Zamek Krzyżacki -historia
Na dawnej wyspie, nad jeziorem Ełckim, w zachodniej części miasta, przy drodze prowadzącej po sztucznie usypanej grobli, znajdują się malowniczo położone ruiny krzyżackiego zamku. Zły stan zachowania pozostałości, które w minionych wiekach były wielokrotnie przebudowywane, niszczone przez pożary, dewastowane przez użytkowników sprawia wrażenie, że to smutny relikt czasów komunistycznych, a nie zabytek z czasów średniowiecza.
Wyjaśnienie takiego stanu rzeczy znajdziemy w historii miasta, którego losy silnie związane były z dziejami warowni krzyżackiej.
W drugiej połowie XII w. Krzyżacy dokonali krwawego podboju ziem jaćwieskich, sięgających mniej więcej od dzisiejszego Ełku po Augustów i Suwałki.
Waleczność wojowników jaćwieskich już w XII w. wychwalał sam mistrz Wincenty Kadłubek. Jednakże dopiero zakon ujarzmił to pruskie plemię. Na miejscu Jaćwieskiego grodu na wyspie stanęła najpierw drewniano-ziemna strażnica. Dopiero pod koniec XIV w. Wojowniczy komtur z Bałgii, późniejszy wielki mistrz Ulryk von Jungingen rozpoczął budowę zamku, który stanowił on siedzibę prokuratora podległego właśnie komturowi z Bałgii.
Zamek składał sie z dwóch członów: zamku właściwego i podzamcza. Na wyspę zamkową można było dostać się jedynie po dwóch mostach drewnianych zakończonych przed wyspą zwodzonymi kładkami. Krańce wyspy obwiedziono murem wspartym licznymi przyporami. Wyspę przedzielono sztucznie przekopaną fosą, która oddzielała zamek właściwy od podzamcza.
Do dziś zabudowa wewnętrzna obu członów zamków jest słabo rozpoznana, wobec znacznego zniszczenia zamku i późniejszych jego modernizacji.
Najprawdopodobniej zamek właściwy składał się z czworoboku murów z dwoma budynkami murowanymi stanowiącymi północne i południowe ściany. Równie słabo poznane pozostaje podzamcze, które posiadało luźną zabudowe, skupioną przy północnej, południowej i zachodniej kurtynie murów.
Co charakterystyczne zamek nie posiadał wieży. Wydaje się, ze położenie zamku, na naturalnej wyspie, grube mury oporowe budowli i zwodzone mosty stanowiły wystarczające zabezpieczenie dla załogi.
Na ełckim zamku prowadził rozmowy z Zakonem książę litewski Witold.
W 1425 roku wielki mistrz Paweł von Russdorf, osadzie przy zamki zwanej Łek nadał prawa miejskie.
Pierwszej poważnej próbie zamek poddany został w czasie wojny trzynastoletniej. Nieliczna załoga zaskoczona przez okoliczną ludność została wymordowana ( oszczędzono jedynie braci zakonnych). Zamek do końca wojny pozostał w rękach polskich.
W marcu 1520 r. Jeszcze raz doszło do oblężenia łeckiej warowni . Wówczas zamek zaatakował liczący około 2000 ludzi odział wojsk mazowieckich. Do szturmu przystąpiono 10 marca .
Atak poprowadzono wzdłuż drewnianych mostów. Krzyżacy otworzyli ogień z murów, a dodatkowo wysłali na jezioro łodzie ze strzelcami, którzy dziesiątkowali atakujących. Szturm został krwawo odparty.
Po sekularyzacji Zakonu zamek stał się siedzibą książęcego starosty.
W VIII w. Znajdowało sie tu żeńskie więzienie. Zamkowe mury zaadoptowano na wiezienie także po II wojnie światowej.
Od 1985 roku pozostaje opuszczony.