JANUSZ JĘDRZEJEWICZ - Reforma szkolnictwa 11.03.1932r.
Twórca bojowej grupy sanacyjnej pod nazwą „Zrąb” jest osobą której udało się przeprowadzić reformę szkolną.
Ustawa ta nie była postępem w dziedzinie demokratyzacji oświaty, przeciwnie - stabilizowała, a nawet pogłębiała krzywdę oświatową szczególnie dziecka wiejskiego.
Wprawdzie ustawa z 1932 roku:
porządkowała polski system oświatowy,
likwidowała dotychczasową dwutorowość wykształcenia ogólnego w wyższych klasach szkoły powszechnej obok niższych klas gimnazjalnych,
wiązała pod względem programowym gimnazja ogólnokształcące i zawodowe z najwyżej zorganizowaną szkołą powszechną, a licea ogólnokształcące i zawodowe z gimnazjami,
podnosiła rangę szkolnictwa zawodowego przez zrównanie go w prawach ze szkolnictwem ogólnokształcącym (m.in. absolwenci liceów zawodowych, w tym pedagogicznych, otrzymali prawo wstępu do szkół wyższych),
ale podstawowe braki i strony ujemne zdecydowanie przeważyły wspomniane plusy - w sumie ustawa nie zapewniła postępu i zasadniczej poprawy stanu oświaty w Polsce. Siły postępowe, a zwłaszcza lewica nauczycielska, oceniły ustawę jako wsteczną i antydemokratyczną.
Liczne progi i cezury szkolne, jakie ustawa przewidywała (po klasie szóstej dwa różne progi selekcyjne przy przejściu do gimnazjum w zależności od stopnia organizacyjnego szkoły powszechnej, a później po 4-letnim gimnazjum przy przejściu do liceum), stanowiły sito selekcyjne utrudniające przede wszystkim młodzieży chłopskiej i robotniczej dostęp do szkół licealnych i wyższych. Licea stawały się coraz bardziej szkołami elitarnymi, dopływ zaś młodzieży robotniczej i chłopskiej do szkół wyższych nadal był mały.
Sprawa obowiązkowego dokształcania do 18 roku życia młodzieży pracującej została praktycznie rzecz biorąc przekreślona przez art. 16 ustawy (nakazujący zwolnienie od tego dokształcania młodzieży, dla której nie było zorganizowanej odpowiedniej szkoły dokształcającej). Ustawa sankcjonowała istnienie i zakładanie szkolnictwa prywatnego, przez co potęgowała dwoistość systemu oświatowego (w tej sprawie sejm uchwalił nawet odrębną ustawę).
ZADANIA SZKOŁY POWSZECHNEJ
Nauka w publicznej szkole powszechnej jest bezpłatna,
Zadania swoje szkoła powszechna spełnia przez:
a) program i organizację nauczania,
b) program i organizację pracy wychowawczej,
Szkoła powszechna jest nadto powołana do tego, by przez swój wpływ na życie społeczne środowiska, dla którego istnieje, przyczyniać się do rozwoju oświaty i kultury tego środowiska.
OGÓLNE ZASADY ORGNIZACYJNE I STOPNIE SZKÓŁ
W obrębie każdej szkoły powszechnej tworzy się klasy złożone z uczniów uczących się w danym roku szkolnym wszystkich przedmiotów wg jednego wspólnego programu,
Przy większej liczbie uczniów klasa dzieli się na oddziały,
Liczba oddziałów w szkole nie może przekraczać 14,
Klasy mają kurs jednoroczny, dwuletni i trzyletni,
CZAS NAUKI
Rok szkolny składa się z dni przeznaczonych na naukę, których liczba wynosić musi co najmniej 205, z „dni wolnych od nauki”, z tytułu niedziel, świąt religijnych i państwowych, ferii szkolnych oraz innych przypadków uzasadnionej nieczynności szkoły. Rok szkolny dzieli się na półrocza szkolne, obejmujące po dwa okresy szkolne oraz odpowiednie ferie,
Nauka w szkole powszechnej odbywa się w ciągu 6 dni w tygodniu. Dla ucznia klasy I i II liczba dni nauki w tygodniu nie może być mniejsza od 5, dla ucznia klasy III do VII winna wynosić 6 dni. Tygodniowy wymiar czasu przeznaczony na nauczani określa plan godzin,
Czas trwania nauki w ciągu jednego dnia szkolnego nie może być dla ucznia krótszy niż 2 godziny lekcyjne ani też dłuższy niż 6 godzin.
