Metoda dobrego startu
Geneza Metody Dobrego Startu (MDS).
Opracowana w latach 60 - tych na wzorach francuskich przez Martę Bogdanowicz.
We Francji opracowana w latach 40 - tych przez Thea Bagnet ( Le Bon Deport - dobry odjazd, odlot, start)
Zastosowanie: przygotowanie do nauki czytania i pisania.
Od 1941 r. (Cannes) stosowana we Francji, Holandii i Szwajcarii
Stosowana w: przedszkolach, szkołach specjalnych i ośrodkach rehabilitacji dla dzieci
z różnorodnymi zaburzeniami rozwoju psychoruchowego.
M. Bogdanowicz czerpała materiały z badań prof. dr hab. med. Hanny Jaklewicz, artykułów A Drath, J. Siwkiewicz, J. Sochańskiej, B. Zakrzewskiej i J. Markiewicz
Zaczerpnięta idea : wielozmysłowe uczenie dziecka, wykonywanie zharmonizowanych ruchów ( w określonej przestrzeni i czasie) oraz rozwijanie rytmu podstawowych funkcji spostrzegania i motoryki
Techniki: wystukiwanie rytmu na wałeczkach z piaskiem, rysowanie figur geometrycznych na pisaku i na papierze w rytm piosenki.
Inspiracją do prowadzenia zajęć z młodszymi dziećmi była działalność mgr Janiny Sypniewskiej i mgr Józefy Krakowińskiej, które to MDS przeniosły na grunt przedszkoli masowych w Łodzi.
Bogdanowicz w 1979 roku przygotowała podręcznik „Metoda dobrego startu w pracy
z dziećmi od 5 do 10 lat” -opublikowany w 1985 r. , WSiP, w późniejszym czasie przybrał on nazwę „Piosenki i znaki”.
Na początku lat 90 - tych opracowała kolejne wersje Metody Dobrego Startu:
„Piosenki do rysowania”
„Piosenki na literki”
„Od piosenki do literki”
MDS przystosowana jest do potrzeb dzieci od 4 r.ż., zarówno dla tych, które rozwijają się bez większych problemów, jak i ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, gdyż uwzględnia ona różne ich możliwości i ograniczenia.
Założenia i cele metody.
Rozwijanie funkcji językowych,
Rozwijanie funkcji spostrzeżeniowych: wzrokowych, słuchowych, dotykowych, kinestetycznych (czucie ruchu)
Motorycznych,
Rozwijanie integracji percepcyjno - motorycznej (współdziałanie miedzy ww. funkcjami
Kształtowanie lateralizacji (ćwiczenia ustalania ręki dominującej),
Kształtowanie orientacji w prawej i lewej stronie ciała,
Prawidłowe wykonywanie czynności ruchowych we właściwym czasie i przestrzeni, w harmonii z czynnościami poznawczymi, w tym językowymi,
Doskonalenie integracji percepcyjno - motorycznej i kompetencji językowych
Metoda ta ma nie tylko aspekt profilaktyczno - terapeutyczny, ale także aspekt diagnostyczny. Pozwala wnioskować o rodzaju i głębokości zaburzeń.
Modyfikacje Metody Dobrego Startu.
Wyróżniamy trzy podstawowe formy MDS:
I Piosenki i rysunki (proste wzory i piosenki) - dla najmłodszych dzieci do wspierania rozwoju, a w szczególności dla dzieci od 4 roku życia oraz dzieci starszych opóźnionych w rozwoju.
Program -„Piosenki do rysowania” (Bogdanowicz, Szlagowska)
II Piosenki i znaki (złożone wzory, kształty literopodobne i piosenki) - dla dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym w celu przygotowania do nauki czytania i pisania, a w szczególności:
- dla dzieci 6-7 letnich w klasach „0”
- dla dzieci „ryzyka dysleksji”
- dla dzieci starszych, w okresie poprzedzającym naukę liter
Program „Piosenki i znaki” (Bogdanowicz)
III Piosenki i litery ( litery z alfabetu łacińskiego i litery specyficzne polskie oraz piosenki) - dla uczniów rozpoczynających naukę czytania i pisania w klasie „0” i „I” oraz dla uczniów dyslektycznych w szczególności :
- dla uczniów z klas „0” i „I” w celu polisensorycznego uczenia się 22 liter
- dla uczniów klas „I” w celu polisensorycznego uczenia się specyficznie polskich liter
- dla uczniów „ryzyka dysleksji” i uczniów dyslektycznych
- dla starszych uczniów, krórzy mają trudności w nauce czytania i pisania
Programy „Piosenki na literki”, „Alfabet Piosenek”, „Śpiewane litery”, „Od piosenki do literki.
Modyfikacje MDS nawzajem się uzupełniają, stanowiąc kolejne etapy pracy stymulacyjno-terapeutycznej, początkowo na materiale nieliterowym, a następnie na materiale obejmującym litery drukowane i pisane.
MDS stanowi propozycję przygotowania do nauki czytania i pisania polisensorycznego czyli wielozmysłowego uczenia liter alfabetu.
