 1, atrofia nerwu wzrokowego oraz wrodzona głuchota.
Rozpoznanie
Stężenie glukozy we krwi
Podstawowym objawem cukrzycy jest podwyższenie stężenia glukozy we krwi. W zależności od zaawansowania choroby może ono występować jedynie po spożyciu węglowodanów lub niezależnie od niego. Zawartość cukru we krwi (glikemię) podaje się w miligramach na 100 ml krwi (mg%) lub w milimolach na litr (mmol/l); związek między nimi określany jest wzorem [mmol/l] x 18 = mg%. I tak prawidłowa glikemia na czczo to 60-99 mg/dl (3,4-5,5 mmol/l), w 2 godzinie testu doustnego obciążenia glukozą glikemia poniżej 140 mg/dl (7,8 mmol/l). Za normoglikemię, czyli poziom cukru we krwi u zdrowego człowieka, przyjmuje się przedział 80-120 mg%.
Normy według wytycznych WHO.
Niższe stężenie glukozy oznacza hipoglikemię, a wyższe oznacza:
stan przedcukrzycowy (ang. prediabetes) czyli:
nieprawidłowa glikemia na czczo (ang. IFG - Impaired Fasting Glucose): na czczo 100-125 mg/dl (5,6-6,9 mmol/l) lub
nieprawidłowa tolerancja glukozy (ang. IGT - Impaired Glucose Tolerance): w 2 godzinie testu doustnego obciążenia glukozą glikemia 140-199 mg/dl (7,8-11 mmol/l).
cukrzycę, gdy:
stężenie glukozy zmierzone o dowolnej porze doby przekracza 200 mg/dl i występują objawy hiperglikemii (polidypsja, poliuria),
dwukrotnie poziom glukozy na czczo przekracza 126 mg/dl (7,0 mmol/l),
w 2 godzinie testu doustnego obciążenia glukozą poziom glukozy przekracza 200 mg/dl (11,1 mmol/l).
Hemoglobina glikowana
Obecnie norma to 6,5% -zbyt niska wartość to epizody niedocukrzenia .
Jednym ze wskaźników stężenia glukozy jest frakcja hemoglobiny, która uległa glikacji (przez glukozę znajdującą się we krwi), hemoglobina glikowana (HbA1c).
Badanie odzwierciedla średnie stężenie glukozy w ciągu ostatnich 2-3 miesięcy (a dokładniej, z okresu długości "życia" erytrocytów), z czego największy wpływ ma ostatnie 30 dni (około 50% wpływu na wysokość parametru). Wartość progowa zależy od metody oznaczenia stosowanej przez laboratorium, zazwyczaj za nieprawidłową uważa się HbA1c powyżej 6% (taka normę uznaje się na podstawie badania DCCT). Wartość HbA1c przy diagnozie ma znaczenie jedynie pomocnicze, u chorych używa się jej natomiast jako wskaźnika skuteczności terapii (z zastrzeżeniem, że odzwierciedla średnią glikemię), przyjmując zwykle za oznakę dobrej kontroli glikemii HbA1c poniżej 7%, 6,5% . Chorzy utrzymujący niską HbA1c mają rzadziej powikłania cukrzycy. Zbyt niska wartość HbA1c sugeruje częste hipoglikemie. Wskaźnik jest niewiarygodny przy wariantach hemoglobiny.
Hemoglobina glikowana nie może służyć do rozpoznania cukrzycy.
Inne objawy
Do najbardziej charakterystycznych objawów cukrzycy należą:
poliuria (wielomocz) - Jeżeli stężenie glukozy w osoczu (bo to on ulega filtracji) przekroczy próg nerkowy (zwykle ok. 160-180 mg%), komórki nabłonka cewek nerkowych nie są w stanie zresorbować glukozy z przesączu (mocz pierwotny) z powodu przekroczenia transportu maksymalnego dla glukozy, w związku z czym przedostaje się do moczu ostatecznego, gdyż nie jest resorbowana w dalszych odcinkach nefronu.
Pojawia się glukozuria (cukromocz), czyli wydalanie glukozy z moczem oraz wielomocz - powyżej 3 l na dobę (glukoza jest substancją osmotycznie czynną, zatrzymuje wodę i pociąga ją za sobą).
polidypsja (zwiększone pragnienie) - Zwiększona utrata wody z moczem powoduje olbrzymie pragnienie i wysychanie błon śluzowych i skóry.
polifagia (żarłoczność, wilczy głód) - Z powodu braku insuliny, glukoza znajdująca się we krwi nie może dostać się do tkanek, w których mogłaby być zużyta. W związku z tym organizm, mimo normalnej lub często zwiększonej podaży pożywienia, głoduje (tzw. "głód wśród obfitości", obfitości, bo towarzyszy znaczna nawet hiperglikemia). Chory jest senny i zmęczony, odczuwa silny głód i mimo prób jego zaspokajania traci na wadze.
Organizm nie mogący korzystać z cukru jako składnika odżywczego, zaczyna zużywać w celu odżywiania duże ilości tłuszczów . W wyniku rozpadu tłuszczów powstają ciała ketonowe, które pojawiają się we krwi (ketonemia), a później w moczu (ketonuria); oddech może nabrać zapachu acetonu (w wyniku dekarboksylacji acetooctanu do acetonu pod wpływem tlenu zawartego w powietrzu). Mogą wystąpić nudności.
Często chorzy tracą ostrość widzenia.
Powyższe objawy są typowe dla cukrzycy typu 1, w cukrzycy typu 2 hiperglikemia zwykle nie jest na tyle nasilona, by wywołać pełen ich zestaw. Mimo to u chorych mogą się już rozwijać powikłania cukrzycy.
Kliniczne badania osób podejrzanych o zachorowanie na cukrzycę
Oznaczanie poziomu glukozy we krwi na czczo i po posiłkach
Test na wykrycie obecności glukozy w moczu
Oznaczenie stężenia hemoglobiny glikowanej (HbA1c)
Badanie moczu i osocza krwi pod kątem obecności ciał ketonowych
Patofizjologiczne badanie krwi w celu wykrycia ewentualnej obecności przeciwciał przeciwjądrowych (w przypadku cukrzycy NOBO)
Krzywa glikemiczna (OGTT - test doustnego obciążenia glukozą)
Reakcja pacjenta na podanie insuliny
Ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2 może być zredukowane w wielu przypadkach poprzez dokonanie zmian w diecie oraz zwiększenie aktywności fizyczne.
Amerykańskie Towarzystwo Diabetologiczne (American Diabetes Association, ADA) zaleca utrzymywanie normalnej masy ciała, podejmowanie przynajmniej 2,5 godzin ćwiczeń fizycznych tygodniowo (szybki, nieprzerwany spacer wydaje się wystarczający), spożywanie umiarkowanej ilości tłuszczów, przyjmowanie w pokarmie odpowiedniej ilości błonnika oraz całych ziaren. ADA nie zaleca spożycia alkoholu jako sposobu prewencji, ale umiarkowane spożycie alkoholu może zredukować ryzyko (chociaż większe spożycie wiąże się ze znaczącymi efektami negatywnymi dla organizmu). Istnieje niedostateczna liczba dowodów na korzyści kliniczne z jedzenia pokarmów o niskim indeksie glikemicznym.
Niektóre badania wykazały opóźnienie wystąpienia cukrzycy u pacjentów ze zwiększonym ryzykiem w przypadku profilaktycznego przyjmowania metforminy.Pacjenci przyjmujący hydroksychlorochinę na reumatoidalne zapalenie stawów mieli zmniejszone ryzyko cukrzycy o 77%. Karmienie piersią może także mieć znaczenie w zapobieganiu cukrzycy typu 2 u matek.
