Struktura wiekowa -obrazuje stosunki ilościowe pomiędzy osobnikami w różnym wieku. W najprostszej postaci populację dzieli się na trzy kategorie wiekowe: osobniki młode, dorosłe (zdolne do reprodukcji) i stare. Udział poszczególnych grup wiekowych wskazuje na dalsze losy populacji:
- populacja rozwijająca się cechuje się dużą ilością osobników młodych; liczebność tej populacji będzie się zwiększać
- populacja ustabilizowana, w której udział poszczególnych grup wiekowych jest stały, a jej liczebność nie zmienia się
- populacja wymierająca, w której liczba osobników młodych jest mniejsza niż dorosłych, a liczebność będzie się zmniejszać.
warunkowana jest przez rozrodczość, śmiertelność i migracje. Obrazuje udział w populacji osobników będących w różnym wieku. Strukturę wiekową można określać nie tylko w jednostkach czasowych (dni, lata), ale także względnie, na podstawie zaawansowania rozwoju lub wzrostu (np. liczba wykształconych członów pędowych, liści itp.). Zakłada się, że im osobnik jest starszy tym jego rozwój jest bardziej zaawansowany
Obliczanie wielkość produkcji pierwotnej uwzględniając wagę nasion.
wielkość roślin hodowanych przy różnym zagęszczeniu
Indeks saprobów – wskaźnik biologiczny używany w biomonitoringu wód, bioindykator stopnia zanieczyszczenia wód śródlądowych (głównie rzek), bazujący na cechach organizmów żywych, ich autekologii, analizie częstości występowania gatunków przewodnich w strefach saprobowych (saprobia, saproby).
Indeks saprobowości S=sh/h
S-wartość saprobowa dla każdego gatunku wskaźnikowego
h-częstotliwość występowania każdego gatunku w rzadki, 2 częsty, 5 liczny
Strefy:
Polisaprobowe - najbardziej zanieczyszczone
Mezosaprobowe - nieznacznie zanieczyszczone
Oligosaprobowe - wody czyste
Strefa polisaprobowa i α-mezosaprobowa - eutrofizacja wód, nadmierny rozwój sinic i zielenic (nitkowatych)
Strefa β-mezosaprobowa i oligosaprobowa - brak lub słabe zanieczyszczenie, obecne okrzemki kolonijne
Plankton (gr. planktós – błąkający się– zespół organizmów żywych unoszących się w wodzie. Nawet jeśli mają narządy ruchu, to są one zbyt słabe, by organizmy te mogły się aktywnie przeciwstawić prądom wodnym i wiatrom, wystarczą natomiast do biernego utrzymywania się w stanie zawieszenia. Zazwyczaj plankton stanowią drobne organizmy, ale zalicza się do niego również meduzy , które mogą mieć znaczne rozmiary. Plankton stanowi pożywienie wielu zwierząt wodnych.
Plankton dzieli się na:
zooplankton (plankton zwierzęcy)
fitoplankton (plankton roślinny)
Peryfiton - zespoły drobnych organizmów (bezkręgowce, glony, grzyby) zamieszkujących różnorakie podłoża znajdujące się w wodzie, ale niebędące dnem. Peryfiton bywa zaliczany do szeroko rozumianego bentosu. organizmy wodne osiadłe (roślinne i zwierzęce), przyczepione do kamieni, łodyg, liści roślin, korzeni itp.
Bentos, organizmy roślinne i zwierzęce zasiedlające dno zbiorników wodnych (bental). Skład bentosu zmienia się wraz z głębokością. W bentosie morskim przeważają otwornice, gąbki, jamochłony, wieloszczety, szkarłupnie, mięczaki, skorupiaki, także glony i bakterie. Bentos słodkowodny tworzą głównie skąposzczety, pijawki, mięczaki, gąbki, larwy owadów, glony, bakterie a także rośliny zielne. Bentos dzieli się na osiadły i ruchliwy. Wiele gatunków zwierząt, które prowadzą osiadły tryb życia jest odpowiednio przystosowana np. do drążenia podłoża, przytwierdzania się i zdobywania pokarmu. Bentos jest wykorzystywany przez człowieka jako pokarm, np. skorupiaki, lub jako surowiec, np. gąbki.
