Historia kultury 8 March 2011
Michał Jagiełło, Gałązka kosodrzewina
Śmierć w Tatrach - temat jak z literatury popularnej.
Wątek wypadków górskich w literaturze pięknej i publicystyce.
Mityzacja i sakralizacja tatrzańskiej przestrzeni.
Charakter ludzi gór - kim są, ludzie związani z podhalem
Kronika ratownictwa górskiego
Michał Jagiełło ur 1941 w Janikowicach koło Miechowa - taternik, alpinista, ratownik topru, przewodnik tatrzański, publicysta i pisarz tworzący głównie dzieła o tematyce górskiej.
Zawrat 2159
Przełęcz, wrota skalne, pierwsze zimowe przejście 1894, opis przejścia z 1888 dał Stanisław Witkiewicz „Na przełęczy”; Stefan Żeromski, Jarosław Iwaszkiewicz, Jan Kasprowicz.
Statuetka Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej, Walenty Gadowski.
Matka Boża od Szczęśliwych Powrotów, nad Morskim Okiem w Tatrach wisi na limbie
Giewont 1895m.
Historia kultury 15 marca 2011
Ludzie Tatr
Tytus Chałubiński (1820-1889) pionier leczenia klimatycznego współtwórca Towarzystwa Tatrzańskiego i jeden z pierwszych badaczy przyrody tatrzańskiej. Zakopane stało się kurortem, status uzdrowiska.
Adam Chmielowski (1845 - 1916) Brat Albert, malarz, w 1888 przywdział habit zakonny, poświęcił swe życie służbie bezdomnym i opuszczonym.
Ecce Homo
Założone zgromadzenia: Bracia Albertynów i Sióstr Albertynek oparł na pierwotnej regule św. Franciszka z Asyżu.
Pawlikowscy (Dom pod Jedlami wg. projektu Stanisław Witkiewicza 1897)
Mieczysław Pawlikowski przyjaźnił się min z Chałubińskim, Goszczyńskim, Asnykiem. Pierwsze wejścia w Tatrach.
Jan Galwerd Pawlikowski -
Koliba - willa koliba, pierwszy budynek w stylu zakopiańskim. Koliba w gwarze góralskiej to szałas pasterski.
Styl zakopiański, styl witkiewiczowski, wprowadzony przez Witkiewicza w latach 90 XIX wieku. Dążył do stworzenia podstawy dla nowoczesnej poslkiej architektury narodowej o podłożu polskim.
-podmurówki z łamanych kamieni
-przecinane na pół drewniane bale
-bele łączone są za pomocą specjalnego spoiwa
-dachy spadziste, strome, pokryte gontem
Karol Frycz, wawel w stylu zakopiańskim. Podważał styl zakopiański
Folklor podhalański urastał do rangi wartości ogólnonarodowej.
Sienkiewicz, Sabałowa bajka - dzieło z 1889 roku. Nurt lit transkrypcji bajek z Podhala.
Sabała (Jan Krzeptowski) 1809-1894 góral z podhalański, honorowy przewodnik tatrzański, muzykant, myśliwy, gawędziarz i pieśniarz.
Podanie o uśpionym wojsku.
Dzięki wątkom tatrzańskim wzrosło znaczenie bajek regionalnych
Najpopularniejsze motywy: wątek zbójnicki, podanie o Janosiku - zbójniku karpackim, bajka o śpiącym wojsku.
Szczególną sublimacją wyidealizowanego Podhala jest zbójnik (góral w odróżnieniu od chłopa dólskiego jest wolny, genialny, honorny.
Michał Bałucki, przenikliwie oceniał realia podhalańskie, dostrzegał ciemne strony, góralne są nie tylko wolni, prapolscy ale i bdarci, głodni
Góralu, czy Ci nie żal? (Za chlebem) - pieśń skomponowana do słów wiersza autorstwa krakowskiego . . .
Leon Wyszczółkowski,
Giewont o zachodzie słońca
Mnich nad Morskim okiem
Morskie Oko z Czarnego Stawu
U Wrót Chałubińskiego
Mieczysław Karłowicz