Jean Jacques Rousseau;Zwalczał racjonalizm materializm,głosił naturalizm.Cel wych.-przekształcenie dziecka w człowieka.Odrzucenie kultury i cywilizacji,natura ma wychowywać.Dzieciństwo do 12r.życia. Na wsi wolne od nauki.Guts Muts:studiował teologie,fiz.mat.filo.,hist.Uważał,że wf jest zaniedbany,wych.fiz.jest elementem kształtowania osobowości i pokonywania przeszkód.Wprowadził wf jako przedmiot,sam sprawdzał trudność ćwiczeń,które wprowadził.2 cele gimnastyki:Obiektywne(wyrabianie nawyków,chroniących przed niebezpieczeństwem życia).Subiektywne(harmonijny rozwój ciała i duszy).Kierował się zasadami higieny,stopniował trudność ćwiczeń,ćwiczył z uczniami.
J.F.Chrostoph Gutsmuths-Wprowadzil wf do programu nauczania bazujac na podrecznikach ora zapisach cw.staroz.grekow i rzymian.Sam je wykonywal by je sprawdzic i wprwadzic poprawki i wdrazal je do zycia.2 cele gimnastyki:Obiektywny-nawyki chroniace przed niebezp.zycia.Subiektywny-harmonijny rozwoj ciala i duszy.podzielil gimn.na 3 czesci:wlasciwa-skoki rzuty zapasy tanca i plywania.Cw wojskowe.Prace reczne-stolarstwo koszykarstwoprace w ogordzie.Gry i zabawy- sluzyly wyksztalceniu spostrzegawczoscii refleksu.
Collegium Nobilium,szkoła założona w 1740 w Warszawie przez Stanisława Konarskiego. Językiem wykładowym była łacina.Realizowano 3 cele wych.patriotyzm,posluszenstwo, sprawiedliwosc.Zakres nauczania obejmował nauki matematyczno-przyrodnicze, ekonomię, prawo polskie, naukę języków oraz lekturę pisarzy nowożytnych.Wykształciła wielu wybitnych mężów stanu.Cele wych:miłość do ojczyzny,posłuszeństwo,cnota sprawiedliwości.Nauka trwała 8 lat.Kunszty:Szermierka,jazda konna,gimnastyka na koniu,tańce.Ćw.wojskowe:bęben,musztra,proporzec.W 1748r.szkole nadano przywilej szkoły rycerskiej.
Szkoła Rycerska,Korpus Kadetów, szkoła średnia o profilu wojskowym, utworzona w 1765 przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego i księcia A.K. Czartoryskiego. Jej zadaniem miało być przygotowanie oficerów dla armii i młodzieży szlacheckiej do służby publicznej. Program obejmował 4 lata kształcenia ogólnego wraz z nauką języków obcych i 2 lata zawodowego (służba wojskowa, inżynieria wojskowa, służba cywilna), uzupełniane nauką jazdy konnej, szermierki itp.Zajecia prowadzili Metrowie.
KEN:podległy królowi,państwowy zarząd nad oświatą w Polsce.Pierwsza w Europie państwowa instytucja oświatowa o charakterze odrębnego ministerstwa,której podlegały wszystkie szkoły od akademii do szkół parafialnych,z wyjątkiem Szkoły Rycerskiej.Założona 14 X 1773r.Jej członkowie to m.in.Adam Czartoryski,Ignacy Potocki,Andrzej Zamoyski.KEN zreformował szkolnictwo,wprowadził podręczniki,reformował uniwersytety.Wprowadzł wf jako obowiązkowy przedmiot,ale jedynie w sposób rekreacyjny.KEN pilnował również higieny w szkołach.
Liceum Krzemienieckie,szkoła założona w 1805 przez T.Czackiego, Obejmowała wykształcenie od elementarnego do półwyższego oraz niektóre kierunki zawodowe.Szkoła kładła nacisk na wychowanie moralne i obywatelskie,rozwijanie cywilizacji i kultury, bez jakichkolwiek akcji politycznych.Program przewidywał 4 klasy poświęcone głównie nauce języków klasycznych i nowożytnych oraz 3 dwuletnie kursy, w metodzie nauczania zbliżone do uniwersyteckich, uzupełniane przedmiotami nadobowiązkowymi.Do 1819 szkoła nosiła nazwę Gimnazjum Wołyńskiego, potem podniesiona została do rangi Liceum (Liceum Krzemienieckie).Istniało do 1939.