1. Związek między produktywnością i biomasą (jaki może być i dlaczego; piramidy biomas a produktywność)
Produktywność ekosystemu jest to ilość substancji jaka produkowana jest w jednostce czasu lub intensywności magazynowania energii w związkach organicznych.
3. Zróżnicowanie produkcji pierwotnej w biosferze
Produktywność pierwotna – stanowi tempo z jakim producenci przekształcają energię słoneczną w procesie fotosyntezy
·Produktywność pierwotna brutto – Jest to całość energii chemicznej wytworzonej przez autotrofy na jednostkę powierzchni w jednostce czasu. Nie wyłączając tego co roślina zużywa na procesy życiowe.
·Produktywność pierwotna netto – mierzona tempem magazynowania materii organicznej w tkankach roślinnych bez materii wykorzystywanej na oddychanie. Jest to produkcja brutto (A), czyli asymilacja, pomniejszona o straty związane z oddychaniem (R). Przyrost masy roślin: P= A-R.
4. Znaczenie destruentów
Umożliwiają życie na Ziemi, biorąc udział w mineralizacji substancji organicznych; są jednym z głównych czynników umożliwiających krążenie materii w przyrodzie. Wiemy już, że ogromna większość bakterii należy do organizmów cudzożywnych, czyli odżywiających się pokarmem, który zawiera gotowe związki organiczne. Podczas pobierania pokarmu rozkladają one za pomocą enzymów zlożone substancje organiczne na związki prostsze, mogące przeniknać do wnętrza komórki. Jednocześnie wywołują one przez to duże zmiany w podłozu, na którym żyją.
5. Przepływ energii przez ekosystem
Producenci korzystając z energii świetlnej, przetwarzają pobrane ze środowiska proste związki nieorganiczne w złożone związki organiczne, które konsumenci zużywają jako materiał budulcowy i źródło energii. Obumarłe szczątki, zarówno producentów, jak i konsumentów, są przez destruentów rozkładane do prostych związków nieorganicznych i w ten sposób materia wraca do środowiska, sąd znowu może zostać pobrana przez producentów. Obieg materii zostaje zamknięty.
7. Znaczenie materii autochtonicznej i alochtonicznej w różnych typach wód
Mikroflora autochtoniczna (naturalna) to drobnoustroje stale bytujące i rozmnażające się w środowisku wodnym. W grupie mikroorganizmów najbardziej typowych dla środowiska wodnego znajdują liczne gatunki bakterii autotroficznych, foto- i chemosyntetyzujacych, takie jak bakterie nitryfikacyjne, siarkowe i żelazowe. Mikroflora allochtoniczna (obca) przedostaje się do wody zarówno z powietrza, gleby, jak i ze ściekami przemysłowymi i komunalnymi. Spotyka się ja najczęściej w wodach powierzchniowych. Są to głównie organizmy heterotroficzne – saprofityczne i pasożytnicze.
8. Klasyfikacja oddziaływań między- i wewnątrzgatunkowych (definicja i przykłady do każdego oddziaływania: konkurencja, drapieżnictwo, pasożytnictwo, mutualizm (protokooperacja), komensalizm, neutralizm, amensalizm)
Konkurencja - jedna z antagonistycznych interakcji międzypopulacyjnych, w której dwie populacje tego samego lub różnych gatunków, zazwyczaj o podobnych wymaganiach środowiskowych, rywalizują o tę samą niszę ekologiczną. Dochodzi do współzawodnictwa o ograniczone zasoby środowiska, np. o pożywienie, miejsce do życia. W wyniku tego oddziaływania obie populacje tracą.
W przypadku populacji tego samego gatunku mówi się o konkurencji wewnątrzgatunkowej. Konkurencja ta redukuje szybkość wzrostu populacji proporcjonalnie do częstości spotkań osobników tego samego gatunku
W przypadku populacji różnych gatunków mówi się o konkurencji międzygatunkowej. Konkurencja ta redukuje szybkość wzrostu populacji proporcjonalnie do częstości spotkań osobników różnych gatunków
Drapieżnictwo – sposób odżywiania się zwierząt, polegający na wykorzystaniu jako pokarm ciała innego zwierzęcia i w odróżnieniu od pasożytnictwa prowadzący do śmierci ofiary. Jest jedną z form oddziaływań antagonistycznych, korzystną dla drapieżnika, a niekorzystną dla ofiary; może mieć charakter międzygatunkowy lub wewnątrzgatunkowy (kanibalizm).
