POMIDOR

18.POCHODZENIE I ZNACZENIE GOSPODARCZE POMIDORA - pochodzi z Ameryki Południowej lub Środkowej..Pomidor jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych w uprawie i spożyciu warzyw. Zajmuje on około 10 % pow. zajętej pod uprawę warzyw. Owoce pomidora są spożywane w stanie surowym (50%) i w postaci różnych przetworów przez cały rok.

19.WARTOŚĆ ODŻYWCZA POMIDORA

100 g - 15kcal, 0,9 g - białka , 17 g - tłuszczu w 100 g nasion, 1,2 g - błonnik, 3,6 g - węglowodany, barwniki beta-karoten, likopen, 640 mikro g beta-karotenu/100 g s.m., wit.E - 1,22 mg, wit.B1 - 64 mikrogramów, wit. B2 - 42 mikrogramów, wit. PP - 1,0 mg, wit. C - 23 mg, wit. K - 0,6 mg, kw.foliowy - 5 4do K - reguluje gosp.wodną), kwasy: cytrynowy i jabłkowy, alkaloid- solanina występuje w liściach, pędach, w zielonych owocach pomidorów

20. WYMAGANIA TERMICZNE POMIDORA, min. temperatura kiełkowania 14 - 16 st.C, optymalna temp. wzrostu 25 st.C, min. wzrostu 8 st. C, max wzrostu 35 st. C, min do tworzenia likopenu 12 st C opt. temp. gleby 24 st. C, powyżej 32 st.C pyłek nie kiełkuje

21.WYMAGANIA ŚWIETLNE, WODNE I GLEBOWE POMIDORA

wymagania świetlne: wysokie- pomidor jest rośliną wrażliwą na brak światła, zwłaszcza w stadium rozsady., wymagania wodne: wilgotność powietrza 45 - 6- % wilg. wzgl. wilgotność gleby 70 %, wilgotność w okresie kwitnienia 80 %,wilgotność podczas dorastania owoców 80 - 90 %

wymagania glebowe: gleba piaszczysto - gliniasta, gliniasto - piaszczysta lub piaszczysta z dużą zawartością próchnicy Jeśli stosujemy gleby lekkie to trzeba zastosować obornik.pH 5,5 - 8,0 ( pomidor b. dobrze znosi odczyn kwaśny gleby)

22.POTRZEBY NAWOZOWE POMIDORA Wymagania pokarmowe pomidora są duże. Jeżeli uprawia się go na oborniku, to nawożenie mineralne jako uzupełniające wynosi ok. 300 - 400 kg NPK na 1 ha ( 1:2:3). Jeżeli stosuje się tylko nawożenie mineralne, to powinno ono wynosić ok. 600 kg NPK na 1 ha ( 2:2:3). W przypadku nawadniania można dawkę nawozow zwiększyć o 25%.Nawożenie podstawowe oraz wapnowanie dokonujemy na podstawie analizy podłoża i klasy gleby.. Gleby ciężkie - 2 tony CaO, lekkie - 1 tona CaO na ha. W związku z tym, że pomidor źle reaguje na uprawę w pierwszym roku po wapnowaniu, powinno być one wykonane na rok lub dwa lata przed jego uprawą. Wskazana dawka obornika 35-40 ton na ha, podanego pod orkę jesienna. Całą dawkę nawozów potasowych i fosforowych w nawożeniu podstawowym dajemy jesienią lub wiosną, na około 2 tygodnie przed sadzeniem roślin w pole. Dawkę nawozów azotowych dzielimy na 3 części: 2/3 dawki przed sadzeniem (kilka dni po zastosowaniu nawozów potasowych i fosforowych wiosną), pozostałą część podajemy pogłównie w dwóch dawkach - pierwszą na początku wiązania owoców, następną 3-5 tygodni później. 23. KRYTERIA REJONIZACJI I REJONY UPRAWY POMIDORA W POLSCE Kryteria: izoterma lipca > 18 st.C, co najmniej 4 miesiące bez przymrozków, rejony: środkowy, lubelski, wrocławski, zielonogórski, rzeszowski

24.PRZYGOTOWANIE NASION POMIDORA DO SIEWU, Zaprawianie nasion:

zapobiegawczo przed chorobami wirusowymi: fosforan trójsodowy - 100 g *l-1( moczenie przez 15 min w temp 25 st. C)lub 10 ml stęż. HCl * l-1 lub 20 g kryształ. NaOH *l-1

zapobiegawczo przed chorobami zgorzelowymi: Dithane M45, Funaben T, Zaprawa nasienna T, Penncozeb, Apron 35 SD

25. SIEW NASION POMIDORA ( TERMIN, ZAPOTRZEBOWANIE NASION, MIEJSCE SIEWU) termin: III dekada marca - początek kwitnienia, zapotrzebowanie nasion - na 1 ha 100 - 500 g

miejsce siewu - w szklarni: 2g nasion/skrzynkę , inspekt: 8g /m2

26.Reżim temperatur przy produkcji rozsady pomidora.Temp.: do wschodów stała w ciągu doby 22-29stopni C, po wschodach 18-20st.C w dzień, 14-16st. C w nocy, Temp.: po pikowaniu: pierwsze 3 dni 18-20st. C, Dalsze 16-20st. dni słoneczne, 16-18st. dni pochmurne 14-16st. noc

27. Zabiegi pielęgnacyjne przy produkcji rozsady pomidora. Rozsadę należy podlewać delikatnie, utrzymując umiarkowane nawilgocenie podłoża. Jeżeli produkujemy pomidory w doniczkach o średnicy 10 cm i używamy prawidłowo nawiezionego substratu, to do momentu wysadzenia w pole możemy roślin nie dokarmiać lub zasilić je tylko raz - tydzień przed wysadzeniem. W przypadku rozsad w multiplatach rośliny po 4 tygodniach od siewu zasilamy pożywką wykonaną z dowolnego nawozu wieloskładnikowego (makro i mikroelementowego) najlepiej płynnego. Pod koniec okresu wzrostu rozsadę hartujemy, obniżając stopniowo jej temperatury zarówno w dzień, jak i w nocy, oraz ograniczamy podlewanie, nie dopuszczając do więdnięcia roślin. Hartowanie - 7-10 dni silne obniżenie wilgotności podłoża (prawie do punktu więdnięcia), obniżanie temp. (silne przewietrzanie, wystawienie rozsady na zewnątrz).

28. Typy wzrostu u pomidora a rozstawy roślin w polu. odmiany samokończące, karłowe (nie wymagają cięcia ani palikowania) - uprawia się na płask w rozstawie 40-60X40-30cm, odmiany karłowe można sadzić też pasowo w 4 rzędy co 40cm odmiany sztywnołodygowe - sadzi się w mniejszej rozstawie niż wiotkołodygowe, odmiany wysokie (beż cięcia i palikowania) - sadzić w rozstawie100-150X40-80cm, odmiany wysokie na wczesny zbiór - 70-80X40-50cm przy z mechanizowanej uprawie pomidory wysokie sadzi się również pasowo po 2 rzędy w odległości 67,5cm w odstępach 80-100cm

29. Odchwaszczanie pomidora. chwasty w międzyrzędziach usuwa się mechanicznie, a między roślinami ręcznie - chemicznie: przed sadzeniem z wymieszaniem z glebą Trefla i Triflurotox, przed sadzeniem bez mieszanie z gleba Sencor, po sadzeniu Sencor + uzupełniające ręczne i mech. odchwaszczanie w miarę potrzeby U pomidorów z siewu najlepiej wykorzystać przed siewem Devrinol, po opryskaniu należy wymieszać preparat z glebą. Następnie wysiać nasiona i potem zastosować Sencor. Chwasty obniżają temperaturę gleby, co w po³¹czeniu z wysok¹ wilgotno.ci¹, sprzyja pora¿eniu pomidora przez choroby. Chwasty pojawiaj¹ce siê przed zbiorami te¿ s¹ k³opotliwe, bowiem utrudniaj¹ przeprowadzanie zbiorów, opó.niaj¹ dojrzewanie, wybarwianie owoców i zmniejszaj¹ w nich zawarto.æ suchej masy i cukrów. W ochronie pomidora powinno się wykorzystywać:

Zabieg stosowany w gruntowej uprawie wysokich odmian pomidora w celu ograniczenia masy wegetatywnej i doprowadzenia do szybszego owocowania. Odm. Wczesne - prowadzone na 1 pęd, cięcie rozpoczyna się gdy z kątów liści wyrastają pędy boczne. Można prowadzić też na 2 pędy - jako drugi pozostawia się pęd wyrastający tuż pod pierwszym kwiatostanem, na 3 pędy - pozostawia się jako 3 jeden z silniejszych pędów pod pędem drugim. Ważne jest usuwanie wilków - pędów bocznych wyrastających z kątów liści na pozostawionych pędach.

Ogławianie - obcinanie wierzchołków pędów, wykonuje się VII/VIII, obcina się nad ostatnim kwiatostanem pozostawiając nad nim 2 liście

30. Uprawa pomidorów z siewu w polu , Metoda „bluming mix sweeding”, Torf + wermikulit + mieszanka startowa + woda, Podkiełkowanie w 23°C, Dozowane 50 - 60 ml, Metoda „fluming dribling”, Wysiew w żelu, Wysiew nasion pasowo-rzędowy0,8 - 1 kg/ha, 100 ( 35 - 50 ) - 100 *x 25 ( po 5 nasion w gnieździe ), Optymalna dawka roślin na ha 150 - 160 tys, Termin siewu 25 IV - 5 V, Zbiór ręczny 30 - 40 % robocizny, Mechaniczny 1razowy > 65% dojrzałych ( 85 - 95 ), Wydajność kombajnu 10 - 12 ha/ dzień

32. Czynniki umożliwiające koncentrację okresu zbioru pomidora. czynniki klimatyczne, stopień wybarwienia pomidora , metoda uprawy, odmiana pomidora

33. Stosowanie ethrelu w uprawie pomidora. Dostępne preparaty
W uprawie pomidorów można używać dwóch zarejestrowanych w Polsce preparatów: Ethrelu 480 SL (39,5% etefonu) oraz Flordimeksu 420 SL (42%). Są to preparaty płynne, z których sporządza się roztwory wodne do opryskiwania całych roślin, najczęściej jednorazowo, na początku dojrzewania owoców. Najlepszy efekt daje opryskanie w czasie, gdy większość owoców na roślinie (50-70%) jest w fazie pełnej dojrzałości zielonej (osiągnęły swą maksymalną wielkość, mają komory nasienne wypełnione nasionami otoczonymi galaretką, ale nie zaczęły się jeszcze przebarwiać). W tym czasie owoce dojrzewające (czerwone i "zapalone") powinny stanowić u odmian wczesnych i średnio wczesnych 5-15% ogółu owoców na roślinie. Odmiany późne można opryskiwać trochę później — gdy owoce dojrzewające stanowią 15-25% ogółu owoców na roślinie. W uprawie pomidorów z rozsady zabieg przeprowadza się najczęściej w pierwszej połowie sierpnia, natomiast w tej z siewu — w końcu sierpnia lub pierwszej połowie września.

34 . stadia dojrzałości, metody zbioru, i plon pomidora. Stadia dojrzałości: a)ZIELONE: nie zwiększają już swojej masy, ani objętości, przy przekrojeniu nasiona ulegają uszkodzeniu,b)BIELEJACE: początek rozkładu chlorofilu, rozpoczęcie procesu dojrzewania,owoce w tej fazie należy zebrac w celu przechowywania lub dojrzewania posprzętnego, c) ZAPALAJACE SIĘ: zaczyna tworzyc się czerwony barwnik LIKOPEN, przy przekrojeniu nasiona nie ulegaja uszkodzeniu., d) PEŁNA DOJRZAŁOŚĆ, metody zbioru:, -zbiór ręczny: 30-50%, -zbiór mechaniczny: jednorazowy- >65% owoców, dojrzałych 85-95%, wydajnośc kombajnu 10-12t/ha/dzień

35.warunki dojrzewania i przechowywania pomidorów. , Optym temp.dojrzewania: 23-25 C, Wilg. 80-85% wilg względnej, <12% gnicie, >30% oparzenia, Przechowywanie:, -Niedojrzałe,wyrośnięte:11-13 C, 75-80% wilg.wzgl., -Wybarwione: 6-8 C, ok. 1 tydzień.