Czacki Tadeusz (1765-1813), polski historyk, działacz gospodarczy i oświatowy, twórca prac z zakresu historii, prawa i statystyki.W czasie panowania króla Stanisława Augusta członek Komisji Kruszcowej i Skarbowej.Pracował nad stworzeniem dokładnej hydrograficznej mapy Polski i Litwy, potrzebnej do regulacji rzek. Współzałożyciel Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Warszawie (1800).Założyciel Liceum Krzemienieckiego (1805).
Śniadecki Jędrzej -chemik,lekarz, biolog i filozof polski 1768-1838.Wydał rozprawę o „fiz.wych.dzieci”.Według Śniadeckiego celem wych.fiz.jest aby części ciała były w formie i mocne,zmysły doskonałe,władze cielesne zupełne.Program wych.fiz.podaje w odniesieniu do każdego okresu życia i rozwoju.Wprowadził pojęcie przemiany materii.Mówił o gimnastyce zbiorowej.przystosowaniu do życia w społeczeństwie
.Niemiecki sys.Gimnasty:.rozwój kult.fiz(liczne reformy)-1811-otwarcie boiska turnerskiego.-Ćwiczenia na boisku podzielone na 2 części.Jedna cz.wymyślana przez młodzież,druga przez nauczyciela.-prostota i surowość-powrót do tradycji starogermańskich(prosty ubiór,pomiędzy ćwiczeniami tylko chleb i woda)na swiezym powietrzu,-ćwiczenia wymyślone przez Jahna(1778-1852) miały rozwijać pod kierunkiem wojskowym. np.poręcze,drązki itp.Wydal ksiazke”niemiexka gimnast”2 metody nauczania.syntetyczna od razu calosc cw.proste.,analityczna(cw.zlozone). Uważał on,że praca nauczyciela gimnastyki jest b.trudna(spr.fizycz.,wzór),błedy systemu to oderwanie się od anatomi i fizjologi,ćwiczenia zbyt trudne,niedostosowane do wieku,w latach 40-tych ćwiczenia zostały zmodyfikowane i ostatecznie przyjął się system Spiessa Adolfa.
System Angielski:W Angli charakterystycznym zjawiskiem stały się gry i zabawy.Kolebką Angielskiego sys.fiz.są szkoły średnie. 1382-powstała pierwsza szkoła „Winchester”Na początku XIXw.istniało 7 szkół(m.in.Winchester,Eton,Rugby)Wprowadzenie haseł:fair play,to play the game,this is not cricket.1864 królewska komisja usankcjonowała przyjęcie gier i zabaw jako czynnika wychowawczego.Uczniowie tych szkół uprawiali przede wszystkim:polowanie,jazde konną,rybołóstwo
Gimnastyka Amorosa(hiszpan):-system francuski-Amoros(1770-1848)-przedłużył program w-f,wydalpodrecznikwych fiz.gimn.i moralnosci.-1818-kierownik wojskowego Gimnazjum,-wyposażył w urządzenia i wprowadził gimnastykę cywilna,-autor licznych rozpraw,-wymyślił trapez podłużny wzdłuż ściany,-oparte na wiedzy lekarskiej,anatomi i fizjologi,-gimnastyka:wojskowa,cywilna,przemysłowa,lecznicza,akrobatyczne.okreslil gimnastyke jako „wiedze rozumna”.
Geneza i rozwoj ruchu rekreacyjnego-wzrost znaczenia warstwy mieszczanskiej gwaltowna urbanizacji.wokul maist zaczeto budowac tereny do gier zabaw spacerow i kapieli,a także zaczeto troszczyc się o parki i zielence.charkterys.zjawiskiem ery kapitalizmu stal się ruch wych fizycz.zwany na otwartej przestzeni ruchem rekrea.naj.rozwinol się w krajach o wysokim rozw.ekonomicz.Gdzie niegdzie tak się rozwijal ze w 19 w.i na pocz20.w.ze przybral szerokie rozmiary i stanowil obok gimnst. Isprtu rownolegly tor aktyw. Fiz. Mlodz. I dorosl.
