16. Rynek pracy.
    (zagregowany popyt i podaż pracy, równowaga na rynku pracy, bezrobocie jako stan nierównowagi rynku pracy, bezrobocie a zasób pracy, stopa bezrobocia a poziom aktywizacji zawodowej społeczeństwa, rodzaje bezrobocia i sposoby jego zwalczania, pozytywne i negatywne strony bezrobocia)

1. Rynek pracy rozpatrywany makroekonomicznie jest zespołem powiązań i zależności pomiędzy pracodawcami i pracobiorcami. Rynek pracy pod wieloma względami podobny jest do rynku dóbr i usług. Na tym rynku elementem wymiany jest praca ludzka.
   Podstawowe elementy składające się na rynek pracy to popyt na pracę zgłaszany przez pracodawcę oraz podaż pracy zgłaszana przez pracobiorcę.

1. Zagregowany popyt na pracę to łączne zapotrzebowanie na pracę zgłaszane w gospodarce przez agregat przedsiębiorstw, wyrażone wolnymi miejscami pracy przy danej przeciętnej płacy realnej i w danym czasie.

2. Zagregowana podaż pracy to zagregowana chęć podjęcia pracy przez pracowników, kreowana przez agregat gospodarstw domowych, przy danej przeciętnej płacy realnej i w danym czasie.

2. Równowaga na rynku pracy.
   W modelu rynku pracy istnieją dwie podaże:

1. Podaż efektywna (Se) - jest to zapotrzebowanie na pracę zgłaszane w gospodarce, poparte chęcią podjęcia pracy, przy danej płacy i na danych warunkach.

2. Podaż potencjalna (Spot) - jest to zapotrzebowanie na pracę zgłaszane w gospodarce, przy danej płacy i na danych warunkach, niekoniecznie poparte chęcią podjęcia pracy.

Podaż potencjalna jest zawsze większa od podaży efektywnej.
Linia D pokazuje popyt na pracę, linia Spot pokazuje wielkość zasobu siły roboczej (podaż potencjalna), natomiast linia Se pokazuje liczbę pracowników skłonnych przyjąć ofertę pracy na różnych stawkach płacy realnej (podaż efektywna). Kiedy rynek pracy zostaje zrównoważony (punkt E) żółta linia oznacza naturalną wielkość bezrobocia tzn. liczbę osób należących do zasobu siły roboczej, lecz niechcących podjąć pracy za płacę równowagi P1. Jeżeli stawka płac wynosi P2, tzn. jest wyższa od P1, to wielu pracowników podjęło by pracę za płacę w wysokości P2, jednak nie są w stanie oni jej znaleźć. W tej sytuacji powstaje bezrobocie przymusowe, wyrażone czerwoną linią.

1. Bezrobocie jako stan nierównowagi na rynku pracy.
   Rynek pracy często charakteryzuje się nadwyżką podaży pracy w stosunku do łącznego popytu na pracę. Powstaje bezrobocie. Jeżeli jest to bezrobocie przymusowe to rynek pracy znajduje się w nierównowadze.

2. 
   Bezrobocie a zasób pracy.
   Zasób pracy - to ludzie pracujący i poszukujący pracy (bezrobotni).
   Powyższy rysunek ilustruje przepływy na rynku pracy. Określona osoba może pracować, być bezrobotna lub też może nie należeć do zasobu siły roboczej. Strzałki pokazują kierunki przepływów grup ludzi. Ruch na każdej z tych dróg jest zaskakująco duży.

3. Stopa bezrobocia a poziom aktywizacji zawodowej społeczeństwa.

1. 
   Stopa bezrobocia jest to stosunek bezrobotnych do zasobów pracy
   Istnieją dwie metody pomiaru stopy bezrobocia:

• rejestr w urzędach pracy

• wg metody Baelsa, która odpowiada stopie bezrobocia ekonomicznego.
  Bezrobocie ekonomiczne różni się od bezrobocia rejestrowanego o tych ludzi, którzy są zarejestrowani jako bezrobotni a pracują, oraz o ludzi, którzy są bezrobotni i poszukują pracy, lecz nie są zarejestrowani w urzędzie. Stopa bezrobocia ekonomicznego jest zazwyczaj o 1-2% wyższa od stopy bezrobocia rejestrowanego.

2. 
   Stopień aktywizacji zawodowej jest to stosunek zasobów pracy do ludzi zdolnych do pracy

4. Rodzaje bezrobocia i sposoby jego zwalczania.

1. RODZAJE BEZROBOCIA:

• Podział ze względu na wolę pracownika:

• Dobrowolne - to taki poziom bezrobocia, przy którym rynek pracy jest zrównoważony w sensie podaży efektywnej. Jako, że jest to bezrobocie dobrowolne - nie należy go ograniczać

• Przymusowe - jest to bezrobocie powstałe w warunkach, w których rynek nie znajduje się w równowadze. Bezrobocie to jest reprezentowane przez tych ludzi, którzy chętnie podjęli by pracę, przy danej płacy i na danych warunkach, ale jej nie znajdują.

