B. Prus(Głowacki) zajmował się zagad. Wych., sprawą opieki nad dzieckiem, wychowaniem kobiet, zag. higieny społ., w-f młodzieży. Zwolennik reform wych. podejmowanych przez nową ped., usiłującą dostosować system wych. do potrzeb rozwoju społ. i gospodarki. Chciał organizacji odpoczynku dla dzie. wielkich miast, propagował ideę zorganizowania zrzeszeń spor. i gimnastycznych.Interesował się rozwojem czytelnictwa, powoływał do tworzenia kółek czytelniczych na wsiach i w miastach. Nawoływał do utworzenia klasy wsparcia i zapomóg dla nau. , interesował się sytuacją nau. domowych. Formułuje program now. Wych. oparty na rozwadze, rozsądku i prakt..Chce uwzględnić przygotowanie do życia prak. Ludzkość wg.niego posiada ogólne kształtujące ją dążenia, ideały życiowe, które stanowią treści wszystkich ludzkich pragnień, nadziei, trudów. Doskonałość: ideał doskonałości- obserwacja natury może dostarczyć najwięcej materiału do zrozumienia istoty doskonałości. Szczęście: ideał szczęścia- łączy się z pozytywnymi zmianami dla danego osobnika, zawsze towarzyszy nam też cierpienie którego nie można usunąć. Użyteczność:wiąże się z działaniem czyli czynami człowieka. Struktura idealnej osobowości polega na ścisłej harmonii 3 czynników myśli woli i uczuć. J. W. Dawid Inicjator psych. wych.- zajmował się psy. aspektami procesów wych. i nauczania, uwarunkowań środowiskowych wpływających na rozwój osob.. Był wykładowcą na Uni Latającym, autor prac naukowych z dziedziny Pedał., swym piśmiennictwem wywarł wpływ na nauczycielstwo. Zainteresowania jego związane były z zagad. naucz. począt., którego podstawy opracował w dziele Nauka o rzeczach struktura lekcji oparta na 5 stop.: przygotowanie apercepcji;przedstawienie materiału konkretnego; porównywanie i wielokrotne kojarzenie;uogólnienie (pojęcia, definicje, prawa, reguły);zastosowanie Połączona elementami procesu psychicznego jak:przyjęcie podniet zewnętrznych; przeróbka wewnętrzna podniet ;ruchowa reakcja. Cechy idealnego nauczy., jego "duszę". Najważniejszą to miłość dusz ludzkich, potrzeba doskonałości, poczucie odpowiedzialności i obowiązku, wewnętrzną prawdziwość i moralną odwagę.Program D. zawierał opracowany kwestionariusz do obserwacji i prowadzenia spostrzeżeń nad dzieckiem, była to metoda dostępna dla każdego wychowawcy. Kwestionariusz zawierał zagadnienia:rodzina, wychowawcy, otoczenie;dziecko, czynniki fiz., stan zdrowia;zmysły; pamięć, kojarzenie;uwaga, spostrzegawczość;zasób doświadczeń i wyobrażeń; wyobraźnia;rozum;mowa;uczucia; ruchy. W 1893r. kw. został w przeglądzie pedag. z informacjami jak należy dzieci wypytywać, jak szeregować, segregować i obliczać materiał, jak prowadzić kartę danych osobistych dziecka. Udało się zorganizować przy pomocy nauczycieli obszerniejsze i systematyczniejsze badania, czego rezultatem stała się praca Dawida pt.: „Zasób umysłowy dziecka przyczynek do psychologii doświadczalnej.” Opracowuje i analizuje w niej zasób doświadczeń i wyobrażeń dziecka, a także uzasadnia potrzebę i znaczenie badania dotyczącego dzieci polskich.Dawid był pomysłodawcą projektu powołania Wyższej Uczelni Pedagogicznej dla kształcenia nauczycieli - POLSKI INSTYTUT NAUCZYCIELI- który miał być najwyższą szkołą dającą wykształcenie nauczycielom.

Pedagogika Celestyna Freineta- Celestyn Freinet był francuskim pedagogiem, który żył w latach 1896 - 1966. Pochodził z biednej, chłopskiej rodziny. I to środowisko przyrodnicze i ludzkie określiło jego stosunek do podstawowych zagadnień społecznych, filozoficznych i pedagogicznych.

