Janusz Sławiński, Wokół teorii języka poetyckiego

dawna teoria poezji teoria języka poetyckiego

Dwa źródła odrębności poezji:

1. z tradycji romantycznej - poezja jako język emocjonalny

2. Croce - język zbuntowany przeciw regułom gramatycznym i składniowym mowy praktycznej, poezja zadaje kłam przyzwyczajeniom

poetyckość odcięta od innych funkcji języka, potraktowana w izolacji

poezja jako język jednofunkcyjny

Wypowiedź poetycka jest w istocie wielofunkcyjna. Odznacza się nadmiarem organizacji w stosunku do swych zewnętrznych uwarunkowań i zobowiązań.

funkcja poetycka - jest skierowana do wewnątrz przekazu słownego

poezja - gatunek mowy, którego żywiołem jest nadmiar uporządkowania, wysuwający na plan pierwszy jako odrębną wartość dośrodkowe nastawienie przekazu słownego

Funkcja poetycka jest sprzeczna z pojęciem funkcjonalności. Stanem naturalnym poezji jest ciągłe napięcie.

JĘZYK POETYCKI

• ujmuje się go jako jedną z funkcjonalnych odmian praktyki językowej

• wyróżnik: dominacja funkcji estetycznej

• każdorazowo układem odniesienia dla języka poetyckiego są wzory i normy tradycji literackiej, do których nawiązuje lub którym się przeciwstawia

Właściwości języka poetyckiego:

1. wyrazista aktualizacja w wypowiedzi elementów systemu językowego przeciwstawiająca się ich użyciom znormatywizowanym i spowszedniałym we wszelkich odmianach mowy komunikatywnej

2. wysoki stopień organizacji wypowiedzi nieredukowalny do jej zadań poznawczych, ekspresywnych czy impresywnych ("uporządkowanie naddane"); wypowiedź taka jest przekazem skodyfikowanym, w którym uporządkowaniu podlega zarówno następstwo współbudujących ją składników, jak też związki między ich różnymi poziomami (ekwiwalencje, parabolizmy, kontrasty)

3. wysoki stopień wieloznaczności wypowiedzi, który nie ma charakteru …, jest celowy metafora

4. wysoki stopień nieprzewidywalności wypowiedzi

5. nieprzekładalność przekazów poetyckich na inny typ wypowiedzi

---