36. cechy odmian pomidora dla przemysłu., -odmiany samokończące, -odm. Karłowe, odporne na niesprzyjające warunki-wiążą owoce w nieco niższych temperaturach,, -wysoki plon wczesny, , -odporne na alternariozę,zaraze ziemniaka, wirusy, , -odporne na pekanie, -owoce twarde,intensywnie wybarwione,, -łatwe odrywanie owoców od szypułek, -np. grupa odmian Lima: o owocach wydłużonych, twardych, o grubych ścianach, gęste przetwory, -równomierne plonowanie -wytrzymałość na opuznienie zbioru

37. choroby pomidora. - wirus mozaiki tytonia, -fuzarioza (zgorzelowa), -werticilioza, -brunatna, plamistość lisci, -korkowatosc lisci, -srebrzystość liści, -alternarjoza, -mozaika ogórka na pomidorze-wirusowa, -smugowatosć ziemniaka na pomidorze, -rak bakteryjny pomidora, -bakteryjna nekroza rdzenia łodygi pomidora, -Bakteryjna cętkowatość pomidora, -zgnilizna pierscieniowa pomidora, -gnicie korzeni pomidora, -szara plesń, -Zaraza ziemniaka, -mączniak prawdziwy, -Brunatna zgnilizna owoców i zgorzel podstawy łodyg

38.szkodniki pomidora., -przędziorek Chmielowiec,szklarniowiec,, -mączniak szklarniowy, -miniarka psiankowianka, -miniarka ciepłolubka, -wciornastek zachodni, -wciornastek tytoniowiec, -pietnówki -mątwik ziemniaczany-nicienie, -mszyca brzoskwiniowo-ziemniaczana-wysysaja soki, -stonka ziemniaczana-gołożer -nicienie

OGOREK

39. pochodzenie i znaczenie gospodarcze ogorka. Poch. Z osrodka indyjskiego, albo ma poch. Azjatyckie(według innych autorów). Klimat gorący , rejon wilgotny,był uprawiany w egipcie,starożytnym Rzymie ,przed naszom erom,do europy przybył w xiv, do polski około XVIIw.Są 2 typy ogórkow: Zach. Azjatycki(pow.gładka,prymitywny) Wsch. Azjatycki( powierzchnia guzkowata)

40. wartość odzywcza ogórka. 91%-97%- woda, 15 kcal/100g, 0,7%-białko beta karoten-170 miligr, Na-11mg/100g, K-125, Ca-15, P-23, Mg-8, Fe-0,2, 0,1%tłuszcze , Zn- 0,24, Cu-0,11, Mn- 0,08, 2,9%węglowodany, alfa tekoferol-(E)-0,16mg, Błonnik-0,5g, B1-29miligr, B2-38miligr, PP-0,19miligr B6-0,04mg C-8mg H-1,2miligr KUKURBITACYNA- glikozyd,gorzki smak, cecha uwarunkowana genetycznie,gorzki w górnej czesci owocu, przechodzą z łodygi, dużo odmian pozbawionych goryczki. 41.Wymagania termiczne ogórka., Klimat-min. kiełkowania: 15-18 C, Optym. Kiełk. 30 C, Młode rośliny giną < 4-6 C, Zahamowanie wzrostu: < 12 C, Min. Pylenia : 17 C, Otwarcie kwiatu: > 15 C, Max. Wzrostu: 40 C, Opt. Wzrostu: 32-35 C ,przy optymalnej wilgotności, 20-26 C w warunkach polowych, Izoterma lipca: >17,5 C

42. Wymagania świetlne, wodne i glebowe ogórka Ogórek wymaga dużo ciepła i wysokiej wilgotności zarówno gleby jak i powietrza. Właściwe do uprawy ogórków miejsce powinno być zaciszne, zacienione. Na niedostatek światła rośliny reagują znacznym spadkiem plonu. Ogórek wymaga dużo wody, najwięcej w okresie wschodów, kwitnienia i zawiązywania owoców. Niedostatek wody powoduje zahamowanie wzrostu. Przed susza roślina broni się rozwijając na boki system korzeniowy. Utrzymanie dobrej wilgotności gleby ogranicza gorzknienie ogórków. Cecha ta ujawnia się w lata upalne, gdy rośliny nie są podlewane i występują duże wahania temperatury. Gleba żyzna, próchnicza i przepuszczalna, ale jednocześnie utrzymująca wilgoć. Zasobna w materię organiczną, aby lepiej zatrzymywać wodę z opadów. Poziom wód gruntowych nie powinien przekraczać 70cm.Najlepsze są gleby wysokich klas o ciemnej barwie a więc łatwo nagrzewające się. Jeżeli gleba jest bardzo kwaśna, konieczne jest wapnowanie. Nie powinna

również zawierać zbyt wiele azotu.

43. Kryteria rejonizacji i rejony uprawy ogórka w Polsce Ogórki mogą być uprawiane na terenie całego kraju za wyjątkiem północnych i południowych podgórskich terenów gdzie ryzyko występowania przygruntowych przymrozków po 15 maja jest największe. Najmniejsze ryzyko uprawy ogórka występuje na terenach zachodnich i centralnej części kraju. Za najlepsze rejony uprawy ogórka uznano: poznańsko - kaliski, kujawsko - warszawski, krakowsko - kielecki, lubelsko - hrubieszowski oraz niektóre rejony Opola, Legnicy i Jeleniej Góry

44. Potrzeby nawozowe ogórka Dla uzyskania plonu 30 ton z 1 ha rośliny pobierają około 50 kg N, 40 kg P 2O5,80 kg K2O i 30 kg CaO. Ogórek korzysta głównie ze składników znajdujących się w zasięgu jego korzeni. Część składników mineralnych jak azot jest łatwo wypłukiwana do głębszych warstw i staje się niedostępna dla ogórka. Zawartość składników pokarmowych w glebie powinna być wyższa, aby roślina była zdolna pobrać potrzebną jej ilość. Źródłem składników mineralnych w okresie wegetacji są dla ogórka nawozy organiczne. Bardzo korzystne jest nawożenie obornikiem, który jest najwartościowszym źródłem próchnicy. Obornik zastąpić można nawozami zielonymi lub kompostem. Ogórek najczęściej jest uprawiany po mieszankach motylkowatych lub dużych dawkach nawozów organicznych, które są nie tylko źródłem azotu i innych makroskładników, ale i mikroelementów. Dla ogórka gruntowego optymalna zawartość składników mineralnych w 1 litrze gleby wynosi: 80-120 mg N, 60-80 mg P,160 - 220 mg K, 70 -120 mg Mg i 1500 - 2000 Ca. Bardzo istotny jest odczyn gleby - powinien wynosić 6,5-7 pH, ale wapnowanie nie powinno być przeprowadzane bezpośrednio przed uprawą ogórków. Nawożenie powinno przede wszystkim bazować na nawozach organicznych, stosowanych we wszelkich możliwych formach. Ich zaletą jest to, że składniki pokarmowe związane w materii organicznej są stopniowo uruchamiane w ciągu całego okresu wegetacji, a przez to lepiej wykorzystywane przez rośliny i wolniej wymywane. Ogólna zawartość azotu w roślinach motylkowatych, uprawianych jako nawóz zielony w plonie głównym, jest znacząca i w przypadku takich roślin jak peluszka (przyorana w całości) może dochodzić do 260 kg N/ha, przy plonie suchej masy 11 t/ha. Jako podstawowy nawóz można zastosować kompost lub obornik. W przypadku naturalnych nawozów organicznych, do których zaliczany jest obornik, jego dawka nie powinna przekroczyć ilości odpowiadającej 170 kg N/ha. Według Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej dawka obornika nie powinna przekroczyć 40 t/ha, gnojowicy 45 m3/ha . Optymalnym terminem nawożenia obornikiem jest wczesna wiosna, stosowany jesienią powinien być natychmiast przyorany. Dla dobrego wzrostu ogórka potrzebne są również inne składniki mineralne jak fosfor, potas, magnez, wapń oraz mikroelementy. Fosfor należy do pierwiastków trudno wymywanych z gleby. Jest on potrzebny przede wszystkim w okresie formowania pędów i liści.

45. Metody uprawy ogórka(cel, zalety i wady, terminy i miejsce siewu) Ogórki można uprawiać zarówno z siewu jak i z rozsady. Wybór metody zależy od przeznaczenia plonu, planowanego terminu zbioru, ryzyka zachwaszczenia i porażenia przez choroby i szkodniki. Uprawa z siewu jest najtańszą metodą produkcji. Ogórki sieje się, gdy gleba jest dostatecznie nagrzana, co gwarantuje szybkie i równomierne wschody. Wierzchnia warstwa gleby powinna osiągnąć temperaturę przynajmniej 12°C. Im wyższa temperatura tym wschody przebiegają szybciej. Ziemia powinna też być wilgotna, ale nie nadmiernie mokra. Zbyt długie leżenie nieskiełkowanych nasion w ziemi może narazić je na gnicie lub słabe i nierównomierne wschody. Wschody roślin powinny nastąpić po przeminięciu okresu przymrozków. W okresie wiosennym wschody roślin pojawiają się po 10 - 14 dniach. Siew ogórka można przeprowadzać w kilku terminach, aby przedłużyć okres zbiorów. Zwykle można wysiewać nasiona od 10 maja do pierwszej dekady czerwca. Ostatnie terminy siewu są czasami bardziej ryzykowne ze względu na niedostatek wilgoci w glebie. Przed siewem bywa czasem konieczne nawodnienie pola. Terminy uprawy ogórka Nasiona sieje się w równomiernie rozmieszczonych rzędach lub systemem pasowo-rzędowym. Odległość między rzędami powinna być dostosowana do uprawy ciągnikiem. W systemie pasowo-rzędowym pas tworzą dwa rzędy roślin zbliżone do siebie. Odległości między pasami muszą być na tyle duże, aby umożliwić wykonywanie prac pielęgnacyjnych i zbioru owoców. Nasiona sieje się na głębokości 1.5 - 3 cm. Po wschodach rośliny w rzędzie powinny rosnąć co 15 - 20 cm. Uprawa z rozsady ma największe znaczenie dla produkcji przyspieszonej, poplonowej i tam, gdzie istnieje ryzyko zdominowania roślin przez chwasty. Inną zaletą uprawy z rozsady jest uniknięcie strat we wschodach roślin spowodowanych żerowaniem larw śmietki kiełkówki. Stosując uprawę z rozsady w połączeniu z okrywaniem roślin można uzyskać przyspieszenie plonowania nawet o 3 tygodnie. Uprawa z rozsady daje możliwość uprawy poplonowej ogórka po przedplonie o krótszym okresie wegetacji. W stosunku do siewu sadzenie rozsady może być przeprowadzone prawie o miesiąc później. Tyle mniej więcej trwa okres produkcji rozsady doniczkowanej w szklarni lub tunelu foliowym.

46. produkcja rozsady ogórka Uprawa z rozsady polega na wysianiu 2 nasion ogórków, na 3 tygodnie przed planowanym terminem sadzenia do gruntu, do doniczek o średnicy 6-7 cm. Po wschodach pozostawia się w doniczce jedną, silniejszą roślinę. Rozsadę ogórków przygotowuje się w inspektach lub szklarniach, utrzymuje się temperaturę 24-26°C do wschodów, potem obniża do 16-24°C. Dobra rozsada powinna mieć oprócz liścieni dobrze wykształcone dwa liście właściwe. Po zahartowa­niu roślin, gdy miną ostatnie przymrozki, należy je posadzić na miejsce stałe. Tradycyjną metodą, teraz już nieco u nas zapomnianą, jest produkcja w doniczkach ziemnych. Zmodernizowana produkcja rozsad w doniczkach ziemnych bazuje na zmechanizowanej linii do ich produkcji. Ważne jest, aby przygotować odpowiednio żyzne, o dobrej porowatości podłoże i na tyle lepkie, aby można było uformować doniczki. W ziemi musi znajdować się też odpowiedni zapas składników pokarmowych, z których korzysta roślina w czasie wzrostu.Ziemia do produkcji rozsady powinna być przygotowana wcześniej, aby składniki pokarmowe zaczęły przechodzić w formy dostępne dla roślin. Zwięzłość doniczek może poprawić dodatek gliny. W niewielkiej ilości dopuszcza się również dodatek torfu. Do produkcji rozsady można również wykorzystywać różnego rodzaju doniczki pełne, pierścieniowe lub wielodoniczki.

47. Uprawa ogórka z siewu w pole Z siewem ogórków nie należy się spieszyć. W ciepłej i wilgotnej glebie nasiona szybko kiełkują a wschody są równomierne. Wierzchnia warstwa gleby powinna osiągnąć temperaturę co najmniej 12°C. W wyższej temperaturze wschody przebiegają szybciej. Zbyt wczesny siew, w glebę nie ogrzaną, naraża nasiona na porażenie chorobami i gnicie w okresie przedłużających się wschodów. Natomiast zbyt wczesne wschody w otwartym gruncie wiążą się z ryzykiem zniszczenia lub uszkodzenia młodych siewek przez wiosenne przymrozki często występujące w połowie maja. Dlatego najlepszym terminem jest siew między 10 a 20 maja. Ogórki można siać w równomiernie rozmieszczone rzędy, zwykle co 120-150 cm lub systemem pasowo-rzędowym. Odległość między dwoma rzędami w pasie wynosi 60 cm, a odległość między pasami 120-140 cm. W rzędzie nasiona wysiewa się co 5-10 cm, na głębokość 1,5-3,0 cm. Po wschodach rośliny w rzędzie powinny rosnąć co 15-20 cm..