Powikłania cukrzycy
Kwasica ketonowa (DKA - Diabetic Ketoacidosis) jest niebezpiecznym powikłaniem i stanem bezpośrednio zagrażającym życiu. Brak insuliny powoduje rozkładanie tłuszczów i związanego z nim powstawania ciał ketonowych, które przechodzą do krwi i moczu chorego. Objawy to odwodnienie, głęboki i szybki oddech (oddech Kussmaula, często o zapachuacetonu), często ból brzucha, senność. Kwasica ketonowa może doprowadzić do wstrząsu i śpiączki. Szybkie podjęcie leczenia zwykle zapewnia pełne wyleczenie. Zwykle zdarza się chorym na cukrzycę typu 1, wskutek całkowitego braku insuliny.
Nieketonowy stan hiperosmolarny
lub kwasica hiperosmotyczna - występuje stosunkowo rzadko, dotyczy zwykle starszych osób chorujących na cukrzycę typu 2.
Wysokie stężenie glukozy we krwi powoduje osmotyczną utratę wody z komórek i dalej utratę wody wydalanej z glukozą w moczu. Jeśli braki płynów nie są uzupełniane, prowadzi to do skrajnego odwodnienia i braku równowagi elektrolitowej.
Postępowanie zaburzeń świadomości może doprowadzić do śpiączki. We krwi chorych stwierdza się bardzo wysokie stężenie glukozy bez rozwoju kwasicy ketonowej. Rokowanie jest bardzo poważne niekorzystne, śmiertelność wynosi około 40%.
Hipoglikemia
grozi chorym leczącym się insuliną lub doustnymi środkami zwiększającymi wydzielanie insuliny.
Zwykle pojawia się po przyjęciu niewłaściwej dawki leku, nie przyjmowaniu pokarmów lub niestrawieniu posiłku, wraz z którym lek był przyjmowany, a także po wysiłku fizycznym, którego nie zrekompensowano odpowiednią dawką glukozy w jedzeniu lub zmniejszeniem dawki leku.
Zbyt niskie stężenie glukozy we krwi może objawić się u chorego potami, niepokojem, pobudzeniem, dreszczami, głodem. W krańcowych przypadkach może dojść do utraty świadomości, śpiączki lub drgawek - wtedy niezbędna jest hospitalizacja.
Hipoglikemia
Osoby chore na cukrzycę zwykle rozpoznają wcześnie objawy hipoglikemii i mogą jej skutecznie zapobiegać zjadając lub wypijając odpowiednik przynajmniej 10-20 g glukozy (cukierki, cukier, słodki napój). Jeśli chory nie jest w stanie przyjąć glukozy doustnie, można mu podać domięśniowo glukagon (osoby chore zwykle mają podręczny zestaw z glukagonem), który powoduje uwolnienie glukozy z zapasów glikogenu w wątrobie. Ten sposób nie jest skuteczny, gdy glikogen został już wcześniej zużyty (np. wcześniejszym zastosowaniem glukagonu).
Przewlekłe powikłania
Duże owrzodzenie stopy z widoczną martwicą w przebiegu zespołu stopy cukrzycowej
Dno oka w cukrzycy
powikłania
Wieloletnia cukrzyca prowadzi do wielu groźnych powikłań, które dotyczą wielu narządów. Ryzyko wystąpienia i postęp przewlekłych powikłań zależą głównie od kontroli metabolicznej cukrzycy. Osoby o dobrze wyrównanej cukrzycy są w znacznie mniejszym stopniu zagrożone przewlekłymi powikłaniami. Przyczyną powstawania powikłań są uszkodzenia naczyń krwionośnych: mikroangiopatia, dotycząca drobnych naczyń i naczyń włosowatych oraz makroangiopatia prowadząca do zmian miażdżycowych naczyń o średniej i dużej średnicy.
Mikroangiopatia
powoduje uszkodzenia:
narządu wzroku - zmiany naczyń siatkówki czyli retinopatia cukrzycowa, zaćma, zmiany dotyczące naczyniówki. Najpoważniejszym skutkiem uszkodzenia narządu wzroku jest ślepota;
nerek - nefropatia cukrzycowa, czyli uszkodzenie funkcji nerek prowadzące do ich niewydolności (konieczność leczenia dializami lub przeszczepem nerki);
włókien nerwowych - neuropatie: polineuropatia cukrzycowa o charakterystycznych objawach "rękawiczkowych" i "skarpetkowych" (zaburzenia czucia, uczucie drętwienia, bólu lub parzenia dłoni i stóp) oraz cukrzycowa neuropatia autonomicznego układu nerwowego - objawy zależą od lokalizacji zmian i mogą obejmować na przykład: zaburzenia pracy serca, nieprawidłowości ciśnienia tętniczego, zaburzenia pracy przewodu pokarmowego (głównie uporczywe biegunki), zaburzenia w oddawaniu moczu, impotencja.
Makroangiopatia
prowadzi do zwiększonej zapadalności na choroby układu sercowo-naczyniowego, które stanowią w ok. 80% przyczynę śmierci w tej grupie chorych. Najważniejsze powikłania naczyniowe występujące u diabetyków to: choroba niedokrwienna serca i zawał mięśnia sercowego;
zespół stopy cukrzycowej - zaburzeń ukrwienia i unerwienia stopy, mogących prowadzić do owrzodzeń i deformacji stopy, infekcji a w konsekwencji do martwicy i konieczności mniejszych lub większych amputacji;
udar mózgu - prowadzący do różnego stopnia uszkodzenia mózgu.
U diabetyków mogą ponadto występować m.in.:
zmiany metaboliczne, takie jak
nabyta hiperlipidemia,
spadek odporności.
gorsze gojenie się ran
zmiany skórne.
Zdarza się, że to właśnie dzięki ich obecności rozpoczyna się diagnostykę, w wyniku której rozpoznaje się chorobę podstawową. Do najczęstszych zmian skórnych towarzyszących cukrzycy należą: infekcje skóry, owrzodzenia, tzw. gruba skóra, rogowacenie ciemne, kępki żółte wysiewne i rumieniec cukrzycowy. Rzadziej występują: świąd skóry, obumieranie tłuszczowe, ziarniniak obrączkowy, dermopatia cukrzycowa i bullosis diabeticorum. Zdarzają się też reakcje skórne związane z przyjmowaniem leków przeciwcukrzycowych.
Leczenie
Stężenie glukozy we krwi zmienia się bardzo dynamicznie. W związku z tym we wszystkich typach cukrzycy najlepsze wyniki leczenia osiąga się przy aktywnym udziale chorego w leczeniu. Wyedukowany chory, prowadzący odpowiedni tryb życia i dostosowujący samodzielnie terapię do zapotrzebowania ma dużą szansę uniknięcia powikłań.
Insulinoterapia
Insulinoterapia to podstawowe leczenie dla chorych na cukrzycę typu 1.
Ma również zastosowanie u chorych na cukrzycę typu 2, u których nie wystarcza odpowiednia dieta, tryb życia i doustne leki przeciwcukrzycowe oraz u kobiet z cukrzycą ciążową.
Peny do insuliny
Analogi insuliny i insuliny
Analogi insuliny lispro (np. Humalog) i aspart (np. NovoRapid) podane podskórnie działają dużo szybciej niż insulina ludzka, z wyraźniejszym szczytem działania.
Są też analogi długodziałające, jak glargina (np. Lantus) i detemir (np. Levemir), powoli się uwalniające. Wcześniej uzyskiwano podobny efekt sporządzając zawiesiny z dodatkiem protaminy (tzw insuliny NPH - Neutral Protamine Hagedorn, czyli np.: Gensulin N, Humulin N, Insulatard) lub cynku.
Różne preparaty insulin zaczynają działać od 15 min. do 6 godzin po wstrzyknięciu, działają przez 3 do 24 godzin, szczyt aktywności mają od 1 godz. do 14 godz. po podaniu lub są pozbawione wyraźnego szczytu działania
Podawana insulina ma naśladować naturalny rytm wydzielania insuliny przez trzustkę - a więc pewne bazowe zapotrzebowanie (pokrywane insuliną długodziałającą) oraz insulinę potrzebną do zrównoważenia posiłków (insulina ludzka lub szybkodziałające analogi insuliny).