Od starszych braci, dziadków, pasterzy przejmował mądrość życiową, na którą składały się obserwacje i doświadczenia wielu generacji. W 1920 roku zaczął uczyć w dwuklasowej , wiejskiej szkole.

Freinet stwierdził, że tradycyjne nauczanie nie budziło zainteresowania uczniów. zaczyna więc eksperymentować, szukać innych, bardziej nowoczesnych metod nauczania i wychowania.

Studiuje literaturę pedagogiczną, koresponduje ze znanymi pedagogami, bierze udział w kongresach nauczycieli nowatorów, w 1924 roku wyjeżdża do Związku Radzieckiego i wraca zafascynowany tą pedagogiką. Pierwszą nowością, którą wprowadził w szkole było założenie w 1926 roku szkolnej drukarni. Umożliwiło mu to wprowadzenie następnych innowacyjnych technik nauczania. Nie zawsze jednak udaje mu się realizować swoje idee, gdyż napotyka sprzeciw rodziców i władz. Dlatego w 1934 roku założył prywatną szkołę, w której zaczął stosować nowe idee pedagogiczne, opracowane przez siebie.

Celestyn Freinet uważał, że pedagogika nie jest czymś stałym, niezmiennym lecz jej celem powinno być tworzenie warunków dla rozwoju dziecka.

Założenia pedagogiki Freineta:

1.nie ma podziału na dydaktykę i wychowanie,

2.szkoła nie może selekcjonować dzieci na lepsze i gorsze lecz powinna pracować z dziećmi o różnych możliwościach intelektualnych,

3.w pracy pedagogicznej najważniejszy jest rozwój osobowości każdego dziecka,

4.pedagogika oparta jest na prawach dziecka, szacunku dla jego osoby, potrzeb i dążeń,

5.w rozwoju zawodowym nauczyciela ważna jest wymiana doświadczeń,

6.założenia pedagogiczne realizowane są za pomocą TECHNIK, które ułatwiają pracę nauczyciela.

Celestyn Freinet odrzuca on ocenę, konwencję podręcznika, uwzględnia indywidualne tempo pracy. Inny jest sposób zdobywania wiedzy przez ucznia.

Freinet szczególną uwagę zwracał na rozwój samorządności czyli pracę w małych grupach. Samorządność dzieci stanowi podstawę wychowania. Jej formą jest tzw. spółdzielnia szkolna. Dzieci organizują wszystkie dziedziny i rodzaje działalności w szkole. Pracują nie w klasach lecz w pracowniach wyposażonych w materiały i pomoce kształcące, odpowiednio poklasyfikowane i dostępne w każdej chwili.

Uczniowie sami określają zadania do wykonania na cały tydzień, wyznaczają osoby odpowiedzialne, dokumentują pracę. Na koniec tygodnia następuje samoocena i ocena pracy. Ma ona charakter graficzny. Zamiast ocen dzieci uzyskują sprawności i dyplomy. Taki sposób oceniania wysiłków dzieci sprawia, że znika niezdrowa rywalizacja, a każde dziecko może zdobyć sprawność intelektualną lub manualną zgodnie ze swoim wyborem.

Dlatego też inna jest rola nauczyciela w klasie. Musi on przezwyciężyć w sobie postawę dogmatyczną, autorytarną, narzucającą aby wejść między uczniów, by razem z nimi pracować i szukać rozwiązań. Wychowawca ma inspirować, regulować i pomagać.

TECHNIKI, które opracował Freinet są podstawą jego pedagogiki.

1.Technika swobodnego tekstu.

2.Fiszki autokreatywne.

3.Korespondencja międzyszkolna.

4.Gazetka szkolna.

5.Swobodna ekspresja plastyczna, muzyczna i teatralna. Stanowi ona punkt wyjścia nauczania różnych przedmiotów szkolnych.

Akt twórczy ma charakter indywidualny ale omawiany jest w grupie. Swobodna ekspresja pozwala nauczycielowi lepiej poznać ucznia, zrozumieć go i pomóc mu , gdy zachodzi taka potrzeba. Dzięki swobodnej ekspresji przestaje istnieć rozdźwięk między tym co dziecko chce wyrazić, a co wyraża pod presją, że "tak trzeba, tak wypada".