48. podział ogórków na grupy użytkowe??? Korniszony - owoce o długości 3-7cm, średnica 2,5 Konserwowe - dł. 6- 10cm, śr. do 4,5cm. Owoce cylindryczne, zielone lub ciemnozielone, Kwaszeniaki - dł.10 - 14cm, śr.do5cm, Sałatkowe - dł. 12-2-cm(u szklarniowych do 50cm) śr.4,5-6cm. Do bezpośredniego spożycia lub przemysł chłodniczy. Bardzo plenne owoce są cylindryczne, zielone do ciemnozielonych często ze smugami sięgającymi do ½ i 3.4 długości.

49. metody i częstotliwość zbioru owoców ogórka Termin, częstotliwość i czas trwania zbioru ogórków, zależne są nie tylko od przeznaczenia, czyli sposobu zagospodarowania plonu, lecz głównie od warunków pogodowych w okresie wegetacji, sposobu prowadzenia uprawy oraz od odmiany. Ogórki dorastają bardzo szybko, i dlatego należy często dokonywać zbiorów, by nie dopuścić do uzyskania pełnej dojrzałości fizjologicznej owoców i nie przydatnych do spożycia i przetwórstwa.Ogórki uprawiane w polu zaczyna się zbierać w połowie lipca i trwa to do połowy, a czasem do końca września.Owoce przeznaczone na korniszony są zbierane raz lub dwa razy dziennie a do konserwowania, gdy tylko uzyskają pożądaną wielkość. Oby dwa rodzaje zbiera się w dni upalne i suche, w pełni sezonu codziennie, , w dni chłodniejsze i wilgotniejsze, co 2-3 dni.Ogórki przeznaczone do kwaszenia zbiera się, gdy osiągną długość 10-18 cm. Ich zbiór rozpoczyna się później i wykonuje co 2-3 dni w zależności od pogody. Ogórki sałatkowe, przeznaczone do bezpośredniej konsumpcji i na zamrażanie, zbiera się co 4 dni, a w razie chłodów nawet co 5 dni. Podczas każdego zbioru należy usuwać owoce chore, niekształtne i przerośnięte (często zżółknięte), gdyż pozostawienie ich na roślinie opóźnia wykształcanie się nowych.Najodpowiedniejszą porą zbioru są wczesne godziny ranne i dni pochmurne, kiedy pędy i owoce są jędrne i soczyste. Nie należy zbierać ogórków w czasie deszczu i w godzinach południowych.Zbiór przeprowadza się ręcznie, bardzo ostrożnie. Zebrane owoce sortuje się na odpowiednie wielkości, układa w skrzynkach i przewozi do chłodnych i zacienionych miejsc, aby nie utraciły świeżości.Plony ogórków ulegają dużym wahaniom, przeciętnie wynoszą 20 t/ha. W latach o niekorzystnym przebiegu warunków atmosferycznych mogą być niższe o połowę lub więcej. Wyjątkowo ciepłe lata, o dobrym rozkładzie opadów, lub ciepłe z możliwością uzupełnienia niedoborów wody za pomocą deszczowania plantacji, sprzyjają wysokim plonom wynoszącym 50-60 t/ha. Plon ogórków konserwowych wynosi 30-80% plonu ogólnego, w zależności od odmiany oraz częstotliwości i dokładności przeprowadza­nia zbiorów. Do bezpośredniej konsumpcji przeznacza się ogórki wyrośnięte, ale nie dojrzałe. Owoce zbierane rzadziej, 1-2 razy w ciągu 2 tygodni, przechowują się krócej w porównaniu z ogórkami zbieranymi 2-3 razy w tygodniu. O jakości ogórków świeżych przeznaczonych do krótkotrwałego przechowywania lub bezpośredniego spożycia i przetwórstwa decyduje także sposób zbioru. Ogórki uprawiane w polu należy zbierać w godzinach rannych, po obeschnięciu rosy. 50. Warunki przechowywania ogórków. Owoce ogórka w stanie surowym są wrażliwe na transport, dlatego nie powinny być w naszych warunkach klimatycznych transportowane i przechowywane dłużej niż 2 - 3 dni. W chłodnych piwnicach ogórki mogą być przechowywane do jednego tygodnia. W chłodniach o temperaturze 1 - 2 º C i wilgotności względnej powietrza 85 - 90 % można ogórki składować przez okres 2 - 3 tygodni.

51. Choroby i szkodniki ogórków. Bakteryjna kanciasta plamistość ogórka (Pseudomonas syringae pv. lachrymans) Choroba występuje na większości gatunków roślin dyniowatych, lecz najpowszechniej na ogórkach. Sprawca choroby może przetrwać do nastopnego sezonu na resztkach porażonych roślin oraz na nasionach. Chorobie sprzyja wysoka wilgotność. Rozprzestrzenia się wraz z powietrzem i wodą w okresach opadów deszczu lub deszczowania oraz mechanicznie w czasie zbioru owoców lub prac pielęgnacyjnych. . Zgorzel siewek (Pythium spp., Rhizoctonia solani, Fusarium spp., Phytophthora spp., Alternaria spp.) Zgorzele siewek należą do pospolitych chorób okresu wschodów roślin. Objawy są najczęściej powszechnie znane i potocznie nazywane „ czarną nóżka”. Młode

rośliny początkowo zmieniają żywy kolor zielony na szarozielony, więdną, wywracają się i zamierają. Zgorzele siewek występują najczęściej w przypadku: zbyt dużego zagęszczenia roślin, wysokiej wilgotności i słabej przepuszczalności pod- łoża, wysiewu zakażonych nasion lub wysiewu nasion do zakażonego podłoża, zbyt głębokiego siewu, małej ilości światła. Mączniak rzekomy dyniowatych (Pseudoperonospora cubensis) Najgroźniejsza, powszechnie występująca choroba ogórka w uprawie polowej i pod osłonami. Grzyb atakuje głównie ogórki i melony. W okresie dużej wilgotności powietrza i zwilżenia liści roślin, na dolnej stronie liści widoczne są obfite skupienia zarodników konidialnych koloru brunatno fioletowego. W krótkim czasie plamy żółkną, brązowieją, następuje stopniowe zasychanie liści i całych roślin. Zarodniki grzyba przenoszone są przez wiatr na duże odległości. Choroba może występować masowo, zwłaszcza w okresach chłodniejszych i wilgotnych nocy (temp. 15-16oC, długo utrzymująca się nocna mgła), a słonecznej i ciepłej pogody w ciągu dnia (temperatura 20-25oC).

Szkodniki ogórka

Ogórek atakowany jest przez następujące gatunki fitofagów: smietkę kiełkówkę, śmietkę glebową, zmiennika lucernowca, mszyce ogórkową i przędziorka chmielowca. Ponadto na ogórkach mogą wystąpić inne gatunki mszyc i wciornastek tytoniowiec. Do szkodników najgroźniejszych dla ogórka w uprawie polowej zalicza się oba gatunki śmietek.

FASOLA

52. Pochodzenie i znaczenie gospodarcze fasoli.

Fasola zwyczajna pochodzi z Ameryki Środkowej i Południowej. Do Europy dotarła w XVI w. i upowszechniła się w uprawie w następnym stuleciu. Fasola wielkokwiatowa pochodzi z Ameryki Środkowej. Początkowo uprawiano ją jako roślinę ozdobną, a od początku XIX . również na spożycie. 53. Wartość odżywcza fasoli szparagowej. W strąkach fasoli szparagowej znajduje się 8,3 - 13,8 % suchej masy, w tym ok. 1,5 - 2,8 % białka. Zawartość witaminy C i karotenu w strąkach jest wyższa, natomiast witamin z grupy B - niższa niż w suchych nasionach. Znajdujące się w uprawie odmiany zielonostrąkowe fasoli szparagowej odznaczają się wyższą zawartością witamin i w związku z tym mają większą wartość biologiczną niż odmiany żółtostrączkowe.

54. Wartość odżywcza fasoli na suche nasiona. Fasola na suche ziarno zawiera średnio 21,4 - 25,5% białka o wysokiej wartości biologicznej, stanowiącego uzupełnienie białka zwierzęcego. Jest no ponadto bogatym źródłem soli mineralnych fosforu, wapnia, magnezu i żelaza oraz witamin z grupy B. Wartość energetyczna 100 g nasion wynosi ok. 1500 kJ. Szparagowa- 27kcal, 2.4bialko, 0,2-tłuszcze, 7,6-weglowodany, 3,9-blonnik, wit-E C. Suche nasiona- 290-kcal, 21,4-bialko, 1,6-tłuszcze, 61,6- węglowodany, 15,7-błonnik, wit- E C.

55. Wymagania termiczne fasoli. 11 º C - min. Kiełkowania 18 - 22 º C - opt. Kiełkowania 20 - 25 º C - opt. Wzrostu 0 - 1 º C - rośliny giną 37 º C - max. Wzrostu 8 º C - min. Wzrostu 16 º C ( przez długi okres ) - słabe kwitnienie, nie zawiązują strąków

56. Wymagania świetlne, wodne i glebowe fasoli.1. Światło duża intensywność , obojętna na długość dnia 2, Wilgotność - gleby 60 - 70 % pojemności wodnej, powyżej 80 % ginie 3. Gleba- pH 6,5 - 7,8, średniozwięzła, przepuszczalna

57. Potrzeby nawozowe fasoli. Wymagania pokarmowe fasoli na azot są małe, gdyż roślina ta współżyje z bakteriami brodawkowymi, wiążącymi wolny azot z powietrza, natomiast na fosfor i potas wysokie. Łączna dawka nawozów mineralnych powinna wynosić 200 - 300 kg NPK na 1 ha w stosunku 1:2:3. Azot stosuje się przedsiewnie i pogłównie, fosfor i potas - wiosną pod kultywator. Fasola ujemnie reaguje na chlor i dlatego należy ją nawozić siarczanem potasowym a nie solą potasową. Na glebach lekkich i przewapnowanych może wystąpić niedobór manganu, stosuje się wówczas dodatkowe nawożenie siarczanem manganowym w ilości 50 kg na ha.

58. Czynniki warunkujące normę wysiewu nasion fasoli Czynniki: Wielkość nasion , Powierzchnia jaką zajmuje roślina .Rodzaj siewu ( pasmowy, gniazdowy, rzedowy Wielkość rozstawy

59. Metody siewu nasion fasoli karłowej siew fasoli karłowej, siew rzędowy 40-50 cm x 3-5 cm gniazdowy 40-50 cm x 20 ( po 3, 4 nasiona), pasowo rzędowy 30-40 cm 3,4 rzędy 1 wolny

zbiór mechaniczny odległość między rzędami zależy od szer. Kombajnu, rzędy 45-60 cm

60. Metody siewu fasoli flageolet, biczykowej i tycznej Fasola jest rośliną ciepłolubną, wysiewa się ją dopiero po 15 maja, a nasiona fasoli typu flageolet dopiero po 20 maja.,siew wprost do gruntu, gęstość sadzenia zależy od typu wzrostu., Flagolet 45-60 cm x 6-7 cm, Biczykowa 50-60 cm x 7-10 cm, Tyczna 50-60 cm, miedzy pasami odstępy 80-120 cm, siew po 2-3 nasiona co 50-60cm

61. Odchwaszczanie fasoli Zachwaszczenie uprawy fasoli może być problemem do czasu zakrycia międzyrzędzi przez rośliny — ręczne lub mechaniczne odchwaszczanie przeprowadza się kilka dni po wzejściu roślin, a drugi raz przed kwitnieniem. Zabiegi te można wyeliminować lub ograniczyć do jednego, wykorzystując herbicydy . Jeżeli zwalcza się chwasty chemicznie, nasiona należy wysiać nieco głębiej. Herbicydy:, Przed siewem Treflan, Triflurotox, Triflur, Po siewie Satecid, Patoran ( amidowe) Przed wschodami Reglone, Basta, Po wschodach Basagran, Targa, Agil

62. Długość okresu weetacji fasoli szparagowej i flageolet długość okresu wegetacji: karłowa szparagowa, wczesna 60-70 dni , późne 70-80 dni tyczne szparagowe, wczesne 90 dni, późne 100 dni, flageolet 90-110 dni

63. Długość okresu wegetacji fasoli na suche nasiona na suche nasiona , wczesne 100-110 dni, srednio wczesne 110-120 dni, późne 120-140 dni

64. Warunki przechoywania fasoli szparagowa 8-10 stopni C, 85-90 % wilgotności wzglednej, kilka dni, w zbyt niskiej temp.strąki fasoli ulegają uszkodzeniom chłodowym., flageolet 2-4 stopni C , 85% wilg. Wzgl. Do kilku dni , nasiona powinny być jak najszybciej przetworzone, na nasiona 10 stopni C , 65% wilg. Wzgl. Dojrzałe nasiona, zawierające nie wiecej niż 10-12% wody nadają się do długotrwałego przechowywania.