Ruch Skautowy:Robert Baden Powell powołał w 1908r.organizację skautów angielskich.
Towarzystwoy gim.Sokół:Lwów-Tow.Gim.(1867),które przekształciło się w tow.gim.Sokół w 1869r.Głównym jego celem było pielęgnowanie gimnastyki w ogóle,a zwłaszcza „higieniczno-racjonalnej i wychowawczej”. Inicjatorami założenia tego tow.byli:Klemens Żukotyński,Ludwik Goltenhal.Działalność prowadzono w wynajętych salach, utworzono grono nauczycieli gimnastyki.W 1881r powstał „Przewodnik Gimnastyczny Sokół”.I oddziały terenowe powstały w Stanisławowie,Krakowie,Tarnowie.Metodyka nauczania opierała się na wzorach czeskich.Modyfikacji tych ćwiczeń chciał dokonać Antoni Durski.W latach 80-tych Sokół uległ przeobrażeniom.Zaczęła przenikać gimnast.Szwedzka.
Zimowe I.Ol.W europie ojczyzną sportów zimowych są kraje skandynawskie.W programie IV olimpiady w Londynie w roku 1908 wprowadzono łyżwiarstwo figurowe,w Antwerpi włączono saneczkarstwo i hokej na lodzie.Popularność obu sportów sprawiła,że Międzynarod.Komitet Olim.z Antwerpii w roku 1920 poparł inicjatywę Komitetu francuskiego przygotowania :tygodnia sportów zimowych”.Impreza ta została zorganizowana w Chamonix (3293 uczestników w tym 13 kobiet).Odbyły się wszystkie konkurencje prócz saneczkarstwa.Przestrzegano tam przepisy igrzystk letnich.Status olimpijski został przyznany sportowm zimowym w 1925r. Przez Kongres Olimpijski w Pradze.Drugie zim.I.ol. odbyły się w Saint Moritz a następne w Lake Placid w 1932r.
Letnie I.OL.Pierwsze zanotowane przez Greków igrzyska odbyły się w 776 p.n.e., Inicjatorem nowożytnych igrzysk olimpijskich, pod auspicjami MKOl., był baron P. de Coubertin.Podstawą ideową stało się zbliżenie młodzieży różnych narodów na gruncie sportu. Po 1 wojnie sw. nastapil dynamiczny rozwoj.doszlo do utworzenia miedzynarodwej federacji Miejscem pierwszych nowożytnych igrzysk olimpijskich były w 1896 Ateny. Kolejne igrzyska odbywały się w następujących miastach: 1900 Paryż, 1904 St Louis, 1908 Londyn, 1912 Sztokholm, 1920 Antwerpia, 1924 Paryż wystep Polakow,oraz rekordowa liczba zaw., 1928Amsterdam, 1932losAngeles,1936berlinie gdzie odbywaly się w niemilej atmosferze napiecia miedzy narodowego.
System-spartanski -chore noworodki zabijano.dzieci zdrowe do 7 roku były w domu,po 7 pod opieka panstwa.w 8 r wcielano je do oddzialow.12 latspali w koszarach,jedzenie musieli sami zdobyc.od 16 r.zostawali efebrem1-2-3-4 rocznika.musieli przejsc test..Proba odwagi.20-30 lat sluzba wojskowa po ktorej stawali się pelnoprawnymi obywatelami..Funkce wych fiz.przyg. do wojen. Oraz sportowcow. Dziewczeta od 7 r .zapasy,biegi rzut dysk. Oszcep. Plywanie.
System atenski-kobieta cal.zalezna od mezczyzn..do 7 r. Dzieci przy matce.po 7 ch.pod opieka ojca.uczyli poslug się bronia..a dziew.uczyly się gospodarstwa i prac dom..Potem naucz w szkolach publ.Po18r mlody atenczyk odbywal efebry czyli sluzbe wojskowa..Kladziono nacisk na wyksztalcenie ogolne..Sport mail na celu spr. Fiz. Opanowanie samego siebei,. Ksztalcenie w gimnazjach poza murami miasta.
