Naruszewicz Adam List do krola Stanislawa Augusta


ADAM NARUSZEWICZ

LIST DO KRÓLA STANISŁAWA AUGUSTA1


Najjaśniejszy Miłościwy Królu.

Powi, 20 IV 1777 r.


Niechaj WKMości przy następujących Pańskich Jego imieninach niosą wszyscy poddani czułe i wierne serca na ofiarę. Ja z nimi łącząc moje, posyłam przy nim i składam na podnóżku tronu cząstkę Historii2 i prawie kropelkę wielkiej tej rzeki, po której płynąć z rozkazu Pańskiego przedsięwziąłem. Znam to, iż niekształtne jeszcze co do stylu, niewyrobione należycie co do materii, niegładko przepisane co do oka; dzieło to, niezgrabne, niewarte jest czytania Króla, który gdyby i uchylił majestatu tak szanownego między rodzajem ludzkim, trzeba by się jednak go lękać, bo czyta, umie, pamięta i sądzi, lepiej nierównie jak wielu z powołania swego nauk pilnujących. Wszakże ja nie jestem tak śmiały, abym WKMości posyłał do czytania. Chcę tylko, Panie Miłościwy, popisać się z tym, żem nie próżnował, a gdy WKM weźmiesz tylko w ręce tę papieru bryłę, racz ją łaskawie odesłać do swego rzemieślnika, aby jeszcze heblu, topora i dłuta nie żałował. Jakoż przyznam się WKMości, że innego prócz tego egzemplarza nie mam; co sam nagryzmolę, to w ogień wrzucę, a tej jeden ad mundum3 niby przepisany i cokolwiek poprawiony sekstern przez umyślnego posłałem. Najtrudniej jest zrobić pierwej rudem indigestamque molem4, bo czas, uwaga, oko przyjacielskie resztę wygładzić łacno potrafi i co niepotrzebnego wyrzucić. Czuję sam, że te początkowe mało znajomej starożytności opisy tym bardziej nudzą, im więcej się od wieków polerowniejszych oddalają, ale trzeba było o niej obszerniej mówić i wielką niejakąś masę niepozornego światła uformować, aby z niej potem czyste zorza i szykowne wyprowadzić. Historia Piastów aż do Kazimierza Wielkiego prawdziwie jest historią samych wojennych rozbojów5, bez nauk, prawodawstwa, rządu, ekonomiki; nastąpią potem pewniejsze królestwa granice, ciekawsze politycznych sprężyn igrzyska, większy w narodzie polor, a zatem jak milsza dla piszącego praca, tak pożyteczniejsze pracy jego czytanie. Przyjmij WKMość ten pierwszy snopek z zaoranej praco[w]nie roli, ach, jak pełnej dzikich zarośli i trudnych do wykarczowania dla ciemnej starożytności, którą patriarcha kronikarzów naszych Kadłubek nie bardzo oświecił, a Niemcy też bardziej jeszcze zagmatwali. Prawdziwie, idąc między szeregiem tych germańskich oszczerców6, trzeba zawsze szablicę w ręku trzymać, a tu i ówdzie szermując bronić honoru ojców naszych Słowianów i Polaków, nim się wnidzie na obszerniejszy prawdy gościniec. Cieszę się mocno, że za panowania WKMci i ja cokolwiek do jego sławy pomnożenia zawołany jestem. Wszak pisać dzieje narodu jest to unieśmiertelnić monarchę, który je pisać każe. Co Kazimierz


Jagiellończyk Długoszowi, Sprawiedliwy Kadłubkowi, Zygmunt August Kromerowi, Stefan [Batory] [Stanisławowi] Sarnickiemu7, z których oni rozkazu pisali historię, to Stanisław August jest dla mnie. Wdzięczna potomność wspomina mile tych monarchów za ich hojne zachęty; będzie wspominała i WKMość za moją pracę a za Jego Pańską na mnie łaskawość, której ja nad wszystkie majątki i prelatury najbardziej pragnę i starać się o nią zawsze będę. Polecam łasce Pańskiej interes szambelana [Kazimierza] Jezierskiego, by mógł mieć list rekomendacyjny do JPPodskarbiego Nadw[ornego] Litewskiego8 względem sprawy z dominikanami pińskimi, na których otrzymał już caducum9. Biedny człowiek potrzebuje kawałka chleba, na który prawdziwie sobie zawsze zasługuje przez wierne usługi WKM. Powtarzam też prośby moje za p. generałem [Ignacym] Morawskim, aby z łaski WKM mógł otrzymać tak gorąco żądany order. Jużci to, nie tając nic przed WKM, dobrze mi i dawniej czynili, i czynić obiecują oboje panowie Morawscy; a ja, jeżeli nie otrzymać, to przynajmniej prosić WKMci o tę łaskę jestem winien. Całując ręce i stopy

jedynego w życiu Pana, Monarchy i Dobrodzieja, jestem do śmierci

Waszej Królewskiej Mości

Pana mego Miłościwego najniższy sługa i wierny poddany Adam Naruszewicz

B[iskup] K[oadiutor] S[moleński]

PRZYPISY

1 List ten załączył Naruszewicz do przesłanego królowi Stanisławowi Augustowi rękopisu I księgi jego Historii, obejmującej dzieje wczesnopiastowskie. Powraca w nim do sprawy, jak należy pisać historię Polski, podkreśla jej funkcję społeczno-narodową. List przedrukowujemy według: Korespondencja Adama Naruszewicza 1762-1796, wyd. J. Platt, Wrocław 1959, nr 47, s. 73-75 według rękopisu przechowywanego w Bibliotece Ossolineum, sygn. 780. Wykorzystujemy częściowo komentarze wydawcy Korespondencji.

2 Mowa tu o I księdze historii Piastów, która weszła później do tomu II Historii narodu polskiego.

3 Dla świata.

4 Ogrom bezkształtny, nieskładny — Owidiusz, Przemiany, I, 7.

5 Historiografia oświecenia krytycznie odnosiła się do dziejów wojennych.

6 Mowa o średniowiecznych kronikarzach niemieckich; sam Naruszewicz — znany był

ze swej niechęci do Niemców.

7 St. Sarnicki, 1532-1597, napisał Annales sive de origine et rebus gestis Polonorum et

Lithuanorum libri VIII, 1587.

8 Antoni Tyzenhauz.

9 Tj. prawo posiadania.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
REFERATY, Polityka króla Stanisława Augusta Poniatowskiego
Mecenat krola stanislawa augusta
Mecenat króla Stanislawa Augusta Poniatowskiego, klasycyzm i poczatki romantyzmu
NOSTRADAMUS List do króla Henryka II
Doboszyński Adam List do żyda
Skwarczyński Adam List do ziemskich aniołów krawędzi
LIST DO BONIFACJUSZA Augustyn
August Hlond List do Matki
List otwarty prof Bogusława Pazia do kard Stanisława Dziwisza
Augustyn List do Opata, biskupa Milewi
List do Kapłanów Nr 2 ks Adam Skwarczyński
List otwarty prof Bogusława Pazia do kard Stanisława Dziwisza
STANISLAW ORZECHOWSKI list do commedianiego
List do Kapłanów Nr 3 ks Adam Skwarczyński
Komentarz praktyczny do Nowego Testamentu LIST DO FILIPIAN
List do rolników i konsumentów
LIST DO MĘŻA

więcej podobnych podstron