65.choroby fasoli Antraknoza fasoli,
Bakterioza obwódkowa fasoli

Objawy : antraknoza powoduje brązowienie nerwów liści od spodu, na strąkach brązowe, wgłębione plamy, bakterioza obwódkowa objawia się w postaci jasnych, tłustych plam, w środku brązowych, na strąkach bezbarwnych przechodzących do jasnobrązowych, lekko wgłębionych,
Przyczyna : antraknoza jest chorobą o podłożu grzybowym, bakterioza ma podłoże bakteryjne i występuje tylko na fasoli szparagowej,
Zwalczanie : uprawa odmian tolerancyjnych na choroby, porażone pierwsze rośliny trzeba usunąć i głęboko zakopać (nie kompostować), w walce z obiema chorobami pomocny będzie Biosept 33 SL, w ochronie chemicznej stosujemy środki miedziowe w mieszaninie z innymi fungicydami, np. Bravo, pierwsze opryskiwanie wykonujemy po wschodach roślin i powtarzamy po około 10 do 14 dniach, następne dwa zabiegi wykonujemy w okresie zawiązywania się strąków, skuteczność zabiegów zwiększy dodatek Florovitu (0,4%),

66. Szkodniki fasoli Śmietka kiełkówka - muchówka, w maju samice składają jaja w pobliżu nasion, a wylęgłe po kilku dniach białawe larwy wgryzają się do młodych roślin, drążą chodniki, uszkadzają liścienie i wierzchołki wzrostu. Rośliny słabo rosną i zamierają.Oprzędzik pręgowany - chrząszcz, pospolicie występujący na roślinach motylkowych. Dorosłe wygryzają ząbkowato brzegi liści, a przy masowym występowaniu mogą powodować gołożer. Larwy żerują w brodawkach korzeniowych, osłabiając zaopatrzenie roślin w azot. Strąkowiec fasolowy - chrząszcz, larwy żerują w nasionach (nawet kilkanaście w jednym), w ciepłych magazynach rozwój strąkowca odbywa się również zimą. Oprzędzik pręgowany i wielożerny - chrząszcze niszczą liście młodych roślin. Przędziorek chmielowiec - żeruje na liściach fasoli wysysając z nich soki, powodując ich odbarwienie i zasychanie.Mszyca burakowa - żeruje na wszystkich strąkowych.

KAPUSTA BIALA

67.Pochodzenie i znaczenie gospodarcze kapusty białej.Pochodzi od dzikiej kapusty, którą jeszcze dotychczas można spotkać na wapiennych wybrzeżach Francji, Anglii i Hiszpanii i występuje w Basenie Morza Śródziemnego i na wybrzeżu atlantyckim.Kapustę głowiastą białą ze względu na przeznaczenie można podzielić na nadającą się na świeży rynek, do przechowywania, do kwaszenia. Stosunkowo łatwa uprawa, niskie koszty produkcji, wysokie plony, łatwość przechowywania w stanie świeżym przez całą zimę i możliwość konserwowania spowodowały, że kapusta głowiasta biała należy w Polsce do podstawowych warzyw. Zajmuje ona około 30% powierzchni zajętej przez rośliny warzywne i daje ponad 40%masy produkowanych warzyw. 68.Wartość odżywcza kapusty białej. Kapusta zawiera średnio ok.91% wody. Zawartość substancji azotowych wynosi ok.1,8%,bezazotowych 3%,cukrów 2,3%.Ze składników mineralnych zawiera znaczne ilości wapnia, fosforu i potasu. Dużo wapnia zawierają liście zewnętrzne, fosforu zaś wewnętrzne. Zawiera prawie wszystkie witaminy(A, Bı, B2,B6`C`E i K oraz wit. U-która jest podstawową czynną substancją w leczeniu wrzodów żołądka i dwunastnicy) najwięcej wit. C. 100g świeżych liści znajduje się 45mg wit.C. Dobrze zakwaszona kapusta zachowuje 80-90% wit. C. Wartość kaloryczna jest niewielka:100g kapusty dostarcz 30 kalorii.

69. Właściwości lecznicze warzyw kapustnych kapustę stosuje się na wrzody żołądka i dwunastnicy, osteoporozę, szkorbut, jako okłady na rany70.Wymagania termiczne kapusty białej. Jest typową rośliną klimatu umiarkowanego. Kapusta jest rośliną o małych wymaganiach cieplnych. Dobrze ukorzeniona i zahartowana rozsada znosi temperatury do temperatury do -3,a nawet -5°C. Jesienią wytrzymują przymrozki do-8°C. Najlepiej rośnie w temp.14-18°C, powyżej 30°C nie zwija główek. 71.Wymagania świetlne, wodne i glebowe kapusty białej.Kapusta należy do roślin, bardzo reagują na długość dnia, dotyczy to zwłaszcza odmian późnych. Krótki dzień wpływa hamująco na wiązanie główek. Brak dostatecznej ilości światła powoduje silne wyciąganie się rozsady jak również słabe wiązanie główek. Nie można, więc uprawiać w miejscach zacienionych, np. w sadzie.Kapusta ma duże wymagania wodne, co wynika z dużej powierzchni liści. Najlepiej udaje się w rejonach o obfitych opadach(600mm) i dużej wilgotności powietrza, a więc nadmorskich i podgórskich. Kapusta wymaga dużej wilgotności gleby i powietrza. Najlepiej rośnie w okolicach gdzie są obfite opady; dla odmian wczesnych korzystne są opady w maju i w czerwcu dla późnych zaś w drugiej połowie lata.Gleba: pod uprawę kapusty wczesnej wybieramy gleby w dobrej kulturze, żyzne, zasobne w próchnicę i składniki pokarmowe, ciepłe, najlepiej na wystawie południowej. W okolicach, gdzie jest mało opadów wiosną, kapustę wczesną należy nawadniać, co najmniej 2-3 razy w ciągu okresu wegetacji. Wpłynie to na wcześniejsze zawiązywanie główek, jak również zapewnia duży wzrost plonu. Gleba pod uprawę kapusty średnio wczesnej i późnej może być w tzw. Kulturze ogrodniczej, byle była zasobna w składniki pokarmowe i nie zakwaszone-najlepsze pH 6,2-7,0.Kapusta późna udaje się dobrze na madach, lżejszych i cięższych glinach oraz na niskich torfach upranych.

72. Kryteria rejonizacji i rejony uprawy kapusty białej w Polsce Kapusta jest rośliną klimatu umiarkowanego, najlepiej udaje się w rejonach nadmorskich i podgórskich, o obfitych opadach i dużej wilgotności (powyżej 600 mm rocznie, powyżej 70 mm w lipcu, powyżej 50 mm w sierpniu). W przypadku mniejszych opadów lub niekorzystnego ich rozłożenia, należy zastosować nawadnianie. Odmiany wczesne na ogół nie wymagają nawadniania (okolice Igołomi k/Krakowa, Lubina czy Łęczycy). Należy unikać gleb ciężkich i zimnych. Najlepsze pH 6.2 - 7.0.Izoterma w lipcu poniżej 20 stopni C.73.Stanowisko w płodozmianie i potrzeby nawozowe kapust. Kapusta głowiasta biała nie jest wrażliwa na przedplon i może być uprawiana po wszystkich roślinach. Jednak nie powinna być uprawiana po sobie i po innych roślinach krzyżowych, korzeniowych lub po pomidorze. Dla odmian późnych kapusty przedplonem może być szpinak, sałata, rzodkiewka, Kapusta pozostawia stanowisko mało zachwaszczone i po niej można uprawiać rośliny wrażliwe na zachwaszczenie(marchew, pietruszkę). 74.Zaprawianie nasion i rozsady kapusty. Nasiona Kapusty odmian wczesnych zaprawiamy zaprawą Nasienną T(4g na 1 kg nasion). Bezpośrednio przed siewem zaprawiać nasiona jednym z preparatów: Apronem 35 SD, Oftanolem T lub Dithaane M-45 przeciwko Zgorzelowi Siewek. Przeciwko Śmietce Kapuścianej zaprawiamy nasiona przed siewem w Oftanolu T . Przed siewem zanurzyć korzenie rozsady w papce torfu i wody z dodatkiem Marshala 50 EC. W przypadku ochrony przed Kiłą Kapusty przy sadzeniu rozsady chorą odrzucamy, a korzenie zdrowej przed posadzeniem na pole zanurzamy w papce z gliny i torfu z dodatkiem jednego z fungicydów: Topsin M 70 WP(0,2%), Sarfun 500 S.C. ( 0,1-0,2%), 75.Przygotowanie podłoża pod rozsadę kapusty.Do produkcji rozsady należy używać tzw. ziemi próchnicznej. Uzyskuje się ją przez kompostowanie przez 8-1 mies. Darni łąkowej, którą przekłada się warstwami obornika lub nawozu z podkładów grzejnych z inspektów. Warstwy obornika powinny mieć grubość 30cm , a darni 10cm.Do tak przygotowanej ziemi dodaje się mieszankę nawozową MIS 3 w ilości 2-3 kg na 1m3.Ostatnio coraz częściej stosuje się torf wysoki, gdyż nie zawiera on patogenów i ma bardzo dobre właściwości fizyczne. Przygotowanie podłoża z torfu wymaga dodania do niego węglanu wapniowego w ilości 5-10kg na 1m3 torfu, tak aby osiągnąć pH 6,0-6,5.Ponadto na 1m3 dodaje się 4-5 kg części A mieszanki nawozowej MIS 3 i 100-300g części B, którą po rozpuszczeniu w 10-20l lekko zakwaszonej lub ciepłej wody należy polać torf. Uzyskane podłoże miesza się z ziemią gliniastą, ziemią gnojową, piaskiem i krowieńcem w stosunku 3:4:2:1:0,5. 76.Pielęgnacja rozsady kapusty.-uzupełnianie wypadów po kilku dniach od posadzenia, -2 tyg. po posadzeniu nawozimy saletrą, w ilości 100kg na ha, -drugi raz nawozi się saletrą (ilość 200-300kg na ha) gdy liście zaczynają zakrywać międzyrzędzia, -jeżeli w późniejszym czasie liście mają barwę jasnozieloną nawozimy trzeci raz (ok.100kg na ha), -obsypywanie kapusty późnej na glebach wilgotnych ma na celu wytworzenie korzeni przybyszowych i zapobiega przewracaniu się główek oraz wpływa na zwiększenie plonu. Pierwszy raz po przyjęciu plonu, drugi 2-3 tyg później. Nie stosujemy tego zabiegu na glebie suchej, w przypadku suszy stosujemy nawadnianie, pielenie co najmniej 2 razy ręcznie i kilka mechanicznych zabiegów pielęgnacyjnych w międzyrzędziach, wykonanych opielaczem ręcznym lub ciągnikowym, mechaniczne spulchnianie międzyrzędzi, uzupełnianie mechanicznego zwalczania chwastów chemicznym, 80. Zalety i wady uprawy kapusty z siewu na miejsce stałe Istnieje możliwość uprawy kapusty głowiastej bez wcześniejszego przygotowania rozsady poprzez bezpośredni wysiew nasion w pole. Warunkiem powodzenia takiego sposobu uprawy jest bardzo staranne przygotowanie gleby, punktowy wysiew nasion (najlepiej precyzyjnych) i intensywna ochrona plantacji przed chwastami oraz szkodnikami. Metoda ta pozwala obniżyć koszty produkcji rozsady, sadzenia oraz umożliwia budowę silnego systemu korzeniowego przez rośliny, czyniąc je bardziej odpornymi na suszę. Zakładając plantację, należy wysiać dwukrotnie więcej nasion. Młode rośliny trzeba przerzedzić, usuwając część z nich lub przesadzając je na inne stanowisko. 81. Rozstawy kapusty białej w polu Rozsadę odmian wczesnych kapusty sadzi się w pierwszej połowie kwietnia, w rozstawie 40 - 50 x 35 - 40 cm, odmian średniowczesnych w maju, w rozstawie 50 - 60 x 50, natomiast odmian późnych od połowy maja do połowy czerwca , w rozstawie 60 - 67.5 x 50 - 60. 82) Możliwości ograniczenia robocizny przy sadzeniu i odchwaszczaniu kapusty.- sadzenie sadzarką 4-sekcyjną pochłania 5 × mniej czasu bo 5 osób × 6 godz.= 30 godz pracy - sadzenie ręczne 15 osób 10 godz.= 150 godz. /ha- odchwaszczanie -ograniczone, gdy prowadzimy uprawę kapusty współrzędną z aksamitka lub nagietkiem (siew w miedzyrzędziach) 83) Zbiór i warunki przechowywania kapusty zbiór- w zależności od długości okresu wegetacyjnego:- wczesne 60-70 dni VI-VII - średnio wcz. 115- 140 VIII-IX- późne 150-160 X - b. późne 170-175 X - kapusta zimująca- wysiana końcem VIII, zbiór- druga połowa V Warunki przechowywania:- przechowalnie i chłodnie - optymalna temp.0°C, i wilgotności powietrza 85-90 % 84) Charakterystyka odmian wczesnych:- smaczne, delikatne, bezpośrednio do spożycia - nieduże, dość luźne głowy- nieodpowiednie do kwaszenia i przechowywania- gęste nasadzenie → większy plon z jednostki powierzchni - odporność na jarowizację = nie zakwita w I-szym roku- tolerancja, co do spadków temp. - mała liczba liści okrywających - plenność - odporność na choroby liści 85) Czynniki warunkujące długotrwałe przechowywanie kapusty:a) pożądane cechy fiz.-chem danej odmiany:- kuliste, bardzo ścisłe główki, wyrównane - bez skłonności do pękania, nie uszkodzone głowy - czysta, zdrowa, jednolita odmiana - wysoka zaw.suchej masy, powyżej 8 % oraz dużo wit.C - intensywnie zielone liście zewn. Z dużym nalotem woskowym ( transpiracja, patogeny), - odporność na patogeny b) odpowiednie warunki w chłodni, przechowalni (temperatura, wilgotność, brak patogenów) 86) Cechy odmian przydatnych do kwaszenia: - wyrównany kształt i wielkość - jasna barwa liści - liście: delikatne, soczyste, kruche, ale nie łamiące się, - cienkie unerwienie = cienka i wąska krajanka - krótki głąb wew.(do 50% wysokości) , -duża zwięzłość główek, ale nie za twarde, - odporność na pękanie i brunatność, - odpowiedni skład chem. : * pow. 4% cukrów * ≤ 30 mg wit C/ 100 g ś.m. * najwyżej 750 mg NO₃¯87) Choroby kapusty: -kiła kapusty- grzybowa, atak. System korz. Narosla, utrudnione przewodz. Wody, więdniecie, zamieranie roślin. Sprzyja: kwaśna gleba, wysoka wilgotność wilgotność temperatura. Zapobieganie:płodozmian: krzyzowe- uprawa w odstępie 4-letnim. - zgorzel siewek, - czarna zgnilizna kapusty( bakteryjna), - mączniak prawdziwy krzyżowych, - mączniak rzekomy krzyżowych, - szara pleśń- ujawnia się zwykle w czasie zbiorów lub przechowywania, - fuzarioza kapusty( nie wystep. W Polsce), - zgorzel podstawy głąb kapusty- grzybowa 88) Szkodniki: - śmietka kapuściana - larwy żer. Na górnej części korenia. Oraz na szyjce korzeniowej Skutek: zakłócony pobór wody, więdnięcie - mszyca kapuściana, - pchełki, - bielinek kapustnik, - paciornica krzyżowianka

