5.14. Ścisłe wyrównanie sieci kątowo-liniowej z wykorzystaniem programu
komputerowego
B. Przykłady
W prezentowanym przykładzie należy wyznaczyć współrzędne płaskie trzech
punktów (1201, 1202 i 1203) sieci kątowo-liniowej nawiązanej do trzech punktów (1001,
1002 i 1003) traktowanych jako bezbłędne (rys. 5.46). Dane są współrzędne punktów
nawiązania  tabela 5.33, zredukowane długości boków wraz z błędami (liczonymi z
równania dalmierza)  tabela 5.34 oraz kierunki i średnie błędy  tabela 5.35. Błąd dla
kierunków przyjęto jako wartość średnią z błędów wyliczonych w wyrównaniu
stacyjnym.
Rys. 5.46. Szkic sieci kątowo-liniowej
Nr X [m] Y [m]
1001 5406466.10 4553637.15
1002 5405901.58 4553061.64
1003 5405772.45 4553903.80
Tab. 5.33. Współrzędne punktów nawiązania
Początek Koniec Długość d [m] Błąd md [m]
1
1001 1202 406.240 0.007
1001 1201 341.142 0.006
1002 1201 529.291 0.008
1002 1202 862.903 0.009
1002 1203 438.089 0.007
1003 1201 841.542 0.009
1003 1202 375.061 0.007
1003 1203 463.401 0.007
1201 1203 689.120 0.008
1202 1203 633.167 0.008
Tab. 5.34. Zredukowane długości boków wraz z błędami
Stanowisko Cel Kierunek K [g] Błąd mk [g]
1001 1202 0.0000 0.0009
1002 93.1513 0.0009
1201 124.1424 0.0009
1002 1201 0.0000 0.0009
1001 19.4999 0.0009
1202 50.5108 0.0009
1203 100.3901 0.0009
1003 1203 0.0000 0.0009
1201 61.0418 0.0009
1202 108.3541 0.0009
1201 1001 0.0000 0.0009
1003 68.5445 0.0009
1203 105.6528 0.0009
1002 149.5110 0.0009
1202 1003 0.0000 0.0009
1203 51.6846 0.0009
1002 84.1601 0.0009
1001 159.9983 0.0009
1203 1002 0.0000 0.0009
1201 55.7544 0.0009
1202 117.6451 0.0009
1003 157.6046 0.0009
Tab. 5.35. Kierunki wraz z błędami
2
Realizacja przykładu
Prace rozpoczynamy od wprowadzenia do bazy danych współrzędnych punktów
nawiązania (rys. 5.47).
Rys. 5.47. Współrzędne punktów nawiązania wprowadzone do bazy
Następnie wybieramy z menu Wyrównanie  Kierunki i wprowadzamy do
poszczególnych okien wartości kierunków wraz z błędami dla wszystkich stanowisk.
Jeżeli pomierzone kierunki zostały w wyniku transmisji zaimportowane z instrumentu do
programu WinKalk i znajdują się w menu Rejestrator, wówczas możemy przenieść je
bezpośrednio do wyrównania poprzez funkcję . W menu
Edycja Kierunków mamy możliwość wydrukowania raportu z wprowadzonych
kierunków, założenia nowego stanowiska oraz przejścia pomiędzy istniejącymi
stanowiskami za pomocą przycisków . Możemy także wybrać, czy
wprowadzamy w tym oknie tylko kierunki, czy także długości poszczególnych celowych
wraz z błędami. Na rysunku 5.48 zaprezentowano wygląd okna dialogowego Edycja
Kierunków wraz z wprowadzonymi danymi dla stanowiska 1002.
3
Rys. 5.48. Edycja kierunków  kierunki wraz z błędami dla stanowiska 1002
Chcąc wprowadzić długości boków, wybieramy z menu Wyrównanie  boki i wpisujemy
długości wraz z błędami do otwartego okna (rys. 5.49).
Rys. 5.49. Edycja pomiarów  długości wraz z błędami
W tym momencie mamy wprowadzone do programu wszystkie dane wyjściowe i
możemy przystąpić do obliczeń. Do wyrównania potrzebujemy jeszcze współrzędnych
przybliżonych punktów wyznaczanych, które możemy obliczyć na kilka sposobów.
Często stosowane są obliczenia przybliżonych współrzędnych punktów łączonych w
system ciągu poligonowego lub wyznaczanie współrzędnych pojedynczych punktów
wcięciami. Jeżeli dysponujemy dużą liczbą obserwacji nadliczbowych w sieci, możliwe
jest także wyznaczenie współrzędnych przybliżonych szukanych punktów poprzez
skorzystanie z funkcji Wyrównanie  Współrzędne przybliżone. Wybieramy tą funkcję
dla naszego przykładu i dysponując już wszystkimi danymi możemy przystąpić do
4
pierwszej iteracji wyrównania. Z menu wybieramy Wyrównanie  Obliczenia (sieć
płaska); program przygotowuje i rozwiązuje układy równań oraz charakterystykę m0 i
prosi o potwierdzenie, czy wykonać obliczenia charakterystyk dokładności. Na
zakończenie procesu pojawi się okno z komunikatami oraz panel Wyniki Wyrównania i
Charakterystyka Dokładnościowa (rys. 5.50). W tym oknie wyświetlane są współrzędne
wyrównane, poprawki dx i dy oraz błędy współrzędnych. Możliwa jest także prezentacja
elementów elips błędów. Wyrównane współrzędne możemy zapisać do bazy danych jako
punkty stałe (jeżeli jesteśmy usatysfakcjonowani wynikami wyrównania) lub przybliżone
(jeżeli chcemy wykonać koleją iterację) korzystając z przycisku . W
prezentowanym przykładzie druga iteracja nie wpłynęła na wyrównane wartości.
Rys. 5.50. Okno dialogowe Wyniki Wyrównania i Charakterystyka Dokładnościowa
wraz z Komunikatami
Po wykonaniu wyrównania istnieje możliwość podglądu i wydruku szkicu sieci wraz z
naniesionymi elipsami błędów w skali (Wyrównanie  Szkic sieci) oraz analiza
poprawionych wartości kierunków (kątów) i długości. Pomocnym narzędziem jest
zestawienie w kolumnach wartości poprawek do obserwowanych wielkości i błędów tych
poprawek a także ich wzajemnego stosunku (rys. 5.51). Ostania kolumna pozwala nam w
5
szybki sposób zidentyfikować obserwacje, dla których wartość poprawki w znaczny
sposób przekracza jej błąd, czyli identyfikować błędy grube w obliczeniach.
Rys. 5.51. Kierunki i boki wraz z poprawkami i błędami
6