Godzina lekcyjna trwa 50 lub 45 minut; pauzy między godzinami lekcyjnymi nie mogą być krótsze niż 10-minutowe, przy czym przynajmniej jedna pauza winna być dłuższa. Specjalne przepisy określają stosowanie tych norm.
KIEROWNICTWO SZKÓŁ, NAUCZYCIELE, RADA PEDAGOGICZNA
Na czele szkoły powszechnej stoi kierownik,
Kierownik reprezentuje szkołę na zewnątrz i jest bezpośrednim przełożonym wszystkich pracujących w niej osób,
W szkołach stopnia I o jednym nauczycielu, nauczyciel ten sprawuje czynności kierownicze i nosi nazwę nauczyciela kierującego,
W szkołach stopnia I o 2 nauczycielach kierownik większość czasu zużywa na pracę nauczycielską, prócz tego zaś jest doradcą nauczyciela i czuwa nad planowym wykonywaniem pracy. Kierownik omawia z nauczycielem sposoby podnoszenia poziomu wychowania i nauczania oraz opracowuje przy jego udziale projekty planu pracy wychowawczej i dydaktycznej,
W szkołach stopnia II i III kierownik kieruje całym życiem szkoły, jest doradcą nauczycieli oraz głównym wychowawcą uczniów.
W programie szkoły powszechnej rozróżnia się trzy szczeble:
szczebel pierwszy obejmuje elementarny zakres wykształcenia ogólnego,
szczebel drugi jest rozszerzeniem i pogłębieniem szczebla pierwszego,
szczebel trzeci ma nadto przysposobić młodzież pod względem społeczno - obywatelskim i gospodarczym.
Metody nauczania winny uwzględniać w należytej mierze rolę:
nauczyciela,
podręcznika i środków pomocniczych,
urządzeń szkolnych,
samodzielnej pracy ucznia.
Podręcznik zależnie od przedmiotu, w którym jest stosowany, służy do utrwalenia, porządkowania i zdobywania wiadomości oraz do wyrabiania sprawności.
W klasie I winien uczyć wszystkich przedmiotów tylko jeden nauczyciel, tej samej zasady należy przestrzegać w klasie II, a w miarę możności stosować w klasach III i IV. Wyjątek może być czyniony dla nauki religii.
OCENA UCZNIÓW
Nauczyciel dążąc stale I konsekwentnie do urabiania sobie opinii o uczniu, poznaje możliwie dokładnie:
warunki domowe życia i pracy ucznia,
jego właściwości fizyczne i stan zdrowia,
jego właściwości psychiczne, a zwłaszcza przejawiające się u niego zainteresowania i uzdolnienia,
ustosunkowanie się jego do pracy, zwracając szczególną uwagę na pilność i wytrwałość,
wyniki osiągane w pracy,
ustosunkowanie się jego do życia klasy i szkoły
W szczególności nauczyciel wnika w trudności, których uczeń nie może pokonać i stara się poznać przyczyny niepowodzeń ucznia w pracy.
UKOŃCZENIE SZKOŁY I UPRAWNIENIA
O ukończeniu szkoły powszechnej stanowi pomyślny wynik nauki w ostatnim (najwyższym) roku nauczania, a mianowicie: w szkole stopnia I - w trzecim roku nauki w klasie IV, w szkole II stopnia - w drugim roku nauki w klasie VI, w szkole III stopnia - w klasie VII.