KALAFIOR

89) Pochodzenie i znaczenie gospodarcze kalafiora: Kalafior- jest najmłodszą odmianą botaniczną warzyw kapustnych pochodzącą z basenu Morza Śródziemnego. Najprawdopodobniej jest to mutant kapusty lub wyrodził się z brokuła. Znaczenie gospod: - bezpośrednie spożycie - przemysł przetwórczy ( zamrażanie, konserwowanie) W Polsce kalafior stanowi 5% warzyw. Skupienie produkcji woj.. mazowieckie, małopolskie.(10% warzyw) Też: wielkopolskie, lubelskie, łódzkie. 90. Wartość odżywcza kalafiora. Kalafior jest cenionym warzywem, ze względu na walory smakowe jak i wartość odżywczą. Wartość kaloryczna kalafiora jest stosunkowo mała, gdyż 100 g tego warzywa daje około 25 Kcal. Zawartość suchej masy wynosi 8-9%. Jest smacznym i najłatwiej strawnym warzywem spośród kapustnych. Kalafior zawiera więcej białka (1,5-2,5%), soli mineralnych i witamin (zwłaszcza witaminy C - 70 mg%) niż kapusta. 91. Wymagania termiczne, wodne i glebowe kalafiora. Kalafior ma największe wymagania klimatyczne i glebowe ze wszystkich roślin kapustnych. Najdorodniejsze róże wiąże w temperaturze 14- 18⁰C. W temperaturze powyżej 25⁰C nie tworzy róż (opóźnienie wiązania róż i obniżenie jej jakości - przerastanie liści, omszenie, ziarnistość, przebarwienia). Minimalna temperatura wzrostu kalafiora wynosi 6-8⁰C. Wytrzymuje przymrozki do -2⁰C, ale wykształcone już róże w tej temperaturze żółkną i gniją. Rozsada kalafiora jest wrażliwa na brak światła i przy produkcji wczesnej wymaga doświetlania. Rozsada najbardziej podatna na jarowizację w fazie 4-5 liści właściwych, temperatura < 10⁰Cpowoduje guzikowatość. Starsze rośliny znoszą zacienienia, a w okresie wiązania róż nadmiar światła jest nawet niekorzystny, gdyż róże szybko żółkną. Kalafior jest rośliną dnia długiego, dlatego najdorodniejsze róże otrzymuje się zwykle z uprawy jesiennej.Kalafior należy do warzyw o dużym zapotrzebowaniu na wodę (szybkie tempo wzrostu, duża masa nadziemna i płytki system korzeniowy), zwłaszcza w okresie wyrastania 6-7 liścia oraz wiązania róż. Optymalna wilgotność gleby powinna wynosić w tym czasie 75-80% maksymalnej pojemności wodnej. Niedostatek wody powoduje zmniejszenie plonu i pogorszenie jego jakości. W warunkach Polski centralnej należy zastosować nawadnianie w ilości 80-150 mm wody. Jednorazowa dawka nawadniania w początkowym okresie wzrostu powinna wynosić od 15-20 mm, a w okresie dorastania róż od 25-30 mm. Nadmiar wilgoci jest również szkodliwy, gdyż kalafior tworzy wówczas róże małe, sine i często ulega porażeniu bakteriozą.Wymagania glebowe kalafiora są wyższe niż kapusty. Pod jego uprawę powinno przeznaczać się tylko gleby najlepsze, w wysokiej kulturze ogrodniczej, bogate w próchnicę i składniki pokarmowe, zasobne w wapno, przepuszczalne i dostatecznie wilgotne, przewiewne, o odczynie obojętnym. Najlepsze są piaszczysto-gliniaste, czarnoziemy, czarne ziemie, mady próchniczne i lessy. Gleby lekkie można przeznaczyć pod uprawę kalafiora tylko wówczas, gdy będzie stosowane nawadnianie i nawożenie obornikiem, albo innym nawozem organicznym. Optymalne pH wynosi 6-7. Na glebach kwaśnych kalafior źle rośnie (występują objawy niedoboru (molibdenu) lub nadmiaru (mangan, glin) składników pokarmowych) i ulega porażeniu chorobami. Gleby takie należy zwapnować. 92. Stanowisko w płodozmianie i potrzeby nawozowe kalafiora. Kalafior może być uprawiany po wszystkich warzywach z wyjątkiem roślin z rodziny krzyżowych. Po kalafiorze wczesnym można uprawiać warzywa o krótkim okresie wegetacji (np.szpinak). Przedplonem dla kalafiora na zbiór późny może być sałata, wczesny ziemniak lub groch na zielone nasiona. Często na małych powierzchniach uprawia się współrzędnie z kalafiorem sałatę lub kalarepę, które zdąży się zebrać nim kalafior się rozrośnie. Złymi przedplonami są: fasola, buraki (mątwik burakowy) natomiast dobre przedplony to: zboża, motylkowate, cebula, marchew, ogórek, pomidor, por, seler. Kalafior ma duże wymagania pokarmowe. Przy plonie róż 20 t z 1 ha pobiera 200 kg azotu (N), 32 kg fosforu (72 kg P₂O₅), 200 kg potasu (240 kg K₂O), 150 kg wapnia (210 kg CaO) oraz 13 kg magnezu (23 kg MgO). Aby zaspokoić tak duże wymagania pokarmowe stosuje się dobrze rozłożony obornik w dawce 40-60 t na ha, najlepiej jesienią. Zamiast obornika można zastosować kompost lub nawozy zielone. Nie zaleca się jednak uprawiać kalafiora na zbiór jesienny po nawozach zielonych z siewu wiosennego, gdyż wykorzystują one cały zapas wody, a rozsada sadzona w przesuszoną glebę źle się przyjmuje i słabo rośnie. Przyjmuje się, że wartość nawozowa przyoranych nawozów zielonych uprawianych na nawozach mineralnych wynosi połowę dawki obornika. Kompost najlepiej stosować wiosną, przed sadzeniem rozsady, w dawce 60-70 t na 1 ha.Oprócz nawożenia organicznego stosuje się również nawożenie mineralne, którego wysokość uzależniona jest od rodzaju i dawki nawozu organicznego oraz od zasobności gleby. Stosuje się zazwyczaj 200-250 kg N, 70-90 kg P₂O₅, oraz 200-240 kg K₂O. Nawozy fosforowe i potasowe stosuje się w całości przed sadzeniem rozsady, natomiast nawozy azotowe w trzech terminach: połowę dawki przed sadzeniem roślin, następną część w dwa tygodnie po posadzeniu rozsady, a resztę 2-3 tygodnie później. Kalafior jest wrażliwy na odczyn gleby. W przypadku gleb kwaśnych stosuje się wówczas na 1 ha 1,0-1,5 t nawozu wapniowego. Kalafior jest również wrażliwy na niedobór boru i molibdenu. Brak boru objawia się brunatnieniem i rozsypywaniem się róż, a molibdenu - zwężeniem blaszki liściowej, albo jej całkowitym zanikiem (biczykowatość) i zahamowaniem tworzenia się róż. Można tym niedoborom zapobiegać wysiewając na 1 ha 20-30 kg boraksu i 2-4 kg molibdenianu amonowego, albo nawożąc rozsadnik nawozami wieloskładnikowymi lub dodając je do podłoża, w którym produkuje się rozsadę doniczkowaną. 93. Przygotowanie nasion kalafiora do siewu. Przed siewem niezbędne jest zaprawianie nasion kalafiora. Stosuje się : zaprawę nasienną T, Serafun - na zgorzele siewek; Apron - przeciw chorobom grzybowym; Promet - przeciwko śmietkom, pchełkom, chowaczom; Oftanon, Gaucho - przeciwko śmietkom. 94. Terminy uprawy kalafiora. Kalafior można uprawiać na zbiór bardzo wczesny - odmiany wczesne, siew w połowie I (stycznia), sadzenie w połowie III (marca), zbiór początek V (maja)- początku VI (czerwca), w rozstawie 45 x 40. Również można uprawiać na zbiór wiosenny (na polu-uprawę można przyspieszyć okrywając rośliny folią perforowaną, włókniną lub niskimi tunelami foliowymi) - odmiany wczesne, siew w pierwszej połowie II (lutego) i na początku III (marca), sadzenie na początku IV (kwietnia) do połowy IV, rozstawa: 45 x 40, 67 x 30, 67 x 40, zbiór początek VI do połowy VII (lipca). Uprawa kalafiora na zbiór letni - odmiany średnio wczesne, siew połowa III (marca)-końca IV (kwietnia), sadzenie od końca IV (kwietnia) do końca V (maja) w rozstawie 67 x 50, zbiór od połowy VII (lipca) do połowy IX (września). Uprawa kalafiora na zbiór jesienny - odmiany średniopóźne i późne, siew od końca V (maja) do końca pierwszej dekady VII (lipca), sadzenie od końca VI (czerwca) do końca pierwszej dekady VII (lipca), w rozstawie 67 x 50, zbiór od początku IX (września) do końca X (października). 95. Produkcja rozsady kalafiora.Kalafior uprawia się wyłącznie z rozsady, którą produkuje się w mnożarce, inspekcie lub na rozsadniku. W uprawie na zbiór wczesny pod osłonami nasiona wysiewa się w drugiej połowie stycznia, a na zbiór wczesny na polu - w połowie lutego. Rozsadę kalafiora przygotowuje się podobnie jak rozsadę kapusty. Jest jednak ona bardziej wrażliwa na brak wody, składników pokarmowych oraz na zgorzel podstawy łodygi. Aby uzyskać rozsadę kalafiora na zbiór wczesny potrzebną do obsadzenia 1 ha należy wysiać około 300 g nasion do skrzynek wysiewnych. Siewki po selekcji pikuje się do doniczek ceramicznych, z tworzyw sztucznych, torfowo-celulozowych lub do doniczek ziemnych o średnicy 6-8 cm. Na zbiór późniejszy rozsadę można pikować do inspektów ciepłych w rozstawie 5 x 5 cm lub 4 x 4 cm. Optymalna temperatura w czasie produkcji rozsady powinna do wschodów wynosić 15-20⁰C, a potem 14-16⁰C. Po pikowaniu temperatura może być podniesiona do 20⁰C, a po 2-3 dniach znowu obniżona do 14 -16⁰C. Jeżeli rozsada produkowana jest w inspekcie to optymalna temperatura powinna wynosić 12 - 15⁰C w dzień i około 10⁰C w nocy. Rozsada powinna być w miarę potrzeby podlewana i 2-3 razy dokarmiana. Nie powinno się dopuścić do wybiegnięcia roślin, co może nastąpić przy zbyt wysokiej temperaturze i niedoborze światła. Dobrze przygotowana rozsada powinna być zdrowa, silna, krępa, mieć 4-6 ciemnozielonych liści oraz dobrze rozwinięty system korzeniowy i wysokość 10-18 cm. Rozsadę przerośniętą, mającą więcej liści niż przewiduje polska norma i łodydze cieńszej niż 5 mm oraz gdy między liśćmi ukazuje się zawiązek róży, nie należy sadzić, gdyż z takiej rozsady duży odsetek roślin wytworzy niehandlowe, guzikowate róże. Przed sadzeniem na pole rozsada powinna być zahartowana.Przy produkcji rozsady na zbiór letni nasiona wysiewa się do inspektu zimnego w marcu. W celu wyprodukowania rozsady potrzebnej do obsadzenia 1 ha wysiewa się około 400 g nasion w rzędy co 10-15 cm. Na zbiór jesienny nasiona wysiewa się na rozsadniku w pierwszej połowie czerwca odmian średniowczesnych i w połowie maja odmian późnych. Na obsadzenie rozsadą 1 ha należy wysiać około 500 g nasion na rozsadniku o powierzchni 200-300m². Sposób sadzenia rozsady kalafiora jest podobny do sadzenia kapusty. Rozstawa roślin zależy od odmiany i od warunków uprawy. Liczba roślin na 1 ha wynosi dla odmian wczesnych około 40-50 tyś. sztuk, średniowczesnych około 30 tyś. sztuk, a późnych około 28 tyś. sztuk. W uprawie na zbiór wczesny sadzi się rozsadę pod osłonami na przełomie marca i kwietnia w rozstawie 40-50 x 40-50 cm. Kalafior na zbiór letni sadzi się w maju ( w rozstawie 60 x60 cm), a na zbiór jesienny w lipcu w rozstawie 60-67,5 x 60 cm. 96. Uprawa i pielęgnacja kalafiora w polu. W uprawie kalafiora na zbiór wczesny na polu sadzi się rozsadę około 10 kwietnia w rozstawie 50 x 50 cm. Uprawę wiosenną na polu można przyspieszyć o 10-14 dni przez okrywanie roślin folią perforowaną , włókniną lub niskimi tunelami foliowymi. Pielęgnacja kalafiora polega na odchwaszczaniu mechanicznym lub chemicznym, ochronie przed chorobami i szkodnikami, spulchnianiu gleby, nawadnianiu, dokarmianiu oraz zabezpieczeniu róż przed światłem. Odchwaszczanie chemiczne w uprawie kalafiora na zbiór wczesny jest dyskusyjne, gdyż powoduje opóźnienie zbioru i obniżenie plonu. Do odchwaszczania chemicznego stosuje się preparaty: - na 1-7 dni przed sadzeniem: Treflan EC 2 lub Triflurotox w dawce 3,5-4 l na ha, mieszając natychmiast z glebą - 7-10 dni po sadzeniu: Satecid 65 WP w dawce 5-7 kg na ha..Ważnym zabiegiem pielęgnacyjnym jest spulchnianie gleby, które na większych plantacjach wykonuje się opielaczem konnym lub ciągnikowym - płytko, żeby nie uszkodzić systemu korzeniowego. Nawadnianie kalafiora powinno się rozpocząc wówczas, gdy rośliny mają 6-7 liści i trwać do początku zawiązywania róż, a w latach suchych i na glebacg lżejszych aż do zbiorów. Dobre wyniki daje częstsze nawadnianie kalafiora mniejszymi dawkami. W okresie suszy należy nawadniać kalafior co 7-10 dni. Jednorazowa dawka wody powinna wynosić 25-35 mm. Nawożenie pogłówne kalafiora stosuje się dwa lub trzy razy, dając każdorazowo na 1 ha 200 kg saletry amonowej lub 300 kg saletrzaku. Pierwsze nawożenie stosuje się dwa tygodnie po posadzeniu rozsady, a ostatnie na dwa tygodnie przed zbiorami.Róże w miarę tworzenia się należy zacieniać, gdyż pod wpływem światła żółkną i prędzej się rozsypują. W tym celu należy załamać wewnętrzny liść, który osłania różę. Można też wiązać gumką 2-3 liście nad różą (sposób zbyt pracochłonny). Wczesne nasadzenia należy osłaniać folią lub włókniną. 97. Zbiór i przechowywanie kalafiora Róże kalafiora zbiera się wielokrotnie, w miarę osiągania dojrzałości zbiorczej. Pierwszy zbiór najwcześniejszych odmian rozpoczyna się na początku czerwca. Wyrośniętych róż nie należy przetrzymywać, gdyż szybko tracą wartość handlową. Wycina się je z kilkoma liśćmi, które chronią różę w czasie transportu.Kalafiory po zbiorze sortuje się na wybory, a czasem i na klasy według przyjętych norm. Róże kalafiora bez względu na wybór powinny być całe, świeże, czyste, bez uszkodzeń mechanicznych lub spowodowanych przez szkodniki oraz bez obcego zapachu czy smaku. Liście ochronne powinny być całe, lecz czasem zgodnie z życzeniami odbiorcy, mogą być przycięte. Głąby przycina się na długość 1 cm od ostatniego liścia. Kalafiory przeznaczone do mrożenia powinny być zdrowe, czyste, świeże, bez meszku, bez plam i uszkodzeń, nie przerośnięte liśćmi, o zabarwieniu białym lub białokremowym, ścisłe, jędrne i kształtne. Liście ochronne powinny być suche i niezwiędnięte.Posortowane kalafiory przeznaczone do transportu umieszcza się w skrzynkach drewnianych lub z tworzyw sztucznych według wyborów i wielkości, głąbami zwróconymi do dna skrzynki. Kalafiory z liśćmi ochronnymi układa się 2-3 warstwami, a bez liści jedną warstwą. W chłodniach w temperaturze 0-1⁰C i wilgotności powietrza 85-90% można przechowywać róże kalafiora do 2 miesięcy. Róże z pozostawionymi wszystkimi liśćmi przechowują się lepiej niż oczyszczone z liści. Błędy popełnione w transporcie bądź składowaniu wpływają wyraźnie na pogorszenie jakości róż. Kalafiory w jednostkowych opakowaniach foliowych (z obciętymi do wysokości róży liśćmi) mogą być przechowywane w temperaturze 4-5⁰C, bez wyraźnego pogorszenia ich jakości , do 2 miesięcy. W uprawie kalafiora na zbiór jesienny zdarza się niekiedy, że przed nastaniem przymrozków nie wykształcają się normalnej wielkości róże. Takie rośliny można wykopać z bryłą ziemi, zadołować ( głębokość rowu 80 cm, przykryty deskami, słomą i ziemią ) lub umieścić w piwnicy, ściśle obok siebie i przetrzymywać w temperaturze 5-8⁰C. Po upływie 30-40 dni róże dorastają do wymaganej wielkości. Do tego celu nadają się rośliny z dużą rozetą liściową i różą o średnicy 2-4 cm. Rośliny o zawiązkach poniżej 2 cm nie wiążą róż handlowych, a o średnicy powyżej 4 cm nie nadają się do tego celu gdyż szybko gniją.