Pasożytnictwo - jest to związek w którym jeden gatunek ponosi korzyści a drugi ponosi szkody a nawet śmierć.
Protokooperacja - oddziaływanie międzygatunkowe w przyrodzie polegające na współpracy dwóch populacji odnoszących wzajemne korzyści lecz mogących żyć także samodzielnie (gdy mają możliwość korzystają z niej )np. ukwiał i krab pustelnik.
Komensalizm - (współbiesiadnictwo) - jeden z gatunków czerpie z tej zależności wyraźne korzyści a drugi nie ponosi szkody np. lew i hiena.
Neutralizm – jedna z neutralnych zależności międzygatunkowych, w której osobniki jednego gatunku nie wpływają w żaden sposób na przedstawicieli drugiego
Amensalizm - jedna z antagonistycznych zależności międzygatunkowych, w której obecność i czynności życiowe jednego gatunku wpływają niekorzystnie na gatunek drugi, przy czym jest to relacja jednostronna tj. obecność tego drugiego gatunku dla pierwszego jest obojętna
9. Konkurencja wewnątrzgatunkowa i międzygatunkowa (definicja i przykłady - zwłaszcza między pierwotniakami i między okrzemkami)
Konkurencja wewnątrzgatunkowa, typ interakcji, współzawodnictwa w obrębie populacji tego samego gatunku o te same, znajdujące się w ograniczonej ilości zasoby, tej samej niszy ekologicznej; jej nasilenie związane jest z gęstością populacji lub stanem zasobów środowiska; poprzez wpływ na reprodukcję i tendencje migracyjne jest czynnikiem limitującym wielkość, kształt i gęstość populacji; może prowadzić do powiększenia niszy ekologicznej, do terytorializmu, także do rozszerzenia zasięgu geograficznego gatunku, a przy zróżnicowaniu genetycznym populacji wspomaga działanie doboru naturalnego.
Konkurencja międzygatunkowa – mówi się o niej w przypadku populacji różnych gatunków . Konkurencja ta redukuje szybkość wzrostu populacji proporcjonalnie do częstości spotkań osobników różnych gatunków. Może doprowadzić do zrównoważonego dopasowania się gatunków lub do tego, że jedna populacja zastąpi drugą albo zmusi ją do zajęcia innej niszy ekologicznej (np. inne pożywienie, okresy aktywności). Szczególnie silnie proces ten zachodzi dla gatunków blisko ze sobą spokrewnionych, o podobnych wymaganiach, zajmujących w naturalny sposób podobne nisze.
PRZYKŁAD: Zwykle prowadzi do różnicowania się nisz ekologicznych np. szczur śniady zaczął zamieszkiwać strychy, poddasza, korony drzew, a szczur wędrowny piwnice i podziemne kanały, pałka wąskolistna została zmuszona do zawężenia swojej niszy
10. Sposoby rozprzestrzeniania się (transmisji) pasożytów
Transmisja pozioma: przenoszenie pasożyta do kolejnych, często niespokrewnionych ze sobą żywicieli. Główne drogi transmisji poziomej to zarażenie przez konsumpcję (połknięcie osadzonych na roślinach adoleskarii przywr), przez bezpośredni kontakt (wszawica, rzęsistkowica) i przez wektory (muchy tse-tse, komary, kleszcze itd.)
Transmisja pionowa: przenoszenie pasożytów z zarażonego żywiciela na jego potomstwo za pośrednictwem łożyska lub przewodów mlekowych u ssaków.
12. Sukcesja pierwotna i wtórna (definicja i przykłady)
Sukcesja pierwotna - sukcesja ekologiczna rozpoczynającą się od zasiedlenia terenu dziewiczego, np. nagich skał, lawy, nowej piaszczystej wydmy. Powierzchnia nagiego gruntu, pozbawiona swojej pierwotnej roślinności na skutek pożaru, powodzi czy zlodowacenia, nie pozostaje długo bez roślin i zwierząt. Szybko jest kolonizowana przez rozmaite gatunki, które następnie modyfikują jeden lub więcej czynników środowiskowych. Ta modyfikacja środowiska może z kolei umożliwić osiedlenie się następnych gatunków.
