Fotografia od A do Z Światło

18 lipca 2011, 12:00

Przedstawiamy słownik terminów fotograficznych: Fotografia od A do Z. Słownik przeprowadzi Czytelników przez najważniejsze pojęcia, pozwoli poznać i uzupełnić wiedzę z zakresu fotografii oraz jej praktyczne wykorzystania.

Dziś hasło: Światło. Zapraszamy do lektury.

Światło (promieniowanie optyczne) - część promieniowania elektromagnetycznego, obejmująca fale o długości od 10 nm do 1 mm. Dzięki obecności światła możliwe jest wykonywanie fotografii.

 

 

Promieniowanie elektromagnetyczne ma postać fali, która rozchodzi się w przestrzeni. Właściwości tych fal są zależne od ich długości. Zakres promieniowania o długości od 10 nm do 1 mm nazywamy światłem, przy czym oko ludzkie jest w stanie zaobserwować znacznie węższe pasmo - od 380 do 780 nm. Promieniowanie optyczne o większej długości fali nazywamy podczerwienią, natomiast o mniejszej ultrafioletem. Chociaż są niewidoczne dla człowieka, powyższe zakresy światła można rejestrować za pomocą odpowiednich urządzeń, a w pewnym stopniu są również widoczne dla niektórych zwierząt.

 

Reklama
Zobacz również: E-akademia fotografii

Źródłami światła są przede wszystkim rozgrzane do wysokich temperatur ciała, np. słońce lub drut wolframowy w żarówce, czy też płomień świecy. Ponadto, źródłami światła mogą również być inne procesy fizyczne np. chemiczne lub elektryczne. Także niektóre rośliny i zwierzęta posiadają organy umożliwiające emisję światła, mówimy wtedy o bioluminescencji.

 

Współczesna nauka, zgodnie z koncepcją dualizmu korpuskularno-falowego, ujmuje światło jednocześnie jako falę elektromagnetyczną oraz jako strumień cząstek zwanych fotonami. Światło w próżni porusza się zawsze ze stałą prędkością równą 299 792 458 m/s. W innych ośrodkach prędkość rozchodzenia się światła jest mniejsza i zależy od współczynnika załamania danego ośrodka.

 

W fotografii światło jest niezbędnym czynnikiem umożliwiającym wykonanie zdjęcia. Już samo słowo "fotografia" oznacza z greckiego "rysować światłem". W klasycznej fotografii, błony i płyty fotograficzne pokryte są specjalną emulsją, która pod wpływem światła zmienia swoje właściwości. Nowoczesne aparaty z kolei dysponują matrycami światłoczułymi, które składają się z milionów zamieniających światło w impuls elektryczny fotodiod. W obu przypadkach obraz powstaje dzięki zarejestrowaniu na powierzchni detektora światła rzutowanego przez obiektyw aparatu fotograficznego.

 

W większości przypadków fotografie wykonuje się przy wykorzystaniu światła widzialnego, a dopływ podczerwieni i ultrafioletu blokuje się przy pomocy specjalnych filtrów oraz, w przypadku klasycznej fotografii, dobór materiału światłoczułego wrażliwego silniej na światło widzialne.

 

Do wykonania zdjęcia w podczerwieni potrzebować będziemy specjalnego filtra IR, który blokuje dostęp światła w zakresie widzialnym oraz wrażliwego na podczerwień materiału światłoczułego w aparacie (może to być film do podczerwieni lub odpowiednio zmodyfikowana matryca). W efekcie możemy uzyskać zdjęcia znacznie różniące się od tych wykonanych w świetle widzialnym.

 

W pewnych przypadkach do fotografowania używa się również niewidzialnych zakresów promieniowania. Należy pod tym względem wymienić przede wszystkim dość popularną fotografię w podczerwieni, która osiągalna jest nawet przy stosunkowo prostych środkach technicznych.

 

 

Porównanie wrażliwości na poszczególne zakresy długości fali światła typowego filmu negatywowego (czarno-białego) Fomapan 100 Classic (po lewej) oraz przeznaczonego do fotografii w podczerwieni Rollei Infrared 400.

 

 

Osobnym tematem istotnym zwłaszcza w fotografii barwnej jest kolor światła. Kolory są pochodną długości fali światła, jednak sposób ich postrzegania jest uzależniony od właściwości ludzkiego oka oraz przetwarzającego wrażenia wzrokowe mózgu.

 

Dla uzyskania koloru w fotografii stosuje się różnego rodzaju układy trzech elementów światłoczułych (lub warstw) uwrażliwionych na barwy podstawowe światła: czerwoną, zieloną i niebieską. Dla odtworzenia kolorystyki na fotografii w sposób analogiczny do sceny obserwowanej wzrokiem, konieczne jest też ustalenie właściwego balansu bieli.

 

Filtr Bayera stosowany w matrycach światłoczułych. Dzięki jego zastosowaniu, oprogramowanie aparatu jest w stanie odtworzyć kolor na zdjęciu.

 

 
W fotografii ważny jest również sposób wykorzystania światła, tj. model oświetlenia. Ujmując to zagadnienie w skrócie, ważny jest kierunek padania światła, stopień skupienia lub rozproszenia jego wiązki, ilość źródeł światła oraz ich rozkład na fotografowanej scenie. Umiejętność operowania światłem, jego doboru oraz oceny jest niezwykle istotna dla fotografa.

 

W fotografii studyjnej znajduje zastosowanie cały arsenał środków służących do osiągnięcia właściwego oświetlenia. Uzyskuje się je z takich źródeł jak lampy błyskowe, świetlówki, czy żarówki różnego rodzaju. Oprócz tego, do dyspozycji fotografa pozostają liczne akcesoria służące modelowaniu światła: softboxy, strumienice, parasolki fotograficzne, wrota, czasze, blendy i inne. Na zdjęciu: Fomei Basic System.

 

 

Autor: Tomasz Waryszak

---