MARCHEW

98. Pochodzenie i znaczenie gospodarcze marchwi Marchew występuje w stanie dzikim w całej Europie i Azji. Najstarsze formy uprawne o korzeniach fioletowych, prawdopodobnie w Afganistanie i przez Azję Mniejszą dostały do Europy Środkowej w XIV wieku. Uprawa marchwi o korzeniu pomarańczowym zapoczątkowana została w Holandii w wieku XVII. Pierwsze wzmianki o uprawie marchwi w Polsce pochodzą z XVI wieku.Uprawa marchwi jest najbardziej rozpowszechniona w Azji i Europie. Na naszym kontynencie największymi producentami tego warzywa są Polska, Francja i Wielka Brytania. W latach 1995 - 1997 na obszarze 29 - 30 tys. ha uprawa stanowiła 799 - 814 tys. ton rocznie. Warzywo to jest tanie i dostępne na rynku niemal cały rok, począwszy od marchwi pęczkowej zbieranej na wiosnę. Spożywa się ją w stanie świeżym oraz wykorzystuje w przemyśle przetwórczym do sporządzania krajanek, soków pitnych, konserw i mrożonek, z udziałem innych warzyw i mięsa. 99. Wartość odżywcza marchwi Zawartość suchej masy w korzeniach może dochodzić do 12%, z czego 4 - 10% stanowią cukrowce, wśród których znaczny udział posiada sacharoza. W miarę postępującej wegetacji, zawartość cukrów w korzeniach ulega zwiększeniu, obniża się natomiast poziom włókna, co sprawia, że starsze stają się bardziej słodkie i delikatne w saku. Najcenniejszym składnikiem marchwią β i α- karoten, stanowiące źródło witaminy A w organizmie. Ich zawartość w korzeniach waha się w granicach 8 - 22 mg%, zależnie od warunków uprawy i wieku rośliny. W 100 g świeżej masy znajduje się ponadto 6 - 10 mg kwasu abscyzynowego, po 0,06 mg witaminy B₁ i B₂ oraz 0,05 mg witaminy PP. Marchew zawiera także sole mineralne, zwłaszcza wapnia, fosforu, magnezu i żelaza, działające w sposób neutralizujący na kwasy żołądkowe.100. Wymagania termiczne marchwi Marchew jest rośliną klimatu umiarkowanego. Ma niewielkie wymagania cieplne. Nasiona zaczynają kiełkować już w temperaturze 4°C. Siewki i większe rośliny znoszą przymrozki do -6°C. Dłuższe spadki temperatury po wschodach marchwi mogą powodować tworzenie pośpiechów (wyrastanie pędów kwiatostanowych). Najlepiej wykształcone i najbardziej wartościowe korzenie wyrastają w temperaturze 15-21°C. W niższej temperaturze korzenie nadmiernie się wydłużają kosztem przyrostu na grubość, przy wyższej temperaturze stają się krótkie i szerokie. Marchew najlepiej rośnie w pełnym nasłonecznieniu, jest wówczas najbogatsza w karoten i uboga w azotany. Nie jest wrażliwa na wiejące wiatry. Uprawa marchwi w okolicach o częstych wiatrach jest nawet korzystna, gdyż przeciwdziałają one masowemu występowaniu połyśnicy marchwianki. 101. Wymagania świetlne, wodne i glebowe marchwi Jest rośliną fotoperiodycznie obojętną i nie wykazuje wyraźnej reakcji na długość dnia oraz intensywność naświetlenia, przy krótkim jednak dniu jej korzenie są słabiej wybarwione. Wydłużony czas naświetlania w początkowym okresie wzrostu wpływa korzystnie na wysokość polonu, a w końcowej części okresu wegetacji na zawartość karotenu w korzeniach.Wymagania wodne nie są wysokie, optymalna wilgotność gleby wynosi 60 - 65% polowej pojemności wodnej. Największą wrażliwość na niedobory występuje w okresie kiełkowania i wschodów oraz intensywnego grubienia korzeni. Susza może spowodować w tych okresach powoduje nierównomierne wschody, oraz cienkich, długich i rozwidlonych korzeni. Przy nadmiarze korzenie są słabo wybarwione, natomiast dużo wody po suszy powoduje pękanie korzeni.Uprawiana jest na glebach lżejszych, a także na glebach cięższych bogatych w substancję organiczną. Najodpowiedniejsze są dla niej gleby piaszczysto - gliniaste i gliniasto - piaszczyste o pH 6 - 6,5. Marchew jest wrażliwa na świeże wapnowane, dlatego w razie potrzeby wapno należy stosować pod przedplon. Nieodpowiednie są dla marchwi gleby podmokłe, na których korzenie gniją oraz bardzo ciężkie i łatwo zaskorupiające się gleby gliniaste ze względu na nierównomierne wschody, zniekształcanie się i rozwidlanie korzeni. Bardzo wysokie plony marchwi można uzyskać na glebach torfowych po uprzednim uregulowaniu stosunków wodnych i przy odpowiednim nawożeniu mineralnym.102. Stanowisko w płodozmianie i potrzeby nawozowe marchwi Najlepszym stanowiskiem jest pole w drugim roku po oborniku, po przedplonach dobrze odchwaszczających glebę jak warzywa kapustne, cebulowe, ziemniaki. Stanowisko bezpośredni po oborniku jest niewskazane ze względu na możliwość rozwidlania się korzeni i porażenia przez połyśnice marfiankę. Marchew nie powinna być uprawiana po sobie i innych warzywach korzeniowych częściej, niż co 3 -3 lata. Dawki nawozów mineralnych ustala się w oparciu o analizę gleby. Optymalna zawartość fosforanu 40 mg na 1 dm³ gleby, potasu 125 mg K na glebach cięższych i 150 mg K na glebach lżejszych. Siewki marchwi są wrażliwe na zasolenie, dlatego nawozy fosforanowe i potasowe najlepiej jest wysiewać jesienią. Na glebach lekkich, dla uniknięcia strat potasu na skutek wypłukiwania, składnik ten można stosować na wiosnę i dobrze wymieszać z glebą za pomocą kultywatora. Marchew nie ma szczególnych wymagań co do formy nawozy potasowego, a więc można pod nią stosować formę chlorkową jak i siarczanową. Dawki azotu w uprawie odmian wczesnych 80 - 150 kg N na 1 ha, odmian późnych 150 - 200 kg N na 1 ha. w uprawie na zbiór pęczkowy nie powinno przekraczać 100 kg N na 1 ha, aby nie gromadziły się azotany. Połowę azotu stosuje się przed siewnie, pozostałą natomiast część w 1 -2 dawkach pogłównych. Można również całą dawkę N zastosować przedsiewnie, pod warunkiem, że wymiesza się ją na głębokość 10 - 20 cm. 103. Terminy uprawy marchwi wczesnej Termin siewu, w zależności od warunków pogodowych, musimy tak dobrać, aby rośliny nie zdążyły wykiełkować jeszcze jesienią, gdyż wtedy nie przetrwają zimy (marchew zaczyna kiełkować w temperaturze 4°C). Musimy zatem wysiać je w ostatnim momencie przed nastaniem mrozów. Z reguły będzie to w listopadzie lub nawet dopiero w pierwszych dniach grudnia. W porównaniu do siewu wiosennego, jesienią powinniśmy wysiać nieco więcej nasion, gdyż nie wszystkie będą w stanie przetrwać zimę i wykiełkować wiosną. Jeżeli zima okaże się bezśnieżna, zagon warto przykryć łętami, słomą lub matami. Zbiory będziemy mogli rozpocząć prawdopodobnie już w końcówce maja i kontynuować przez cały czerwiec. W grupie odmian wczesnych i przeznaczonych głównie na zbiór pęczkowy najczęściej uprawiane są odmiany Napoli F1 (Bejo) i Espredo F1 (Seminis) z odmian krajowych na uwagę zasługuje Amsterdamska, Pierwszy Zbiór i Karo. Okres od siewu do zbioru tych odmian wynosi 80-100 dni. 104. Terminy uprawy marchwi średnio wczesnej i późnej W grupie odmian średnio-wczesnych, których okres wegetacji wynosi około 100-120 dni, dużym uznaniem cieszą się odmiany Bolero F1 (Vilmorin) i Newton F1 (Bejo) oraz krajowa Nantejska. Największe znaczenie uprawowe mają odmiany średnio-późne (120-140 dni wegetacji) i późne (140-160 dni). Wszystkie nadają się do długotrwałego przechowania. Wśród odmian średnio-późnych do wyróżniających się plennością i jakością korzeni i odmiana ustalona). W grupie odmian późnych na większą uwagę zasługują oraz odmiany krajowe. W grupie tej znajdują się też odmiany o specjalnej przydatności do przetwórstwa 105. Cechy odmian marchwi decydujące o przydatności, długość i wielkość korzenia oraz kształt wybarwienie główki , zawartość cukrów, barwa korzenia, oraz różnica w barwie walca osiowego i kory