6.Doświadczenia poszukujące. Stosowane są zwłaszcza w środowisku społeczno - przyrodniczym. Jest to droga do samodzielnego zgłębiania matematyki, przyrody, historii czy geografii. Ma ono charakter wielokrotnych prób uwieńczonych sukcesem. Pozostawiają one w świadomości dziecka doznane wrażenia zmysłowe i drogę posługiwania się nimi w sposób celowy i zamierzony. Jest to wychodzenie poza dostarczane informacje, działanie niekonwencjonalne i niestandardowe.

Pedagogika Montessori

Stworzyła system wychowania dzieci w wieku przedszkolnym, nazwany później metodą Montessori. Metoda ta kładzie nacisk na swobodny rozwój dzieci. Przeciwstawia się systemowi szkolnemu, tłumiącemu aktywność dzieci, którego symbolem była dla Marii Montessori "szkolna ławka". Montessori uważała, że głównym zadaniem pedagogiki jest wspieranie spontaniczności i twórczości dzieci, umożliwianie im wszechstronnego rozwoju fizycznego, duchowego, kulturowego i społecznego. W 1907 otworzyła przedszkole Casa Dei Bambini - Dom Dziecięcy.

Pomaga w rozwijaniu indywidualnych cech osobowości, w formowaniu prawidłowego charakteru, zdobywaniu wiedzy, umiejętności szkolnych i współdziałania. Cele te realizowane są poprzez pomoc dziecku w:

• rozwijaniu samodzielności i wiary we własne siły,

• wypracowaniu szacunku do porządku i do pracy,

• wypracowaniu zamiłowania do ciszy i w tej atmosferze do pracy indywidualnej i zbiorowej,

• osiąganiu długotrwałej koncentracji nad wykonywanym zadaniem,

• wypracowaniu postaw posłuszeństwa opartego na samokontroli, a nie na zewnętrznym przymusie,

• uniezależnieniu od nagrody,

• formowaniu postaw wzajemnej pomocy bez rywalizacji,

• szacunku dla pracy innych,

• rozwijaniu indywidualnych uzdolnień i umiejętności współpracy,

• osiąganiu spontanicznej samodyscypliny wynikającej z dziecięcego posłuszeństwa. Zadania pedagogiki

Montessori: uczenie przez działanie: dzieci zdobywają wiedzę i praktyczne umiejętności poprzez własną aktywność, w przemyślanym środowisku pedagogicznym, przy współpracy z nauczycielami

samodzielność: dzieci swobodnie wybierają rodzaj, miejsce, czas i formę pracy (indywidualną lub z partnerem) przy zachowaniu reguł społecznych. Rozwijają indywidualne uzdolnienia i uczą się realnej oceny swoich umiejętności.

koncentracja: dzieci ćwiczą dokładność i wytrwałość przy wykonywaniu konkretnych zadań.

lekcje ciszy: dzieci uczą się współpracować w cichych zajęciach indywidualnych i grupowych.

porządek: dzieci zdobywają umiejętność przestrzegania zasad porządku w otoczeniu i swoim działaniu. społeczne reguły: dzieci zróżnicowane wiekowo (trzy roczniki) są łączone w grupy, sprzyja to wymianie wzajemnych zdolności i umiejętności.

Materiały Montessori Ważną częścią Pedagogiki Montessori jest oryginalny zestaw pomocy dydaktycznych zwany Materiałem Montessori. Jego cechy to:

• prostota, precyzja i estetyka wykonania,

• uwzględnienie zasady stopniowania trudności,

• dostosowany do potrzeb rozwojowych dziecka,

• logiczna spójność ogniw ciągów tematycznych,

• konstrukcja umożliwiająca samodzielną kontrolę błędów,

Szycówna Aniela - pedagog i psycholog. Początkowo pracowała jako nauczycielka prywatna, później była redaktorką pism pedagogicznych: w latach 1890-1897 Przeglądu Pedagogicznego, w 1901-1905 Mego Pisemka, w 1906-1909 Nowych Torów, w 1920-1921 Szkoły Powszechnej. Współpracowała z J. W. Dawidem, prowadząc badania nad zasobami pojęć dzieci według jego "kwestionariusza spostrzeżeń". W 1907-1921 kierowała Polskim Towarzystwem Badań nad Dziećmi.