Tzw. intensywna insulinoterapia oznacza dostosowywanie na bieżąco przez chorego ilości insuliny do spożywanych posiłków, wysiłku fizycznego i innych czynników - w odróżnieniu od terapii tradycyjnej, w której to posiłki i tryb życia są dostosowane do wstrzykiwanej insuliny.
Pompa insulinowa
Specjalnym trybem leczenia jest podawanie insuliny za pomocą pompy insulinowej. Pompa insulinowa zapewnia stały podskórny dopływ insuliny (zwykle szybkodziałającego analogu lub insuliny ludzkiej) i pozwala na najlepsze wyrównanie glikemii spośród rozwiązań dostępnych na rynku, zwłaszcza przy zmiennym dobowym zapotrzebowaniu podstawowym na insulinę, wymaga jednak dużego zaangażowania chorego we własną terapię, a źle stosowana grozi kwasicą ketonową.
Doustne leki przeciwcukrzycowe
Doustne leki przeciwcukrzycowe stosowane są w cukrzycy typu 2. Główne mechanizmy działania poszczególnych grup leków:
zwiększają wydzielanie insuliny (pochodne sulfonylomocznika i meglitynidy, np. repaglinid),
hamują uwalnianie glukozy z wątroby (metformina),
hamują uwalnianie glukozy z węglowodanów złożonych w jelicie (inhibitory alfa-glukozydazy),
zmniejszają insulinooporność tkanek (tiazolidynediony i pokrewne leki z grupy agonistów receptorów PPAR-γ).
Wysiłek fizyczny, dieta i tryb życia
W większości przypadków cukrzycę typu 2 daje się początkowo dobrze kontrolować za pomocą odpowiedniej diety i wysiłku fizycznego. Ponieważ ten typ cukrzycy wiąże się zwykle z nadwagą, utrata wagi zwiększa wrażliwość na insulinę. Wysiłek fizyczny działa podobnie, poza tym pomaga zapobiegać powikłaniom cukrzycy. Odpowiednia dieta (produkty o niskim indeksie glikemicznym, złożone węglowodany, zmniejszona ilość tłuszczów nasyconych, więcej rozpuszczalnego błonnika) zmniejsza hiperglikemie poposiłkowe i pozwala zapobiegać powikłaniom.
W cukrzycy typu 1
ograniczenia dietetyczne nie są tak istotne. Poza koniecznością dopasowania dawek insuliny do spożywanych pokarmów (lub odwrotnie) zaleca się unikanie produktów o bardzo wysokim indeksie glikemicznym i produktów mogących przyspieszać rozwój powikłań (jak miażdżyca). Wysiłek fizyczny pomaga zapobiegać powikłaniom. We wszystkich typach cukrzycy bardzo ważne jest unikanie palenia tytoniu i picia alkoholu - środki te zwiększają prawdopodobieństwo powikłań cukrzycy.
Cukrzyca a alkohol
Ponieważ niektóre z objawów hipoglikemii (drżenie rąk, problemy z utrzymaniem równowagi, u niektórych chorych agresywność), są podobne do objawów upojenia alkoholowego, zdarzają się przypadki nieudzielenia pierwszej pomocy osobom znajdującym się w stanie głębokiego niedocukrzenia. Dlatego ważne, by osoby w otoczeniu chorego znały objawy hipoglikemii i przebieg tego powikłania, aby były w stanie we właściwy sposób zareagować. Z tego też powodu osoby chore oprócz glukagonu często posiadają przy sobie różnego rodzaju wyróżniki (karty cukrzyka, opaski na dłoń) informujące o chorobie oraz sposobie postępowania w przypadku utraty przytomności.
U chorego na cukrzycę insulinozależną spożywanie alkoholu wzmaga działanie insuliny, co może prowadzić do ostrej hipoglikemii. Jest ona wtedy szczególnie niebezpieczna, ponieważ wątroba zajęta neutralizacją alkoholu słabiej odpowiada na glukagon. W takim przypadku pomoc polega na dożylnym podaniu glukozy, co wymaga natychmiastowej hospitalizacji lub wezwania pogotowia ratunkowego. Alkohol absorbuje insulinę, blokując jej działanie, ale w przeciwieństwie do niej jest rozkładany. Uwolniona wtedy w dużych ilościach insulina, może spowodować silną hipoglikemię.
Dlatego zaleca się, by chory zaprzestał lub znacznie ograniczył spożycie alkoholu, dzięki czemu będzie mógł liczyć na fachową pomoc w przypadku wystąpienia hipoglikemii i ułatwi interpretację jej objawów otoczeniu. Ponadto obowiązuje bezwzględna zasada, że chory na cukrzycę nie powinien spożywać alkoholu w jakiejkolwiek postaci na czczo.
Zaleca się aby przed planowanym spożyciem alkoholu wcześniej spożyć jakiś posiłek zawierający węglowodany długo rozkładające się, aby uchronić się przed szczególnie niebezpiecznym w takich okolicznościach niedocukrzeniem. Hipoglikemia występuje najczęściej 2 do nawet 5-6 godzin po spożyciu alkoholu na czczo.
Cukrzyca może stwarzać problemy u osób prowadzących samochód. Alkomaty wziewne oprócz alkoholu w wydychanym powietrzu reagują również na ciała ketonowe.
Alkomat może u cukrzyka wykazać 0,3 do 0,5 promila alkoholu, mimo że nie pił alkoholu
Samokontrola
Samokontrola wyrównania metabolicznego cukrzycy to przeprowadzane samodzielnie przez chorych pomiary stężenia glukozy we krwi i moczu, badanie obecności ciał ketonowych w moczu. Samokontrola pozwala odpowiednio wyedukowanym chorym dopasowywać terapię do aktualnych potrzeb, zapobiegać powikłaniom cukrzycy - ostrym i przewlekłym, prowadzić wybrany tryb życia.
Stężenie glukozy we krwi bada się za pomocą glukometru, obecność glukozy lub ketonów w moczu - za pomocą barwnie reagujących pasków diagnostycznych.
Oznaczanie innych wskaźników w celu monitorowania przebiegu cukrzycy
Aby śledzić rozwój choroby i jak najwcześniej leczyć powstające powikłania choroby zaleca się chorym - prócz stałej kontroli glikemii - dodatkowe badania diagnostyczne:
ciał ketonowych w moczu,
hemoglobiny glikowanej (2 do 4 razy w roku),
cholesterolu całkowitego, Cholesterolu HDL i LDL oraz trójglicerydów (1 raz w roku),
kreatyniny (1 raz w roku),
albuminurii (1 raz w roku),
badania dna oka (1 raz w roku),
badania EKG (1 raz w roku),
badania EKG wysiłkowego (1 raz na 2 lata),
badania tętnic kończyn dolnych metodą dopplerowską (1 raz na 2 lata),
badanie neurologiczne (przynajmniej 1 raz w roku).
Przyszłościowe terapie
Dla cukrzycy typu 1: przeszczepy wysepek trzustkowych, wykorzystanie komórek macierzystych do powstania komórek wytwarzających insulinę, pompa z mechanizmem sprzężenia zwrotnego, dostosowująca ilość podawanej insuliny do glikemii.
Epidemiologia
Około 5% populacji choruje na cukrzycę.
W 95% przypadków jest to typ 2. Prawdopodobnie przynajmniej połowa chorych na cukrzycę typu 2 nie jest zdiagnozowana. W ostatnich latach liczba zachorowań dramatycznie wzrasta, zwłaszcza w krajach rozwijających się, coraz częściej wykrywa się też ten typ cukrzycy u dzieci.
Bogata w tłuszcze i węglowodany dieta jest dla nich zabójcza, ponieważ ich przodkowie przez wieki byli narażeni na głód i ich geny pozwalają wyjątkowo oszczędnie korzystać z pożywienia.
Dieta
Dieta stosowana w cukrzycy powinna być jak najbardziej zbliżona do żywienia człowieka zdrowego.