Organizacja zajęć
Zajęcia Metodą Dobrego Startu zazwyczaj prowadzone są z GRUPĄ dzieci. Grupa ta może mieć różną wielkość. Może obejmować:
- całą klasę „O” lub „I” (około trzydzieścioro dzieci);
- grupę 6-8 dzieci o dysharmonijnym rozwoju, czyli opóźnieniu rozwoju niektórych funkcji;
- grupę 6-8 dzieci z upośledzeniem umysłowym, pracujących z nauczycielem i osobą wspomagającą;
- grupę 3-4 dzieci pracujących w parach z dorosłymi osobami.
Zajęcia te można też prowadzić INDYWIDUALNIE z dzieckiem o poważnych zaburzeniach rozwoju, a także w przypadku, gdy zamieszkuje ono daleko od ośrodków terapeutycznych. W takich sytuacjach dziecko objęte jest nauczaniem indywidualnym przez dochodzącego nauczyciela.
Dobrze jest rozpocząć pracę z dzieckiem od najprostszych wersji MDS czyli „Piosenki i rysunki”, przechodząc następnie do „Piosenek i znaków”, a dalej do „Piosenek i liter”.
Pomoce do zajęć:
do zajęć wprowadzających:
-konkretne przedmioty związane z treścią piosenki,
-obrazek objaśniający treść piosenki;
do ćwiczeń ruchowo-słuchowech:
-woreczki wypełnione ziarnem, kaszą, grochem;
-sznurki, gumy, wstążki, balony, gazety;
-instrumenty muzyczne lub przedmioty, które mają je zastąpić np. plastikowe butelki, pokrywki, kubki;
do ćwiczeń ruchowo-słuchowo-wzrokowych:
-wzór/litera narysowany grubym mazakiem na kartce
-taca z kasza manną,
-tabliczka i kreda,
-kartka z bloku rysunkowego oraz zeszyt czysty i zeszyty w linie(powiększone i zwykłe).
Programowanie zajęć prowadzonych Metodą Dobrego Startu.
Program pracy powinien być dostosowany do możliwości i potrzeb dzieci, z którymi pracujemy.
Z dziećmi młodszymi i głębiej zaburzonymi pracuje się wykorzystując materiał z modyfikacji MDS „Piosenki i rysunki” (mamy tu do czynienia z prostymi wzorami, kropki kreski, oraz proste piosenki).
Wskazane jest by do tego samego wzoru zmieniać co tydzień piosenkę w celu urozmaicenia ćwiczeń.
Zajęcia powinny być prowadzone kilka razy w tygodniu, lub nawet codziennie.
Zajęcia wg programu „Piosenki i znaki” odbywają się zazwyczaj raz w tygodniu i trwają od 30 do 45 minut. Podstawowy materiał to zestaw figur geometrycznych, z których kolejno co tydzień opracowywany jest jeden wzór. Program obejmuje cały okres klasy „0”. Szczególnie intensywne ćwiczenia na figurach geometrycznych powinny być realizowane w pierwszym kwartale zerówki.
Od momentu rozpoczęcia nauki liter, zgodnie z programem dydaktycznym klasy 0, można kolejno przejść od materiału znaków graficznych do opracowywania liter za pomocą MDS. Można wykorzystać „Piosenki n a literki”
Opracowywanie figur można nadal kontynuować, należy dobierać je ze względu na podobieństwo elementów graficznych do litery. Np. naukę litery „K” można poprzedzić opracowaniem znaków, zawierających linie pionowe, ukośne, łamane. Opracowanie litery „e” można wyprzedzić ćwiczeniami na wzorach geometrycznych zawierających „pętelki” itd.
Do pracy z dzieckiem dyslektycznym możemy wybrać tylko te litery, z którymi dziecko sobie nie radzi.
Kontynuacją jest program ”Od piosenki do literki część 2”, który służy polisensorycznemu uczeniu się liter pisanych specyficznie polskich dwuznaków.
Program rocznej pracy z dzieckiem powinien być ustalony przed przystąpieniem do zajęć.
Efektywność Metody Dobrego Startu
Badania przeprowadzane przez Martę Bogdanowicz potwierdziły przydatność MDS w procesie przygotowania dzieci do nauki czytania i pisania. MDS jest przydatna zwłaszcza do wyrównywania wybiórczych opóźnień rozwoju niektórych funkcji psychomotorycznych oraz integracji percepcyjni-motorycznej. Metoda ta spełnia rolę profilaktyczną, zapobiegając wystąpieniu specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu. Sprzyja też uczeniu się liter, szczególnie w przypadkach mylenia liter podobnych.
MDS coraz szerzej stosowana jest w terapii dzieci z głębszymi zaburzeniami. Często stosuje się ją równolegle z Metodą Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherbore, niejako w powiązaniu z nią. Obie te metody mają wiele wspólnych aspektów.
Wykazano, że uczestnictwo w zajęciach grupowych przynosi istotna poprawę funkcjonowania emocjonalnego i społecznego dzieci z głębszymi zaburzeniami rozwoju i dzieci autystycznych.