ZESPÓA
METABOLICZNY
(OTYA
OŚĆ, CUKRZYCA,
NADCIŚNIENIE)
KURS BIOCHEMII DLA KIERUNKU LEKARSKIEGO
WYKA
AD 14
26.02.2014
Zespół metaboliczny
Kryteria rozpoznania
Stwierdzenie co najmniej trzech z poniższych nieprawidłowości:
�� otyłość brzuszna (określana jako obwód talii)
e" 88 cm u kobiet
e" 102 cm u mężczyzn
�� glikemia na czczo
e" 100 mg/dl
lub wprowadzona terapia hipoglikemizująca
�� ciśnienie tętnicze
e" 130 mmHg skurczowe
lub e" 85 mmHg rozkurczowe
lub terapia hipotensyjna
Zespół metaboliczny
Kryteria rozpoznania  cd.
Stwierdzenie co najmniej trzech z poniższych nieprawidłowości:
�� trójglicerydy e" 150 mg/dl lub terapia hipertrójglicerydemii
�� cholesterol (HDL)
< 40 mg/dl u mężczyzn
< 50 mg/dl u kobiet
lub odpowiednia terapia
OTYA
OŚĆ
BMI (Body Mass Index)
wskaz
nik masy ciała pomagający określić prawidłową wagę ciała,
jak również stopień otyłości. Jego miarą jest stosunek wagi ciala
wyrażony w kilogramach do kwadratu wzrostu wyrażonego w
metrach kwadratowych.
BMI (Body Mass Index)
Interpretacja wyników:
poniżej 18,5  niedowaga
18,5  24,9  waga w normie
25  29,9  nadwaga
30 i wyżej  otyłość
WHR (Waist- Hip Ratio)
Miernik tzw. otyłości centralnej  (nadmiernego) nagromadzenia
tłuszczu w okolicy brzusznej.
- mierzymy najwęższe miejsce w talii i najszersze miejsce w
biodrach
- obwód talii dzielimy przez obwód bioder
- otrzymany wynik u kobiet nie powinien przekroczyć 0,8,
natomiast u mężczyzn 0,9
WHR= obwód talii (cm)/obwód bioder (cm)
Zwiększenie masy ciała
Trudności w poruszaniu
Zmniejszenie aktywności fizycznej
Spadek zapotrzebowania energetycznego
Dodatni bilans energetyczny
Tkanka tłuszczowa
Funkcja wydzielnicza
ż� adiponektyna ż� haptoglobina
ż� adipsyna (składnik dopełniacza D) ż� inhibitor aktywatora plazminogenu
(PAI-1)
ż� angiotensynogen
ż� interleukiny: IL-1, IL-6, IL-10
ż� apolipoproteina E (ApoE)
ż� leptyna
ż� białko chemotaktyczne monocytów
(MCP-1) ż� lipaza lipproteinowa (LPL)
ż� białko C-reaktywne (CRP) ż� metalotioneina
ż� białko transportujące estry cholesterolu ż� rezystyna
(CETP)
ż� składnik dopełniacza B
ż� białko wiążące retinol (RBP)
ż� transformujący czynnik wzrostu � (TGF
ż� czynnik martwicy guza (TNFą) �)
ż� czynnik wzrostu ż� tromboplastyna
ż� czynnik wzrostu nabłonka naczyń ż� wisfatyna
(VEGF)
Tkanka tłuszczowa
Podsumowanie
Insulinowrażliwość
ę!
Adiponektyna
ę!
Wisfatyna
�!
Rezystyna
ę!
