ŚWIĘTY TOMASZ Z AKWINU 1225-1274

• Urodzony w Italii z możnego rodu, wstępuje do dominikanów, staje się uczniem Alberta Wielkiego, nauczyciela filozofii

• Czyta Arystotelesa, bo araby znaleźli jego zaginione pisma i tłumaczą je, ale pogląd A. różni się z wizja chrześcijańską i musi to złożyć na nowo, ta interpretacja zwana jest TOMIZMEM

• SUMA TEOLOGICZNA Jedno z najpoważniejszych dzieł średniowiecza - 34 tomy + 35 słownik terminów, dla chrześcijan, objaśnia zasady wiary

• Suma filozoficzna - dla misjonarzy - oparta o rozum

• Doctor angelians - anielska wiedza

TEOLOGIA I FILOZOFIA

• Uznaje, za teologami, że rzeczą konieczna było aby prawdy zostały objawione, szczególnie te wykraczające ponad rozum (do Boga rozum dojdzie, ale do Trójcy już nie)

• Filozofia jest służebnicą teologii - daje wstęp, pojęcia, narzędzia

NAUKA O BOGU

• Księga wyjścia: Bóg objawia się Mojżeszowi jako „Jestem, który jestem” to język filozoficzny

• Bóg jest bytem - dla Św. Tomasza najgłębszym znaczeniem bytu jest to, że byt istnieje (niebytu nie ma, wszystko co jest, jest bytem, różnią się między sobą istnieniem

• Metafizyka św. Tomasza to metafizyka bytu, egzystencjonalna

• Bytem jest AKT - najgłębszą istotą bytu jest akt

• AKT - byt może być w akcie i może być w możności, oba odnoszą się do bytu

• BÓG JEST EGZYSTENCJONALNYM AKTEM - czyli nie ma w nim żadnej możności, jest sam akt (gdyby mógłby być czymś innym, nie mógłby być Bogiem) - BÓG CZYSTYM AKTEM

• Bóg nie jest związany z materią, istniał zawsze, nawet gdy nie było czasu

• ISTOTĄ Boga jest jego istnienie - możemy powiedzieć o Nim, że jest, a każdy atrybut jest pomniejszeniem, ograniczeniem Boga

• Istota jednej rzeczy różni się istotą innej rzeczy z innego gatunku (np. człowieka od zwierzęcia rozróżnia rozum i wolna wola, istnienie nie różni bytów, tylko sprawia, że są)

• Bóg dla niego po prostu jest, którego istotą jest istnienie

• Bóg musi istnieć, żaden inny byt nie ma tej konieczności, zaistniały bo Bóg tak chciał

• Poznanie Boga jest analogiczne - na podstawie doświadczeń: Bóg jest piękny - chociaż niepodobny do żadnego stworzenia

DOWODY (DROGI) TOMASZA

• Istnienie boga nie jest bezpośrednio oczywiste, należy dowieść tego istnienia

• Tomasz wychodzi od świata stworzonego a Augustyn nie

ARGUMENT Z RUCHU

• Ruch jest bezpośrednio postrzegany przez zmysły (ruch planet, pory roku), jeżeli jest ruch musi mieć on swoją przyczynę, ta przyczyna musi być czymś innym niż byt, który jest w ruchu

• Możemy stworzyć łańcuch przyczynowy, ale ma on pierwsze ogniwo, zawsze pierwszą przyczyną jest Bóg, który jest nieporuszony

ARGUMENT Z PRZYGODNOŚCI - KONIECZNOŚCI

• Konieczne jest to, co być musi, jeśli tego nie ma, oznacza, że nie było to konieczne - intelekt

• Przygodnie może być, ale nie musi - tytuł magistra

• Są byty takie, które koniecznie muszą istnieć i byty niekonieczne, to co jest bytem koniecznym, nie może zmienić się w byt przygodny, nie może ulegać zmianom

• Człowiek jest bytem przygodnym - wskazuje to, że musi być konieczny, który stworzył przygodnie

• Byt konieczny i nieprzygodny - Absolut

ARGUMENT Z PRZYCZYNOWOŚCI

• Przyczyna skutek

• Jeżeli widzimy, że coś jest, to musi być przyczyna tego, że to istnieje

• Przyczyna jest albo równa skutkom albo doskonalsza, przyczynę poznajemy po skutkach

• Wszystko, co zyje musi mieć swoją przyczynę

• MUSI BYĆ PIERWSZA PRZYCZYNA, która jest BÓG

ARGUMENT Z HIERARCHICZNEGO STOPNIA DOSKONAŁOŚCI

• Byty, które nas otaczają są bytami shierarchizowanymi, hierarchia dokonuje się ze względu na jakąś cechę (np. dobro)

• Jeżeli byty różnią się poziomem doskonałości, to musi być taki, który w najwyższym stopniu jest doskonały, sam w sobie doskonały, szlachetny, czyli Bóg

ARGUMENT Z CELOWOŚCI z porządku rzeczy

• Wszelkie ciała naturalne działają ze względu na cel

• Istnieje w tym pewna stałość: byt danego gatunku ma stały cel postępowania - np. budowanie gniazd

• Jeżeli taka jest celowość (także bytów pozbawionych poznania, to tę celowość ktoś im nadał, a nadał Bóg

• Bóg jest radykalnie inny niż cała rzeczywistość, która go otacza - wszystko, co jest złożone z materii i formy; Byty są złożone z istnienia i istoty - każdy byt ma jakąś istotę odróżniającą ją od innych, Bóg jest bytem prostym

• W Bogu nie ma ruchu, nie jest on zmienny, a każda rzecz materialna związana jest z ruchem

• Bóg jest samym aktem tego, co nazywamy bytem, sam jest BYCIEM i Absolutna pełnią bytu

NAUKA O STWORZENIU

• Bóg jest przyczyną - skutkiem jest stworzenie

• Pojęcie stworzenia służy wytłumaczeniu tego, co istnieje, całości- a nie poszczególnych bytów

• Stworzenie oznacza sam dar istnienia, istnienie pochodzi od Boga, który dokonuje tego ex nihil

• To jest wzięte z objawienia, są człowiek by tego nie wymyślił

• Akt stworzenia nie wymagał materii, ale samego Boga, który jest aktem, akt stworzenia jest wolnym aktem Boga, stworzył świat i nim kieruje

ROZUMIENIE CZŁOWIEKA

• Spór między intelektualizmem a woluntaryzmem - intelekt - wola

• Każdy człowiek posiada intelekt i wolę - SA to 2 władze duszy, które sprawiają bycie człowiekiem

• Intelekt jest pierwszy - człowiek najpierw poznaje a potem wybiera

• Dusza jest formą ciała - psychofizyczna jedność człowieka

TEORIA POZNANIA

• Rozum kieruje wolą, rozum nie poznaje bezpośrednio ani Boga, ani duszy, ani istoty rzeczy materialnych ani prawdy ogólnej tylko podstawowe rzeczy

• Jednostkowe rzeczy są substancjami, czyli samoistnymi bytami

• Uniwersalia istnieją, ale tylko w łączności z jednostkowymi rzeczami (nie są substancją)

• BYT składa się z istoty i istnienia

• Poznanie ludzkie jest empiryczne - nie mamy idei wrodzonych

• Władze poznawcze - zmysłowe (nizsze) - służą wyższym - ujmują jednostki umysłowe (wyższe)

• Przedmioty materialne poznajemy rozumem (wiedza ogólna, pewna)

• Duszą poznajemy pośrednio: bezpośrednio czynności duszy, a pośrednio władzę i sama duszę

---