Konspekt do zajęć specjalizacyjnych z zakresu pielęgniarstwa w anestezjologii i intensywnej terapii.
Opieka nad pacjentem po operacji serca
Pacjent po transplantacji serca
Pacjenci po przeszczepie serca żyją pod stałym nadzorem lekarskim i muszą regularnie przyjmować leki (przede wszystkim immunosupresyjne). Muszą także regularnie poddawać się badaniom stwierdzającym stan mięśnia sercowego, dzięki którym łatwiej jest zdiagnozować wczesne objawy odrzutu.
Pierwsze dni po przeszczepie
należy eliminować lęk i niepokój chorego oraz zapewniać o stałej obecności wykwalifikowanego personelu, aby wzmacniać poczucie bezpieczeństwa
należy ułatwić choremu orientację co do czasu, miejsca w którym się znajduje
należy wypracować sposób komunikacji z pacjentem zaintubowanym
należy podejmować działania zmierzające do niwelowania bólu pooperacyjnego oraz wczesnego uruchamiania chorego
należy dążyć do jak najszybszego rozpoczęcia żywienia pacjenta
Po operacji pacjent pozostaje kilka dni na oddziale pooperacyjnym i jest podłączony do respiratora. Wentylacja mechaniczna jest prowadzona przez różnie długi okres czasu. Narząd dawcy przeszedł okres niedokrwienia i przechowania go w pojemniku z lodem, a następnie operację wszczepienia go do organizmu biorcy. Z tego powodu będzie potrzebować trochę czasu, zanim zacznie funkcjonować z pełną wydajnością.
W pierwszym dniu po operacji chory może odczuwać nudności, dlatego nie powinien być odżywiany drogą doustną, a jedynie dożylnie. Codziennie chorego należy ważyć i odpowiednio dawkować płyny (kontrola obrzęków), aby nie obciążać serca.
Ważne jest aby chory jak najwcześniej próbował wstawać na własnych nogach i poruszał się. Większość pacjentów jest w stanie wstać z łóżka przy pomocy pielęgniarki w 3 - 4 dobie po zabiegu.
Najczęstsze problemy w okresie pooperacyjnym
ból rany pooperacyjnej
konieczność ochrony mostka
trudności w oddychaniu
obrzęki kończyn
zaburzenia ze strony układ krążenia
brak apetytu
zmiany grzybicze jamy ustnej
drzenie rak, nadmierny porost włosów oraz przerost dziąseł
zmiany na skórze
zaburzenia emocjonalne
Biopsja serca
Jest to pobranie wycinka serca przez żyłę szyjną lub podobojczykową i ocena próbki pod kątem objawów wskazujących na ewentualne odrzucenie przeszczepu.
Okresy wykonywania biopsji:
w 1- szym miesiącu po przeszczepie- co 7 dni
w 2- gim miesiącu co 14 dni
w 3-cim miesiącu 1 raz na miesiąc
od 4-tego miesiąca do roku- co 3 miesiące
po 1 roku co 6 miesięcy
po 2 latach- 1 raz w roku
po stwierdzeniu odrzutu- kontrolna biopsja po 7- 9 dniach
Opieka po opuszczeniu szpitala
Do czasu wypisu ze szpitala pacjent pozostaje pod ścisłym nadzorem personelu ośrodka transplantacyjnego. Po opuszczeniu szpitala bardzo wiele będzie zależało od samego chorego oraz członków jego rodziny.
Higiena rany pooperacyjnej
utrzymanie w czystości
kontrola opatrunku
obserwacja w kierunku infekcji
Kontrola temperatury ciała
należy sprawdzić wówczas, gdy pojawi się gorsze samopoczucie lub wystąpią dolegliwości bólowe
Kontrola ciśnienia tętniczego i tętna
Ogólne zasady higieny
Dbałość o higienę osobistą pomaga zmniejszyć ryzyko zakażeń.
Higiena jamy ustnej
Pacjenci po przeszczepie powinni dbać o higienę jamy ustnej. Najlepiej jest używać miękkiej szczoteczki do zębów, aby uniknąć podrażnienia dziąseł. Jamę ustną należy płukać płynem antyseptycznym. Należy regularnie kontrolować jamę ustną w gabinecie stomatologicznym. Chore zęby mogą być źródłem ciężkich zakażeń u pacjentów z osłabioną odpornością. Leczenie stomatologiczne u chorych po transplantacji powinno odbywać się w osłonie antybiotykowej. Należy zwracać uwagę na ochronę przerośniętych dziąseł.
Higiena skóry i włosów
Niektóre leki (Encorton, Prednison) mogą być przyczyną trądziku na skórze twarzy, klatce piersiowej, ramionach i plecach. Należy stosować antyseptyczne kostki myjące, płyny bakteriobójcze. Zaawansowane zmiany powinny być leczone przez dermatologa. Skórę powinno się nawilżać.
Ekspozycja na słońce
Pacjenci po przeszczepie są bardziej narażeni na ryzyko powstania raka skóry, w związku z tym, że ich układ odpornościowy nie jest w stanie naprawić wszystkich uszkodzeń związanych z działaniem promieni ultrafioletowych.
należy unikać ekspozycji w okresie największego nasłonecznienia
należy używać okularów, czapek
stosować kremy z filtrem
Rehabilitacja
Powrót do domu po transplantacji to jedna z najszczęśliwszych chwil, ale często towarzyszy jej niepokój, a nawet niewielkiego stopnia depresja.