• Podział ze względu na czas:

• Krótkookresowe - trwa do 3 miesięcy

• Długookresowe - trwa powyżej 1-go roku

• Podział ze względu na przyczynę:

• Frykcyjne (przejściowe) - występuje w każdej gospodarce w wyniku niedoskonałości rynku pracy. Jest to niedopasowanie pomiędzy miejscami pracy a siłą roboczą (likwidacja i powstawanie nowych miejsc pracy, zmiana miejsca pracy, przekwalifikowanie). Pracownicy i pracodawcy muszą mieć czas, aby się wzajemnie odnaleźć. Można je obniżyć przez rozwój urzędów pracy i pośrednictwa pracy.

• Strukturalne - występuje w przypadku niedopasowania strukturalnego podaży pracy do popytu na siłę roboczą. Chodzi przede wszystkim o kwalifikacje pracowników, wiek, region itp. Wiąże się ono z upadkiem pewnych branż i rozwojem nowych oraz postępem technicznym. Zwalczane jest przez kształcenie.

• Sezonowe - wynika z sezonowości zatrudnienia grup pracowników. Zwalczane jest poprzez możliwość formy kształcenia.

• Koniunkturalne (cykliczne) - wynika z nadwyżki podaży pracy nad popytem na pracę. Wiąże się z osłabieniem aktywności gospodarczej.
  Przyczyny:

• Wg keynesistów - zbyt niski popyt globalny. Zwalczane jest poprzez politykę fiskalną i pieniężną.

• Wg klasyków - przyczyna biegnie od rynku pracy - organizacje pracownicze wynegocjowały płacę minimalną wyższą od płacy równowagi. W takim przypadku rachunek ekonomiczny wymusza zwolnienia. Zwalczane jest poprzez zwiększanie inflacji, gdyż wówczas płaca realna sama się obniży.

• Ukryte - to zatrudnieni, którzy z punktu widzenia kalkulacji ekonomicznej opartej na wielkościach uruchomionych poprzez rynek nie powinni być zatrudnieni. Likwidacja tego bezrobocia możliwa jest wtedy, gdy bezrobocie ukryte zostaje przekształcone w bezrobocie otwarte, gdyż wtedy możliwa jest realokacja zasobów pracy w skali gospodarki.

• SPOSOBY ZWALCZANIA BEZROBOCIA:

• Aktywne (zwiększające zatrudnienie):

• Dopłaty z zasiłku do zatrudnianych bezrobotnych

• Ulgi kredytowe na działalność gospodarczą (samozatrudnienie)

• Działania państwa po stronie zwiększania popytu globalnego

• Szkolenia, kursy przekwalifikowujące

• Inkubatory przedsiębiorczości (samozatrudnienie)

• Pasywne (łagodzące skutki):

• Zasiłki

• Dzielenie miejsc pracy

• Wcześniejsze emerytury

• Wydłużanie okresu kształcenia

1. Pozytywnie i negatywne strony bezrobocia.

1. Skutki pozytywne (zagrożenie bezrobociem):

• Większa dyscyplina i wydajność pracy

• Lepsza kondycja zasobu pracy

• Udrożnienie rynku pracy

2. Skutki negatywne (stanu bezrobocia):

• Ekonomiczne:

• Niepełne wykorzystanie zasobów

• Rosnąca liczba mieszkańców na utrzymaniu malejącej liczby mieszkańców

• Malejące możliwości oddziaływania państwa (w obliczu ekonomicznych i społecznych przesłanek konieczności działania)

• Pogarszająca się kondycja zasobu pracy (fizyczna i ekonomiczna)

• Powielanie bezrobocia (bezrobocie długotrwałe)

• Społeczne:

• Rozwój spirali ostatecznego upadku:

• Poczucie klęski

• Alienacja

• Rozpad rodzin

• Rosnący poziom ubóstwa i przestępczości

2

P2

Bezrobocie przymusowe

P1

Ee

Bezrobocie naturalne

Zatrudnienie [roboczogodziny]

Płaca

Saz =

Ilość osób tworzących zasób pracy

Ilość bezrobotnych

Sab =

Podejmujący pracę

Emeryci i

Chwilowo niezatrudnieni

Powracający

na rynek pracy

Nowo wchodzący na rynek pracy

Zniechęceni pracownicy

Osoby nie należące

do zasobu siły roboczej

Tracący pracę

Czasowo zwolnieni

Rezygnujący

z pracy

Ilość osób tworzących zasób pracy

Ilość osób zdolnych do podjęcia pracy

Nowo zatrudnieni

Ponownie zatrudnieni

Bezrobotni

Pracujący

D

Spot

Se

---