Jej praca ,,Nauka w domu, przewodnik dla wychowawców'' składała się z 2 części:

• w pierwszej podaje ogólne wskazówki organizacyjne dotyczące programu nauczania

• w drugiej formułuje metodykę nauczania

Jako wyjściowy problem w swoim poradniku stawia zagadnienia porozumiewania się nauczycieli i rodziców. Omawia szczegółowo obowiązki rodziców w zakresie współpracy z rodzicem, poszanowania jego wiedzy i umiejęności pedagogicznych, omawia również obowiązki nauczyciela wobec uczniów i ich rodziców.

Aleksander Świętochłowski- polski pisarz, publicysta, filozof i historyk, aforysta, krytyk, publicysta polityczny, działacz społeczny. Jego manifest My i wy (1871) i Praca u podstaw (1873) zawierają główne założenia programowe pozytywizmu

MY I WY:
Pozytywizm, nowa epoka, nowe pokolenie, inne spojrzenie na świat. Po niepowodzeniu powstania styczniowego młodzi odrzucili nauki „dziadków” o sensie cierpienia, pragnęli iść z duchem przemian, zamiast na odzyskanie niepodległości, zaczęli stawiać na rozwój gospodarczy. Na owe plany romantycy patrzyli z niedowierzaniem, brakiem uznania, oraz z lekceważeniem. Wywołało to pewnego rodzaju społeczny konflikt i podział na „młodych” i „starych”. „Młodzi” próbowali pouczać starszych od siebie, a ci choć sfrustrowani, bojąc się nowych wyzwań i nie potrafiąc stworzyć zwartego obozu, próbowali po prostu przetrwać „ciężkie czasy”.
Aleksander Świętochowski był reprezentantem tego młodego pokolenia. Mówiono o nim, że jest „żywym programem pozytywizmu”. Miał kompetencje filozofa, jak i społecznego praktyka. Nie lubił dostosowywać się do wymagań zbiorowości, był indywidualistą, dlatego też, choć wierny pozytywistycznym poglądom, wiele razy dyskutował z przekonaniem o wyższości celów społecznych nad potrzebami jednostek. „My i wy” jest to pozytywistyczny manifest, napisany przez Świętochowskiego i wydrukowany w „Przeglądzie Tygodniowym” w 1871 roku. Manifest ten został napisany w imię pewnej zbiorowości, reprezentując jej światopoglądy i siłę. Za zbiorowość ujawniającą się jako `my' uznaje się to młode pokolenie, nieliczne, walczące, które obchodzi przyszłość, natomiast grupa `wy' to są ci starzy, żyjący jeszcze w dobie romantyzmu, zniewoleni, a cierpienie jest ich atutem. Autor nie prosi ich, jednak o porzucenie swoich przekonań, lecz o ustąpienia miejsca im, młodym. Oni mieli już soją szansę, ich prawdy już wygasły, teraz tworzone są nowe., w raz z tą „niewychowaną młodzieżą”.
Tak więc ”My i wy” jest pewnego rodzaju obroną stanowisk młodych, którzy chcą się wykazać, zawalczyć nie tylko swoją ojczyznę, ale i o przyszłość narodu. W końcu nadal żyją- przytaczają to za jeden z argumentów, dla których warto im pozwolić działać.

John Deway:

filozof, pedagog, czołowy przedstawiciel amerykańskiego progresywizmu. Twórca koncepcji szkoły pracy w Chicago.

Uważał iż doświadczenie jest źródłem zdobywania i weryfikowania wiedzy, stąd w jego szkole pracy rozwijane było hasło: uczenie się przez działanie. Szkoła ta powstała na wzór samowystarczalnego gospodarstwa domowego, gdzie dzieci wykonywały różne zajęcia

Akcent położony był na aktywność praktyczną i manualną. Głównym celem szkoły było pobudzanie wrodzonych zdolności dzieci, zainteresowań, wzbogacanie doświadczeń, samodzielna praca, natomiast wiedzę zdobywało się niejako przy okazji.