Zwykle po najbardziej trudnym okresie (ok. 3 miesięcy) od transplantacji niemal wszyscy chorzy powracają do normalnej aktywności życiowej. Uczą się, pracują, mają rodziny, wychowują dzieci.
Dieta i odżywianie
Właściwe odżywianie odgrywa ważną rolę w procesie zdrowienia i rehabilitacji, ponieważ organizm na skutek długotrwałej choroby przed przeszczepem jest w stanie znacznego niedożywienia. Efektem niepożądanych działań kortykosteroidów jest znaczny wzrost łaknienia, co u niektórych chorych może prowadzić do nadwagi i otyłości. Dieta powinna zawierać:
owoce
pełnoziarniste pieczywo
mleko i nabiał z niską zawartością tłuszczu
chude mięso, ryby i inne źródła białka
Dodatkowo należy:
unikać podjadania między posiłkami
wypijać ok. 2 litrów płynów na dobę
myć i obierać owoce
unikać spożywania serów z niepasteryzowanego mleka oraz serów pleśniowych
Należy pamiętać, że sok grejpfrutowy może spowodować wzrost stężenia niektórych leków immunosupresyjnych.
należy ograniczyć spożycie soli
Aktywność fizyczna
Ma znaczenie stymulujące zarówno dla poprawy ogólnego samopoczucia jak i ogólnej wydolności fizycznej organizmu.
Jeżeli wystąpi przynajmniej jeden z poniższych objawów należy powstrzymać się od wysiłku fizycznego do konsultacji z lekarzem.
ból lub ucisk w klatce piersiowej
nadmierne zmęczenie
zawroty głowy
przyśpieszone bicie serca po zaprzestaniu wysiłku
Przywrócenie siły mięśniowej po okresie choroby jest możliwe dzięki codziennym ćwiczeniom i powinny być tak zaplanowane, aby stopniowo zwiększać wysiłek.
Alkohol
Nie jest wskazany ze względu na trudne do przewidzenia interakcje z przyjmowanymi lekami.
Palenie tytoniu
Bezwzględnie należy rzucić palenie.
Aktywność seksualna
Zwykle normalizuje się w czasie kilku miesięcy. Jednak niektóre leki mogą wpływać na aktywność płciową. Kobiety powinny stosować środki antykoncepcyjne po konsultacji z ginekologiem. Leczenie immunosupresyjne może zmieniać skuteczność doustnych środków antykoncepcyjnych.
Szczepienia
Pacjent po transplantacji narządu, otrzymujący leki immunosupresyjne nie powinien otrzymywać żadnych szczepionek zawierających żywe lub nawet osłabione drobnoustroje.
LECZENIE IMMUNOSUPRESYJNE
Organizm rozpoznaje nowy narząd jako obcy i układ odpornościowy reaguje atakiem skierowanym przeciwko przeszczepowi. Leki immunosupresyjne mają na celu zapobiec odrzucaniu serca lub innego narządu poprzez osłabienie tej reakcji układu odpornościowego. W tym samym czasie biorca przeszczepu staje się bardziej podatny na infekcje. Niektóre leki immunosupresyjne muszą być przyjmowane do końca życia.
Wyróżnia się następujące typy leków:
podstawowe leki immunosupresyjne
leki dodatkowe (antymitotyczne)
kortykosteroidy
leki indukcyjne (przeciwciała)
Należy pamiętać:
leki należy przyjmować zgodnie z zaleceniem lekarza
leki należy przyjmować o stałych porach
nie należy samodzielnie zmieniać dawki leku
nie stosować ogólniedostępnych leków bez porozumienia z lekarzem
zawsze mieć zapas leków
ODRZUCENIE
Istnieją dwa różne typy odrzucania:
ostre odrzucanie - zwykle pojawia się podczas pierwszego roku po transplantacji, zwykle stosuje się dodatkowe leki przez krótki okres czasu
przewlekłe odrzucanie rozwija się powoli, leki immunosupresyjne nie hamują tego typu odrzucenia
Objawy odrzucenia:
osłabienie
gorączka powyżej 37,5
przyrost masy ciała w krótkim czasie
zadyszka
odkładane się wody w tkankach
zaburzenia rytmu
Potwierdzeniem podejrzenia odrzucenia jest biopsja. Większość epizodów odrzucenia poddaje się leczeniu, jeśli wykryte są odpowiednio wcześnie.
PROBLEMY PSYCHIATRYCZNE I JAKOŚĆ ŻYCIA
Pacjenci odczuwają poprawę jakości życia już po samej transplantacji. Zmiany w wyglądzie mogą być uciążliwe i trudne do zaakceptowania. Dla rodziny chorego trudne może być zrozumienie potrzeb pacjenta po transplantacji.
Przeszczep serca stanowi zwrot w życiu pacjenta, co jest możliwe dzięki nowoczesnej medycynie, na długie i aktywne życie.
3