Jednym z jej celów jest unikanie nadmiernych wahań cukru we krwi w czasie doby. Szczególny wpływ na te wahania ma spożywanie pokarmów bogatych w węglowodany. Dlatego podstawowa modyfikacja w żywieniu polega na znacznym ograniczeniu łatwo przyswajalnych węglowodanów, w tym przede wszystkim słodyczy i przetworów zawierających znaczny dodatek cukru.
wymiennik węglowodanowy
Dla ułatwienia obliczania zawartości węglowodanów w codziennej diecie wprowadzono pojęcie wymiennika węglowodanowego (WW).
Jeden wymiennik węglowodanowy (WW) jest to porcja produktu (w gramach), która zawiera 10 g węglowodanów przyswajalnych.
indeks glikemiczny
Inną klasyfikacją, dzięki której możliwy jest dobór odpowiednich produktów żywnościowych jest indeks glikemiczny.
IG produktów ułatwia komponowanie posiłków, które NIE prowadzą do gwałtownego wzrostu poziomu glukozy we krwi.
ograniczyć
Oprócz tego w diecie diabetyka należy ograniczyć tłuszcze, szczególnie te pochądzące z mięsa (głównie wieprzowiny, wołowiny, gęsi, kaczek), masła, śmietany itp. Tłuszcz zawarty w tych produktach zawiera nienasycone kwasy tłuszczowe, które mają miażdżycorodne działanie, zwiększają stężenie cholesterolu frakcji LDL i triglicerydów we krwi.
Bardzo ważna jest kontrola ilości i jakości spożywanych potraw oraz rozłożenie ich na okres całego dnia.
Chorzy na cukrzycę nie mogą jednorazowo spożywać dużych ilości pokarmów, ani zbyt długo pozostawać na czczo.
Dzienna liczba posiłków powinna być jednakowa każdego dnia, a także powinny być one spożywane o jednakowych porach. Jest to bardzo ważne przede wszystkim w przypadku osób stosujących insulinę.
Produkty zalecane w zdrowej diecie:
każde pieczywo, najlepiej jednak razowe, gruboziarniste, zawierające duże ilości błonnika pokarmowego (błonnik opóźnia wchłanianie glukozy);
mleko (jogurt, kefir) o niskiej zawartości tłuszczu lub odtłuszczone, ser biały twarogowy (chudy);
mięso chude, drób (najlepiej indyk, kurczak), ryby (dwa-trzy razy w tygodniu zamiast mięsa);
wędliny tylko chude: kiełbasa szynkowa wołowa lub wieprzowa, szynka, polędwica, wędliny drobiowe;
olej rzepakowy, oliwa z oliwek (a także sojowy, słonecznikowy - tylko do surówek), wysokogatunkowa margaryna w kubeczkach,
wszystkie warzywa z tym jednak zastrzeżeniem, aby ziemniaki, marchew, buraczki, korzeń pietruszki spożywać w mniejszych ilościach, gdyż po ugotowaniu, ich indeks glikemiczny jest dość wysoki. Ponadto ilość zawartych w tych warzywach węglowodanów należy uwzględnić w dziennej ilości węglowodanów, przeznaczonej - określonej przez lekarza lub dietetyka - do spożycia.
Produkty niewskazane w diecie diabetyka:
mleko pełne, mleko w proszku pełne, ser biały tłusty, ser żółty i topiony,
żółtko jaja,
tłuste mięso, tłuste ryby, drób tłusty (gęsi, kaczki), wątróbka, nerki,
wędliny wieprzowe tłuste, pasztety, podroby,
masło w przeciętnych lub dużych ilościach, śmietana,
margaryna (poza wymienionymi jako zalecane), smalec, słonina, łój wołowy i barani,
cukier, wszystkie wyroby i przetwory z dużą ilością cukru, miód.
Dieta
Dieta stosowana w cukrzycy nie oznacza głodowania ani dużych wyrzeczeń. Pewne produkty można łatwo zastąpić innymi, urozmaicając jadłospis. Jeśli jest nadwaga, mniej spożywanych kalorii sprawi, że nadmiar energii nie będzie się już odkładać w postaci tkanki tłuszczowej, a organizm zacznie powoli zużywać zgromadzone zapasy. Pozwoli to na zmniejszenie masy ciała, co jest niezmiernie ważne, gdyż ułatwia działanie własnej insuliny i może opóźnić konieczność wdrożenia bardziej intensywnego leczenia (np. wprowadzenie doustnych leków przeciwcukrzycowych - gdy dotychczasowa terapia opierała się na stosowaniu samej diety i wysiłku fizycznego czy insuliny - gdy przestały działać leki doustne).
Wymienniki dietetyczne
dla osób z cukrzycą
Wymienniki dietetyczne stosowane są w dietoterapii różnych schorzeń w celu łatwiejszego konstruowania przez pacjentów codziennych jadłospisów. Ich zastosowanie umożliwia wymiennie korzystanie z różnych produktów spożywczych, w ramach grup o podobnej wartości odżywczej, jak również przełożenie zaleceń dietetycznych na łatwe do zastosowania przez pacjenta porcje.
Zwykle wymienniki ustala się pod kątem energetyczności, czy zawartości w poszczególnych produktach spożywczych określonych makroskładników diety np. białka, węglowodanów, czy tłuszczu, ale także innych składników pokarmowych takich, jak np. sód, wapń, potas itp.
SPOSÓB PIERWSZY
(szczególnie dla osób stosujących insulinę)
W leczeniu dietetycznym osób chorych na cukrzycę typu 2. zastosowanie znajdują różne grupy wymienników. Jednak najistotniejszymi wymiennikami dla tych osób, zwłaszcza leczących się insuliną, są wymienniki węglowodanowe, dzięki którym można dostosować ilość i rozkład węglowodanów w ciągu dnia do rodzaju i dawki insuliny. Stosowane obecnie wymienniki węglowodanowe określają taką ilość produktów węglowodanowych, która dostarcza 10 g węglowodanów przyswajalnych, a więc węglowodanów ogółem bez błonnika pokarmowego, zawartego w produktach pochodzenia roślinnego.
* spożywanie tych produktów jest niewskazane dla chorych na cukrzycę i powinno być uzgodnieniu z lekarzem i dietetykiem
** soki owocowe i napoje słodzone nie są polecane dla chorych na cukrzycę i mogą być spożywane jedynie w niewielkich ilości, w ramach posiłku mieszanego
Badania wykazały, że przy określaniu wpływu węglowodanów na poziom cukru we krwi, ważna jest nie tylko ilość węglowodanów, ale także ich źródło.
Niektóre pokarmy po posiłku powodują szybki i duży wzrost poziomu cukru we krwi, a inne powodują mniejszy i wolniejszy. Miarą szybkości, z jaką pokarm powoduje wystąpienie maksymalnego poziomu cukru jest indeks glikemiczny, czyli IG.
Co oznacza wartość indeksu glikemicznego (IG)?
Pokarmy bogate w węglowodany oceniane są w skali od 1 do 100, gdzie 100 odpowiada skutkowi jaki wywołuje na organizm czysta glukoza. Im mniejszy jest IG pokarmu, tym wolniej osiągany jest maksymalny poziom cukru we krwi. Dodatkowo na IG wpływać może sposób przyrządzenia pożywienia (np. smażenie w przeciwieństwie do pieczenia).
Ze względu na IG pokarmy można podzielić na 3 grupy:
Niski: Poniżej 55
Średni: od 55 do 70
Wysoki: powyżej 70
Oto kilka przykładów pokarmów o niskim IG:
Pieczywo z pełnego ziarna i zbożowe płatki śniadaniowe
Ryż brązowy
Suszona fasola i soczewica
Płatki owsiane
Produkty mleczne
Jabłka, gruszki, brzoskwinie i pomarańcze
Pojęcie IG
dotyczy produktów zawierających węglowodany.
Stosowanie jednocześnie liczenia spożywanych węglowodanów i sprawdzania IG pokarmów może pomóc w ustabilizowaniu poziomu cukru we krwi w ciągu dnia. Należy wybierać pokarmy o niskim IG co przyczyni się to do utrzymania poziomu cukru we krwi bardziej zbliżonego do normalnego.