PRZYKŁAD:
Sukcesja pierwotna wokół wulkanu na górze Świętej Heleny (Mount St. Helens)
Sukcesja wtórna - sukcesja, której punktem wyjścia jest ekosystem zmieniony przez człowieka - np. półnaturalny albo sztuczny. W Polsce taką sukcesję najczęściej możemy zaobserwować na terenach porolnych, przede wszystkim polach i łąkach ugorowanych z powodu słabej gleby. Sukcesja wtórna zmierza do odtworzenia się naturalnego zbiorowiska charakterystycznego dla lokalnych warunków środowiskowych
13. Klasyczny model sukcesji (dokładnie)
Według klasycznego modelu wymiana gatunków w późniejszych stadiach sukcesji jest ułatwiana przez gatunki żyjące we wcześniejszych latach.
Klasyczne koncepcje sukcesji zostały bardzo szczegółowo opracowane przez F. E. Clementsa który podał pełną teorię sukcesji roślinnej i rozwoju biocenozy nazywaną hipotezą monoklimaksu. Według Clementsa biocenoza jest wysoce zintegrowanym superorganizmem, rozwijającym się, aby osiągnąć jedyny możliwy na danym obszarze punkt końcowy — klimaks klimatyczny.
Rozwój biocenozy odbywa się stopniowo i jest progresywny, od prostych biocenoz pionierskich do stadium ostatecznego klimaksu. Sukcesja taka przebiega wyłącznie dzięki zależnościom biotycznym — rośliny i zwierzęta stadiów pionierskich tak zmieniają środowisko, że staje się ono korzystne dla nowego zestawu gatunków, a cykl taki powtarza się do czasu osiągnięcia klimaksu. Zgodnie z poglądem Clementsa, rozwój biocenozy w drodze sukcesji jest wobec tego analogiczny do rozwoju pojedynczego organizmu. Sukcesja odwrócona (retrogresja) jest możliwa tylko w przypadku wystąpienia w środowisku zakłóceń, takich jak pożar, wypasanie czy erozja. Sukcesja wtórna różni się od pierwotnej tym, że istnieje "glebowy bank nasion" pochodzących od roślin, które występowały w późnych stadiach sukcesji, tak że we wczesnych stadiach sukcesji wtórnej są już obecne także gatunki późnych stadiów.
14. Sukcesja autogeniczna, dekompozycyjna i alogeniczna (dokładnie)
Sukcesja autogeniczna są to zmiany sukcesyjne, zapoczątkowane przez czynniki wewnętrzne, które zachodzą pomiędzy biocenozą a czynnikami abiotycznymi (gleba, wilgotność powietrza, temperatura itp.).
W sukcesji allogenicznej przemiany są zapoczątkowywane przez czynniki zewnętrzne, środowiskowe. Czynniki te możemy podzielić na dwie zasadnicze grupy: długotrwałe i krótkotrwałe. Za czynniki długotrwałe możemy uznać np. zmiany klimatyczne związane z następującymi po sobie zlodowaceniami. Przykładem zmian krótkotrwałych może być nagromadzenie się osadów po powodzi. Takie krótkotrwale działające czynniki mogą zakłócić proces sukcesji lecz po pewnym czasie zwykle następuje powrót na utarty szlak.
15. Prawidłowości przebiegu sukcesji (dokładnie)
Prawidłowo sukcesja oznacza następstwo i bardzo dobrze oddaje istotę zjawiska. W odróżnieniu od cyklicznych fluktuacji sezonowych sukcesja ekologiczna jest procesem kierunkowym. Proces przebiega etapami od stadium początkowego poprzez stadia pośrednie do klimaksu. Stadium klimaksu w danych warunkach klimatyczno-siedliskowych można uznać za stadium stabilne. Jednak i to stadium podlega zmianom, dzieje się tak pod wpływem ciągłych zmian klimatu oraz ewolucji. W naturalnych warunkach Polski zmiany biocenoz klimaksowych zachodzą ok. 10 razy wolniej niż zmiany w biocenozach etapów wcześniejszych.