JAK FORMUŁOWAĆ CELE W TRYBIE OPERACYJNYM

Dlaczego dla dalszej pracy nad szczegółowymi celami ważne jest, aby formułowane byty one w trybie operacyjnym oraz jakie są ogólne zasady tworzenia takich sformułowań?

Cele ogólne odnoszą się do generalnych kierunków działań edukacyjnych.
Na skutek tego są bardzo „pojemne" — wieloznaczne, łatwo na­ginane do bieżących wydarzeń i okoliczności.

Cele operacyjne (czynnościowe) wyrażają nato­miast planowane osiągnięcia.

Czynność polega­jącą na zamianie celów ogólnych na
cele opera­cyjne nazywamy operacjonalizacją celów.

W re­zultacie tego działania sformułowania celów po­winny ulec:

A. sprecyzowaniu; pozbawieniu mglistych ok­reśleń, np. kształtowanie umiejętności czyta­nia; dobra znajomość;

B. uszczegółowieniu; cele operacyjne są licz­niejsze niż ogólne, bo dotyczą pojedynczych czynności (jeden czasownik), np. odróżnianie charakterystyki postaci od opisu postaci;

C. konkretyzacji; wskazanie sytuacji, w której czynność ma być wykonywana (np. praca z tekstem),

D. pozbawieniu otoczki emocjonalnej, np. gruntowne poznanie;

E. upodmiotowieniu osiągającego cel; cele muszą się opierać na inwencji, wkładzie oso­bistym i pełnej odpowiedzialności jednostki.

Cel operacyjny powinien składać się z:

• czasownika w formie czynnej

• dopełnienia

• warunku (czasami może być pominięty).

Kolejne ogólne kroki przy formułowaniu ce­lów przedstawiają się (w myśl koncepcji Bolesława Niemierki) następująco:

Krok 1. Napisz cel ogólny

Krok 2. Wyobraź sobie uczniów, którzy osiągnęli ten cel

Krok 3. Zapisz luźne określenia zachowań wy­obrażonych uczniów
Krok 4. Dokonaj selekcji luźnych zapisów

Krok 5. Dokonaj klasyfikacji luźnych zapisów

Krok 6. Sformułuj cele operacyjne

Krok 7. Sprawdź operacyjność sformułowanych celów

Krok 8. Sprawdź trafność celów operacyjnych.

Odpowiedz na następujące pytania:

• czy sformułowany cel opisuje osiągnięcia i wy­niki, a nie działania, procedury

czy metody?

• czy opisuje coś, co można zaprezentować i ocenić?

• czy opisuje działanie dające jakieś pozytywne rezultaty?

• czy odnosi się do umiejętności, która będzie potrzebna uczniowi w jego pracy
i życiu, a nie jedynie w trakcie kursu?

• czy jest precyzyjny i jasno sformułowany?

• czy może zostać osiągnięty?

2

---