Cukrzyca ciążowa
Cukrzyca ciążowa
występuje wówczas, gdy hormony ciążowe i przyrost masy ciała powodują, że kobieta nie może w sposób właściwy wykorzystywać insuliny. Ten typ cukrzycy może wystąpić u kobiet, które nigdy nie miały cukrzycy. Cukrzyca ciążowa może wystąpić u 7% kobiet w ciąży.
1 Ten rodzaj cukrzycy zwykle ustępuje po urodzeniu dziecka. Cukrzyca ciążowa może powodować wysokie ciśnienie tętnicze krwi u matki i wysoką masę ciała dziecka przy urodzeniu. Ponadto jest zwiększone ryzyko wystąpienia w przyszłości cukrzycy typu 2 zarówno u matki jak i u dziecka. Może też być wyższe ryzyko wystąpienia otyłości dziecięcej u dziecka.
2. Ryzyko to można zmniejszyć przez utrzymywanie rozsądnej masy ciała, aktywny tryb życia i zdrowe odżywianie. Karmienie piersią może także zmniejszyć ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2.
W celu obliczenia wartości indeksu glikemicznego posiłku, czy jadłospisu należy wyliczyć, jaki udział stanowią w ogólnej puli węglowodanów w posiłku, węglowodany pochodzące z porcji produktów, które go tworzą. Wartość ta pomnożona przez IG produktów po zsumowaniu da nam IG posiłku (tab. 1.)
Tab. 1. Przykład obliczenia wartości indeksu glikemicznego posiłku.
Zjedzenie produktu o wysokim IG prowadzi do gwałtownego wzrostu poziomu glukozy we krwi wywołującego w odpowiedzi u osób z prawidłowo funkcjonującą trzustką duży wyrzut insuliny. Poziom glukozy we krwi szybko ulega wtedy obniżeniu często nie tylko do wartości wyjściowej, lecz znacznie poniżej niej, prowadząc do hipoglikemii. Objawem hipoglikemii jest uczucie głodu, a chęć jego zaspokojenia jest powodem niekontrolowanego pojadania. Produkty o wysokim IG
przyspieszają również zależny od insuliny proces odkładania się tłuszczu w komórkach tłuszczowych.
Spożycie produktów o niskim indeksie glikemicznym powoduje powolny i relatywnie niewielki wzrost poziomu glukozy, a co za tym idzie niewielki wyrzut insuliny.
Ładunek glikemiczny (ŁD)
Wartości IG nie dają informacji jak dużo węglowodanów jest w określonym rodzaju pożywienia, a zarówno ilość, jak i jakość węglowodanów wpływa na odpowiedź glikemiczną organizmu. Dlatego w 1997 r. naukowcy z Harvard University wprowadzili pojęcie ładunku glikemicznego (ŁG), który jest miarą zarówno ilości, jak i jakości węglowodanów w produkcie.
ŁG = ilość węglowodanów w porcji produktu (g) * IG / 100
Jeżeli produkt ma wysoki IG (np. gotowana marchew) i niski ŁG, po spożyciu standardowej porcji takiego produktu wzrost glikemii nie powinien być wysoki. Ładunek glikemiczny np. gotowanej marchwi wskazuje, że standardowa porcja tego produktu zawiera mało węglowodanów przyswajalnych i mimo wysokiego IG nieznacznie podnosi stężenie glukozy we krwi. Natomiast produkty węglowodanowe o wysokim ŁG i wysokim IG (np. ziemniaki, biały chleb) powodują wysoki wzrost glikemii nawet po spożyciu niewielkiej porcji tego produktu. Podobnie wysoki wzrost glikemii może być oczekiwany po spożyciu dużych ilości produktu o wysokim ŁG i niskim IG (np. owoce suszone, soki owocowe).
Co wpływa na wartość IG produktów?
Odpowiedź glikemiczna jest cechą indywidualną dla każdego człowieka. Zależy m. in. od wrażliwości komórek na insulinę, funkcjonowania trzustki, czynności trawiennej przewodu pokarmowego, aktywności fizycznej. Zdolność regulacji metabolizmu glukozy zmienia się nawet u zdrowych osób, a u osób z cukrzycą jest szczególnie osłabiona. Poziom glikemii poposiłkowej zależy również od tempa opróżniania żołądkowego, trawienia i wchłaniania węglowodanów.
Szybko trawione i wchłaniane węglowodany (łatwo przyswajalne) mają wysoki IG. Natomiast wolno trawione i wchłaniane węglowodany mają niski IG, a stężenie glukozy we krwi po ich spożyciu wzrasta powoli.
Skrobia
składa się z amylozy i amylopektyny, która, ze względu na swoją rozgałęzioną budowę jest łatwiej hydrolizowana (rozpad związku chem. pod wpływem wody) niż amyloza, dostarczając szybko wchłanianej w jelicie glukozy. Ogrzewanie produktu skrobiowego do ok. 80°C w środowisku wodnym, powoduje uwodnienie ziarnek skrobi i przejście jej w postać żelową, łatwiej hydrolizowaną przez enzymy przewodu pokarmowego. Gdy temperatura roztworu wodnego spada, mieszanina żelowa przechodzi z powrotem w formę uporządkowaną, tworząc krystaliczną sieć nierozpuszczalną w wodzie i mniej podatną na hydrolizę w jelicie cienkim, przez co IG takiego produktu może ulec obniżeniu.
Procesy takie, jak np.: mielenie, walcowanie, rozgniatanie, rozrywają ziarenka skrobi, czyniąc je bardziej podatnymi na trawienie i wchłanianie, przez co ich IG wzrasta. Biały chleb i płatki kukurydziane są przykładami produktów wysoko przetworzonych. Skrobia w chlebie białym i płatkach kukurydzianych jest w pełni zżelifikowana, co powoduje, że jest prawie całkowicie strawiona i wchłonięta.
Natomiast węglowodany pochodzące ze spaghetti z powodu zwartej struktury produktu, która zmniejsza enzymatyczną hydrolizę skrobi są trudniej przyswajalne. Indeks glikemiczny dla ziarna czy otrąb jest znacznie niższy niż dla płatków i mąki. Również zmiana formy produktu ma wpływ na wartość indeksu glikemicznego, np. gotowane ziemniaki w kostkach mają niższy indeks glikemiczny od ziemniaków tłuczonych, podobnie wartość indeksu glikemicznego dla całych jabłek jest niższa niż dla jabłek tartych czy też soku jabłkowego.
W wielu roślinach, takich jak np. warzywa strączkowe lub w minimalnie przetworzonych produktach z ziarna np. płatki, otręby czy kasza jęczmienna, owsiana, i owocach takich jak: jabłka, śliwki, brzoskwinie, morele zawartość błonnika pokarmowego rozpuszczalnego w wodzie (pektyny, gumy) opóźnia uwalnianie, trawienie i wchłanianie węglowodanów, wydłużając czas tych procesów, dlatego produkty te mają niski IG. Tłuszcz podobnie jak błonnik pokarmowy opóźnia opróżnianie żołądka, zmniejsza szybkość pasażu jelitowego oraz efektywność wchłaniania i trawienia węglowodanów, co w konsekwencji zmniejsza indeks glikemiczny.
cd
Również dojrzewanie i przechowywanie owoców i warzyw zmienia ich indeks glikemiczny np.: IG bananów niedojrzałych jest niższy od IG bananów dojrzałych, gdyż w czasie dojrzewania zawarta w nich skrobia rozkłada się do glukozy. Znaczenie ma także pora dnia, w której produkt został spożyty, to jak szybko został spożyty i jakie posiłki go poprzedzały. Posiłek o niskim IG może zmniejszać glikemię następującą po spożyciu kolejnego posiłku.