BURAK

114. wymagania klimatyczne i glebowe buraka. Burak jest rośliną klimatu umiarkowanego, ale ma inne wymagania cieplne niż inne warzywa korzeniowe (z wyjątkiem selera).Nasiona zaczynają kiełkować w temp.8 C, a optym. temp. wzrostu wynosi 15-18 C. młode siewki wrażliwe sa na przymrozki. Gleba: piaski gliniaste i gliny o dużej zawartości próchnicy. Burak wrażliwy jest na odczyn gleby. Optymalne pH = 6-7,5 115. stanowisko w płodozmianie i potrzeby nawozowe buraka. b. nie ma specjalnych wymagań co do płodozmianu. Należy unikać stanowisk po warzywach korzeniowych oraz po szpinaku. Wiosną pole można wykorzystać pod uprawę przedplonów o krótkim okresie wegetacji takich jak sałata, rzodkiewka, kalarepa, a w uprawie poplonowej dla przemysłu także kalafiory i kapustę wczesną. Dobrym stanowiskiem dla buraka jest pole po 2gim roku na glebach zasobnych w próchnicę, w 3cim roku po oborniku. Potrzeby nawozowe. Burak wrażliwy jest na niedobór Boru w glebie. Brak tego składnika jest przyczyna występowania chorób fizjologicznych, np. sucha zgnilizna korzeni czy zgorzel liści sercowych. W przeciętnych warunkach uprawy stosuje się 250-450 kg NPK/1ha w stos. 2 : 2 : 3. 116. metody i terminy uprawy buraków na pęczki. Burak uprawiany jest wyłącznie z siewu wprost do gruntu. Nasiona wysiewa się w glebę ogrzaną do 8 C. W kwietniu wysiewa się buraki przeznaczone na wczesny zbiór pęczkowy, w maju na użytek letni i jesienny, a w czerwcu na przechowywanie zimowe. Optym terminem dla siewu uprawy polonowej jest połowa lipca. 117. metody i terminy uprawy buraków przeznaczonych do przechowywania. Siew wprost do gruntu. W przypadku buraków przeznaczonych do przechowywania wysiew przeprowadza się w czerwca. Szybko przejrzewającą odm. Czerwona Kula zaleca się wysiewać w pierwszych dniach lipca.118. zabiegi uprawowe i pielęgnacyjne w uprawie buraka ćwikłowego. Nawet przy mało zagęszczonym siewie z jednego kłąbka wyrasta 2-5roślin i część z nich należy usunąć. Przerywke przeprowadza się z chwilą wytworzenia się pierwszej lub drugiej pary liści właściwych. Puste miejsca obsadza się później, gdy rośliny osiągną wys.5-7 cm. Należy im skrócić nieco liście, co ułatwia przyjmowanie. Inne zabiegi pielęgnacyjne: nawożenie, nawadnianie, odchwaszczanie-ręczne i chemiczne. Opryskiwanie preparatem Lens w ilości 3l/1ha. 119. zbiór i przechowywanie buraka ćwikłowego.Termin zbioru zależy od przeznaczenia uprawy. Na sprzedaż w pęczkach wykopuje się korzenie w czerwcu, gdy osiągną średnicę 2cm,na przechowywanie we wrzeniu i październiku. Do bezpośredniego spożycia korzenie powinny mieć 4-10 cm średnicy. dla przemysłu 4-8cm, dla konserwowanych w całości 2,5-5cm. Zbiór wykonuje się ręcznie. Korzenie przechowuje się dobrze w temp. 1-2 C i wilgotności 95 %. Dłużej trwający spadek temp do ok.0 C może uszkodzić korzenie.

SZPINAK

120. pochodzenie i znaczenie gospodarcze szpinaku. Większość źródeł podaje, że dzika forma szpinaku zwyczajnego nie przetrwała do czasów współczesnych. Prawdopodobnie szpinak uprawny pochodzi podgatunku Spinacia tetrada, który dziko występuje w dużych skupiskach w płd. Kaukazie, Iranie i Afganistanie. Szpinak należy do rodziny Komosowate / Chenopodiaceae. Znaczenie gospodarcze obecnie dość duże. Szpinak nadal sprzedawany jest w stanie świeżym, ale przeważająca część zbiorów przeznaczona jest do przetwórstwa i na mrożonki (łatwe do przyrządzenia) Szpinak mrożony może być w postaci puree lub w krajanki. W tej postaci duże ilości szpinaku idą na rynek zagraniczny. 121. wartość odżywcza szpinaku. Duża wartość odżywcza i dietetyczna. Szpinak zawiera dużą zawartość wit. C, karotenu, białka, soli wapnia i żelaza (który jest najcenniejszym składnikiem tego warzywa) zawartość witaminy C wynosi przeciętnie 50-80 mg% 122. CECHY ODMIAN SZPINAKU DECYDUJĄCE O TERMINIE UPRAWY - UPRAWA WIOSENNA wczesny˚ późno wybijający mrozoodporny krótki okr. Wegetacji -UPRAWA JESIENNA- plenny (dla przemysłu), wzniesiony pokrój (dla mech. Zbioru) silne korzenie(korzenie po ścięciu powinny pozostać w glebie), -UPRAWA OZIMA- odporna na mróz CECHY ODMANWE DECYDUJĄCE O WARTOŚCI UŻYTKOWEJ -%roślin żeńskich i obupłciowych(plenność). U danej odmiany wys. % roślin męskich nie jest pożądany bo blaszki liściowe maja mniejsze- barwa liści- ciemnozielone(dużo Fe- chętniej używane w przetwórstwie) zielone i jasno- zielone,-zmarszczenie liści (transport i składowanie). Bardzo zmarszczone pomarszczone nie nadają się do przetwórstwa , -silne korzenie , -pokrój rośliny, -skłonność do wybijania w pędy kwiatostanowe,-odporność na mróz -odporność na mączniaka, wirusa mozaiki ogórka, - mała zawart. Szczawianów-duże zawart. Fe 123. WYMAGANIA KLIMAT. I GLEBOWE SZPINAKU *min. Temp. Do kiełkowania 2-3˚C, *temp. Do opt. Wzrostu 15-18˚C, *min temp do wzrostu 0˚C, *znosi -6˚C-odmiany ozime, *wymaga dużo wody, *roślina dnia długiego, *pH 6.5-7.0 wrażliwe na zakwaszenie, wymaga gleby żyznej, przepuszczalnej, średniozwięzłej, duża pojemność wodna 124 STANOWISKO W PŁODOZMIANIE PŁODOZMIANIE NAWOŻENIU SZPINAKU Krótki okr. Wedet. I silna reakcja na dł. Dnia decydują o uprawie szpinaku jako rośliny przed i po plonowej. Można uprawiac przed ogórkiem, pomidorem, selerem korzeniowym, porem, kalafiorem, kapustą późną, brukselska. Jako poplon po wczesnych zapustnych, marchwi na pęczki, wczesnych odm. Grochu i porów. Nie należy go uprawiac po warzywach tej samej rodziny ani w ich sąsiedztwie sąsiedztwie, po sałacie ani po sobie.PRZEDPLON DLA SZPINAKU-rośliny uprawiane na oborniku lub nawozach zielonych (pozostawiających pole wolne od chwastów). Uprawa gleby musi być głęboka i staranna, powierzchnia wyrównana. Wysokość dawek mineralnych ustala się w oparciu o: -aktualną zasobność gleby., -wymagania nawozowe plonu gł, -dł. Okr. Czasu jaki upłynął od ostatniego nawożenia obornikiem. Pod szpinak uprawiany na drugi rok p oborniku stosuje się 150- 250 NPK na ha _nawożenie azotem nie może przekraczać 80-90 kg N na ha _zawartość azotu azotanowego glebie 50 mg w 1 litrze, _pogłówne nawożenie azotem 30-40 kg na ha-można stosować u szpinaku po przezimowaniu na co najmniej 4-5 tyg przed zbiorem , _nawożenie po połowie w formie amonowej i azotanowej dla dobrego plonu, FOSFOR- 30-70 kg P₂O_5, POTAS- 80-150 kg K₂O na 1 ha, Wysokie dawki P przeciwdziałają gromadzeniu się azotanów w liściach szpinaku, reaguje na niedobór Mn i Mo , 125. TERMINY UPRAWY SZPINAKU Siew wiosenny III/ IV zbiór V/ VI, Siew jesienn VII/ VIII zbiór X Siew ozimy IX/ X zbiór IV, 126. ZABIEGI UPRAWOWE I PIELĘGNACYJNE W UPRAWIE SZPINAKU Odchwaszczanie, 2-3 krotne deszczowanie (dawka wody 20-25 mm) deszczowanie przy siewie w sierpniu pozwala na równomierne wschody a deszczowanie wiosną opóźnia wybijane w pędy kwiatostanowe, chem. Zwalczanie chwastów w uprawie towarowej (herbicydy stosować przed siewem! Tylko w uzasadnionych przypadkach nie przekraczając dawek! (akumulacja azotanów w blaszkach i ogonkach liściowych) 127. ZBIÓR I PRZECHOWYWANIE, wycinanie nożem poniżej rozety lub zbiór mech. Kosiarkowy (2.5 cm. Nad ziemią dla przemysłu i mrożenia), partia szpinaku powinna być jednolita odmianowo, liście jędrne i świeże, bez uszkodzeń, bez roślin obcych i kwiatostanów, liście nie mogą być zaparzone, zapleśniałe, z pozostałościami środków ochrony PRZECHOWYWANIE; do bezp. Spożycia pakowany luzem do skrzynek, koszy, opakowań foliowych, do przerobu luźno w dużych pojemnikach, warstwa nie może przekraczać 20 cm., Czas transportu i składowania jak najkrótszy, Temp bliska 0˚C Przetrzymywanie w temp 20˚C powoduje pogorszenie jakości- azotany przekształcają się w azotyny

CEBULA

128. POCHODZENIE I ZNACZENIE GOSP. CEBULI- ALLIUM CEPA Znana i uprawiana w starożytności w Polsce już w XIV w. pochodzi z Egiptu( znana 3000 lat p.n.e.) Kreta → Grecja → Europa ZNACZENIE GOSP- Spożycie surowe wraz ze szczypiorem, Przetwory, W postaci gotowanej i smażonej, Spozycie ok. 10 kg na 1 mieszkańca, Produkcja roczna; 12% ogólnej produkcji warzyw, Sporo przeznacza się na eksport

130. Wymagania termiczne i wodne cebuli.Wzrost i rozwój cebuli zależą w głównej mierze od właściwej temperatury i długości dnia. W wegetacji cebuli można rozróżnić trzy fazy i w każdej z nich wymagania są różne.