W szkole nie było lekcji i przedmiotów, ośrodkiem był problem, który napotykało dziecko w codziennym życiu i jego rozwiązanie mające doprowadzić do nabywania wiadomości, dlatego zadaniem szkoły było stwarzanie sytuacji będących źródłem owych problemów.

Dla Deweya edukacja nie jest tylko środkiem do osiągnięcia określonego celu, lecz celem samym w sobie. Pragmatyści największą wartość edukacji widzieli w tym, że ma ona bezpośredni związek z życiem. Uważali oni, że „całe życie jest edukacyjne” a „ cała edukacja jest życiem”. W szkołach uczniowie powinni uczyć się przez życie.

Według Deweya „gram doświadczenia więcej waży niż tona wiedzy teoretycznej”

W szkole powinna odbywać się wymiana doświadczeń osobistych i przez to powinien dokonywać się proces budowy doświadczenia wspólnego.

Nauczyciel nie powinien przekazywać niezawodnej wiedzy, lecz powinien on być przewodnikiem w procesie edukacyjnym.

Nauczyciel powinien niejako stać z boku i być tylko „nośnikiem” doświadczenia nie wolno mu zakłucac wolności uczniów i wtrącać się pomiędzy nich a proces doświadczenia.

Program szkolny jest oparty na doświadczeniach jak również potrzebach uczniów może mobilizować do ciągłego uczenia się. Taka edukacja umożliwia wykorzystanie zdobytej wiedzy w życiu codziennym.

Dewey odrzucił również dwa podstawowe założenia starego nauczania, które zaznaczały odmienność wiedzy ogólnej od zawodowej oraz dzieliły wiedzę na teoretyczną i praktyczną.

Podziały te wynikały z założenia, że tylko część społeczeństwa może rozwijać się intelektualnie a zdecydowana większość może jedynie zdobyć praktyczne kwalifikacje niezbędne do przetrwania w społeczeństwie i wykożystac zdobytą wiedzę w pracy zawodowej.

Pragmatyści w tym Dewey uważali,że to działanie jest źródłem wiedzy i dlatego uczenie się powinno być oparte na działaniu, gdyż przez działanie człowiek rekonstruuje swoje doświadczenie. Przez rekonstrukcję doświadczenia można rozumieć: korzystanie ze zdobytego już wcześniej doświadczenia.

Dewey podkreśla indywidualizm pedagogiczny

SZKOŁA PRACY DEWAYA

W swojej szkole Dewey wprowadził jako podstawę szereg zajęć fizycznych, które nie miały za zadnie nauczania praktycznego posługiwania się narzędziami, ale także miały być wychowawczynią do czynnego udziału w społeczeństwie. Według Dewey'a tradycyjna szkoła poprzez swój totalitarny system nauczania wykształcała osobników egoistycznych. Z kolei nowy program był przeciwieństwem starego systemu, gdyż poprzez szkołę pracy dzieci uczyły się współpracy, udzielały sobie wskazówek, doradzały i pomagały. Równocześnie taki system pozwalał na ułatwieniu młodzieży poznania i zrozumienia nowych warunków społecznych przez powiązanie jej działalności z realnym życiem. „Szkoła pracy” miała być embrionalnym odwzorowaniem życia społecznego. Te nowe metody uczenia to nie tylko zdobywanie wiedzy, ale także uspołecznienie wychowanków. Natomiast dotychczasowa szkoła stosowała według Dewey'a zbyt drastyczne metody takie jak: kary, zachęty, zaś praca miała być tym narzędziem, które wyzwala w dzieciach wrodzone popędy społeczne, twórcze, badawcze i artystyczno-ekspresyjne.

O prawdziwości zdobytej wiedzy decyduje użyteczność tzn. czy jest ona niezawodnym instrumentem skutecznego działania. Prawdziwe jest wszystko co prowadzi do sukcesu, powodzenia w działaniu. W swojej szkole John Dewey zaproponował „pracę” jako źródło zdobywania i weryfikowania wiedzy, czyli uczenia się. Według Dewey'a istotą tego procesu było uczenie się w działaniu, a działanie jest ciągłym pokonywaniem trudności

---