Dieta o niskim indeksie glikemicznym
charakteryzuje się znaczącym zwiększeniem spożycia surowych owoców i warzyw, nasion roślin strączkowych, wybranych pełnoziarnistych produktów zbożowych bogatych w rozpuszczalny w wodzie błonnik pokarmowy (np. produkty z jęczmienia i owsa, pumpernikiel, kasza gryczana). Równocześnie w diecie o IG ogranicza się spożycie produktów mącznych, jasnego pieczywa, pieczywa cukierniczego, produktów skrobiowych o małej zawartości błonnika pokarmowego takich jak ziemniaki oraz żywności o wysokiej zawartości cukrów prostych: ciasta, ciasteczka, słodycze i słodzone napoje
Dieta bazująca na produktach o niskim indeksie glikemicznym
normalizuje poposiłkowe stężenie glukozy i insuliny we krwi, zmniejszając ryzyko wystąpienia lub łagodząc objawy cukrzycy. U osób z cukrzycą typu 1. i 2. zmniejszenie IG diety średnio o 10%, odpowiada redukcji stężenia hemoglobiny glikowanej, w ciągu średnio 7 tygodni o 7-8%, co zmniejsza o około 10% ryzyko wystąpienia powikłań cukrzycy. Dieta bogata w produkty o niskim indeksie glikemicznym zmniejsza także częstość występowania epizodów hiper- i hipoglikemii, oraz poprawia akceptację dietoterapii u osób z cukrzycą.
cd
Równocześnie wprowadzenie indeksu glikemicznego nie eliminuje koncepcji wymienników węglowodanowych w diecie dla osób z cukrzycą, zwracając uwagę przy planowaniu posiłków także na jakość węglowodanów. Amerykańskie Towarzystwo Diabetologiczne (ADA) przyznaje, że produkty o niskim IG mogą zmniejszać poposiłkową glikemię u osób z cukrzycą i poprawić jej wyrównanie, ale podkreśla brak wystarczających dowodów na istnienie długotrwałych korzyści ze stosowania diety opartej o te produkty. W najnowszych rekomendacjach eksperci ADA podkreślają, że dla osób z cukrzycą jest ważniejsza całkowita ilość węglowodanów w posiłku niż ich źródło bądź rodzaj. Europejskie Towarzystwo Badań nad Cukrzycą (EASD) rekomenduje zastępowanie produktów o wysokich wartościach IG produktami o niskim IG.
Diety,
w których wybierane są produkty o niskim indeksie glikemicznym sprzyjają również zmniejszaniu stężenia cholesterolu całkowitego i triglicerydów oraz zwiększeniu stężenia „dobrego” cholesterolu HDL we krwi i mogą być wykorzystywane w dietoterapii hiperlipidemi.
Równocześnie dieta o niskim IG poprzez wpływ na metabolizm tkanki tłuszczowej i na zwiększenie odczucia sytości może stanowić element konstrukcji diety redukującej masę ciała.
W celu ułatwienia wyboru odpowiednich produktów przyjęto, że wartości IG poniżej 55% są wartościami niskimi, od 55 do 70% - średnimi, a powyżej 70% - wysokimi (gdy standardem jest glukoza). Niski IG ma większość owoców, nieskrobiowych warzyw, roślin strączkowych, pełnoziarniste pieczywo, natomiast wysokie wartości IG występują w rafinowanych produktach zbożowych (np. białe pieczywo), ziemniakach, ryżu, słodzonych napojach. W praktyce jednak, nie jest konieczne, by wybierać tylko produkty o niskim IG, ponieważ połączenie w posiłku produktu o wyższej i niższej wartości IG daje posiłek o średniej wartości IG.
Przy wyborze produktów węglowodanowych należy kierować się także czynnikami mającymi wpływ na wartość IG. Należy, zatem np. wybierać produkty jak najmniej przetworzone termicznie i mechanicznie, stosować dodatek octu lub soku cytrynowego do sałatek. Wartości graniczne ładunku glikemicznego dla standardowych porcji produktów spożywczych uznano za niskie dla ŁG ≤ 10, średnie od 11 do 19 i wysokie ≥ 20.
Prawidłowo zestawiona dieta o niskim indeksie glikemicznym, w pełni pokrywa zapotrzebowanie na wszystkie składniki odżywcze, składniki mineralne i witaminy, jest bogata w błonnik pokarmowy i antyoksydanty.
Samokontrola
Przed pomiarem należy dokładnie umyć ręce pod bieżącą wodą i je dokładnie osuszyć. Po nałożeniu kropli na pasek bądź sensor najlepiej byłoby zatamować płynącą krew wacikiem i ponownie umyć ręce, gdyż na palcach pozostaje krew, którą możemy pobrudzić otaczające nas przedmioty.
Prawidłowe poziomy cukrów:
>> na czczo: 80-120mg%
>> godzina po posiłku: do 180mg%
>> dwie godziny po posiłku: do 160mg%
>> przed posiłkiem: 80-135mg%
Stężenie cukru we krwi można podać w dwóch jednostkach: mg% lub mmol/l
hiperglikemia
Wzmożonego pragnienia;
Częstszego oddawania moczu;
Uczucia pragnienia, suchości ust, drętwego języka
Chudnięcia;
Uczucia głodu;
Dokuczliwych skurczy mięśni łydek, stóp;
Bóli brzucha, nudności, wymiotów
Dlaczego doszło do hiperglikemii?
Zbyt mała ilość insuliny;
Zjedłeś zbyt obfity w WW posiłek;
Miałeś stres;
Byłeś chory (np. na grypę, anginę);
Wynik kontrregulacji (tzw. efekt jo-jo) - zbyt dużo zjadłeś na niedocukrzenie lub przed wysiłkiem fizycznym
Twój Pen jest uszkodzony
Zjadłeś posiłek natychmaist po podaniu insuliny
objawy lekkiego niedocukrzenia:
Znaczne osłabienie, uczucie niepokoju;
Drżenie rąk, uczucie braku sił;
Bladość skóry i jej nadmierne pocenie się;
Kołatanie serca;
Uczucie głodu;
Zaburzenia widzenia: mroczki przed oczami, rozmazywanie się liter;
Trudności w wykonywaniu precyzyjnych ćwiczeń;
Zaburzenia pamięci;
Bóle i zawroty głowy;
Zmiana nastroju: nadmierna agresja, złość, histeria, płaczliwość, rozdrażnienie;
objawy ciężkiego niedocukrzenia:
Silne bóle głowy;
Zaburzenia widzenia: przestrzennego, kolorów, kształtów;
Zaburzenia koordynacji ruchowej;
Trudności w wysłowieniu się;
Krótkotrwałe zaniki pamięci;
Trudności w zebraniu myśli;
Zmiany w nastroju: nadmierna agresja lub płaczliwość;
Zaburzenia świadomości;
Utrata przytomności;
Drgawki
Jeśli straci przytomność,
konieczne jest podanie glukagonu domięśniowo przez osoby drugie. Nie mogą one podawać nam żadnych płynów doustnie, gdyż możemy się nimi zachłysnąć. Następnie, po wykonaniu zastrzyku należy wezwać pogotowie lub zawieść chorego do szpitala.
Instrukcja wykonania zastrzyku z glukagonu, szczególnie przydatna osobom przebywającym z cukrzykami, gdyż to od nich zależy nasze życie. My chwilowo nie mamy nic do gadania.
Wbij strzykawkę z igłą do fiolki zawierającej proszek.
Wstrzyknij całą zawartość płynu.
Wymieszaj płyn z proszkiem.
Nabierz zawartość fiolki do strzykawki.
Wykonaj zastrzyk, wbijając igłę prostopadle do powierzchni skóry (uda lub ramienia) na całą głębokość igły.
Po 20 minutach jeśli cukrzyk nadal nie daje znaku życia, można podać jeszcze raz 1mg glukagonu.
przyczyny
Zbyt duża dawka insuliny;
Błąd dietetyczny: za mało WW, źle wyliczone WW;
Za długi odstęp czasu między podaniem insuliny a posiłkiem;
Gorąca kąpiel, masaż okolicy, w którą podałeś insulinę, nasłonecznienie ciała;
Nadmierny wysiłek;
Uszkodzony Pen
Problemy ze stopami
Pielęgnacja stóp jest ważnym elementem codziennego życia osoby z cukrzycą. Wysoki poziom cukru we krwi może uszkodzić naczynia krwionośne, które doprowadzają tlen i składniki pokarmowe do nóg i stop. Może to doprowadzić do uszkodzenia nerwów, złego krążenia, infekcji i zniekształcenia stóp.