Leptyna
CUKRZYCA
Insulina
Synteza
Insulina
Synteza
23-aminokwasowy peptyd
sygnałowy plus proinsulina
Sekwencja sygnałowa zostaje
usunięta w momencie wnikania
do siateczki śródplazmatycznej
84-aminokwasowy łańcuch =
A
ańcuch B  30 aminokwasów +
Peptyd C  33 aminokwasy +
A
ańcuch A  21 aminokwasów
A
ańcuch B  30 aminokwasów
A
ańcuch A  21 aminokwasów
Powstaje w aparacie Golgiego,
polipeptyd C zostaje odszczepiony
w wyniku działania endopeptydaz
Insulina
Uwalnianie
Insulina
Działanie
Insulina
Działanie
Szybkie (sekundy)
Zwiększony transport glukozy, aminokwasów, jonów K+ do
wnętrza komórek wrażliwych na insulinę
Pośrednie (minuty)
Stymulacja syntezy białka
Hamowanie rozpadu białka
Aktywacja syntezy glikogenu i enzymów glikolitycznych
Hamowanie fosforylazy i enzymów glukoneogenezy
Póz
ne (godziny)
Zwiększenie ilości mRNA dla enzymów odpowiedzialnych za
lipogenezę
Insulina
Działanie
Insulina
Działanie
Glukagon
Synteza
" Prekursor: preproglukagon
" Powstaje sześć peptydów:
" glukagon*
" peptyd końcowy* (glucagon
related pancreatic peptide, GRPP)
" glukagonopodobne peptydy 1*
i 2 (glucagon-like peptide, GLP-1,
GLP-2)
" intervening peptide (IP-1)
Prohormonalna konwertaza 1/3 (PC1/3) Prohormonalna konwertaza 2 (PC2)
- komórki endokrynne L -komórki alfa wysp trzustki
w obrębie przewodu pokarmowego
- komórki zlokalizowane
w ośrodkowym układzie nerwowym
Glukagon
Uwalnianie
Glukagon
Działanie
Insulina / Glukagon
Działanie
Insulina / Glukagon
Regulacja
Cukrzyca
Typu II, insulinoniezależna
Wzrost ilości tłuszczu w organizmie
Wzrost ilości wolnych kwasów
tłuszczowych we krwi
Hamowanie wychwytu
glukozy oraz odpowiedzi
komórek na insulinę -
insulinooporność
Hiperglikemia
wzrost bez zmian
Wydzielanie Cukrzyca
Normoglikemia
insuliny typu 2
Cukrzyca
Typu II, insulinoniezależna
Insulinooporność:
�� Zmniejszona wrażliwość na insulinę (lub jej brak).
�� Dotyczy komórek obwodowych (głównie mięśni szkieletowych,
adipocytów czy wątroby).
�� Powstawać może na każdym etapie działania insuliny.
Zaburzenia funkcji regulacyjnych:
q� Przedreceptorowych
q� Receptorowych
q� Postreceptorowych
Cukrzyca
Typu II, insulinoniezależna
Póz
ne powikłania cukrzycy
q� Retinopatia
q� Nefropatia
q� Polineuropatia
q� Autonomiczna
neuropatia
q� Mikroangiopatia
q� Makroangiopatia
q� Stopa cukrzycowa
Cukrzyca
Typu II, insulinoniezależna
Leczenie
q� Podawanie doustnych leków przeciwcukrzycowych:
1. zwiększanie wydzielania insuliny
(pochodne sulfonylomocznika i meglitynidy, np. repaglinid),
2. hamowanie uwalniania glukozy z wątroby
(metformina),
3. hamowanie uwalniania glukozy z węglowodanów złożonych
w jelicie
(inhibitory alfa-glukozydazy),
4. zmniejszanie insulinooporność tkanek
(tiazolidynediony i pokrewne leki z grupy agonistów
receptorów PPAR-ł).
q� Insulinoterapia
Cukrzyca
Typu II, insulinoniezależna
Diagnostyka - hemoglobina glikowana (HbA1c):
q� Produkt nieenzymatycznego przyłączania cząsteczki glukozy
do wolnej grupy aminowej globiny.
q� Odzwierciedla glikemię z okresu odpowiadającemu długości
życia erytrocytu (120 dni).
q� Złoty standard kontroli cukrzycy metabolicznej, służący ocenie
wyrównania cukrzycy.
Cukrzyca
Cukrzyca
Cukrzyca