H Jordan- ogrody jordanowskie-prof.medycyny.wych fiz .mlodziezy zaczal interesowa się już w czasie podrozy za granica.(wieden ,berlin)W 1888 roku zwraca się do rady krakowa z porzba wydzierzawienia terenu na zorg .placu zabaw dla dz. I mlodziezy.rok pozniej powstaje park jordana. Na bloniach krakowskich ,znajduje się tam 12 boisk do roznyc celow kazde do innego.W zahjeciach brala udzial mlodz.szkolna i rzemieslmnicza..Na czele kazdej grupy stal przewodnik.Atr.były mundury.Miedzy grupami org. wspolzawodnictwo.. obowiazywal regulamin..park stal się terenem opracowyw.szerszych programow wych.
Genez.Ruchu.Olim.Wiaze się Pierre de Coubertina)(francuza)to jego uwaza się za wskrzesiciela igrzysk.w 1892r.wskrzeszono igrz..na jkonferenci uni Towarzystw Sportowych.W 1894 r w paryzu zwolano zebranie miedzyn.kongresu sport.zebranie mialo dwa cele:odnowienie igrzysk olimpijskich.oraz odnowienei tradycji.Igrzyska mialy stanowic teren porozumienia się ,wzajemniego poznania nawiazania kontakotow i wspolpracy.Uchwalono wzowienie igrzysk i zabrano się za przygotowanie ich w 1896 r w atenach.
Sport Kobiet:w szkołach żeńskich odbywały się również zajęcia z gimnastyki.Cele i zadania w-f w szkołach żeńskich stawały się podmiotem zażartych dyskusji publicznych.Udział kobiet w pozaszkolnym ruchu jest zjawiskiem późniejszym.Duże zasługi miał Sztokholmski Instytut Gimnastyczny-kursy dla kobiet.Znaczenie dla rozwoju kobiet miał system szwedzki mniej niemiecki.W drugiej połowie XIX w. Kobiety dochodziły do równouprawnienia-emancypacja.Kobiety ćwiczyły w salach zamkniętych:biegi,skoki,gimnastyke na przyrządach.W późniejszych latach kobiety zajmowały się również ruchem rekreacyjnym.W latach 80-tych nastąpił gwałtowny rozwój zrzeszeń kolarskich i wioślarskich..1906 Helena Kuczalska zorganizowała gniazdo „Sokoła” pod nazwą „Grażyna”
Pierwsze zrzeszenia:początek XIXw.i przełom XIX iXXw.Zrzeszenia myśliwskie,wyścigów konnych.I zrzeszenia miały charakter rekreacyjny.Anglia (kolebka) golf,krykiet,futbol,wioślarstwo,rugby.Do rozwoju zrzeszeń przyczynił się ruch gimnastyczny.W Polsce powstanie zrzeszenia w Galicji np.”sokół”,kluby piłkarskie „czarni”,”Pogoń”,”Cracovia”,”Wisła”.Potem powstał klub wioślarski z inicjatywy M.Wierzbińskiego.W 1878 powstało Warszawskie tow.wioślarskie, członkami byli różni ludzie z różnych środ.społecznych.1886 utworzona Warszawskie tow.cyklistów,organizowano wycieczki kolarskie.1983 powstało w Warszawie tow.łyżwiarskie.
Szwedzki System:ojcem gimnastyki szwedzkiej od 1813r. Aż do swej smierci w 1939r. Był Pehr Henrki Ling.Kierował Królewskim Centralnym Instytutem Gimnastycznym w Sztokholmie. Zasady i metody ćwiczeń fizycznych przedstawił w dziele:Ogólne podstawy gimnastyki”,które opierał na naukowych podstawach anatomii i fiziologi.
Gim.wg.Linga:1)gim.wychow.
2)gim.estet.3)gim.wojsk.4)gim.lecznicza.dzielo.”ogoln.podst.gimn.1834.program.ćw.i.naukow.uzasadn.