Na co zwracać uwagę
Amerykańskie Towarzystwo Diabetologiczne (American Diabetes Association) zaleca badanie stóp przez lekarza co najmniej raz do roku, a jeśli masz kłopoty ze stopami - badanie takie powinno odbywać się częściej.1 Zgłoś się do swojego lekarza, jeśli wystąpi u Ciebie którykolwiek z objawów wymienionych poniżej:2
mnieszy ból lub mniejsza wrażliwość nogi lub stopy (zaburzenia czucia w obrębie stóp),
uszkodzenie lub przerwanie skóry,
wrośnięte paznokcie,
zmiany kształtu stopy,
odciski lub stwardnienia.
Pielęgnacja stóp
Pielęgnacja stóp
jest ważnym elementem codziennego życia osoby z cukrzycą. Wysoki poziom cukru we krwi może uszkodzić naczynia krwionośne, które doprowadzają tlen i składniki pokarmowe do nóg i stop. Może to doprowadzić do uszkodzenia nerwów, złego krążenia, infekcji i zniekształcenia stóp.
Amerykańskie Towarzystwo Diabetologiczne (American Diabetes Association) zaleca badanie stóp przez lekarza co najmniej raz do roku,
mniejszy ból lub mniejsza wrażliwość nogi lub stopy (zaburzenia czucia w obrębie stóp),
uszkodzenie lub przerwanie skóry,
wrośnięte paznokcie,
zmiany kształtu stopy,
odciski lub stwardnienia.
Właściwe postępowanie w pielęgnacji stopy cukrzycowej
Utrzymując cukier we krwi w przedziale zaleconym przez lekarza i poświęcając codziennie swoim stopom szczególną uwagę, można zapobiec powikłaniom.
W celu utrzymania stóp w dobrym stanie, należy wykonywać poniższe proste czynności:
sprawdzać stopy regularnie,
nosić wygodne, dopasowane obuwie,
myć stopy codziennie mydłem i letnią wodą,
obcinać paznokcie w linii prostej, nie za krótko.
Choroby oczu
Ryzyko wystąpienia niektórych chorób oczu, m.in. retinopatii, zaćmy i jaskry jest większe u osób z cukrzycą. Z czasem każda z tych chorób może spowodować ślepotę. Wczesne wykrycie jest kluczem do uniknięcia lub zmniejszenia ryzyka zachorowania na te choroby.
Retinopatia, która jest chorobą najbardziej rozpowszechnioną u osób z cukrzycą, jest spowodowana uszkodzeniem naczyń krwionośnych w siatkówce. W niektórych przypadkach naczynia krwionośne mogą ulec poszerzeniu, może dojść do wybroczyn/wysięków. Ten rodzaj retinopatii nazywa się nieproliferacyjną lub retinopatią prostą.
Kiedy te obszary powracają do zdrowia, powstają blizny, na powierzchni siatkówki mogą powstać nowe naczynia co może spowodować nawet utratę wzroku. Ten rodzaj retinopatii zwany proliferacyjną jest poważniejszy w skutkach. Niestety retinopatia jest powszechna, szczególnie u osób chorych na cukrzycę od wielu lat. Ale jeśli poziom cukru jest pod kontrolą, choroba ta nie musi powodować uszkodzenia wzroku.
Zaćma powoduje zamglenie soczewki oka. Zaćma jest często wczesnym powikłaniem cukrzycy. Coroczne badanie oka umożliwia wykrycie zaćmy, zanim stanie się ona poważna.
Jaskra jest to zwiększone ciśnienie płynu w oku. Może ona doprowadzić do uszkodzenia nerwu wzrokowego i utraty wzroku. Jaskra występuje częściej u chorych z typem 2 cukrzycy.
Zmniejszenie ryzyka choroby oczu
Wykonywanie kilku ważnych czynności może w dużym stopniu zmniejszyć ryzyko chorób oczu spowodowanych cukrzycą.
Wskazówki ważne dla chorych
Utrzymuj poziom cukru pod kontrolą. Kiedy wzrasta średni poziom cukru, wzrasta też ryzyko retinopatii. Zwykle im bardziej pod kontrolą utrzymywany jest cukier, tym później pojawia się retinopatia i tym wolniej postępuje. Ponadto utrzymywanie cukru na odpowiednim poziomie może zmniejszyć niebezpieczeństwo powstawania zaćmy.
Obniż ciśnienie krwi. Wysokie ciśnienie krwi może zwiększyć ryzyko retinopatii.
Przestań palić. Palenie zwiększa niebezpieczeństwo wystąpienia zaćmy i wielu innych powikłań związanych z cukrzycą.
Raz w roku badaj wzrok z rozszerzeniem źrenic. Choroba oczu, która występuje jako powikłanie cukrzycy, często nie powoduje żadnych objawów ani bólu zanim nie dojdzie do zaawansowanego stanu. Ale lekarz może wykryć retinopatię zanim dojdzie do osłabienia wzroku. W badaniu okulistycznym, w którym źrenice są rozszerzone, lekarz może zbadać naczynia krwionośne znajdujące się na dnie oka. Im wcześniej zostanie wykryta retinopatia, tym większa szansa, że można zapobiec dalszemu uszkodzeniu oczu.
Cukrzyca zwiększa niebezpieczeństwo chorób serca i udaru mózgu.
Choroby serca i naczyń krwionośnych stanowią przyczynę śmierci około 75% osób z cukrzycą.1
Wysoki poziom cukru we krwi może uszkodzić naczynia krwionośne powodując powikłania sercowo-naczyniowe. Poza czynnikami ryzyka, na które nie masz wpływu - np. dziedziczność, wiek i płeć - poniższe czynniki mogą zwiększać ryzyko wystąpienia chorób serca:1
wysoki poziom tłuszczów np. cholesterolu i trójglicerydów we krwi,
nadciśnienie,
brak aktywności fizycznej,
nadwaga,
stres,
nadmiar alkoholu,
palenie.
Objawy choroby serca
Wystąpienie poniżej podanych objawów może być oznaką choroby serca, udaru mózgu lub innych problemów związanych z układem krążenia. Porozmawiaj z lekarzem w razie wystąpienia któregokolwiek z poniższych objawów:
ból lub uczucie dyskomfortu w klatce piersiowej,
zawroty głowy,
ból szczęki, pleców, ramienia, szyi lub żołądka,
powoli gojące się skaleczenia i rany,
drętwienie lub osłabienie po jednej stronie ciała,
ból nogi, który może ustąpić po odpoczynku,
zadyszka,
pocenie się lub zawroty głowy.
Dbanie o serce
Amerykańskie Towarzystwo Diabetologiczne (American Diabetes Association) zaleca wizytę u lekarza 2 - 4 razy w roku w celu monitorowania cukrzycy i wszelkich innych problemów zdrowotnych, które mogą u Ciebie wystąpić.2
Ponadto istnieją sposoby, które pomagają chronić serce:
utrzymuj poziom cukru w zakresie zalecanym przez lekarza,
utrzymuj ciśnienie krwi na odpowiednim poziomie,
kontroluj poziom cholesterolu i trójglicerydów planując zdrowe posiłki,
przestań palić,
codziennie bądź aktywny fizycznie,
schudnij, jeśli Twoja masa ciała przewyższa zalecany zakres
ogranicz spożywanie alkoholu
zapytaj lekarza, czy jesteś odpowiednim kandydatem do leczenia aspiryną
Jeśli zmiany trybu życia są niewystarczające, lekarz może zalecić przyjmowanie odpowiednich leków. Najpowszechniejszym sposobem leczenia jest leczenie aspiryną, które przyczynia się do zmniejszenia niebezpieczeństwa powstania skrzepów. Do innych leków należą:
beta-blokery, które zmniejszają częstotliwość uderzeń serca oraz ciśnienie krwi,
inhibitory ACE, które rozszerzają naczynia krwionośne,
statyny, które zmniejszają poziom cholesterolu.