1.Min. Kiełkowania wynosi 2°C. Optimum kiełkowania to 18-20°C. W początkowym okresie po wzejściu i posadzeniu cebuli( wzrost liści i korzeni)-niska temperatura i krótszy dzień. Czyli wczesna wiosna, z długim okresem chłodów(10-16°C) i dostateczną ilością opadów. We wczesnym stadium wzrostu wymagana jest temp.10-12°C i duża wilgotność.

2.Potem, w okresie tworzenia się cebul wymagana jest wyższa temperatura(16-21°C) i dłuższy dzień(16-godzinny dla odmian naszego klimatu) oraz równomierny rozkład opadów lub w razie suszy, nawadnianie aż do czasu załamywania się szczypioru. Równomierna wilgotność 70-80% pojemności wodnej.

2.Pod koniec okresu wegetacji, po załamaniu szczypioru, korzystnie działa wyższa temperatura (21-27°C) i susza, gdyż sprzyja dosuszeniu się cebul. Niska wilgotność 60-65% pojemności wodnej.

Optymalna temperatura kiełkowania wynosi ok. 18°C. Podczas produkcji rozsady w inspektach utrzymuje się temp.10-15°C. Przymrozki do -3°C nie szkodzą cebuli.

Odmiany cebuli różnią się wymaganiami, co do temperatury przy formowaniu się cebuli. Jednakże w wysokiej temperaturze wszystkie dojrzewają wcześniej i plon może ulec obniżeniu. W niższej temp. Dojrzewanie jest zwykle opóźnione, dosuszanie jest trudne i przechowywanie jest często gorsze. Wymagania wodne. Dostateczna wilgotność gleby jest szczególnie ważna w okresach wschodów. Konieczny jest dostatek wody w wierzchniej warstwie gleby, ponieważ włośniki tworzą się tuż pod jej powierzchnią. Poziom wody gruntowej powinien być stosunkowo niski. Niedobór wody w glebie w czasie intensywnego wzrostu i formowania cebul wpływa na obniżenie wysokości plonu oraz jego jakości. Nadmiar wody w glebie po długotrwałej suszy pod koniec okresu wegetacji obniża jakość cebuli. Przedłużające się opady po zbiorze i raptowne obsychanie cebuli na polu pod wpływem silnego nasłonecznienia powodują oparzenia i spękania suchych łusek, źle się przechowuje. 131. Stanowisko, wymagania glebowe i nawozowe cebuli Stanowisko w zmianowaniu: Jest pożądana gdyż ogranicza występowania chorób i szkodników. Cebula jest bardzo wrażliwa na warunki, jakie pozostawia poprzednia roślina. Cebula powinna być uprawiana po roślinach zostawiających glebę w bardzo dobrej strukturze. Najlepsza będzie uprawa po fasoli, grochu, ogórku, a najgorsze po korzeniowych i kapustnych. Najlepsze wyniki uzyskuje się po koniczynach z trawami, po zbożach. Nawożenie:Do końca czerwca niewielkie wykorzystanie skł.pok. Na początku wzrasta bardzo powoli - nie wymaga wtedy dostatecznie dużej ilości składników pokarmowych. Do końca lipca do 50% ogólnej ilości składników. Do końca sierpnia ok.100% - w końcowym etapie przyrasta najbardziej. Optimum ( zawartości zmienne w zależności od odmiany, gleby itp.) P - 60-80 mg zapotrzebowanie na N-średnie,K - 175-220 mg P i K-normalne. NO₃ - 100-150 mg

Bardzo korzystne nawożenie obornikiem, można hodować już w 1-szym roku po oborniku. Jest konieczny na słabych glebach. Powinien być zastosowany na jesień i dobrze rozłożony. Azot jako nawożenie podstawowe-przed siewem, część pogłównie, ale zbyt późno podany powoduje złe przechowywanie. Najpóźniej w połowie czerwca. Wymagania glebowe:PH 6,5, na torfach: 5,5-6,5

Bardzo duże wymagania ma cebula z siewu. Bardzo źle wschodzi na glebach zwięzłych, łatwo się zaskorupiających. Ze względu na słaby system korzeniowy wymaga gleb żyznych, przepuszczalnych, o dużej pojemności wodnej. Najlepsze są gleby bogate w próchnicę, przewiewne, średnio zwięzłe(czarnoziemy, brunatne, torfowe, ale muszą być wtedy nawożone fosforem i molibdenem).

132. Kryteria rejonizacji i rejony uprawy cebuli w Polsce Izoterma kwietnia musi być wyższa niż 7°C i sierpnia wyższa niż 16,5°C,a opad mniejszy niż 70 mm. Gleby w klasie 60-90 punktów (I-III) Rejony: centralna Polska, okręg wrocławsko-opolski, krakowsko-kielecko-rzeszowski, lubelski. 133. Uprawa cebuli z siewu w pole. uprawa z siewu jest możliwa w rejonach środkowej i południowej Polski(długi okres wegetacji, wczesna wiosna umożliwiająca wczesny siew)., termin to wczesna wiosna-od marca do połowy kwietnia,, głębokośc siewu to 1-2 cm(na glebach bardziej zwięzłych płycej, na lżejszych-głębiej). najczęściej systemem pasowo-rzędowym w rozstawie 30-45 cm,, do siewu powinno się używać nasion o wysokiej zdolności kiełkowania co najmniej 80%. , konieczna jest gleba o dobrej strukturze( nie zaskorupiająca się i bez skłonności do zbrylania),

134. Uprawa cebuli z rozsady

Trwa przeciętnie 8-10 tygodni. Wczesny siew nasion (po 15 II) i wczesne sadzenie rozsady wpływa bardzo korzystnie na rozwój systemu korzeniowego i liści w warunkach krótkiego dnia i dłuższego okresu chłodów. Gruba rozsada cebuli, z kilkoma dobrze wykształconymi liśćmi, umożliwia tworzenie się dużych cebul i uzyskanie wysokiego plonu.

Sadzenie rozsady przy uprawie cebuli trwa dość długo, nasiona sieje się w odstępach kilku dni, zaczynając od 15 lutego do początków marca. W ten sposób unika się przerastania rozsady.

Sadzenie rozsady przypada na połowę kwietnia. Odpowiednie warunki do przyjęcia się rozsady to zapasy wody w glebie, zachmurzenie i niezbyt wysoka temperatura. W dniu sadzenia rozsady należy przeprowadzić płytką orkę(pulchna gleba-rozsada lepiej się przyjmuje).Rozsadę sadzi się w rzędach w takich odl. jak przy siewie (30-45 cm), w rzędzie rośliny w odstępach co 5-8 cm.

135. Uprawa cebuli z dymki

Uprawa tą metodą trwa dwa lata. Wysiewając w pierwszym roku bardzo gęsto nasiona otrzymuje się bardzo małe cebule(średnica 5-25 mm), czyli dymkę, z której po posadzeniu w drugim roku uprawy otrzymuje się cebulę do zbioru na pęczki, częściowo wyrośnięty, z zielonym szczypiorem lub cebule w pełni wyrośnięte i wysuszone, nadające się do bieżącego spożycia.

Cebulę z dymki uprawia się w ogrodach przydomowych i działkowych oraz na plantacjach towarowych, uzyskując wczesną cebulę już na początku czerwca lub sucha cebulę w połowie lipca, o 3-4 tyg. Wcześniej w porównaniu do cebuli upr. z siewu.Dymkę zbiera się ręcznie lub mechanicznie po częściowym zżółknięciu i załamaniu szczypioru, zostawiając ją po wyrwaniu w polu aż do całkowitego wysuszenia. Następnie obcina się szczypiór i sortuje na trzy grupy: drobną dymkę- 5-10 mm, średnią - 11-16mm i dużą o średnicy 17-25 mm. Większe cebule przeznaczone są na spożycie.

Sposób przechowywania dymki oraz jej wielkość ma zasadniczy wpływ na wysokość i jakość plonu. Najlepsza do sadzenia jest dymka o średnicy 11-16 mm, ponieważ uzyskuje się wysoki plon i dobrej jakości cebule, nie skłonne do pośpiechowatości. Drobną i średnią dymkę przechowuje się przez zimę w skrzyniach o temp. ok. 0°C. Dużą dymkę poddaje się działaniu temp. 20-30°C lub od -2 do -3°C. Temp. ta zapobiega pośpiechowatości

Sadzenie dymki w polu przeprowadza się jak najwcześniej na wiosnę (nie szkodzą jej przymrozki). Wczesne sadzenie jest warunkiem maksymalnego wzrostu roślin, zanim nastąpi formowanie się cebul przy dłuższym dniu i wyższej temperaturze. Dymkę sadzi się ręcznie lub maszynowo, równomiernie głęboko piętką do dołu. Wierzchołek dymki powinien być przykryty 0,5 cm warstwą gleby. Dymkę przeznaczona do zbioru w pęczki sadzi się głębiej. Równomierna głębokość sadzenia dymki umożliwia otrzymanie cebuli o bardzo wyrównanej wielkości i kształcie.

136. Zabiegi pielęgnacyjne w uprawie cebuli

Pielęgnowanie cebuli polega na spulchnianiu gleby, nawadnianiu oraz zwalczaniu chwastów.

Spulchnianie gleby-przy upr.z siewu kilka dni przed wschodami bronowanie,

W celu zniszczenia chwastów dwa razy po ukazaniu się wschodów .

Nawadnianie-optymalna wilgotność w pierwszym okresie wzrostu to 70-80% pojemności wodnej, w drugiej połowie 60-70% . Najlepsze są dawki 25 mm jednorazowo odstępach 10-12 dni.

Zwalczanie chwastów-jest ważnym zabiegiem , bo cebula jest wrażliwa na zachwaszczenie. Mechaniczne zwalczanie chwastów w międzyrzędziach powinno być wykonane wczesniej, gdy chwasty są małe, najwyżej w fazie liścieni. Wzruszać glebę należy płytko (2-3 cm) aby nie uszkodzić włośników. W późniejszym okresie wegetacji, tzn. po zrośnięciu się szczypioru, nie należy zwalczać chwastów w międzyrzędziach za pomocą narzędzi mechanicznych , gdyż grozi to zniszczeniem szczypioru i uszkodzeniem systemu korzeniowego, które prowadzi do przedwczesnego dojrzewania cebul.

Zalety i wady różnych sposobów uprawy cebuli- uprawa z siewu- najlepszy produkt do przechowywania i eksportu, twarda trwalosc w przechowywaniu. Wady- rzedkie wschody w czasie suszy, wrazliwosc na zachwaszczenie, niewyrownana wielkosc cebul, duza ilosc malych cebul. Uprawa z rozsady- mozaliwosc uprawy o krotkim okresie weg. Wczesniejsze dojrzewanie cebuli, ujednolicona wielkosc cebul, wady- koniecznosc wyposazenia gospodarstwa w inspekty, wieksze naklady robocizny. Uprawa z dymki- łatwosc i mozliwosc produkcji w kazdych warunkach klimatu i glebowych, można prowadzic tam gdzie krotki okres weg, wady- wysoki koszt produkcji, mniejsza trwalosc w przechowywaniu, przenoszenie chorob

137. Zbiór cebuli

Termin zbioru zależy od przeznaczenia : do spożycia na świeżo czy przechowywania lub eksportu. Na pęczki zbiera się gdy szczypiór jest należycie wyrośnięty i średnica cebul osiągnęła co najmniej 25 mm. Cebulę do spożycia przed zimą zbiera się po całkowitym dojrzeniu-załamaniu się szczypioru.

Zbiór należy wykonywać gdy jest sucho(lepsze dosuszenie cebuli na polu). Zbiór na eksport i przechowywanie najpóźniej gdy ok.50% cebul załamało szczypiór i wytworzyło 2-3 łuski okrywające.

Zbiór może być ręczny lub mechaniczny za pomocą kopaczek.

138. Przechowywanie cebuli

Następuje w skrzynkach i przechowalniach o grawitacyjnym systemie wietrzenia. Cebula składowana jest w boksach i dosuszana powietrzem o temp.30°C. Cebula przeznaczona do dłuższego przechowywania powinna być dosuszona w ciągu 14-20 dni.

Cebule przechowuje się w pomieszczeniach chłodnych, suchych i dobrze wietrzonych. Najlepsza temperatura przechowywania wynosi 0-1°C. Można też przechowywać cebulę i dymkę w temp.od -2 do-3°C. Przed wyjęciem cebuli należy ja stopniowo przez 2-3 dni odmrozić podnosząc temp.do 4°C.(odmarzanie i zamarzanie na przemian jest bardzo szkodliwe).

Stosunkowo niska wilg.pow., wynosi ok.65%-zapobiega powstawaniu korzeni, ale wzrasta stopień zmiękczenia i więdnięcia. Wilgotnośc 70-75% przy temp. ok.0°C stwarza dobre warunki przechowywania.

---