Choroby nerek
Nerki filtrują krew z naczyń krwionośnych, a potem usuwają zbędne produkty z moczem. Cukrzyca może uszkodzić małe naczynia krwionośne, co powoduje, że filtrowanie zbędnych produktów w nerkach zachodzi z trudnością.
Z tego powodu cukrzyca jest główną przyczyną chorób nerek.
Palenie, nie utrzymywanie cukru na odpowiednim poziomie lub wysokie ciśnienie krwi mogą zwiększać ryzyko wystąpienia choroby nerek. Jeśli ktoś z rodziny ma chorobę nerek, to ryzyko wystąpienia tej choroby jest większe.
Wykrycie nefropatii cukrzycowej
Mimo braku wczesnych objawów uszkodzenia nerek, lekarz może wykonać test.
mocz zostanie zbadany na obecność białka zwanego albuminą. Tym badaniem można wykryć nefropatię we wczesnym stadium, kiedy leczenie może spowolnić lub nawet zapobiec progresji choroby.
Zapobieganie i leczenie
Utrzymuj właściwy poziom cukru. Ustala z lekarzem odpowiedni zakres.
Jeśli ciśnienie krwi jest za wysokie, postaraj się je zmniejszyć. Ustala się z lekarzem odpowiedni dla zakres ciśnienia krwi i sposoby leczenia podwyższonego ciśnienia. Leki w rodzaj inhibitorów ACE skutecznie zmniejszają ciśnienie krwi, a ponadto chronią nerki.
Kontroluj zawartość białka w moczu. Jeśli w moczu pojawia się białko, dowiedz się od lekarza jak postępować - brać lekarstwa czy ograniczyć spożycie białka.
Rzuć palenie. Palenie zwiększa ryzyko choroby nerek.
Cukrzyca może powodować trudności w życiu seksualnym mężczyzn i kobiet.
Problemy występujące u mężczyzn
Cukrzyca może spowodować uszkodzenie nerwów lub tętnic, co uniemożliwia przepływ krwi konieczny do erekcji. U mężczyzn chorych na cukrzycę wystąpienie tego problemu, nazywanego zaburzeniem erekcji członka lub impotencją jest 3 razy bardziej prawdopodobne.1 Zaburzenie erekcji jest częste i można je leczyć.
Kilka czynników zwiększa możliwość wystąpienia zaburzeń erekcji:
niedostateczne kontrolowanie poziomu cukru we krwi,
wysoki poziom cholesterolu,
wysokie ciśnienie krwi,
palenie,
picie zbyt dużych ilości alkoholu.
Ponadto niektóre leki, np. na obniżenie ciśnienia, środki antydperesyjne i leki na wrzody żołądka mogą powodować efekty uboczne, które przyczyniają się do zaburzeń seksualnych. Może je wywoływać także stres.
Zapobieganie i leczenie
Istnieje kilka sposobów leczenia zaburzenia wzwodu członka; należą do nich leki doustne, zastrzyki, czopki i aparaty próżniowe. Jeśli zauważysz zaburzenia wzwodu członka, skontaktuj się z lekarzem.
Problemy występujące u kobiet
U kobiet również mogą wystąpić zaburzenia seksualne spowodowane cukrzycą. Wysoki poziom cukru we krwi, uszkodzenie nerwu, depresja i zakażenie drożdżakami występują stosunkowo często u kobiet chorych na cukrzycę i mogą spowodować problemy seksualne.
Jeśli wystąpi jeden z następujących objawów, jest możliwość, że występują zaburzenia spowodowane cukrzycą:
niechęć do seksu,
suchość pochwy,
nieprzyjemne uczucie podczas stosunku,
trudniejsze osiąganie orgazmu.
Zapobieganie i leczenie
Czasami proste rozwiązania mogą okazać się wystarczające. Jeśli są problemy z życiem seksualnym, to pacjent powinien zwróć się o pomoc do lekarza
Ból i uszkodzenie nerwów
Wysoki poziom cukru może zniszczyć osłonkę komórek nerwowych i nerwy mogą przestać we właściwy sposób wysyłać sygnały do całego organizmu. Nazywa się to neuropatią.
Powszechnie wiadomo, że uszkodzenie nerwów może wpłynąć na stopy - dlatego czucie w stopach powinno być sprawdzane przez lekarza przy każdej wizycie. Ale uszkodzenie nerwów może dotyczyć każdego narządu w organizmie - poczynając od układu pokarmowego do pęczerza moczowego i narządów płciowych. Uszkodzenie nerwów może także osłabić odczuwanie objawów niskiego poziomu cukru.
U około 60%-70% osób z cukrzycą występuje pewien rodzaj uszkodzenia nerwów. Najczęstsze są one u osób, u których cukrzyca trwa od wielu lat i osób, które mają wysoki poziom cholesterolu, wysokie ciśnienie krwi lub problemy z nadwagą. Są one również częste u osób, u których trudno jest utrzymać cukier na odpowiednim poziomie.
Objawy neuropatii
Objawy uszkodzenia nerwów zależą od rodzaju neuropatii i od tego, które nerwy zostały uszkodzone. W niektórych rodzajach neuropatii mogą nie pojawić się żadne objawy. Ponieważ rozwijają się one powoli, łagodne przypadki mogą pozostać niezauważone przez długi czas. Sprawdzaj, czy występują u Ciebie następujące objawy:1
drętwienie, mrowienie lub bóle palców, stóp, nóg, rąk i ramion,
wrażliwość na dotyk,
niestrawność, nudności lub wymioty,
trudności w połykaniu,
biegunka lub zaparcie,
zawroty głowy lub uczucie omdlewania przy wstawaniu,
obfite pocenie się w nocy lub przy jedzeniu,
problemy z oddawaniem moczu,
problemy seksualne, np. zaburzenia erekcji u mężczyzn i suchość w pochwie u kobiet,
zaburzenia równowagi lub koordynacji
Leczenie nefropatii cukrzycowej
Leczenie neuropatii cukrzycowej rozpoczyna się zazwyczaj od monitorowania glukozy. Planowanie posiłków, aktywność fizyczna i leki także mogą być pomocne. Lekarz może także polecić lek doustny lub krem do użytku miejscowego w celu usunięcia bólu.
Jeśli masz któryś z wyżej wymienionych objawów, powiedz o tym lekarzowi w celu uzyskania pomocy.
Poza chorobą dziąseł, mogą wystąpić inne problemy, które częściej występują u ludzi z cukrzycą:
Pleśniawka jest infekcją wywołaną przez grzyby w jamie ustnej i może być wynikiem wzrostu poziomu cukru w ślinie. Powoduje ona powstanie białych lub czerwonych plam na języku. Może spowodować ból lub uczucie palenia w ustach. W takiej sytuacji dentysta może przepisać odpowiedni lek przeciwgrzybiczny.
Suchość w ustach (kserostomia) może prowadzić do infekcji i próchnicy. Dentysta może zalecić Ci substytut śliny oraz leczenie fluorem w celu zapobieżenia próchnicy.
Zapobieganie chorobie dziąseł
myj zęby dwa razy dziennie pastą z fluorem,
do czyszczenia zębów używaj także nici dentystycznej,
regularnie wykonuj badania kontrolne, tak często, jak Ci zaleca dentysta,
stosuj właściwie zrównoważoną dietę,
utrzymuj poziom cukru we krwi na odpowiednim poziomie.
Kiedy należy udać się do stomatologa
łatwo krwawiące dziąsła,
czerwone, spuchnięte lub bolesne dziąsła,
nieprzyjemny smak w ustach,
zmienione odczucie przy gryzieniu,
zmienione odczucie protezy.
24